وبلاگ

سؤالی که برای اکثر مدیران پیش می آید اینست که آیا اقدامات شرکت می توانـد تـصویر سـازمانی راتغییر دهد؟

(بویل،۱۹۹۶)اگر اقداماتی که شرکت ها و یا سازمان انجام می دهنددر حد اقداماتی ظاهری بوده (مثل تغییر لبـاس کارکنان و تغییر لوگوی سازمانی) و تغییرات دیگری در سازمان صورت نگیرد، تصویر سازمانی مطلوبی ایجاد نخواهد شد.
۲-۲-۵- مدل های ارائه شده در زمینه تصویر سازمانی
بسیاری از نویسندگان مدل های مفهومی کثیری را در حوزه شکل گیری تـصویر سـازمانی و مـدیریت هویت سازمانی ارائه داده اند. این مدل ها انعکاسی از شیوه مفهومی شدن تصویر و هویت سازمانی طی دهه اخیر می باشند.
در این قسمت مدل های ارائه شده مربوط به شکل گیری تصویر در طی دهه اخیر را مورد بررسـی قــرار مــی دهــیم. ایــن مــدل هــا شــامل کرنلیسن (۲۰۰۰)،لمینیک و همکاران (۲۰۰۳)،ویگودا گدت و بن زاین (۲۰۰۴)وکاندامپلی و هوی (۲۰۰۷) مـی باشـند.
۲-۲-۵- ۱- مدل کرنلیسن (۲۰۰۰)
کرنلیسن (۲۰۰۰) مدلی را ارائه کرده است که مبتنی بر ارتباطات و تصویر سازمانی است. این مدل
درشکل ۲-۱ نمایش داده شده است.

شکل ۲-۱- مدل جدید ارتباطات سازمانی: تعامل و منابع چندگانه پیام
منبع: (کرنلیسن،۲۰۰۰)
وی معتقد است منابع متفاوتی جهت کسب پیام وجود دارند. ارتباطات سـازمانی – شـامل نمـادگرایی ارتباطات و رفتار سازمان- منبع پیامی است که ممکن است مخاطبین در معرض آن قرار گرفتـه و آنرا تفسیر کنند. سه منبع پیام دیگر وجود دارند که به ترتیب تشریح می شوند.
انواع شیوه های ارتباطات ،شامل رسانه های خبری متفاوت است. مدیران ارتباطا ت سازمانی در تـلاشاند که با گزارش اطلاعات ارزشمند و برقراری ارتباط با رسانه این کار را انجام دهند.
دومین منبع پیام پیشنهادات دهان به دهان فردی است. ذینفعان غالباً در مـورد تجربیـات خـود درارتباط با سازمان با دیگران صحبت می کنند. این پیشنهادات می توانند بر روی برند، کالا،خدمات و یاسازمان خاصی تمرکز داشته باشند. اعضای گروه هـای متفـاوت از ذینفعـان غالبـاً بـه دنبـال دریافـت پیشنهادات از کسانی از افراد گروه هستند که قبلاً با سازمان رابطه داشته اند.
پیشنهادات دهان به دهان تأثیر بیشتری از از هر منبع تحت کنترل سازمان بر روی رفتار دارد. سازمان ها تمایل دارند اطلاعاتی را گسترش دهند که از طریق شبکه های ارتباط بین فردی و یا شـبکه هـای سازمانی نشر می یابند.
منبع سوم، پیام های درون فردی را در بر می گیرد که شامل تجربیات گذشته و تصویر ذخیره شـده در ذهن است و زمانی که فرد سازمان را به خاطر می آورد پدیدار می گردند. واقعیات بر جسته کـه بـا ساختار نگرشی فرد متناسب است؛ از ذهن بازخوانی شده و در زمان به خـاطر آوردن سـازمان، تـصویر سازمانی را می سازند.
به طور کلی مدل جدید ارائه شده حاکی از اینست که تصویر سازمانی محـصول فراینـد چنـد متغیـره شکل دهی به احساسات است که در طی رویارویی ذینفعان با پیام های سازمانی و پیام های مربوط به کسب و کار و از طریق رسانه های خبری متفاوت و از طریـق سـایر ذینفعـان (پیـشنهادات دهـان بـه دهان) صورت می گیرد.شکل دهی احساسات فرایندی مستمر و مکرر است.
۲-۲-۵- ۲- مدل آبرات و موفوکنگ (۲۰۰۱)
مدل آبرات و موفوکنگ(۲۰۰۱) ، تغییر عمده ای را نسبت به مدل های پیـشین نـشان مـی دهـد. وی رهیافت جدیدی را برای این فرایند به کار برده است و در جهت روشن ساختن مفاهیم اسـتفاده شـده توسط عده کثیری از نویسندگان تلاش می کند.
آبرات(۱۹۸۹) مفهوم شخصیت سازمانی را در مدل خود گنجانده است.سـابقا ،ایـن مفهـوم اسـتفاده گسترده ای نداشته است. این امر به دلیل اینست کـه مفهـوم شخـصیت سـازمانی غالباً تحـت الـشعاع اهمیت سایر مفاهیم مربوط به مدیریت هویت سازمانی قرار می گیرد.
آبرات(۱۹۸۹) معتقد است که مدیریت بایستی شخصیت سازمانی را مورد کـاوش قـرار دهـد و سـپس فلسفه سازمانی مشتمل بر ارزش ها و مفروضات هسته ای شـرکت را توسـعه دهـد. وی ایـن مقولـه راتحت عنوان فرهنگ سازمانی بیان می کند.این مدل هم چنین شامل مـدیریت اسـتراتژیک بـه عنـوان بخشی از شخصیت سازمانی است.
آبرات(۱۹۸۹)، اساساً هویت سازمانی را نوعی مکانیسم ارتباطات معرفی می کند .وی هویت سـازمانی راترکیب ویژگی های بصری، فیزیکی و رفتاری می داند که یک مخاطب از طریـق آنهـا مـی توانـد یـک شرکت و یا سازمان را از سایرین تشخیص دهد. این ویژگـی هـا نماینـده و یـا سـمبل آن شـرکت یـا سازمان هستند.
این تعریف شبیه تفسیر ون ریل (۱۹۹۵) از هویت سازمانی به عنوان نوعی خودنمایی برنامه ریزی شده از سازمان است که شامل نشانه هایی است که یک سازمان از طریق رفتار، ارتباطات و نمادگرایی ابـرازمی نماید.(به نقل از آبرات و موفوکنگ،۲۰۰۱)
آبرات(۱۹۸۹) بیان می کند که مفهوم هویت سازمانی و تصویر سازمانی غالباً به جای یکدیگر اسـتفاده می شوند. مدل وی به دنبال ایجاد تمایز میان این مفاهیم از طریق استفاده از ارتباط میان آنها است.
اگرچه آبرات، مدل خویش را فرایند مدیریت تصویر سازمانی نامیده است اما در واقع مدل او مربوط بـه فرایند مدیریت هویت سازمانی است زیرا تصویر سازمانی را نمی توان به این صورت مدیریت کرد.
شکل ۲-۲- فرایند مدیریت تصویر سازمانی .منبع: آبرات، ۱۹۸۹ و آبرات و موفوکنگ( ۲۰۰۱)
۲-۲-۵- ۳- مدل لمینیک، شوجیف و استروکنز (۲۰۰۳)
لمینیک و همکاران ( ۲۰۰۳ )،مدلی را ارائه داده اند که به اهمیت تصویردر راستای جذب کارکنان مناسب اشاره می کند . آن ها معتقدند تصویر سازمانی و تصویر استخدامی سازمان اثری قوی بر روی قصد کارمندان بالقوه جهت تصمیم گیری برای استخدام دارد . هم چنین هر چه افراد بیشتر در معرض اطلاعات قرار گیرند با سازمان آشنایی بیشتری پیدا می کنند که این آشنایی رابطه مثبتی با تصویر سازمانی دارد . جستجوی فعال کارکنان بالقوه ای که با سازمان آشنایی دارند منجر به ایجاد تصویر سازمانی مطلوب می شودکه این تصویر مبنای شکل گیری تصویر استخدامی سازمانی مطلوب است. ظاهراً سازمان ها بدون وجود تصویر سازمانی مطلوب قادر به توسعه تصویر استخدامی نیستند .
(لمینیک و همکاران ، ۲۰۰۳ )بنابراین تصویر سازمانی رابطه قوی تری از تصویر استخدامی سازمانی با قصد درخواست شغل دارد . جالب توجه است که استفاده از اطلاعات مربوط به سازمان اثری مستقیم بر روی تصویر استخدامی سازمانی و تصمیم برای درخواست شغل دارد . به علاوه آشنایی با سازمان اثری مستقیم با قصد درخواست برای شغل دارد، که این امر ناشی از اهمیت اطلاعات و آشنایی در فرایند تصمیم گیری کارمندان بالقوه است.
کیبل و توریور ( ۲۰۰۴ ) نیز در مقاله خود به اهمیت نقش تصویر سازمانی در راستای جذب کارکنان شایسته اشاره نموده اند.

