دریافت کننده

عفت

ب) زنجیره های روایی
ـ زنجیره ی اجرایی: تلاش عفت و فخری و هوشنگ برای پیدا کردن لنگه کفش، نرسیدن عفت و هوشنگ به فرودگاه، گم شدن لنگه کفش، تلاش شمسی برای یافتن کفشی شبیه به کفش عفت و جروبحث عفت و فخری با یکدیگر و همچنین تلاش هوشنگ برای آرام کردن عفت زنجیره های اجرایی روایت را تشکیل داده اند.

ـ زنجیره ی میثاقی: دعوت شدن عفت و هوشنگ به عروسی برادر عفت در اصفهان، تعیین زمان پرواز هواپیما برای عفت و هوشنگ، تأکید عفت بر این که تا کفشش پیدا نشود از خانه ی فخری بیرون نمی رود زنجیره های میثاقی داستان هستند.
ـ زنجیره های انفصالی: رفتن عفت و هوشنگ به خانه ی فخری، بیرون رفتن شمسی از خانه و برگشتن به خانه در پایان داستان، تبدیل دوستی و صمیمیت ابتدای داستان بین عفت و فخری به دشمنی و ناراحتی آن دو از یکدیگر و جستجو در جاهای مختلف خانه برای پیدا کردن کفش و همچنین جستجوی شمسی در مغازه ها و ورود و خروج او در مغازه های مختلف زنجیره های انفصالی این روایت محسوب می شوند.
۳۳-ترس از سگ درنده^[۶۴۱]
قدرت ا… که از مازندران به تهران آمده تا کاری برای خود بیابد به خانه ی نصرا… خان از دوستان پدرش می رود تا او قدرت ا… را به یکی از دوستان خود معرفی کند و مقدمات استخدام او را در موسسه ای فراهم نماید. قدرت ا… برای گردش و وقت گذرانی از خانه ی نصرا… خان بیرون می رود و در حین پیاده روی در یکی از کوچه های اطراف ناگهان سگی درنده که متعلق به یکی از خانه های کوچه بوده و صاحبخانه آن را نبسته است به قدرت ا… حمله می کند….
قدرت ا… که به خاطر قضیه ی سگ و اتفاقات بعد از آن بسیار ناراحت و عصبی است، ظهر ماجرا را برای نصرا… خان و خانواده اش تعریف می کند و تحت تأثیر صحبت های آن ها تصمیم می گیرد که دوباره به همان کوچه برود و با صاحب سگ به خاطر آزاد گذاشتن چنان سگی بگو مگو و دعوا کند و به نوعی انتقام خود را از سگ و صاحبش بگیرد. عصر همان روز هم این کار را انجام می دهد و بعد از زخمی و خونین کردن سگ، با صاحب آن هم دعوا و زدوخورد می کند و به خانه ی نصرا… خان بر می گردد….
نصرا… خان قدرت ا… را با خود به مؤسسه ی دوستش می برد و بعد از گفتگو با دوستش از اتاق او خارج می شود و به قدرت ا… می گوید که داخل اتاق بشود و با رئیس موسسه درباره ی شرایط استخدام صحبت کند. چند دقیقه بعد نصرا… خان می بیند که قدرت ا… سرآسیمه و رنگ پریده از اتاق رئیس بیرون می آید با تعجب از او می پرسد که چه خبر شده مگر سگ دیده ای؟ قدرت ا… می گوید: نه، این بار صاحب سگ را دیده ام!
ـ تحلیل داستان
الف) کنشگران
قدرت ا… در این روایت نقش کنشگر فاعل را برعهده دارد و هدف اصلی او پیدا کردن کاری مناسب و استخدام در مؤسسه ای در تهران است، نصرا… خان نقش یاری رسان را دارد و مشاجره و دشمنی قدرت ا… با رئیس مؤسسه ـ‌ به خاطر نشناختن او ـ نقش عامل بازدارنده را دارد. قدرت ا… اهداف فرعی دیگری هم دارد که یکی پیاده روی و گردش در کوچه های خلوت شهر تهران است و در این قسمت سگ درنده نقش بازدارنده را دارد و هدف دیگر قدرت ا… انتقام از سگ و صاحب آن است که در این قسمت می توان سخنان خانواده ی نصرا… را عامل یاری رسان محسوب کرد.
در این روایت پدر قدرت ا… نقش کنشگر اعطا کننده را دارد و نصرا… خان دریافت کننده است. همچنین نصرا… خان نقش اعطا کننده را هم بر عهده دارد و قدرت ا… دریافت کننده محسوب می شود.

فاعل

قدرت ا…

هدف

استخدام در موسسه ای در تهران

بازدارنده

مشاجره و دشمنی قدرت ا…بارییس(ناآگاهانه)

