وبلاگ

نقش حاکمیت معماری سرویس گرا ایجاد یک رویکرد سازگار در امتداد فرایندها استانداردها، سیاستها و رهنمودها است تا موانع و چالشهای موجود را برطرف کرده و به اجرای فرایند استقرار معماری سرویس گرا کمک کند. وجود یک چارچوب مناسب که دربرگیرنده کلیه الزامات و قابلیت ها و مولفه های حاکمیت SOA باشد و بتواند سازمان را در مسیر پذیرش معماری سرویس گرا کمک نماید الزامی است .
۲-۱۲-۲- شروع حاکمیت SOA
۲۷
برای پرداختن به چالشها ,سازمان نیازمند یک مدل مناسب و جامع برای حاکمیت SOA می باشد که بتواند بصورت تکراری وافزایشی استقرار یابد.یک چارچوب جامع حاکمیت SOA بایدهمه ی سه جنبه ی اصلی زیر را پوشش دهد:

۱-پروسه ها : از جمله حاکم و فرایندهای حاکمیت شده
۲-ساختارهای سازمانی : از جمله نقش ها و مسئولیت ها
۳- فعال ساختن تکنولوژی ها : ازجمله ابزارها و زیرساخت ها [۵۸]
در بعضی مراجع جنبه ی دیگری نیز اضافه میشود که شامل سیاست هاست که در اینصورت میتوان شکل کلی را بصورت شکل ۲-۴ مشاهده کرد.

شکل ۲-۴ مولفه های اصلی چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا و تاثیران برچرخه ی حیات سرویس[۵۱]
چرخه حیات سرویس که یک فرایند تکرارپذیر برای تعریف سرویس و بومی سازی مدل حاکمیتSOAاست) ٢٠٠٩ Open Group)
اشخاص:
اشخاص شامل گروهی از ذینفعان, مدیران اجرایی سازمان , مدیران ارشد از حوزه ی کسب وکار ,معماران و مدیران فناوری اطلاعات هستند.منظوراز ذینفعان, مشتریان ,شرکای تجاری ,پرسنل سازمان وسرمایه گذاران است.درحاکمیتSOA هر یک از گروه ها نقش ها و مسئولیت های تعریف شده و مدون دارند . مدیران اجرایی و رهبران سازمان بیشترین مسئولیت را در استقرار حاکمیت SOAبه عهده دارند .تصمیم گیری , تدوین سیاست های مورد نیاز برای ارزیابی و مدیریت سرویس ها , سرمایه گذاری و پرداخت هزینه های ایجاد و نگهداری سرویس ها,تعریف سرویس های فناوری اطلاعات از فرایند های کسب و کار از جمله موضوعاتی است که در حاکمیت SOA به ان پرداخته می شود.در حاکمیت معماری سرویس گراکمیته ای از رهبران و افراد خبره در زمینه های مختلف فناوری اطلاعات و کسب و کار برای تدوین سیاستهای مربوط به هر حوزه تشکیل می گردد.این کمیته (مرکز تعالی معماری سرویس گرا)شامل مدیران فناوری اطلاعات , مدیران پروژه ,معماران نرم افزار,معماران اطلاعات ,توسعه دهندگان خبره ,تحلیل گران کسب و کار و مدیران عملیاتی است[۴۵[
۲۸
سیاستها و خط مشی ها:
سیاست در اینجا به معنی تاییدیه رسمی است که به اجرای تصمیمات وعملیات کمک میکند ]۴۶٫[ برای پوشش اهداف کسب و کار معماری سازمانی و معماری سرویس گرا, سیاست ها باید در حوزه های مختلفی در ارتباط با معماری سرویس گرا مانند تکنولوژی, معماری ,افرادوزیرساخت و….تدوین شوند [۳۷].یک حاکمیت مناسب در چرخه حیات سرویس نقاط متعددی را قرار میدهد تا به کنترل سیاست ها پرداخته و کارهای لازم را صورت دهند[۴۶] .با اجرا ی سیاست های مناسب در هر مرحله از چرخه ی حیات میتوان مطابق با استانداردها و اصول تعریف شده پیش رفت و از انحرافات و دوباره کاری هاپرهیز نمود.ترکیب سیاست ها با چرخه ی حیات سرویس,یک سیستم حاکمیت قابل انعطاف دربرگیرنده ی کلیه ی الزامات برای حرکت به سمت استقرارمعماری سرویسگرا است رابه وجودمی اورد.
مهمترین سیاستها در حاکمیت , سیاستهای زمان طراحی و سیاست های زمان اجرا در چرخه ی حیات سرویس هستند. سیاستهای زمان طراحی مربوط به نیازمندی ها ی طراحی سرویس است.سیاست زمان اجرا مربوط به کنترل و بازبینی اهداف و نیازمندی های تعیین شده در توافق نامه ی سطح سرویس (SLA)که قبل از اجرای سرویس بین تامین کننده و مصرف کنند سرویس تدوین میشود[۲۴].