شکل ۲-۳- مدل پیشنهادی لمینیک، شوجیف و استروکنز منبع: (لمینیک و همکاران،۲۰۰۳)
۲-۲-۵- ۴- مدل ویگودا گدت و بن زاین (۲۰۰۴)
ویگودا گدت و بین زاین (۲۰۰۴) تصویر سازمانی را عاملی اثرگذار بر قصد ترک سازمان می دانند. این امر در میان صنایع قدیمی واضح تر است. در اینگونه صنایع کارمندان سازمان را به قـصد پیوسـتن بـه سازمان هایی با تکنولوژی بالا ترک می کنند.

شکل ۲-۴- مدل ارائه شده توسط ویگوداگوت و بن زاین منبع: (ویگوداگدت و بن زاین،۲۰۰۴)
براساس یافته های ویگوداگوت و بن زاین (۲۰۰۴)، قصد ترک سازمان نظامی جهت پیوست به سازمان ها و یا شرکت هایی با تکنولوژی بالا از دو جنبه تصویر یعنی تصویر کنونی سـازمان و تـصویر سـازمان جایگزین متأثر است و اثر تصویر سازمان جایگزین بر روی قصد ترک سازمان قوی تر است. به علاوه متغیرهای وضعیتی شغل نظیر رضایت شغلی و تناسب فـرد بـا سـازمان بـا دو جنبـه تـصویرسازمانی و قصد ترک در ارتباط اند.
۲-۲-۵- ۵- مدل کاندامپلی و هوی (۲۰۰۷)
مدل کاندامپلی و هوی بیانگر طرق دستیابی به وفاداری مشتریان است.در دنیای رقابتی امروز شـرکت های خدماتی به دنبال راه هایی هستند که توسط آن ها بتوانند تمایز خـود را بـه مـشتریان از طریـق عملکرد برتر خود ابراز کنند و تصویر سازمانی خود را ارتقا بخشیده و به وفاداری مشتریان دست یابند.
مشتری گرایی شرکت و یا سازمان، تصویر سازمانی را در ذهن مشتریان ارتقا می دهد.مدل ارائـه شـده توسط کاندامپلی و هوی(۲۰۰۷) در برگیرنده عناصر تاثیر گذار بر تصویر سازمانی در راستای دسـتیابی به وفاداری مشتریان است. آن ها معتقدند تصویر سازمانی شرکت ها و یا سازمان های خدماتی بـر تـصمیم اسـتفاده مـشتریان ازخدمات بسیار اثرگذار است.
(کاندامپلی و هوی، ۲۰۰۷)در واقع تصویر سازمانی مقوله ای است که از تجربیات پیشین و رضایت مشتریان نشأت می گیـرد.اگـرادراک مشتریان مبنی بر این باشد که شرکت به راستی خدمات محور است؛ شرکت و یا سـازمان قـادربه ارتقاء ادراک مشتریان از تصویر سازمانی و کسب وفاداری آنان خواهد بود. شرکت ها و یا سازمان هایی که راهبردهای خود را مبنی بر حمایت از مشتریان تدوین مـی کننـد، بـرروی تصویر سازمانی اثر مثبت گذاشته و از وفاداری مشتریان برخوردار می گردند.
مدل ارائه شده توسط کاندامپلی و هوی(۲۰۰۷) در حوزه رابطه کیفیت خدمات و تصویر سـازمانی بـه شکل ذیل می باشد:

شکل ۲- ۵- مدل ارائه شده توسط کاندامپلی و هوی .منبع: (کاندامپلی و هوی،۲۰۰۷)
۲-۲- ۶- عوامل اثرگذار بر تصویر سازمانی
۲-۲- ۶-۱- هویت سازمانی
با شروع قرن بیست و یکم، مطالعه تصویر و هویت سازمانی توجه آکادمیک و مدیریتی فـوق العـاده ای یافته است . منتقدین اجتماعی معاصر معتقدند که ما در جامعه ای زندگی می کنیم که مملو از تـصاویراست.(کریستنسن و آسکگارد،۲۰۰۱)در نتیجه توجه سازمان های کنونی بر روی ابعاد نمادین و فعالیت هـای مربـوط بـه آن، در حـال رشد است.
از آنجا که خدمات دارای ویژگی های ظاهری و ملموس نمی باشند لذا ارائه دهندگان آن هـا بایـستی تصاویر مطلوبی را از خود ارائه دهند ،بنابراین به تصویر کشیدن یک هویـت سـازمانی متمـایز، ابـزاری عمده در راستای کسب جایگاه یگانه است که نهایتاً منجر به افزایش سودآوری و بهبود روابط کاری بـامشتریان، تأمین کنندگان، واسطه ها، مقامات رسمی، مطبوعات و مقامات بین المللی می شود .
(لی بلانک و انگوین،۱۹۹۶)بنابراین عناصر کلیدی هویت نظیر نام ، لوگو، کارمزد خدمات، سـطح و کیفیـت تبلیغـات بـه سـهولت توسط مشتریان مورد تمایز قرار می گیرند.
آبرات و موفوکنگ (۲۰۰۱ ) معتقدند نشانه های خارجی اولین نشانگر های یک کسب و کـار هـستند. نام، لوگو، آدرس ساختمان، طرح و شکل دفاتر، مبلمان، ماشـین هـای شـرکتی و سـازمانی، سـرویس حمل و نقل، ملزومات مورد استفاده و اتیکت های کالاها از جمله عوامـل بـصری هـستند کـه تـصویرسازمانی را به دنیای خارج منتقل می کنند. این سمبل ها تصویری خودآگاه یا ناخودآگـاه را در ذهـن عموم ایجاد می کنند. یکی از مهمترین مقوله ها در مدیریت هویت سازمانی اینست کـه عـده ای معتقدنـد هویـت سـازمانی منحصراً شامل ابزارهای بصری و گرافیکی است. برخی دیگر از نویسندگان معتقدند که هویت سازمانی شامل هر دو عنصر بصری و رفتاری- شیوه ای که سازمان رفتار می کند- می باشد. در هر حال هویـت سازمانی، بر روی ادراک ذهنی مخاطبین تأثیرگذار است و تصویر سازمانی را شکل می دهد.
(کریستنسن و آسکگارد،۲۰۰۱)محققان حیطه بازاریابی بطور مستمر در تلاش اند که مبحث هویت سازمانی را در دستور کار مـدیران ارشد قرار دهند و توجه آنان را به سمت و سوی محیط خارجی و برنامه ریـزی و کـاربرد برنامـه هـای مربوط به هویت سازمانی جلب کنند.
۲-۲- ۶-۱-۱- تعاریف هویت سازمانی
با شروع قرن بیست و یکم، مطالعه تصویر و هویت سازمانی توجه آکادمیک و مدیریتی فـوق العـاده ای یافته است . منتقدین اجتماعی معاصر معتقدند که ما در جامعه ای زندگی می کنیم که مملو از تـصاویراست.(کریستنسن و آسکگارد،۲۰۰۱)در نتیجه توجه سازمان های کنونی بر روی ابعاد نمادین و فعالیت هـای مربـوط بـه آن، در حـال رشد است.
از آنجا که خدمات دارای ویژگی های ظاهری و ملموس نمی باشند لذا ارائه دهندگان آن هـا بایـستی تصاویر مطلوبی را از خود ارائه دهند ،بنابراین به تصویر کشیدن یک هویـت سـازمانی متمـایز، ابـزاری عمده در راستای کسب جایگاه یگانه است که نهایتاً منجر به افزایش سودآوری و بهبود روابط کاری بـامشتریان، تأمین کنندگان، واسطه ها، مقامات رسمی، مطبوعات و مقامات بین المللی می شود .
(لی بلانک و انگوین،۱۹۹۶) بنابراین عناصر کلیدی هویت نظیر نام ، لوگو، کارمزد خدمات، سـطح و کیفیـت تبلیغـات بـه سـهولت توسط مشتریان مورد تمایز قرار می گیرند.
آبرات و موفوکنگ (۲۰۰۱ ) معتقدند نشانه های خارجی اولین نشانگر های یک کسب و کـار هـستند. نام، لوگو، آدرس ساختمان، طرح و شکل دفاتر، مبلمان، ماشـین هـای شـرکتی و سـازمانی، سـرویس حمل و نقل، ملزومات مورد استفاده و اتیکت های کالاها از جمله عوامـل بـصری هـستند کـه تـصویرسازمانی را به دنیای خارج منتقل می کنند. این سمبل ها تصویری خودآگاه یا ناخودآگـاه را در ذهـن عموم ایجاد می کنند. یکی از مهمترین مقوله ها در مدیریت هویت سازمانی اینست کـه عـده ای معتقدنـد هویـت سـازمانی منحصراً شامل ابزارهای بصری و گرافیکی است. برخی دیگر از نویسندگان معتقدند که هویت سازمانی شامل هر دو عنصر بصری و رفتاری- شیوه ای که سازمان رفتار می کند- می باشد. در هر حال هویـت سازمانی، بر روی ادراک ذهنی مخاطبین تأثیرگذار است و تصویر سازمانی را شکل می دهد.
(کریستنسن و آسکگارد،۲۰۰۱)محققان حیطه بازاریابی بطور مستمر در تلاش اند که مبحث هویت سازمانی را در دستور کار مـدیران ارشد قرار دهند و توجه آنان را به سمت و سوی محیط خارجی و برنامه ریـزی و کـاربرد برنامـه هـای مربوط به هویت سازمانی جلب کنند.