یاری رسان

نصرا… خان

اعطاکننده

پدرقدرت ا…/ نصرا… خان

دریافت کننده

نصرا… خان/ قدرت ا…

ب) زنجیره های روایی
ـ زنجیره ی اجرایی: تلاش قدرت ا… برای پیدا کردن شغل مناسب، پذیرایی کردن پدر قدرت ا… از نصر ا… خان، معرفی قدرت ا… به رئیس موسسه از طرف نصرا… خان، پذیرایی نصرا… خان از قدرت ا…، پیاده روی قدرت ا… در کوچه، حمله کردن سگ به قدرت ا… و تلاش قدرت ا… برای مبارزه با سگ، مشاجره و زد و خورد قدرت ا… با صاحب سگ و همچنین زخمی کردن سگ توسط قدرت ا… زنجیره های اجرایی این روایت را تشکیل داده اند.
ـ زنجیره ی میثاقی: قول و قرار گذاشتن نصرا… خان با مدیر موسسه برای استخدام قدرت ا…، تصمیم قدرت ا… برای انتقام گرفتن از سگ و صاحب سگ، زنجیره های میثاقی این داستان هستند.
ـ زنجیره ی انفصالی: ورود قدرت ا… به تهران، رفتن قدرت ا… به داخل کوچه ها و محله های مختلف، ورود قدرت ا… به خانه ی شخص غریبه از ترس سگ، ورود و خروج قدرت ا… در کلانتری، برگشتن قدرت ا… به خانه ی نصرا… خان، برگشتن قدرت ا… به خانه ی صاحب سگ، رفت و برگشت های قدرت ا… در داخل شهر و خانه ی نصرا… خان، ورود و خروج نصرا… خان در اتاق رئیس و ورود و خروج قدرت ا… در اتاق رئیس زنجیره های انفصالی این داستان محسوب می شوند.
۳۴-زرنگی زیاد نتیجه ی معکوس می دهد^[۶۴۲]
رحمت ا… از همسرش شهین می خواهد که صبح روز بعد، اول وقت به بانک برود و مقداری پول به حساب او بگذارد چون موعد چکی که به حاج اسمعیل بلور فروش داده رسیده است. شهین هم که زن زرنگ و زیرکی است تصمیم می گیرد که اول بعضی از کارهای خانه را انجام بدهد اما به خاطر زیاد بودن کارهای خانه و مشغول شدن شهین به انجام کارها، موفق نمی شود که به بانک برود و رحمت ا… بابت این قضیه بسیار ناراحت می شود به مغازه ی حاج اسمعیل می رود تا پول را نقداً به او بدهد و چک خود را بگیرد.
حاج اسمعیل هم شاگرد خود را به بانک فرستاده تا چک رحمت ا… را وصول کند ولی شاگرد حاجی هم در راه مشغول انجام کارهای دیگری شده و وقتی به بانک رسیده که بانک تعطیل شده بوده است.
بنابراین حاج اسمعیل با دیدن رحمت ا… از او می خواهد که پول را نقداً به حاج اسمعیل بدهد و چک خود را بگیرد، رحمت ا… هم که با همین هدف به آن جا رفته با پی بردن به موضوع شروع به بازار گرمی کردن می کند و چنین وانمود می کند که فعلاً پول خود را لازم دارد، بالاخره حاج اسمعیل مقداری از مبلغ چک کسر می کند و پول را از رحمت ا… می گیرد و چک را به او می دهد و به خاطر مختصر ضرری که کرده شاگرد خود را ملامت می کند. رحمت ا… هم با مقدار پولی که از حاجی گرفته برای همسرش هدیه ای می خرد تا بابت ناراحتی و عصبانیت ظهر از او عذر خواهی کند.
ـ تحلیل داستان
الف) کنشگران
در این روایت چند شخصیت مختلف به طور همزمان نقش فاعل را بر عهده دارند و هر یک هم اهدافی دارند که به این صورت می توان ذکر کرد:
رحمت ا… نقش فاعل را دارد و هدف او پرداخت به موقع قسط به حاج اسمعیل است و برای رسیدن به این هدف از همسرش شهین کمک می خواهد و شهین علاوه بر این که نقش بازدارنده را در این قسمت بر عهده دارد، خودش فاعل هم هست و هدف او انجام بعضی از کارهای خانه است.
حاج اسمعیل هم نقش فاعل را بر عهده دارد و هدف او دریافت فوری پول نقد است، شاگرد حاجی نقش بازدارنده را دارد و با مشغول شدن به کارهای دیگر از رفتن به بانک باز می ماند.
در این روایت حاج اسمعیل اعطا کننده و رحمت ا… دریافت کننده است همچنین از طرف دیگر خود رحمت ا… نقش اعطا کننده را هم دارد و همسرش شهین دریافت کننده محسوب می شود.

فاعل

نام محقق

عنوان تحقیق

شاخص­ های مالی مورد استفاده تحقیق

علیرضا مرتضوی­نیا(۱۳۸۵)

بررسی مقایسه­ ای بازده سهام عادی در پرتفوهای ایجاد شده

نسبت­هایP/E ، PEG، PEKG و PEDKG

قالیباف اصل(۱۳۸۷)

مقایسه بازدهی سهام رشدی با سهام ارزشی در بورس اوراق بهادار تهران

نسبت B/P

مشکی(۱۳۹۰)

کالبد شکافی بازده نقدی و و سرمایه­ای سهام رشدی و ارزشی در بورس اوراق بهادار تهران

نسبت P/B

بهار سبزواری(۱۳۹۱)

مقایسه بازدهی روش­های مختلف انتخاب سهام ارزشی و رشدی بر اساس مدل شش عاملی هاگن در بورس اوراق بهادار تهران

نسبت­های P/B, P/S, ROE, P/E و نرخ رشد دارایی­ ها، نرخ رشد ارزش دفتری و نسبت بازده ارزش دفتری

۲-۸-۲- بخش دوم پیشینه و ادبیات تحقیق
۲-۸-۲-۱- پژوهش­های خارجی
آقای بولچ و همکاران(۱۹۹۴)، از فعالیت مشتریان برای بخش­بندی مراکز تجاری استفاده کردند و ارزش مراکز تجاری را از دیدگاه هر بخش مقایسه نمودند. آن­ها فعالیت­هایی که افراد در حین حضور در مراکز تجاری انجام می­ دهند را به ۱۴ فعالیت ذکر کردند. آن­ها در تحقیقاتشان ۴ بخش از بازدید­کنندگان به نام­های مشتاقان مرکز تجاری، سنت­گرایان، چرندگان و کمینه ساز­ها را یافتندکه هر بخش خصوصیات خاص خودش را دارا بود.