سیاست های زمان طراحی به طور خاص عملکرد طراحان و توسعه دهندگان سرویس را محدود می سازند و برخی از سیاست های زمان طراحی عبارتند از:
قابلیت تعامل : چگونگی تعامل سرویس ها با مجموعه ای از استانداردها
۲۹
قابلیت کشف : سرویس ها ممکن است به اطلاعات خاصی نظیر توصیفی از سرویس کسب و کار یا اطلاعات مربوط به محل سرویس ها در کاتالوگ سرویس نیاز داسته باشند.این عناصر امکان کشف سرویس ها را فراهم کرده و از طریق سیاست تعریف می شوند.
امنیت : تعیین پارامترهای امنیتی برای تعیین امنیت در بین سرویس ها
یگانگی : سرویس ها نباید با سرویس های موجود در رجیستری هم نام باشند.این مورد به وسیله ی یک مکانیزم به عنوان فضای نام کنترل میشود.
فرمت داده : سیاستهای مربوط به تعیین فرمت داده مشترک,امکان استفاده مجدد از سرویس ها را فراهم میکند.سرویس ها دارای یک فرمت داده ای مشترک تحت عنوان SCHEMA هستند.
سیاست های زمان طراحی باید پاسخگوی سوالات و ابهاماتی باشند که در زمان طراحی سرویس برای توسعه دهندگان و طراحان سرویس مطرح می شود . مانند :
چه کسی مجوز تغییر سرویس هایی را دارد که توسط دیگران استفاده شده اند؟
چه کسی از یک سرویس استفاده میکند؟
چه کسی مسئول سرمایه گذاری برای ارتقا سرویس جهت پوشش نیازمندی های کسب و کار کاربر است؟
سیاست های زمان اجراعمدتا به ایجاد محدودیت برای مصرف کننده سرویس مربوط میشود.
چند مورد از سیاستها ی زمان اجرا:
توافق نامه سطح سرویس:
تامین کننده و مصرف کننده سرویس یک توافق نامه در خصوص انتظاراتی که از سطح سرویس دارند تنظیم میکنند.پس از تنظیم SLA سیاست هایی برای اندازه گیری سطح سرویس تدوین می شود که بتوان کیفیت سرویس را با اهداف تعیین شده در SLA مطابقت داد.
سیاست های امنیتی شامل احراز هویت , رمزنگاری , تعیین اختیارات و…
اطلاع رسانی و هشدار دهی در مورد اعلام خطرو اطلاع رسانی و افرادی که به انها لطلاع رسانی میشود.
سنجه ها , شاخص های کارایی و معیار های مورد استفاده برای ارزیابی
فرایندها
درایجاد هر سیستم حاکمیت معماری سرویس گرا توجه به دو مولفه زیر ضروری است:
۳۰
تدوین فرایندهای حاکمیت معماری سرویس گرا
مدیریت چرخه ی حیات سرویس با بهره گرفتن از فرایندهای حاکمیت
و بر این اساس در مرحله ی اول باید فرایند های حاکمیت تدوین شده و سیاست گذاری انجام شود و سپس اجرای فرایند ها و مدیریت و مانیتورینگ نتایج در چرخه ی حیات سرویس مورد بررسی قرار گیرد.[۴۷]
تعدادی از مهمترین فرایند های حاکمیت در زیر اختصارا شرح داده میشود:
فرایند تعریف معماری سرویس گرا :
در این فرایند فعالیت های طراحی معماری مشخص می شود که شامل تعریف , ساخت , عملیاتی سازی واستقرار مولفه های معماری است .این فرایند شامل مدلسازی مولفه های کسب وکار , سرویس های کسب وکار و طراحی مولفه های سرویس است . همچنین نقش های سازمانی مورد نیاز برای پشتیبانی از این فرایند نیز مشخص می شود.
فرایند مدیریت چرخه ی حیات حاکمیت معماری سرویس گرا:
هدف از این فرایند انجام بازبینی منظم دوره ای برای انالیز فرایندها ونقاط کنترلی سیاست ها در حاکمیت معماری سرویس گراست.[۴۱]
ورودی این فرایند شاخص ها و معیارهای کارایی SOA و سنجه های مربوط به نقاط کنترلی سیاست است. COE از این معیار ها برای بازبینی فرایندها و شناخت فرصت های بهبود استفاده میکند.طی اجرای این فرایندتغییرات لازم برای بهبود فرایندها و نقاط کنترلی سیاست به دست می اید.