۲-۵ اصلاح سطح نانو ذرات مغناطیسی
در آماده سازی و ذخیره سازی نانو ذرات به شکل کلوئیدی، پایداری کلوئید از اهمیت زیادی برخوردار است. با پوشش سطحی مناسب، نانو ذرات مغناطیسی می‌توانند درون حلال‌های مناسب پراکنده شوند و سوسپانسیون‌های همگن تشکیل می‌شود که فروسیال^[۱۲]۱ نامیده می شوند. آنها یا از طریق حجم زیادی از دانه‌ی پلیمری پراکنده می شوند یا پراکنده شدن از طریق شکستن پوسته ی اطراف هسته در واکنشگرهای کلوئیدی رخ می‌دهند.
توزیع همگن نانو ذرات پخش شده در محلول باعث انتقال جرم مطلوب به سطح و خروج جزء مورد نظر از محلول شده و خاصیت مغناطیسی سایر اجزاء را کاهش می‌دهد. علاوه بر این جاذب های پخش شده، از مشکلاتی مانند ایجاد رسوب در ستون‌های پر شده و غشاءها جلوگیری می‌کنند.
فروسیال‌های سوسپانسیون‌های کلوئیدی از ذرات مغناطیسی  هستند که سیالاتی با قابلیت مغناطیسی را تشکیل می‌دهند که در شدیدترین میدان‌های مغناطیسی به صورت مایع باقی می‌مانند و در نتیجه سیالات مغناطیسی دارای ترکیب منحصر به فردی از سیالیت می‌شوند و توانایی تعامل با یک میدان مغناطیسی را دارا می‌شوند.
سوسپانسیون می‌تواند با یک میدان مغناطیسی خارجی بر‌هم‌کنش داشته باشد و در یک ناحیه‌ی خاص، در یک موقعیت مناسب قرار بگیرند.
برای تثبیت مؤثر نانو ذرات اکسید آهن، اغلب نیاز است پوشش مورد نظر دانسیته ی بسیار بالایی داشته باشد. بعضی از تثبیت کننده‌ها مانند سورفاکتانت ها با یک پلیمر معمولا در زمان آماده‌سازی، از تجمع نانو ذرات جلوگیری می‌کنند. [۱۵، ۱۶].

با این حال باید در مورد انتخاب مواد برای پوشش نانو ذرات دقت کرد. پوشش نانو ذرات ممکن است ترکیبی از مواد معدنی و مواد پلیمری باشد.
۲-۵-۱ پوششی‌دهی پلیمری
مواد پوششی پلیمری را می توان به دو صورت مصنوعی و طبیعی طبقه بندی کرد.
۱ - پلیمرهای مصنوعی:
- کوپلیمر پلی (اتیلن – وینیل استات).
- پلی وینیل پیرولیدین (PVP ).
-کوپلیمر پلی (لاکتیک – گلیکولیک اسید) (PLGA).
- پلی اتیلن گلیکول.
-(PEG) پلی وینیل الکل (PVA).
۲- پلیمرهای طبیعی: ژلاتین، دکستران^[۱۳]، چیتوزان^[۱۴]، پولولان^[۱۵] [۱۵، ۱۶].
۲-۵-۲ پوشش‌های معدنی
این پوشش‌ها که استفاده از آنها بسیار متداول است شامل: اکسیدهای فلزی، فلزات گرانبها، سیلیس و کربن هستند.
۲-۵-۳ پوشش‌دهی سورفکتانت‌ها
یک پوشش فشرده از مولکول‌های سورفکتانت^۴ می‌تواند نانوذرات را از اکسیدشدن توسط هوا محافظت کند. سورفکتانت‌های آلی مختلف از قبیل اولئیک اسید، لوریک اسید، تری‌اکتیل فسفریک اسید، ستیل تری متیل امونیوم برماید و… تا کنون برای این منظور مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
مطالعات نشان می‌دهد که سورفکتانت‌هایی که در ساختار زنجیره آلی خود پیوندهای غیراشباع و یا گروه‌های فعال دارند نقش حفاظتی بهتری را در پوشش‌دهی نانوذرات ایفا می‌کنند. برهمکنش‌های عرضی میان عوامل فعال و پیوندهای غیراشباع موجب استحکام و فشردگی بیشتر پوشش مورد نظر می‌شود [۱۵، ۱۶، ۲۰].
۳-۶ سورفکتانت ها
کلمه سورفکتانت مجموعه از کلمات “Surface active agent” می باشد. سورفکتانت ها معمولا ترکیباتی آلی هستند.
سورفکتانت ها موادی هستند که اغلب برای بهینه سازی سطوح جاذب های نانو به طریقه فیزیکی به کار می روند سورفکتانت ها موادی با خاصیت دوگانه اند که دارای یک سر آب دوست و یک سرچربی دوست هستند .
بنابراین به تناسب ساختار مولکولی در حلال های آلی و آب حل می شوند و باعث کاهش کشش سطحی در فصل مشترک هوا-آب و یا روغن-آب می شوند.
ساختار شیمیایی سورفکتانت ها اغلب شامل یک مولکول نسبتا طولانی با یک انتهای آب گریز و انتهای دیگر آب دوست می باشد.
قسمت آب گریز این مواد]یک دنباله هیدروکربنی طولانی[با رزین سازگار بوده و در جهت ان حرکت می کند در حالی که قسمت آب دوست به سمت بیرون جهت گیری نموده ]به سمت فاز آب[ و با احاطه نمودن رزین باعث سازگاری ان با آب می شود.
در واقع سورفکتانت ها موادی هستند که می توانند انرژی سطحی را بین سطوح به میزان زیادی تغییر دهند خاصیت یک سورفکتانت ناشی از دو شخصیتی بودن ساختمان مولکولی ان است به این معنی که همزمان دارای گروه های آب دوست و آب گریز می باشند [۲۱].
شکل (۲-۱) مدلی برای تشریح خاصیت دو گانه سورفکتانت ها را نشان می دهد.
شکل (۲-۱) مدلی برای تشریح خاصیت دو گانه سورفکتانت ها
۲-۷ دسته بندی سورفکتانت ها
سورفکتانت ها به دو نوع یونی^[۱۶] و غیر یونی^[۱۷] تقسیم می شوند این نوع دسته بندی بر این اساس است که وقتی سورفکتانت در آب حل می شود(نوع یونی) یا نه (غیر یونی) و بر اساس نوع یون حاصل به صورت زیر دسته بندی می شوند
۲-۸ طبقه بندی سورفکتانت ها بر اساس نوع یون
۱-سورفکتانت های یونی
- سورفکتانت انیونی
- سورفکتانت کاتیونی
- سورفکتانت آمفوتریک^[۱۸]
۲-سورفکتانت های غیر یونی
۲-۸-۱ سورفکتانت های یونی
سورفکتانت های یونی وقتی در آب حل می شوند ،یونیزه می شوند و مطابق با طبیعت یون های حاصله به سورفکتانت های کاتیونی و انیونی و امفوتریک تقسیم می شوند.در مورد سورفکتانت های آنیونی ،ان بخش از مولکول سورفکتانت که به گروه های آب گریز (چربی دوست) منتقل شده به انیون ها یونیزه می شود و در مورد سورفکتانت های کاتیونی ، بخش مورد اشاره در بالا به کاتیون ها تجزیه می شود. در مورد سورفکتانت های آمفوتریک نیز دو نوع یون مختلف به بخش گفته شده در بالا متصل شده است.
این طبقه بندی سورفکتانت ها نتایج مختلفی به دنبال دارد که می توان با توجه به نوع یون، خواص متفاوتی از ان ها استخراج کرد.در ادامه این سه گروه را بیشتر مورد توجه قرار می دهیم.
۲-۸-۱-۱ سورفکتانت های کاتیونی
در این گروه از سورفکتانت ها، گروه آب دوست کاتیونی بوده و همراه آن زوج یون آنیون مثل کلرید، سولفات و استات است. سورفکتانت های کاتیونی عمدتا به دو گروه مهم تقسیم می شوند، نوع نمک امین و نوع نمک امونیوم چهار جزی، این دو نوع در خواص و فرایند ساخت باهم متفاوت هستند.اختلاف این دو نوع در جدول (۲-۱ ) اورده شده است

ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ 140
ﺟﺪول : 37-4 ﺟﺪول ﻧﺘﺎﯾﺞ اﺟﺮاي ﻣﺪل ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺴﯿﺮ ﻣﯿﺎن ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺗﺒﺎدل ﮔﺮا و ﻧﯿﺖ ﺑﺮاي
ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ 141
ﺟﺪول : 38-4 ﺟﺪول ﻧﺘﺎﯾﺞ اﺟﺮاي ﻣﺪل ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺴﯿﺮ ﻣﯿﺎن ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺗﺤﻮل ﮔﺮا و ﻧﯿﺖ ﺑﺮاي
ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ 142
ﺟﺪول : 1-5 ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﯿﺎت 159
ح
ﻓﺼﻞ اول
ﮐﻠﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ
ﻓﺼﻞ اول- ﮐﻠﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ 2
-1-1 ﻣﻘﺪﻣﻪ
در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ از ﺗﺤﻘﯿﻖ، ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺤﻘﯿﻖ، ﺑﻪ ﺑﯿﺎن ﻣﺴﺎﻟﻪ اﺻﻠﯽ ﭘﮋوﻫﺶ و ﺗﺸﺮﯾﺢ و ﺑﯿﺎن ﻣﻮﺿﻮع، ﺿﺮورت اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻘﯿﻖ، اﻫﺪاف ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﻫﺎي ﺗﺤﻘﯿﻖ اراﺋﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدد. در اداﻣﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻫﺎي ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و در ﭘﺎﯾﺎن ﻣﺪل ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻗﻠﻤﺮو ﺗﺤﻘﯿﻖ اراﺋﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدد.
-2-1 ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﻮﺿﻮع و ﺑﯿﺎن ﻣﺴﺎﻟﻪ
در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ رﻗﺎﺑﺘﯽ ﺷﺪن ﭘﯿﺶ ﻣﯽ روﻧﺪ، ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻫﺎﯾﺸﺎن در دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻌﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ آﻧﻬﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻗﺪرت رﻗﺎﺑﺘﯽ ﺧﻮد را اﻓﺰاﯾﺶ دﻫﻨﺪ. ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ در ﺟﻬﺖ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ، داﻧﺶ اﺳﺖ. در ﻫﻤﯿﻦ راﺳﺘﺎ اﺳﺘﻔﺎده رو ﺑﻪ رﺷﺪ از داﻧﺶ در ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎ، ﺳﻬﻢ زﯾﺎدي در ﻇﻬﻮر ﺗﺌﻮري ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ (اراﻧﺪا و ﻓﺮﻧﺎﻧﺪز¹، (2002 و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﺌﻮري ﯾﮑﯽ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ در ادﺑﯿﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﺷﺪ. در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﻣﺤﻘﻘﺎن زﯾﺎدي اﺷﺎره ﻧﻤﻮده اﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﺑﺮاي دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺶ درون ﺧﻮد را ﺳﺎزﻣﺎن دﻫﻨﺪ، ﭼﺮا داﻧﺶ ﯾﮑﯽ از ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮔﺬارﺗﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ در دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ در دﻧﯿﺎي اﻣﺮوز اﺳﺖ. ﯾﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ اﺳﺎﺳﯽ در ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ داﻧﺶ در ﺳﺎزﻣﺎن، ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﺑﯿﻦ اﻓﺮاد ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ.
از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﻋﻤﻠﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﺼﺎﯾﺺ ﻓﺮدي اﺳﺖ، ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ در واﻗﻊ ﻧﻘﺸﯽ ﺗﺸﻮﯾﻘﯽ و ﻧﻪ اﺟﺒﺎري در ﻫﺪاﯾﺖ آن ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ. ﻣﮏ درﻣﻮت² در ﺳﺎل 2000 ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮان ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﻮ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﮐﻨﻨﺪه اي را در ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻬﯿﺎ ﺳﺎزﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻧﮕﯿﺰش ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﺷﺎن ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ. از اﯾﻨﺮو اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺒﮏ
Aranda and Fernandez ^١ McDermott ^٢
ﻓﺼﻞ اول- ﮐﻠﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ 3
رﻫﺒﺮي ﻣﺪﯾﺮان ﺑﺮ روي روﺷﯽ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺧﻮد را ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ، اﺛﺮي ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ دارد، ﭼﺮا ﮐﻪ رﻫﺒﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﺑﺎرزي ﺑﺮاي ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺑﺎﺷﺪ. اﺧﯿﺮا ﻣﺤﻘﻘﺎن زﯾﺎدي اﻫﻤﯿﺖ رﻫﺒﺮي در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ را ﺑﯿﺎن ﻧﻤﻮده اﻧﺪ (ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﭼﻦ و ﺑﺎرﻧﺲ³،
(2006 وﻟﯿﮑﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﮐﻤﯽ ﺑﻪ ﺟﺰﺋﯿﺎت آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺟﺰﺋﯿﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﮐﺪام ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﺮ روي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ دارد.
از ﺳﻮﯾﯽ دﯾﮕﺮ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺑﺴﯿﺎري از ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎ در ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺎﺛﯿﺮ دارد ﯾﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد. ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﮐﻨﺎر ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ، ﯾﮑﯽ از ارﮐﺎن ارﺗﻘﺎ داﻧﺶ در ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﯾﮑﯽ از ﻧﻘﺼﺎن ﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ را از ﻣﺴﯿﺮ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ داﻧﺶ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ذﺧﺎﯾﺮ داﻧﺶ دور ﻣﯽ دارد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ آن و ﮐﻨﺪ و ﮐﺎو ﺟﻮاﻧﺐ آن ﺿﺮورﺗﯽ اﻧﮑﺎر ﻧﺎﺷﺪﻧﯽ ﺑﺮاي دﻧﯿﺎي ﺷﺪﯾﺪا رﻗﺎﺑﺘﯽ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان راﺑﻄﻪ اي ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﻣﯿﺎن وﻇﺎﯾﻒ رﻫﺒﺮان و ﺗﺌﻮري ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﻮد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ دو ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﯽ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻪ آﯾﺎ اﯾﻦ دو ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺎﺛﯿﺮي ﺑﺮ اﻧﮕﯿﺰه ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺑﺮاي اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ داردﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ،. ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﯾﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳﺦِ ﺳﻮال ﻫﺎي زﯾﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ:
ﺳﻮال اﺻﻠﯽ -1 آﯾﺎ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻌﻨﯽ داري دارد ؟
ﺳﻮال ﻓﺮﻋﯽ -1-1 آﯾﺎ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺑﺮ ﺑﻌﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻌﻨﯽ داري دارد؟
ﺳﻮال ﻓﺮﻋﯽ -2-1 آﯾﺎ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺑﺮ ﺑﻌﺪ راﺑﻄﻪ اي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻌﻨﯽ داري دارد؟ ﺳﻮال ﻓﺮﻋﯽ -3-1 آﯾﺎ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺑﺮ ﺑﻌﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻌﻨﯽ داري دارد؟
ﺳﻮال اﺻﻠﯽ -2 آﯾﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮ ﻧﯿﺖ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻌﻨﯽ داري دارد ؟
Chen & Barnes ^٣
ﻓﺼﻞ اول- ﮐﻠﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ 4
ﺳﻮال ﻓﺮﻋﯽ -1-2 آﯾﺎ ﺑﻌﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮ ﻧﯿﺖ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻌﻨﯽ
داري دارد ؟
ﺳﻮال ﻓﺮﻋﯽ -2-2 آﯾﺎ ﺑﻌﺪ راﺑﻄﻪ اي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮ ﻧﯿﺖ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻌﻨﯽ
داري دارد ؟
ﺳﻮال ﻓﺮﻋﯽ -3-2 آﯾﺎ ﺑﻌﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮ ﻧﯿﺖ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻌﻨﯽ
داري دارد ؟
ﺳﻮال اﺻﻠﯽ -3 آﯾﺎ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺑﺮ ﻧﯿﺖ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻌﻨﯽ داري دارد ؟
ﺳﻮال ﻓﺮﻋﯽ -1 -3 آﯾﺎ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺗﺤﻮل ﮔﺮا ﺑﺮ ﻧﯿﺖ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻌﻨﯽ داري دارد.
ﺳﻮال ﻓﺮﻋﯽ -2 -3 آﯾﺎ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺗﺒﺎدل ﮔﺮا ﺑﺮ ﻧﯿﺖ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻌﻨﯽ داري دارد.
ﺳﻮال ﻓﺮﻋﯽ -3-3 آﯾﺎ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي اﻧﻔﻌﺎﻟﯽ ﺑﺮ ﻧﯿﺖ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﻨﻔﯽ و ﻣﻌﻨﯽ داري دارد.
ﺳﻮال اﺻﻠﯽ -4 آﯾﺎ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺑﺮ ﻧﯿﺖ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﯿﺶ از ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺑﺮ ﻧﯿﺖ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﺳﺖ ؟
ﺳﻮال ﻓﺮﻋﯽ -1-4 آﯾﺎ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺑﺮ ﻧﯿﺖ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﻌﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﯿﺶ از ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺑﺮ ﻧﯿﺖ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﺳﺖ ؟
ﺳﻮال ﻓﺮﻋﯽ -2-4 آﯾﺎ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺑﺮ ﻧﯿﺖ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﻌﺪ راﺑﻄﻪ اي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﯿﺶ از ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺑﺮ ﻧﯿﺖ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﺳﺖ ؟
ﺳﻮال ﻓﺮﻋﯽ -3-4 آﯾﺎ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺑﺮ ﻧﯿﺖ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﻌﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﯿﺶ از ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺑﺮ ﻧﯿﺖ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﺳﺖ ؟
-3-1 اﻫﻤﯿﺖ و ﺿﺮورت ﺗﺤﻘﯿﻖ
ﺑﺎ ﮔﺬر از اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﯽ و ورود ﺑﻪ ﻫﺰاره ﺟﺪﯾﺪ ، دﯾﮕﺮ ﻣﻮﺗﻮر رﺷﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﯾﺪي ﻣﺤﺪود ﻧﻤﯽ ﮔﺮدد. ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮ رﺷﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ در ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ، داﻧﺶ اﺳﺖ.
ﻓﺼﻞ اول- ﮐﻠﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ 5
اﻣﺮوزه دﯾﮕﺮ ﻫﻤﻪ ﮔﺮوه ﻫﺎي ﮐﺎري و ﻋﻠﻤﯽ اذﻋﺎن دارﻧﺪ ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در دﻧﯿﺎي رﻗﺎﺑﺖ، ﺣﻀﻮر ﻣﺴﺘﻤﺮ و ﭘﺎﯾﺪار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﺑﺎﯾﺪ ﺣﻮل ﻣﺤﻮر ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮐﻨﻨﺪ(ﮔﺎﻧﺪي⁴،
.(368 : 2004 ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ داﻧﺶ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﺮاي ﮐﺴﺐ ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد، ﺑﻠﮑﻪ در واﻗﻊ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺒﻊ آن ﻣﯽ ﮔﺮدد.
از زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺒﺎﺷﺖ داﻧﺶ ﯾﮏ ﻣﺸﺨﺼﮥ ارﺛﯽ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ (داوﻧﭙﻮرت و ﭘﺮوﺳﺎك⁵، 1998،)رﻓﺘﺎر ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺷﻮد ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺗﺤﮑّﻢ ﺷﻮد. در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﮐﺜﺮ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﺳﺨﺖ اﻓﺰاري ﺗﺴﻬﯿﻞ ﮔﺮ ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﻗﺮار داده اﻧﺪ، ﺗﻌﺪاد اﻧﺪﮐﯽ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺤﺮك ﻫﺎي ﺗﺸﻮﯾﻘﯽ ﺑﺮ ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ. رﻫﺒﺮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬارﺗﺮﯾﻦ اﻓﺮاد از ﻧﻈﺮ اﻧﮕﯿﺰﺷﯽ در ﺳﺎزﻣﺎن، ﻧﻘﺸﯽ ﻣﻬﻢ در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ دارﻧﺪ. ﺗﺸﺨﯿﺺ و درك اﯾﻨﮑﻪ ﮐﺪام ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺑﺮ روي ﻧﯿﺖ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ اﺛﺮ ﻣﯽ ﮔﺬارد، ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻬﻢ وﯾﮋه اي در داﻧﺶ ﻣﺎ درﺑﺎره ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ .
ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻫﺪاف اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:

1. 1. ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ

1. ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮ ﻧﯿﺖ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ

دوم) فهم درست از مراد متکلم تا مفسّرین بتوانند غرض متکلم را به درستی تشریح و تبیین کرده، کلام را بر خلاف منظور تفسیر نکنند.
وی لازمه تحقق شرط نخست را اجتهاد و تحقیق کامل در لغات، و تحصیل معانی حقیقی کلمات میداند، به خصوص در مورد قرآن مجید زیرا کلمات استفاده شده درباره مفاهیم حقیقی است که در آن مجاز راه ندارد تا موجب گمراهی، تحیّر و یا اشتباه در فهم مراد متکلم شود.^[۲۲۷] از طرف دیگر مجازگویى در قرآن مجید، کتاب إلهى را از اعتبار و قاطعیّت ساقط کرده، و براى افراد منحرف فرصت خواهد داد که مطابق رأى باطل و نظر فاسد خود از آیات قرآن مجید استفاده کنند.^[۲۲۸]
استاد بر این عقیده است که تحقق شرط دوم متوقّف است بر تحقّق بصیرت قلبی، ارتباط معنوىّ و انقطاع از علائق دنیوی تا نور معرفت و محبّت و ارتباط در وی حاصل گردد و در پرتو آن راه برای فهم درست از مراد خدای تعالی برای مفسر میسر گردد.^[۲۲۹] وی در مقدمه تفسیر روشن در اینباره مینویسد:

«کسیکه میخواهد آیات و کتاب خداوند متعال را تفسیر و توضیح بدهد، میباید قلب روحانى و پاک و باطن نورانى داشته، و با نور إلهى محیط، حقائق کلمات پروردگار متعال را إدراک نموده، و از معارف لاهوتى و عوالم غیبى آگاه باشد. خداوند متعال در آیه أوّل و دوّم از [سوره بقره] قرآن مجید میفرماید: «الم* ذلِکَ الْکِتابُ لا رَیْبَ فِیهِ هُدىً لِلْمُتَّقِینَ» در این کتاب آسمانی هیچگونه موضوع شبهه‏دار و مشکوکى نیست، و همه مطالب آن یقینى و حق باشد، و با داشتن حقیقت تقوى و با خوددارى از افکار و أخلاق و أعمال ناصالح، در مورد هدایت قرآن میشود قرار گرفت.» ^[۲۳۰]
نقد تفاسیر رایج
آقای مصطفوی بر اساس فقدان دو شرط مهمی که برای تفسیر بیان شد به نقد تفاسیر رایج پرداخته است.^[۲۳۱] وی تفاسیر قرآن مجید را در به دو گروه کلی تقسیم میکند، گروه اول تفاسیری هستند که بر اساس فهم مردم عادی و مکالمات عرفی تألیف شدهاند، به عبارت دیگر در این آثار نظر به استفاده عموم و همه اهل عرف از طبقات مردم است، در این صورت آنچه در مکالمات و تعبیرات عرفی متداول است، همه را در نظر گرفته، و در شرح جملات قرآن مجید جاری شده است. در این تفاسیر آنچه از نظر اهل عرف و عموم طبقات مردم دور است با بهره گرفتن از تأویل، مجاز، حذف و زیادی کلمه تطبیق به معانی عرفی شده و برای تفهیم عموم تنزل داده میشود. اشکال عمده این تفاسیر از نظر استاد این است که در این حالت قرآن مجید در سطح سایر کتابهای حدیث، بلکه چون کتب اخلاقی و عرفانی دیگر خواهد بود. در این شرایط حقایق، معارف، لطائف و دقائق قرآن مجید در این نوشته ها به کلی پوشیده و متروک مانده، خصوصیات الفاظ و لطائف تعبیرات و جملات نیز قابل بحث نیست، و در نتیجه این عوامل بسیاری از نشانه های اعجاز قرآن کریم پوشیده میمانند.
گروه دوم تفاسیر، آثاری هستند که با توجه به جنبه اعجاز قرآن مجید نگارش یافتهاند، استاد معتقد است، این کتابها از سطح کتب عرفی و معمولی (خواه علمی باشد یا غیر علمی) بیرون بوده، و در سطح فهم و استفاده خواص و طالبین حقیقت است. در این تفاسیر علاوه بر آنکه عامه مردم از مطالب عمومی و کلیات احکام و امثال آن استفاده میکنند، خواص و اهل معرفت نیز از حقایق و معارف و دقائق و لطائفی که در سطح بالا است، با قلوب منور خود استفاده خواهند کرد.
از نظر استاد معارف و حقائق قرآن مجید را نمی شود مطابق فهم و در محدوده معرفت شخصی تفسیر کرد و تحصیل علوم اکتسابی از معقول و منقول، فلسفه، ادبیات و امثال آن، و تبحر و تحقیق در آنها، هرگز نتواند وسیله کشف حقائق و شهود معارف الهی به نحو حقیقت باشد، زیرا همه این علوم اکتسابی در حدود افکار و نظریات افراد محدود است. استاد در استدلال برای این مطلب مینویسد:
«زیرا مطالب قرآن مجید تجلی انوار الهی و ظهور معارف لاهوتی است که به عالم ناسوت نازل و تنزل پیدا کرده، و با نورانیت روحانی که از جانب خداوند متعال افاضه میشود، قابل شهود خواهد بود، و این معنی بدون تحقق تزکیه کامل از همه رذایل صفات نفسانی و حتی از صفت مهلک إنانیت، امکان پذیر نخواهد بود «هدی للمتقین»^[۲۳۲] پس اگر فردی اقدام به تفسیر قرآن مجید با هدف تفسیری همه جانبه و کامل کند دست به عملی جاهلانه، مخالف عقل، نقل و حقیقت زده است.»^[۲۳۳]
از نظر استاد مفسر میتواند از جهات ادبی، یا احکام، یا تاریخ، یا اخلاقیت، یا مطالب اجتماعی یا معارف الهی تا آن حدی که برای او یقین صد در صد است، بحث کند. و در نهایت اینکه تفاسیر در محدوده علم و معرفت شخص مفسّر نوشته میشود، و زحمات همه آنان قابل تقدیر و تجلیل است.^[۲۳۴]
روش تفسیری استاد مصطفوی
همانطور که در مقدمه بحث تفسیر ذکر شد، اصول و روشی که هر محقق در پایه ریزی تفسیر خود مدّ نظر قرار میدهد مهمترین تأثیر را در نتیجه نهایی کار خواهد داشت. در مورد مبانی قرآنی استاد مصطفوی در فصل دوم به تفصیل سخن گفته شد. آنچه ذکر آن در اینجا لازم است توجه به روش تفسیری وی میباشد. روش تفسیری استاد به صورت مجزا در پایان نامهای با عنوان «بررسی مبانی و روش تفسیری علامه مصطفوی»^[۲۳۵] مورد بررسی قرار گرفته است. بدین جهت در این قسمت تنها به صورت خلاصه به مطالبی که در این پایان نامه به تفصیل آمده است اشاره میشود. استاد برای پرده برداری از مراد قرآن سعی کرده از تمام روش های سه گانه (عقلی، نقلی، ادبی) بهره برده است. نکات مورد توجه وی در هر حوزه و روشهایی که به فراخور در تفسیر به کار بسته شدهاند، بدین قرار است:
استفاده از روش تفسیر قرآن به قرآن
الف) تبیین مراد و مقصود آیه ای با آیه(ها)ی دیگر
ب) شرح و تفصیل برخی از آیات به وسیله صراحت یا ظهور لفظی آیات دیگر
ج) توجه به مفهوم «تدبر» و استفاده از آن در پیوند معنایی آیات
د) تفسیر آیه با توجه به قرائن لفظی موجود در آیه
ه) پی بردن به جزء محذوف به کمک قرائن پیوستهی لفظی یا قرائن نا پیوسته موجود در آیات دیگر
و) تفسیر آیه با توجه به قرائن ناپیوسته (لفظی) در آیات دیگر
ز) استمداد از آیات دیگر برای بیان نکات هدایتی، تفسیری در آیه
ح) توجه به اهمیت سیاق در تفسیر از نظر:
۱) تعیین مراجع ضمیر
۲) ترکیب آیات
۳) تبیین و شرح واژه
۴) تفسیر آیه
۵) فهم کلمه یا جمله محذوف
روش قرآن به سنت
محقق ارجمند آقای مصطفوی در بهرهگیری از کلام معصومین علیهم السلام زاویه نگاه های مختلفی با توجه به مضمون و سیاق روایات در نظر داشته است. انواع این نگرشها را میتوان در دسته های زیر عنوان کرد:
الف) احادیث در بیان بطن و تأویل آیات
ب) روایات مربوط به معنی آیه
ج) روایات مربوط به تفسیر واژگانی
د) روایات بیان مراد آیه
ه) روایات مؤید و موافق ظواهر آیات
و) روایات بیان تمام معنا و مصداق حقیقی
ز) روایات بیان اظهر و احسن مصادیق
ح) روایات بیان مصداق لفظ عام
ط) روایات تطبیق آیه بر مصداق خاص
ی) روایات مربوط به رفع تعارض ظاهری
ک) روایات در تفسیر و توضیح آیه از نوع قرآن به قرآن
ل) روایات استطرادی که به مناسبتی ذیل آیه مورد تفسیر ذکر میشود
م) روایات بیان آیات ناسخ و منسوخ
ن) بیان شأن نزول آیات در احادیث
س) روایات برای تبیین آیات مجمل
ع) بیان روایات مربوط به فضائل و خواص آیات و سور
روش تفسیر قرآن به عقل
علاوه بر استفاده از دو منبع عظیم قرآن و سنت، استاد محقق، مصطفوی از روش های عقلی و اجتهادی نیز در شرح کلام ربّانی استفاده کرده است. در این روشها محور و مبناها در استنباط مختلف هستند. محورهای اصلی در روش عقلی و اجتهادی استاد عبارتند از:
الف) با تکیه بر لغت
ب) با بهره گرفتن از براهین فلسفی