بابیک و پلازیبات(۱۹۹۸)، بر مبنای تحلیل چند معیاره اقدام به رتبه ­بندی شرکت­ها نمودند، آن­ها از روش پرومته در رتبه ­بندی نهایی و از روش AHP در تعیین وزن معیار­ها استفاده کردند. هدف آن­ها ارائه روشی بود که هر لحظه بتواند به سوالات مالی یک شرکت پاسخ دهد.
جین، مورتی و فلین(۱۹۹۹)، در اثر تحقیقی خود با عنوان"مروری بر خوشه­بندی داده ­ها"، که در سال ۱۹۹۹ به انجام رسیده، بیان می­ کنند که خوشه­بندی، طبقه ­بندی غیر نظارتی الگوها، شامل مشاهدات، اقلام داده­ای یا بردارهای خصیصه­ای، به گروه­ ها یا خوشه­های منظم است.
شین و سان(۲۰۰۴)، در پژوهشی با عنوان"بخش­بندی مشتریان بازار سهام براساس ارزش بالقوه"، این مشتریان را با بهره گرفتن از سه روش خوشه­بندی K-means، نگاشت خود سامان ده(SOM), K-means فازی در سه گروه بخش­بندی نمودند. نتایج پژوهش آن­ها نشان می­دهد که روش تحلیل خوشه­ای K-means فازی تواناترین روش خوشه­بندی مشتریان بورس است.
جین و لا(۲۰۰۵)، در مقاله خود با عنوان"خوشه­بندی داده ­ها: معمای غیر قابل حل کاربر"به تحلیل وضعیت خوشه ­ها در ارتباط با ابزار­های کاوش خودکار در برنامه گروه­سازی مجموعه­ الگوها می­پردازند. آنان تشریح می­ کنند که با وجود آنکه بیش از ۴۰ سال از پژوهش­های مربوط به این حوزه می­گذرد، هنوز چالش­های زیادی در فرایند خوشه­بندی داده، چه از لحاظ نظری و چه از ابعاد عملی وجود دارد. همچنین آن­ها تلاش کرده ­اند تا چند پیشرفت اخیر در ارتباط با فعالیت خوشه­بندی داده ­ها را توضیح داده و ویژگی­های آن را بیان کنند.
سونگ(۲۰۰۵)، نیز در پژوهشی که با عنوان"الگوریتم خوشه­بندی اطلاعات با­اهمیت” به انجام رسانده است; بر موضوع خوشه­بندی اطلاعات با­اهمیت بر مبنای بهینه­سازی کمینه­سازی و بیشینه­سازی اطلاعات متقابل، تمرکز داشته است. از مزایای اصلی این روش خوشه­بندی آن است که یک روش غیرپارامتری است، و الگوریتم ساده خوشه­بندی داده ­ها را براساس فاصله اقلیدسی مربع خطاها تشکیل می­دهد.
همچنین، باسالتو و همکاران(۲۰۰۵)، در پژوهشی با عنوان"خوشه­بندی شرکت­های پذیرفته شده در بورس از طریق هماهنگ­سازی نقشه آشوب” از این روش برای خوشه­بندی شرکت­های فهرست شده در شاخص داوجنزDJ)) استفاده کردند.
دوهرتی و همکاران(۲۰۰۵)، نیز در پژوهشی با عنوان"خوشه­بندی سلسله مراتبی یاد­گیرنده در بازار سهام” از الگوریتم خوشه­بندی سلسله مراتبی TreeGNG برای بخش­بندی بازارهای مالی در بازه زمانی ده ساله استفاده کردند.
در پژوهش انجام یافته توسط برو و رید(۲۰۰۵)، درباره خوشه­بندی سلسله مراتبی اطلاعات، مشخص شد که ابزار­های تحلیل و تجسم­سازی اطلاعات از منابع ناهمگن متعدد، با تکیه بر بهبود و پیشرفت روش­های آماری بهره گرفته است.
آنتونی و دژاردن(۲۰۰۶)، در مقاله­ای که درباره مشکلات مطرح در خوشه­بندی رابطه­ای داده ­ها، ارائه داده­اند بیان می­ کنند که وظیفه خوشه­بندی داده ­ها، شناسایی الگوها در مجموعه ­ای از داده ­ها­ست. بیشتر الگوریتم­ها، داده ­های غیر رابطه­ای را به عنوان ورودی در نظر گرفته و گاهی نیز قادر به یافتن الگوهای معنی­داری نیستند. بسیاری از مجموعه­ داده ­ها، می­توانند علاوه بر داشتن نشانه­ های موضوعی مستقل، شامل اطلاعات رابطه­ای نیز باشند. آنان همچنین اظهار می­دارند: در جایی که الگوریتم­های غیر رابطه­ای شکست می­خورند، خوشه­بندی رابطه­ای داده ­ها می تواند به یافتن الگوهای معنی-دار کمک کند.
ونگ(۲۰۰۸)، عملکرد مالی خطوط هواپیمایی تایوان را با روش تاپسیس فازی ارزیابی نمود. وی پس از استخراج نسبت­های مالی از صورت­های مالی، آن­ها را در چندین خوشه با بهره گرفتن از تحلیل روابط خاکستری دسته­بندی کرد، سپس از هر خوشه شاخصی را به عنوان معیار تصمیم ­گیری انتخاب نموده، روش تصمیم ­گیری چند معیاره فازی را برای ارزیابی عملکرد مالی و رتبه ­بندی شرکت­ها به کار گرفت.
ناندا و همکاران(۲۰۱۰)، در پژوهشی با عنوان"خوشه­بندی داده ­های بازار سهام هند جهت مدیریت پرتفوی” همچون شین و سان(۲۰۰۴)، از سه روش خوشه­بندی K-means، نگاشت خود سامان ده(SOM) و K-means فازی برای بخش­بندی سهام استفاده کردند. نتایج پژوهش­های آن­ها نشان می­دهد که خوشه­بندی سهام، باعث کمینه­سازی ریسک با ایجاد تنوع در پرتفوی می­گردد، لیکن در این پژوهش، روش خوشه­بندی K-means نسبت به سایر روش­ها کاراتر است.
بابیک و پلازیبات(۲۰۱۰)، از روش PROMETHEE در رتبه ­بندی نهایی شرکت­ها و از روش AHP در تعیین وزن معیارها (شاخص­ های کارایی) استفاده کردند.
۲-۸-۲-۲ پژوهش­های داخلی
مهدی دلبری(۱۳۸۰)، در پژوهش خود با عنوان"بررسی معیار­های موثر بر انتخاب سهام در بورس اوراق بهادار تهران بر­اساس مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی” به مطالعه معیار­های موثر بر انتخاب سهام در بورس پرداخته است. معیار­های موثر بکار گرفته شده در این مقاله در دو دسته آورده شده است. دسته اول با عنوان تجزیه و تحلیل اساسی شامل معیار­های: نسبت قیمت به درآمد، درآمد هر سهم، سود تقسیمی هر سهم، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سهام، نسبت قیمت به فروش، نسبت بدهی به سرمایه، نرخ بازده دارایی­ ها، نرخ بازده حقوق صاحبان سهام، مقدار سرمایه ­گذاری بازار و دسته دوم با عنوان تجزیه و تحلیل فنی که شامل معیار­های روند قیمت سهام، روند سود سهام، روند سود تقسیمی، حجم معادلات، جهت کلی بازار، میانگین متحرک می­باشد. او در مقاله خود ابتدا معیار­های موثر بر انتخاب سهام را شناسایی نموده و سپس با بهره گرفتن از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی به وزن­دهی شاخص ­ها پرداخته است.

«وَ لا تُفْسِدُوا فِی الأَْرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها…»^[۱۰۹]
یعنی: و در زمین پس از اصلاح آن فساد نکنید.
بدون شک، تخریب، نابودی و آلوده‏سازی محیط زیست یکی از مصادیق مهم رفتارهای فسادانگیز در زمین است. همانگونه که در آیه بالا هم آمده است، در بسیاری از آیات قرآن، واژه «فساد» همراه با «فی الارض» آمده است که این فساد در زمین، شامل فساد در طبیعت و محیط زیست نیز خواهد بود. به همین جهت، قرآن کریم با بیان عناصر محیط زیست و طبیعت، تخریب و نابودی آنها را مصداق بارز فساد می‏داند و خطاب به پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله می‏فرمایند:
«وَ إِذا تَوَلّی سَعی فِی الأَْرْضِ لِیفْسِدَ فِیها وَ یهْلِکَ الْحَرْثَ وَ النَّسْلَ وَ اللّهُ لا یحِبُّ الْفَسادَ»^[۱۱۰]
یعنی: هنگامی‌که روی بر می‏گردانند (و از نزد تو خارج می‏شوند) در راه فساد در زمین، کوشش می‏کنند و زراعتها و چهارپایان را نابود می‏سازند، (با این که می‏دانند) خدا فساد را دوست نمی‌دارد.
از آیات یاد شده استفاده می‌شود که فساد دارای مفهومی‌بسیار گسترده است و شامل هرگونه نابسامانی، ویران‏گری، انحراف و ظلم می‌گردد. به عبارت دیگر، فساد به هر گونه تخریب و ویرانگری گفته می‌شود که نظام آفرینش را دچار مخاطره کند. یکی از نظم های موجود در آفرینش، نظم حاکم بر طبیعت و محیط زیست است که هرگونه تخریب و نابودی آن، مشمول نهی در این آیات خواهد شد. از این رو، هرگونه رفتاری که به بروز فساد و تخریب در عرصه محیط زیست ختم گردد، در تضاد با تعالیم عالیه اسلام بوده و ممنوع است. بر همین اساس، انسان باید در عین استفاده و بهره‏برداری از محیط زیست، از هرگونه رفتار غیراصولی و فسادانگیز در این باره بپرهیزد.
بنابراین، انسان‌ها در عین این که حق استفاده از محیط زیست را دارا هستند، باید این حق را برای دیگران نیز قائل باشند؛ به این معنی که، با سوء استفاده از حق خود، حق دیگران را در بهره‏مندی از محیط زیست سالم، پایمال نکنند.

سخن پایانی

انسان به عنوان جزئی از این جهان، باید با دیگر مخلوقات خداوند همکاری سازنده و پایدار داشته باشد. محیط زیست و طبیعت، محلی است که انسان در آن متولد شده و رشد و نمو کرده است و گهواره انسان محسوب می‌شود. بدین سبب، باید به گونه‏ای با آن رابطه برقرار کند که ضمن برخوردار شدن از مواهب طبیعی، در حفظ سلامت و پایداری آن نیز بکوشد.
آیات و روایات فراوانی وجود دارد که نشان می‌دهد خداوند، طبیعت و محیط زیست را برای انسان آفریده و او حق تصرف در آن را دارد؛ اما از سوی دیگر تأکید می‌کند، که حق بهره‏مندی از محیط زیست، اختصاص به یک نسل ندارد. از این رو، باید بهره‏برداری از آن اصولی و عادلانه باشد؛ به طوری که هم نسل حاضر و هم نسلهای آینده بتوانند در پناه آن زندگی سالمی‌داشته باشند. بنابراین، سوء استفاده از این حق که منجر به آلوده‏سازی، تخریب و نابودی محیط زیست شود و در نتیجه به حق دیگران ـ بویژه نسلهای آینده ـ در استفاده از آن خللی وارد کند، ممنوع است.

ب. روایات

اسلام به عنوان دینی جهان شمول و جامع نگر، مدعی است که پاسخگوی نیازهای متغیر انسان در هر عصری است و برای کلیه روابط و شؤون او، دارای قوانین و مقرراتی است. البته این بدان معنا نیست که برای هر موضوع با عنوان خاص و متداول امروزی آن، حکم خاصی را مقرر داشته باشد؛ بلکه کلیات، اصول و قواعدی در اسلام وجود دارد، که می‌توان حکم هر موضوع را از آن به دست آورد.
یکی از همین موضوعات محیط زیست است. محیط زیست با مفهوم رایج و متداول آن در عصر حاضر، بحثی کاملاً نو و تازه است که نه در اسلام و نه در هیچ مکتب دیگری سابقه نداشته است؛ اما می‌توان قواعد و مقررات مورد نیاز آن را از متون دینی استخراج کرد؛ به طوری که می‌توان یک مکتب زیست محیطی جامع را ارائه کرد.
خداوند در قرآن کریم می‌فرمایند:
«ما فَرَّطْنا فِی الْکِتابِ مِنْ شَیءٍ»^[۱۱۱]
یعنی: ما در این کتاب از بیان هیچ چیز فروگذار نکردیم.
در جای دیگر خطاب به پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می‌فرمایند:
«وَ نَزَّلْنا عَلَیکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیءٍ»^[۱۱۲]
یعنی: کتابی به سوی تو فرستادیم که بیان کامل هر چیزی در آن هست.
امام صادق علیه السلام نیز بر جامعیت اسلام تأکید کرده و می‌فرمایند:
خداوند در قرآن هر چیزی را بیان کرده است. به خدا سوگند، چیزی را که مورد نیاز مردم بوده، رها نکرده است، تا کسی نگوید اگر فلان مطلب درست بود، در قرآن نازل می‌شد. آگاه باشید همه نیازهای بشر را خداوند در آن نازل کرده است.^[۱۱۳]
از امام باقر علیه السلام نیز روایت شده که فرمودند:
خداوند متعال چیزی را که مورد نیاز این امت است، در کتابش فروگذار نکرده است و برای رسولش تبیین نموده است و برای هر چیزی حدّی قرار داده و دلیل روشنی بر آن نهاده است و برای هر کسی که از این حدّ تجاوز کند، حدّ و مجازاتی قرار داده است.^[۱۱۴]
بر طبق این آیات و روایات، بخوبی می‌توان استدلال کرد که بیان هر چیزی در قرآن هست؛ ولی با توجه به این مطلب، که قرآن یک کتاب تربیتی و انسان سازی است، که برای تکامل فرد و جامعه در همه جنبه‌های معنوی و مادی نازل شده است، روشن می‌شود که منظور از «همه چیز»، تمام اموری است که برای هدایت انسان لازم و ضروری است.^[۱۱۵]
به طور قطع، یکی از اموری که زمینه ساز سعادت و کمال انسان در دنیا و آخرت است، داشتن محیطی سالم و امن است؛ که انسان بتواند در پناه آن، به تربیت جسم و جان خویش بپردازد و اصولاً یکی از وظایف مهم بشر که حفظ جان است، جز با زیستن در محیطی امن و سالم امکان‌پذیر نیست. بدین سبب، شرط اولیه داشتن روحی سالم، جسم سالم است و جسم سالم نیز فقط زمانی حاصل می‌شود که انسان از محیط زیست سالم بهره‌مند باشد.
از آنجا که انسان به عنوان جزئی از جهان عظیم خلقت، با مجموعه بزرگی از مخلوقات دیگر، از جمله طبیعت و محیط زیست در ارتباط است، بدیهی است که زندگی شایسته او، در گرو تنظیم مناسب روابط با آنها خواهد بود. اسلام در این باره راهکارهای اساسی ارائه داده است؛^[۱۱۶] به طوری که می‌توان گفت در اسلام، جامع‌ترین دیدگاه و صحیح‌ترین شیوه تعامل با طبیعت و محیط زیست بیان شده است.^[۱۱۷]
با نگاهی به متون دینی و از جمله قرآن کریم می‌توان دریافت که محیط زیست و تلاش برای به حفظ و حمایت از آن، برای بهره‌مندی بشر از محیط زیستی امن و سالم جهت نیل به کمال، مورد اهتمام اسلام است.
از آنچه گفته شد معلوم می‌شود که طبیعت و محیط زیست در متون دینی، حق همه انسان‌ها در همه دورانهاست. بنابراین، در مقابل حق استفاده‌ای که خداوند برای انسان در محیط زیست و طبیعت قائل شده است، وظیفه‌ای نیز بر عهده او گذاشته است که آن، حفظ و حمایت و بهره‌برداری صحیح از محیط زیست است؛ زیرا هدف خداوند از در اختیار گذاشتن طبیعت برای انسان این است که جهت رفاه، آسایش و تکامل خود از آن بهره‌مند شود. بنابراین، اگر در استفاده از این امکانی که در اختیار او قرار گرفته، زیاده روی کند، بر خلاف آن هدف متعالی اقدام کرده که نتیجه‌اش به خطر افتادن حیات خود او و دیگران و بازماندن از سیر تکاملی در مسیر سعادت دنیا و آخرت خواهد بود.
به عنوان مثال، علم و فناوری، مهم‌ترین ابزار تصرف انسان در طبیعت است. تلاش علمی‌و به کارگیری فناوری در طبیعت و محیط زیست برای این است، که انسان بتواند از محیط زیست و طبیعت، جهت فراهم آوردن یک زندگی سعادتمندانه همراه با امنیت و آرامش استفاده کند؛ اما اگر انسان در استفاده از علم و فناوری برای تصرف در محیط زیست زیاده روی کند، ثمره‌ای جز مقهوریت و مغلوبیت او در مقابل سلطه زندگی ماشینی و صنعتی نخواهد داشت. این همان چیزی است که امروزه شاهد آن هستیم و به طور قطع هم خلاف دستورات و تعالیم اسلام است؛ زیرا اسلام، تسلط بر طبیعت را می‌خواهد، اما زیاده روی در این امر باعث شده که کار از دست انسان خارج شود؛ به گونه‌ای که سلامت، امنیت و انسانیت او در میان پیچ و مهره‌های این زندگی صنعتی و ماشینی گم شده است^[۱۱۸].^[۱۱۹]
با این همه، تصرف در محیط زیست باید به گونه‌ای باشد که انسان را در جهت دستیابی به حیات طیبه و توسعه متعادل که ضامن ارتقای وضع جسمی‌و روحی بشر است، یاری کند.^[۱۲۰] به عبارت دیگر، تصرف در محیط زیست باید به شیوه‌ای باشد که آدمی‌را به غایت و هدف خلقت برساند. بدین جهت، استفاده از آن به طور دلخواه و بدون در نظر گرفتن این که این نعمتها وسیله‌اند نه هدف، خود باعث گمراهی و انحراف انسان از مسیر حق خواهد بود. انسان به عنوان موجودی مختار، باید به این واقعیت تن دهد، که زمین همان گونه که محل رشد تکوینی و جسمی‌اوست، باید محیط تکامل روحی و معنوی او نیز باشد؛ و چون اسباب و مقدمات تکامل روحی‌اش، ارادی و اختیاری است، پس باید به شیوه‌ای عالمانه و مدبّرانه از محیط زیست، برای این هدف متعالی استفاده کند؛^[۱۲۱] زیرا رسیدن به تکامل روحی و معنوی بدون بهره‌مندی از محیط زیستی امن و سالم امکان‌پذیر نخواهد بود.