۲- ۶- ۴ مشخصات گیاه شناسی
گیاهی است علفی، پایا، به ارتفاع ۵/۰ تا ۵/۱ متر که به حالت وحشی می روید. ساقه خش این گیاه چهارگوشه و پوشیده از خارهای کوچک و قلاب ماننده است که بدین وسیله به تکیه گاه ها ارتباط پیدا می کند. این خارها در کناره های برگ و رگبرگ میانی نیز دیده می شود. برگ های آن بیضوی دراز و نوک تیز است و با آنکه به ظاهر مجتمع به تعدا ۶ تایی در طول ساقه دیده می شود معهذا بیش از دوتای آنها برگ نیست و بقیه استیپولهایی با ظاهر برگ مانند می باشد. گل های آن کوچک، زرد رنگ و مجتمع به صورت چترهای متعدد در محور ساقه و یا در قسمت های انتهایی آن است. میوه آن به صورت سته، گوشتدار و به رنگ قرمز تیره است. قسمت مورد استفاده این گیاه، اعضای زیر زمینی یعنی ریزوم و ریشه آن است که به ضخامت انگشت است و طول آن نیز به یک متر می رسد “زرگری،۱۳۶۱،ص ۵۴ - ۵۷".
برگهای آن متقابل و کامل هستند و گوشواره دارند. گوشواره ها رشد زیادی دارند و هم اندازه برگها دیده می شوند. به همین دلیل، برگها و گوشواره های شبه برگ به صورت ” آرایش فراهم” یا “چرخه ای” در می آیند که در هر گره، حلقه هایی از ۴ تا ۶ و به ندرت ۱۰ برگ تشکیل می شود. گل آذین این گیاه معمولا با انشعابات زیادی همراه است که در قسمت فوقانی، بیشترین قطر را دارد و آرایش خاصی را به وجود می آورد که ممکن است دارای براکته یا فاقد براکته باشد.گل آذین گیاه خانواده ی Rubiaceae ، خوشه مرکب یا گرزن دو سویه و گاهی سنبله ی انتهایی است. گل های گیاهان این خانواده منظم و غالبا دو جنسی هستند و به ندرت تک جنسی و یک پایه اند. گلبرگ ها به هم پیوسته اند و گاهی تشکیل لوله گل را می دهند که معمولا کوتاه و گاهی خیلی بلند است. کاسبرگ ها جدا از هم و یا گاهی تحلیل رفته اند و گل فاقد کاسبرگ است. پرچم ها، چسبیده به گلبرگ ها و به صورت یک در میان بین گلبرگها قرار گرفته اند. تخمدان ها در این خانواده، میانی دو خانواده و هر خانه محتوی یک تا چند تخمک است. میوه ی گیاهان این خانواده آبدار و دارای دو دانه است “امیری،۱۳۸۶،ص ۵۲ - ۵۶".
۲- ۶- ۴- ۱ خصوصیات مرفولوژی گونه روناس
روناس گیاه علفی دائمی با ساقه های بالارونده و یا غیر بالارونده است. اندام های زیرزمینی آن، ریشه و ریزوم هستند که در واقع بخش قابل استفاده گیاه محسوب می شوند. قطر ریشه از ۸/۰ تا ۲ سانتی متر و طول آن ۱۰۰-۵۰ سانتی متر است. ریشه روناس به رنگ سرخ تیره و رنگ داخل آن سرخ روشن است. ابتدا طعم شیرین دارد و سپس تلخ و گس می شود. ریشه سه قسمت دارد :
۱- مغز نازکی در میان ریشه که به رنگ زرد مایل به قرمز است.
۲- جداری که مغز را احاطه کرده است. رنگ در این قسمت به صورت گلوکز وجود دارد که به سهولت از سایر قسمت ها جدا می شود.
۳- پوسته خارجی به رنگ تیره مایل به قهوه ایی که بسیار نازک است و بافت مرده دارد “سپهری اردکانی،۱۳۸۴،ص ۲۴".
۲-۶- ۴- ۲ زمان کشت
موقع کشت بذر روناس، از فروردین لغایت نیمه دوم اردیبهشت ماه، و زمان کشت ریشه روناس، از شهریور لغایت اسفند ماه است.
۲-۶- ۴- ۳ روش کاشت و تکثیر
تکثیر این گیاه از دو طریق ” تکثیر جنسی^[۶۸] ” (تکثیر از طریق بذر) و ” تکثیر غیر جنسی^[۶۹] ” (تکثیر به وسیله قلمه ریشه) صورت می گیرد که بسته به موقعیت منطقه از نظر اقلیم، دارای مزایا و معایبی است.
۲- ۶- ۴- ۴ نگه داری روناس یا مرحله داشت
خاک دهی پای بوته ها (روپوش دادن) در پاییز سال اول پای بوته ها، خاک مخلوط با کود حیوانی می دهند تا ریشه توسعه پیدا کند و از سرمای زمستان محفوظ بماند. در تابستان سال دوم وقتی گیاه به گل رفت، قسمت ساقه و برگ را کف بر می کنند و به مصرف تغذیه دام می رسانند. در پاییز سال دوم نیز پای بوته ها مجددا خاک همراه با کود حیوانی می دهند. در اواخر تابستان سال سوم یا چهارم، روناس را کف بر و ریشه ها را در مهرماه برداشت می کنند. این عمل موجب افزایش ریشه و در نتیجه، بالا رفتن عملکرد می شود. علاوه بر این، از یخ زدن ریشه روناس در فصل زمستان جلوگیری می کند.
۲- ۶- ۴- ۵ برداشت
ریشه روناس را در پاییز سال سوم یا چهارم، پس از کف بر کردن ساقه و برگ های سبز، با بیل های مخصوص روناس کنی برداشت می کنند. عرض این بیل ها حدود ۱۲ و طول آن ۵۰ سانتی متر است. ضمنا بهتر است روناس را در ۳ یا ۴ سالگی برداشت کرد، زیرا ریشه ها به اصطلاح خوب رنگ می اندازند و می توان رنگ بیشتر و مرغوب تری استخراج کرد. در مناطقی که این گیاه را به عنوان یک گیاه زراعی کشت می کنند، زمان برداشت از ۲ سالگی به بعد و حتی در موارد خاصی ۴ سالگی است. برداشت محصول معمولا در اواسط مهر ماه تا اواخر آبان ماه است. برداشت در حال حاضر کلا به صورت دستی است و هزینه زیادی دارد.
میزان محصول ریشه تر روناس بین ۱۵ تا ۲۰ تن در هکتار است که ۱۰ تا ۱۲ درصد آن رنگ است. میزان تولید محصول ۳ و ۴ ساله بیشتر از ۲ ساله است. به طور متوسط، عملکرد روناس ۲ ساله بین ۸ تا ۱۰ تن ریشه خشک و روناس ۳ ساله بین ۱۰ تا ۱۵ تن در هکتار است. مقدار تولید روناس ۲ ساله نصف ریشه ۳ و ۴ ساله است و برداشت روناس ۲ ساله مقرون به صرفه نیست.
۲-۶- ۵ خشک کردن ریشه روناس
ریشه ها را بعد از برداشت، به مدت ۱۵ روز در هوای آزاد و در مقابل نور آفتاب قرار می دهند تا رطوبت خود را از دست بدهند. سپس آن ها را به آسیاب های مخصوص روناس سایی می فرستند تا به صورت پودر در آیند. بنابر اظهار مطلعین محلی، در صورتی که ریشه های خشک شده ۲ تا ۳ سال در انبار بمانند و سپس ساییده و در رنگرزی استفاده شوند، دوام و شفافیت رنگ آنها افزایش می یابد. لذا روناس را می توان مدت زیادی انبار کرد و هیچ گونه آفت انباری ندارد “میراب زاده اردکانی،۱۳۸۸".
۲- ۶- ۶ طریقه خرد کردن روناس
وقتی روناس برای فروش یا خردکردن به مازاری حمل می شود ابتدا توسط فردی که به ” کیال ” معروف است میزان خاک موجود در آن تخمین زده می شود و از وزن آن کسر می گردد؛ بعد به انبار مازاری منتقل می شود. زمانی که می خواهند روناس را خرد کنند ابتدا روناس را چند روزی در معرض آفتاب قرار می دهند تا رطوبت انبار از آن بیرون رود و خوب خشک شود. سپس با غربال بزرگی الک می شود و خار و خاشاک و خاک های اضافی آن گرفته می شود، وقتی روناس آماده خرد شدن شد، کارگر روناس کوب که به “مازار” معروف است روناس ها را به زیر سنگ مازاری می ریزد و آنها را خرد کرده بر اساس نوع جنس آن به سه دسته تقسیم می کنند: “سپهری ارکانی،۱۳۸۴، ص۳۷".