ج. عقل

قاعده‌ی «لاضرر ولاضرار فی الاسلام^[۱۲۲]» از بنیادی‌ترین قواعد فقهی است که با‌پذیرش نقش اثباتی آن در احکام شرعی ـ که برخی از فقیهان به آن اذعان نموده‌اند می‌توان به جبران خسارت ناشی از تجاوز به سرمایه‌های زیست محیطی به آن استناد نمود؛ زیرا همانگونه که ایراد زیان به سرمایه‌های مادی و معنوی خصوص بدون جبران نمی‌ماند ایراد خسارت به مهم‌ترین سرمایه‌ی طبیعی بشر چگونه می‌تواند نادیده گرفته شود. منطق حقوق اسلامی‌به ما می‌آموزد تا با قیاس اولویت به ضرورت جبران خسارت ناشی از تجاوز به حقوق محیط زیست حکم نماییم.
حتی در صورت تعارض قاعده لاضرر با قاعده‌ی سلطنت «الناس مسلطون علی اموالهم »^[۱۲۳]، قاعده‌ی لاضرر به جهت تقدم حقوق جامعه و حقوق نوعی بشر، بر حق فرد، بر قاعده‌ی سلطنت رجحان دارد و به اصطلاح حقوق اسلامی، قاعده لاضرر دایره سلطه مالک در تصرفات مضرّ بر محیط زیست را تخصیص می‌زند.
یکی دیگر از قواعد فقهی که در صورت‌پذیرفتن نقش اثباتی آن در احکام شرعی می‌تواند در زمینه‌ی جبران خسارت ناشی از تجاوز به محیط زیست مورد استناد قرار گیرد قاعده‌ی نفی عسر و حرج است. زیرا عسر و حرجی که از به هم خوردن تعادل اکولوژیک طبیعت برای موجودات زنده و بشر پدید می‌آید چه بسیار مهم‌تر از عسر و حرجی باشد که از ناحیه‌ی افراد ایجاد می‌گردد. بنابراین اگر رفع یا کاهش عسر و حرج با جبران خسارت ممکن باشد متجاوز به حقوق محیط زیست به جبران خسارت آن ملزم می‌گردد.
عقل حفاظت از محیط زیست و جبران خسارت ناشی از تجاوز به آن امری ممدوح و پسندیده می‌شمرد و به ضمیمه‌ی قاعده‌ی ملازمه‌ی هر امری را که عقل به آن حکم نماید شرع نیز به آن حکم می‌کند؛ می‌توان اذعان نمود که شناسایی حقوق محیط زیست و جبران خسارت ناشی از تجاوز به آن از جمله‌ی احکام شرع نیز می‌باشد.

د. بناء عقلا

بنای عقلا بر شناسایی حقوق محیط زیست و جبران خسارت ناشی از تجاوز بر آن استوار است و از ناحیه‌ی شارع نیز ردع و معنی در این زمینه در دست نیست. چنانکه عدم ردع شارع را کاشف از‌پذیرش آن بدانیم بر لزوم جبران خسارت اذعان می‌نماییم. همچنین بنای عقلا بر مجازات متجاوز به محیط زیست تحقق یافته است؛ چنانکه حقوق محیط زیست بین‌الملل و حقوق کشورها بر آن دلالت دارد.
حقوق محیط زیست بین‌الملل مشتمل بر معاهدات بین‌المللی (مشتمل بر ۳۰۰ معاهده) و قطعنامه‌های الزام آور و غیرالزام آور است. قطعنامه‌های غیر الزام آور به سه دسته توصیه ای، حاوی اعلامیه‌های اصولی و متضمن برنامه‌های عملی تقسیم می‌شود. عضویت کشورها از جمله ایران در برنامه محیط زیست ملل متحد (۱۹۷۲)، کنوانسیون تجارب بین‌المللی گونه‌های جانوران و گیاهان وحشی در معرض نابودی (۱۹۷۳)، کنوانسیون رامسر در زمینه‌ی تالاب‌های مهم بین‌المللی (۱۹۷۲) و کنوانسیون منطقه‌ای کویت درباره حمایت و توسعه‌ی محیط زیست دریایی و نواحی ساحلی (۱۹۷۸)، اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (۱۹۸۴)، سازمان جهانی دریانوردی (IMO) و کنوانسیون مارپول (۱۹۷۳) به اهمیت کارکرد حقوق محیط زیست بین‌المللی و بنای عملی عقلا در زمینه‌ی جبران خسارت و مجازات متجاوز به محیط زیست دلالت نمی‌نماید.
در حقوق داخلی ایران، قانونگذار قواعد و مقرراتی برای حفاظت از محیط‌های زیست طبیعی مانند جنگل‌ها، مراتع، پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده و نیز حیات وحش و حیوانات و آبزیان وضع کرده و سازمان‌هایی را مأمور اجرای آن نموده است، که مهم‌ترین آنها «سازمان حفاظت محیط زیست» و «سازمان جنگل‌ها و مراتع» می‌باشد. علاوه بر این دو سازمان شهرداری‌ها، شرکت سهامی‌شیلات ایران نیز، از سازمان‌های اصلی محافظ محیط زیست به شمار می‌آیند. سازمان انرژی اتمی‌ایران و سازمان بنادر و کشتیرانی نیز از سازمان‌های فرعی صالح درباره‌ی محیط زیست محسوب می‌شوند.
در یک جمع‌بندی اجمالی با نگرش تاریخی، اقدام به فعالیت‌های مخرب محیط زیست بر اساس قانون شکار و صید مصوب ۱۳۴۶/۳/۱۶ مورد تعقیب سازمان حفاظت و بهسازی محیط زیست قرار می‌گیرد. قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع از تاریخ ۱۳۴۶/۵/۲۵ مسئولیت اولیه‌ی حفاظت و حراست از جنگل‌ها و مراتع کشور را به عهده‌ی این سازمان قرار داده است تا با متجاوزین به جنگل‌ها برخورد نمایند.
پیش‌بینی مسئولیت کیفری و مجازات حبس و جزای نقدی و مجازات تکمیلی در ماده ۴۲ قانون مزبور از به کارگیری عناصر قانونی لازم برای حفاظت از جنگل‌ها و مراتع حکایت می کند. در قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی کشور مصوب ۱۳۷۱/۷/۵ علاوه بر مسئولیت کیفری، مسئولیت مدنی جبران خسارت نیز پیش‌بینی شده است.
بر اساس قوانین مختلف مجازات‌های متجاوزین به حقوق محیط زیست گاهی تنها جریمه و جزای نقدی می‌شوند ماده ۱۳ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست و مواد ۳۰، ۳۱ و ۳۲ آئین‌نامه جلوگیری از آلودگی هوا، ماده ۱۳ قانون حفاظت دریا و رودخانه‌های مرزی از آلودگی به مواد نفتی و مواد ۱۵، ۴۴ و ۵۰ حفاظت محیط و بهره‌برداری از جنگل و مراتع از این نوع از مجازات‌ها را در بر می‌گیرند. در مواردی نیز متجاوز به محیط زیست تنها حبس یا تعزیر می‌شود.
مواد ۴۵، ۴۷،۴۹ و ۵۵ و تبصره ۱ ماده ۴۴ مکرر قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع از این قبیل می‌باشد. در برخی قوانین به هر دو دسته از مجازات‌ها به صورت توأمان اشاره گردیده است. ماده ۱۲ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، ماده ۲ قانون حفاظت دریا و رودخانه‌های مرزی از آلودگی با مواد نفتی، مواد ۴۲، ۴۳،۴۶ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع و‌بند ۵ ماده ۶۰ قانون آب و نحوه‌ی ملی شدن آن مصوب ۱۳۴۷ از مصادیق این دسته از مجازات‌هاست.
قانون شهرداری‌های مصوب ۱۳۳۴/۴/۱۱ و اصلاحیه‌های آن، قانون توسعه معابر مصوب ۱۳۲۰، قانون نوسازی و عمران شهری مصوب ۱۳۴۷/۹/۷، قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مصوب ۱۳۵۱/۱۲/۲۲ آئین‌نامه تعزیرات حکومتی شهرداری‌ها مصوب ۱۳۶۷، آئین‌نامه و مقررات حفاظتی حفر چاه‌های دستی ۱۳۶۴/۶/۲۱ شورای عالی حفاظت فنی، آئین‌نامه جلوگیری از آلودگی آب مصوب ۱۳۶۳/۹/۲۴ هیأت وزیران، لایحه‌ی قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهر مصوب ۱۳۵۹/۳/۳، ماده واحده‌ی قانون تشدید مجازات موتورسیکلت سواران متخلف مصوب ۱۳۵۶، تصویب‌نامه‌ی انتقال صنایع مزاحم تهران مصوب ۱۳۶۹/۴/۹ و دیگر قوانین، دو رسالت عمده‌ی حفظ و گسترش فضای سبز و جلوگیری از تخریب آن و نظافت شهر و جلوگیری از آلوده شدن آنرا به عهده‌ی شهرداری‌ها نهاده است.
قانون توزیع عادلانه‌ی آب مصوب ۱۳۶۱ و قانون نحوه‌ی جلوگیری از آلودگی هوا مصوب ۱۳۷۴/۲/۱۳ از جمله قوانینی هستند که در زمینه‌ی محیط زیست انسانی از کارکرد مناسبی در پیشگیری از آلودگی‌های آب و هوا نظیر آلودگی صوتی برخوردارند.
همچنین قانون حفاظت در مقابل اشعه‌ی اتمی‌و هسته‌ای مصوب ۱۳۶۸/۱/۲۰، و قانون حفاظت دریا و رودخانه‌های مرزی از آلودگی با مواد نفتی مصوب ۱۳۵۴/۱۱/۱۴ از جمله قوانینی هستند که ظرفیت قانونی برای حفاظت از حقوق محیط زیست را به دست می‌دهند. علاوه بر قوانین مذکور و دیگر قوانین و مقررات، رویه‌ی قضایی پشتوانه‌ی حقوق کافی را برای حمایت از حقوق محیط زیست فراهم آورده است. قضات محترم کشور با استناد قواعد حقوقی ناشی از قوانین موضوعه، روی‌ی قضایی و دکترین حقوقی و بنای عقلایی که شارع نیز آن را به رسمیت می‌شناسد، می‌توانند مهم‌ترین نقش را در حراست از میراث زیست محیطی ایفا نمایند.
علاوه بر احکام اولی مذکور، از آن جهت که حفظ نظام اجتماعی و مصالح عمومی‌و نوعی حیات زیستی بشر، بر شناسایی و حفاظت از حقوق محیط زیست مبتنی است، فقیه حاکم می‌تواند به استناد حکم حکومتی، با وضع قوانین و مقررات، ضمن حفاظت از حقوق محیط زیست، برای متجاوزین به آن مسئولیت مدنی یا کیفری مناسب را پیش‌بینی نماید.
بر اساس قاعده‌ی «لکل اثم حدّ أو تعزیر» هر عملی که گناه، اثم و ظلم به خود یا دیگران باشد مستوجب حد یا تعزیر است بنابراین اگر ظلم و گناه بودن عملی احراز شود، نباید بر اثبات مسئولیت کیفری حد یا تعزیر، تردید نمود و چنانچه حدی پیش‌بینی نشده باشد تعزیر ثابت خواهد بود^[۱۲۴]. در مسأله‌ی حقوق محیط زیست، تجاوز و تعدی به آن ظلم به همه‌ی موجودات زنده از جمله انسان‌هاست، لذا از مصادیق اثم و گناه به شمار می‌آید. از آنجایی که برای آن حد پیش‌بینی نشده است وضع و اجرای تعزیر به عنوان کیفر و مجازات اعم از مالی و غیرمالی اجتناب ناپذیرخواهد بود.