۱- روناس درجه یک یا ممتاز
۲- روناس درجه دو
۳- روناس درجه ۳
۲- ۶- ۷ فراورده های روناس در کارخانه های روناس سایی
در کارگاه های روناس سایی ریشه های خشک گیاه را، بعد از اینکه علف های هرز و خس و خاشاک آن را جدا کردند، آسیاب می کنند. محصول تولیدی روناس در کارگاه های روناس سایی به سه دسته تقسیم می شوند:
روناس درجه یک: این نوع محصول از مغز ریشه­ روناس که در اصطلاح محلی به ” مغز درجه یک” معروف است، تشکیل می شود و به این ترتیب به دست می آید که پس از کمی خرد کردن ریشه، پوست آن را از مغز جدا می کنند و مغز ریشه را در آسیاب می سایند. سپس آن را در کیسه گونی بسته بندی می کنند.
روناس درجه یک خالص ترین نوع این محصول است که در نهایت رنگ بیشتر و مرغوب تری تولید می کند. ضمنا، رنگ قرمز استخراج شده از این نوع روناس خوش رنگ تر است.
روناس درجه دو یا معمولی: این نوع محصول که در اردکان به روناس درهم ساب یا مغزی معمولی معروف است، به این صورت تهیه می شود که پوست و مغز ریشه را با هم می سایند و سپس بسته بندی می کنند. روناس درجه دو از نظر کیفیت و مرغوبیت پایین تر از روناس درجه یک است.
روناس درجه سه: محصول درجه سه بدین ترتیب به دست می آید که به روناس معمولی یا درجه­ دو، به نسبت ۲۰% پوست ریشه ساییده شده اضافه می کنند که در محل به “پخه” معروف است و ناخالص تر از روناس درجه­ یک و دو محسوب می شود. ضمنا رنگ استخراج شده از این نوع روناس کدرتر و نامرغوب تر از انواع قبلی است.
۲- ۶- ۸ تقلب در روناس
در تهیه روناس نادرستی فراوانی انجام می گیرد که از نظر پیامدهای رنگ به دست آمده و بهای آن، بسیار دارای اهمیت می باشد. شناخت روناس تقلبی حتی برای کسانی که تجربه دار هستند هم مقدور نیست. موادی که در تهیه روناس تقلبی به کار می برند مواد نباتی و کانی است که شباهت نزدیکی با روناس دارد.
آجر ساییده، خاک و شن های نرم که زرد رنگ هستند، خاک اره، چوب بلوط، سبوس و دیگر مواد مشابه؛ شناخت مواد کانی تقلبی با سوزاندن امکان پذیرند و معمولا وزن خاکستری که باقی مانده، بیشتر از نیمی از وزن خواهد بود. همچنین مواد نباتی با رنگرزی شناخته می شوند “میراب زاده اردکانی،۱۳۸۸".
۲- ۶- ۹ کاربرد های متنوع گیاه روناس
۲- ۶- ۹ - ۱ رنگرزی الیاف
در کشور ایران نیز استفاده از رنگ های طبیعی در طول تاریخ مرسوم بوده است و از آن برای رنگ آمیزی صنایع دستی استفاده می کرده اند. قالیبافان ایرانی با بهره گیری از رنگهای طبیعی توانسته اند، بهترین نوع قالی، گلیم و گبه را از نظر ثبات رنگ تولید کنند.
در سالهای اخیر، علاقه و توجه زیادی به رنگهای طبیعی معطوف شده است و متخصصین آن را به رنگهای شیمیایی ترجیح می دهند. رنگ های طبیعی از زیبایی و جلوه خاصی برخوردارند. ابریشم با رنگ های طبیعی به راحتی رنگ می شود، ولی رنگ آمیزی کتان و پنبه نسبتا مشکل تر است. روناس به خاطر رنگ قرمز شفاف و ثبات آلیزارین آن، در رنگرزی پشم خام قالی و یا سایر کالاهای دستباف مشابه اهمیت فراوانی دارد"میراب زاده اردکانی،۱۳۸۸".
۲- ۶- ۹ - ۲ خواص درمانی روناس
در طبابت عامه از زمان های قدیم در معالجه بسیاری از امراض استفاده می شد. ریشه خشک روناس را دم کرده مانند چای در بیماری های معده، روده خصوصا اسهال و اسهال خونی می نوشند علاوه بر آن از شیره تازه ریشه روناس در بیماری یرقان، کلیه و کیسه صفرا، خصوصا سنگ کلیه استفاده می شود.
در پزشکی معاصر از اکستراکت ریشه روناس در بیماری های کلیه علی الخصوص سنگ کلیه استفاده می شود و تأثیر درمانی خوبی عرضه می کند. بیمارانی که با عصاره روناس معالجه می شوند سنگ های کوچک کلیه شان تحت تأثیر این دارو در مدت کمی دفع می شود. با در نظر گرفتن همین مسأله در حال حاضر در کارخانه های داروسازی شوروی از ریشه خشک روناس عصاره خشکی تهیه می شود که این دارو با دوز ۵/۰ گرم به شکل قرص توزیع می شود. علاوه بر آن عصاره روناس در ترکیب فرآورده های مرکبی به نام سیستنال ^[۷۰] نیز به کار می رود “امیری،۱۳۸۶، ص ۵۱ - ۵۶".
برخی دیگر از خواص پزشکی شناخته شده آن عبارتند از:
۱- اثر ضد میکروبی آن بر برخی از میکروب های پراکنده در هوا؛
۲- کاهش گلوکز خون؛
۳- اثر قارچ کشی ریشه آن روی انواع قارچ های خاکزی مضر؛
۴- اثر حشره کشی ریشه ی آن؛
۵- اثر ضد عفونی کنندگی ریشه ی آن؛
۶- اثر اشتها آوری و تنظیم قاعده؛
۷- اثر صفرا بر و به طور ضعیف، مقوی و ملین ریشه ی آن که می توان در حبس البول عدم دفع و ورم کلیه و یبوست های سخت از آن استفاده کرد “میراب زاده اردکانی،۱۳۸۸و زرگری،۱۳۶۲،ص ۵۴ - ۵۷".
در شمال ایران، ماهی را با آب روناس آغشته و آن را گندزدایی می کنند که باعث افزایش زمان نگه داری ماهی در خارج از یخچال می شود. البته مصرف بیش از حد آن ممکن است سمی باشد.گزارش شده که روناس موجب کاهش گلوکز خون نیز شده است. ضمنا با توجه به مقررات سموم شیمیایی و اجرای طرح کاهش سموم پیشنهاد می شود، روی مصرف محلول روناس برای حشره کشی در گلخانه ها تحقیقات لازم به عمل آید.
با توجه به وجود آلکانوئیدهای^[۷۱] متفاوت در ریشه برخی از گونه های روناس، اخیرا خاصیت بیولوژیکی آن که موجب تشدید ریزه خواری سلولی^[۷۲] می شود، گزارش شده است. گیاه روبیا کالیفوردیا گیاهی هم خانواده روناس می باشد که از میوه آن نوعی آب میوه تهیه می شود. همچنین از این گیاه برای تولید محصولات بهداشتی برای رفع مشکلات پوست و مو و همچنین مشکلات کبدی استفاده می شود. همچنین در تحقیقی که در ایران انجام شده است، اثر عصاره ی استخراجی از گیاه روناس بر بیماری سالک پوستی موش بررسی شد. نتایج نشان دهنده این است که استفاده از عصاره روناس، سرعت روند کاهشی وزن در موش های مبتلا به سالک پوستی را کند می کند. بین میزان تورم، قرمزی زخم و کاهش وزن این موش ها در مقایسه با موش های شاهد از لحاظ آماری تفاوت وجود دارد.
۲- ۶- ۹- ۳ خواص ضد باکتری و ضد قارچی روناس
در پژوهشی که در ایران صورت گرفت خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی عصاره ی آبی، متانولی و کلروفورمی ۳ گیاه روناس، گلرنگ و پوست گردو بررسی شد. مشاهده شد که این گیاهان اثرات ضد میکروبی روی تعدادی از باکتری ها از جمله باسیلوس سوبتلیس^[۷۳]، باسیلوس سرئوس^[۷۴]، باسیلوس مایکوئیدس^[۷۵] و همچنین روی تعدادی از قارچ ها از جمله آسپرژیلوس نایجر^[۷۶]، پنی سیلیوم اکسپانسوم^[۷۷] و ژئوتریکووم کاندیدوم^[۷۸] داشتند.
باسیلوس سرئوس دو نوع مختلف بیماری ناشی از مواد غذایی ایجاد می نماید. سندرم اسهال و سندرم تهوع آور، توانایی اسپورها در مقاومت نسبت به خشک شدن به آنها اجازه می دهد که در محصولات خشک نظیر شیر خشک، غلات و آرد زنده باقی می مانند. همچنین وجود این باکتری در برنج، ماکارونی، ادویه و چاشنی های خشک، نان، کماج و کلوچه ها هم گزارش شده است. پنی سیلیوم اکسپانسوم موجب فساد نرم سیب ها می شود، همچنین مایکو توکسین پاتولین^[۷۹] توسط پنی سیلیوم اکسپانسوم تولید می گردد. طی آزمایشاتی میزان فعالیت ضد باکتری روناس بررسی شده است. در این تحقیق اثر متانول، اتانول، استیل استات و آب استخراجی از روناس بررسی شد. در نهایت مشخص شد که روناس تأثیر ضدباکتریایی بر تعدادی از باکتری های گرم مثبت، گرم منفی، مخمر ها، قارچ های فیلامنتئوس و اکتینومیست ها دارد.