• پرسش‌های تحقیق

اول: پرسش‌های اصلی
چگونه اصلاحات و دگرگونی‌های اجتماعی، از طریق امر و نهی، امکان پذیر است؟
رابطه امر و نهی با اصلاحات اجتماعی و تحولات وسیع جامعه و نظامات متعدد آن، چگونه رابطه‌ای می‌باشد؟
دوم: پرسش‌های فرعی
ماهیت امر و نهی از منظر اسلام و آیات و روایات، به چه شکل می‌باشد؟
معروفات و منکرات در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، دینی و فرهنگی کدام است؟
مؤلفه‌های مهم و کاربردی امر و نهی در اصلاحات اجتماعی، کدام است؟
آیا آسیب‌شناسی و تحلیل ریشه‌های شکست در اجرای اوامر و نواهی دینی، یک ضرورت است؟ و چگونه باید انجام شود؟
ابعاد و آفات اصلاحات اجتماعی و ریشه‌های آسیب آن کدام است؟

• فرضیه پژوهش

امربه معروف و نهی از منکر، نقشی تعیین کننده، در اصلاحات فرهنگی جوامع دارد.
آسیب زدایی از شیوه‌های اجرایی امربه معروف و نهی از منکر، زمینه ساز تأثیر واقعی این فریضه می‌شود.

• روش گردآوری اطلاعات

اطلاعات اولیه، از طریق کتابخانه و با فیش برداری، تأمین می‌شود و بصورت تحقیق کتابخانه ای، تدوین شده است.
ابزار گردآوری اطلاعات نیز، فیش برداری، بانک‌های اطلاعات و استفاده از شبکه‌های رایانه‌ای و اینترنتی و نرم افزارهای پژوهشی، می‌باشد. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات از رهگذر ساماندهی و تنظیم و سپس تحلیل و تعبیه مناسب داده‌ها، از منابع و مآخذ اصیل، صورت گرفته است.
البته اطلاعات و نتایج حاصل از تلاشهای میدانی، که به صورت کتاب و مقاله، منتشر شده است، نیز به عنوان متمم تلاش کتابخانه‌ای، می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

• هدف کاربردی این پژوهش:

حاصل این پژوهش می‌تواند مورد استفاده ۱- ادارات دولتی ۲- مؤسسات فرهنگی ۳- مراکز آموزشی و پژوهشی ۴- و نهادهای متفاوت حکومتی، از جمله ستاد احیاء امربه معروف و نهی از منکر، قرار بگیرد. ۴- همچنین می‌تواند بعنوان منبعی برای تحقیقات آینده، راهگشای محققان بعدی باشد.

• واژگان کلیدی

اصلاحات، دگرگونی و تغییر، امر، نهی، معروف و منکر

• موانع و محدودیت‌های پژوهش

عدم دسترسی به برخی منابع مورد نیاز از کتب و مقالات اصیل.
وجود برخی مشغله‌های طبیعی و معمول در زندگی شخصی.
کندی انجام تحقیق، بسبب عدم تجربه پژوهشی در این ابعاد گسترده.
فصل اول: بررسی‌های اولیه

• بررسی‌های اولیه

۱-۱٫ مفاهیم و معانی
۱-۱-۱٫ مفهوم اصلاحات
۱-۱-۱-۱٫ واژه اصلاح در لغت
واژه‌های (إصلاح، صلح و صلاح) واژگانی هم‌خانواده‌اند و معنایی مخالف (طلاح و فساد) می‌دهند. مشتقات این اصل عبارتند از(صَلَحَ، یَصْلَحُ و یَصْلُح و صِلاحاً و صُلُوحاً و… . ) و (صُلَحاء) به عنوان جمع (صالح)به کار می‌رود. ^[۲]
أبوزید گفته است: (استصلاح) از باب استفعال، نقیض (استفساد) می‌باشد. ^[۳](و استصلح القوم) یعنی قوم آماده شد برای اصلاح شدن یا اصلاح کردن. ^[۴]
و (إصلاحُ الشئ بعد فساده) یعنی اقامه و پا برجا کردن آن شی، همچنین (أصْلَحْتُ إلی الدابه إذا أحسنتُ إلیها) که (أصلحتُ) به نیکوترین معنا شده است. ^[۵]
(الصّلاح) به «کسرصاد» مصدر(المصالحه) است^[۶] و (قوم صلوح) یعنی (متصالحون).
بشربن أبی حازم گفته است:
یسومون الصّلاح بذات کهفٍ و ما فیها لهم سلع و قارٌ

در [۱۲۸] روش جدیدی در خوشه­بندی با بهره گرفتن از ICA ارائه‌شده است. هدف این الگوریتم غلبه بر مشکـل به دام افتـادن در بهینه محلی در الگوریتم k-means است. در این مقـاله پس از تشکیـل امپراتوری‌های اولیه الگوریتم k-means بر روی هر یک از امپراتوری‌ها اجرا می­ شود. در این قسمت، دو روش متفاوت برای اجرای k-means پیشنهاد شده است:

MICA-k: در این روش ابتدا جمعیت اولیه به صورت تصادفی تولید می­گردد؛ سپس الگوریتم رقابت استعماری بر روی این جمعیت تولید شده، اجرا شده و تا جایی ادامه می­یابد که تنها یک عضو باقی بماند، این عضو بهترین پاسخ ممکن است. جواب نهایی، به‌عنوان مقدار ورودی الگوریتم K-means در نظر گرفته می­ شود.
K-MICA: در این روش بعد از تولید جمعیت اولیه، الگوریتم k-means بر روی داده ­های موجود اجرا می­گردد. با استفاده ازاین‌روش، در تکرارهای متوالی مراکز خوشه بدست خواهد آمد؛ که به‌عنوان جمعیت اولیه الگوریتم رقابت کشورهای استعماری توسعه یافته در نظر گرفته خواهد شد.
پس از این مرحله، فرایند ICA اجرا شده تا جایی که تعداد بهینه خوشه ­ها تعیین شود.
قنواتی و همکاران در سال ۲۰۱۱ در [۱۲۹]، از الگوریتم رقابت استعماری برای تعیین تعداد بهینه خوشه ­ها در فرایند خوشه­بندی استفاده کردند. در این مطالعه، ۶ گام برای تعیین تعداد خوشه ­ها معرفی شده است؛ این ۶ گام عبارتند از:
ایجاد کشورهای اولیه: تعداد کشور اولیه بایستی ایجاد شود، که در آن N تعداد ویژگی­های هر کشور و K حداکثر تعداد خوشه­هاست. در اولین درایه آرایه(کشور) تعداد خوشه ­ها قرار داده می­ شود و در سایر درایه­ها یک عدد تصادفی بین ۰ و ۱٫
ایجاد امپراتوری­های اولیه: برای ایجاد امپراتوری‌های اولیه بایستی ابتدا کشورهای قوی تعیین شوند. برای تعیین ارزش هر یک از کشورها و تعیین استعمارگرها و تشکیل امپراتوری‌های اولیه از K-means استفاده شده است. بدین صورت که با توجه به ویژگی­های هر کشور، خوشه­بندی صورت گرفته و سپس با بهره گرفتن از رابطه ۲-۳۷ قدرت هر یک از کشورها تعیین شده است.

اعمال سیاست جذب.
انقلاب.
ارزیابی هزینه­ های جدید.
رقابت استعماری.

الگوریتم کلونی مورچگان

زندگی اجتماعی مورچه­ها یکی از جالب­ترین و جذاب­ترین زندگی موجودات است. هدف مورچه­ها در زندگی اجتماعی حفظ و توسعه تمام جنبه­ های لانه(کلونی) موجود است. یکی از مهم‌ترین و جالب­ترین رفتار مورچه­ها، عملکرد آن‌ها در یافتن غذا است. در این فرایند مورچه­ها بدنبال یافتن غذا با کوتاه­ترین مسیر می­روند. در ابتدای کار، تعدادی از مورچه­ها به‌طور تصادفی شروع به جست­وجو می­ کنند. اولین مورچه­ای که غذا را پیدا کند به سمت کلونی برمی‌گردد و در طی مسیر برگشت ردّی از خود برجای می­ گذارد. این ردّ با بهره گرفتن از ماده­ای از جنس  فرومون^[۱۲۹] ایجاد می­گردد. مورچه‌های دیگر وقتی این مسیر را می‌یابند آن را دنبال کرده و به سمت مکان غذا حرکت می­ کنند. این مورچه­ها نیز درصورتی‌که غذایی را پیدا کنند آن را برداشته و به سمت کلونی حرکت کرده و فرومون از خود بجای می­گذارند. با انجام این عمل، فرومون موجود در مسیر تقویت شده و احتمال انتخاب مسیر بیشتر می­ شود. . لذا مورچه­ها معمولاً به مسیری خواهند رفت که، تعداد بیشتری مورچه قبلاً در آن مسیر تردد کرده باشند.
الگوریتم کلونی مورچه(ACO^[130]) الهام گرفته شده از مطالعات و مشاهدات بر روی کلونی مورچه­هاست. هدف این الگوریتم، یافتن پاسخ­های نزدیک به پاسخ اصلی می­باشد که در این راه از تولید فرمون­های مصنوعی و شبیه­سازی رفتار گروهی مورچه­ها و ارتباطات غیرمستقیم آن‌ها استفاده می­ کنند.
در سال ۲۰۰۹ در [۱۳۰]، ژو و همکاران از ACO به‌منظور حل مشکلات الگوریتم k-means استفاده کردند. الگوریتم ترکیبی ACO و K-means در ادامه شرح داده شده است:
مقداردهی اولیه پارامترها: تعیین تعداد خوشه ­ها و مراکز اولیه.
قرار دادن مقدار فرومون برابر در هر مسیر.
هر یک از k مورچه با احتمال P به یکی از مراکز اولیه نزدیک می­شوند؛ رابطه ۲-۳۸ نشان‌دهنده روش محاسبه احتمال P است.

در رابطه بالا، i نقطه شروع و j مرکز موردنظر و nc تعداد مراکز است.
بروز رسانی فرومون با بهره گرفتن از رابطه ۲-۳۹٫

محاسبه TWCV. اگر مقدار TWCV تغییر کرد، آنگاه بازگشت به مرحله ۳؛ در غیر اینصورت چنانچه مقدار TWCV کوچک­تر از کوچک‌ترین TWCV است با آن جانشین می­ شود.
ایجاد اختلال به‌منظور جلوگیری از به دام افتادن در بهینه محلی.
اگر به جواب بهینه نرسیده بازگشت به مرحله ۳ و در غیر اینصورت توقف.
ژو و همکاران [۱۳۰]، با بهره گرفتن از الگوریتم بالا اقدام به خوشه­بندی مشتریان یک شرکت ارائه‌دهنده خدمات بی­سیم کردند.در این مطالعه از داده ­های رفتاری، جمعیتی، جغرافیایی و نگرشی مشتریان استفاده شده است.