فرایند اجرای سیاست ها:
هدف از این فرایند تعریف روشی برای اطمینان از اجرای سیاست ها,استانداردهاو رهنمود های SOA است.این فرایند مکانیزمی را برای بازبینی و تایید یا رد شرایط تعیین شده در چارچوب حاکمیت مثل اصول , استانداردها , نقش ها و مسئولیت ها تعیین می نماید.]۴۱[ این فرایند در نقاط مختلف از چرخه پروژه کسب و کار اجرا میشود.
فرایند ارتباطات:

-در دنیا مجازات اجتماعی آن ها به خاطر رسوایی شان و کشف اسرار درونشان است که به دنبال آن تمام حیثیت اجتماعی خود را از دست می دهند و در بعضی از روایات آمده وقتی کار این گروه به مراحل خطرناک می-
رسید، پیامبر (ص) آن ها را با نام و نشان معرفی می کرد و حتی از مسجد بیرون می ساخت. چنانچه ابن عباس، سدی و کلبی در این زمینه روایت کرده اند : رسول خدا (ص) در روز جمعه ای در خطبه ای نام چند تن از آن ها را برشمرد.(طبرسی، ۱۳۶۰ : ۱۱/۱۹۹-۱۹۸) و عذاب دوم هنگامی است که فرشتگان مرگ، جان آنان را می گیرند و عذاب قبر، آن ها را فرا می گیرد.(نجفی خمینی، ۱۳۹۸ : ۷/۱۴؛مکارم شیرازی، ۱۳۷۴ : ۸/۱۱۳؛امین، ۱۳۶۱ : ۶/۹۵؛قرائتی، ۱۳۸۳ : ۵/ ۱۳۶-۱۳۵)
-در دنیا به عذاب روحی یعنی اضطراب و نگرانی از این مسئله که مبادا در بین مردم رسوا شوند و رازشان در اجتماع فاش گردد و در آخرت نیز عذاب می شوند. (شاذلی،۱۴۱۲ : ۳/۱۷۰۶)
-در دنیا به اخذ زکات یا به عقیده ی ابن عباس اقامه ی حدود اسلامی بر آن ها و در آخرت به عذاب قبر مجازات می شوند. (طبرسی، ۱۳۶۰ : ۱۱/۱۹۹-۱۹۸)
۳-۲-۱-۳-۳ تحلیل نهایی
بنابر توضیحات فوق دو مرحله از عذاب دنیوی (عذاب روحی و جسمی) و عذاب اخروی(سختی جان دادن، عذاب قبر، عذاب جهنم) به یکدیگر معطوف و مرتبط می شوند اما عذاب و مجازات منافقین به این دو مرحله ختم نمی شود بلکه در سیاق آیه مذکور حرف «ثُمَّ» نه تنها بیانگر ترتب است بلکه خبر می دهد که وادی دیگری از عذاب در انتظار آن ها است. « سَنُعَذِّبُهُمْ مَرَّتَیْنِ ثُمَّ یُرَدُّونَ إِلى‏ عَذابٍ عَظِیمٍ» (توبه/۱۰۱) به نظر می رسد هر چند این مراحل عذاب پی در پی پیش می روند عذاب و مجازات منافقین به مرور سنگین و پیچیده می گردد.
چنانچه در آیه ی «فَلَمَّا تَغَشَّاها حَمَلَتْ حَمْلاً خَفِیفاً فَمَرَّتْ بِهِ فَلَمَّا أَثْقَلَتْ دَعَوَا اللَّهَ رَبَّهُما لَئِنْ آتَیْتَنا صالِحاً لَنَکُونَنَّ مِنَ الشَّاکِرِینَ» (اعراف/۱۸۹) که در باره باردار شدن زنان بحث می کند، عبارت «فَمَرَّت» که از مشتقات
« مَرَّتَیْنِ» می باشد بیانگر این مطلب است که جنین در ابتدا سبک وزن است و به تدریج و با مرور زمان سنگین می شود. (راغب، ۱۴۱۲ :۷۶۴-۷۶۳) در زمینه ی عذاب منافقین از آخرین وادی عذاب منافقین به « عَذابٍ عَظِیمٍ» تعبیر شده است و علاوه بر ذکر صفت «عظیم» از نظر ساختار زبانی عبارت به صورت نکره بیان شده است تا اوج عظمت و بزرگی این عذاب را نشان دهند. به راستی در وادی نهایی، عذاب منافقین چه چیز می تواند باشد؟ در قیامت چه عذابی برای انسان به ویژه منافقین کوردل بسیار طاقت فرسا و رنجش افزا می باشد؟ درآیه ی مذکور این نوع عذاب مبهم بیان شده است اما می توان احتمالاتی را در این باره مطرح کرد. با توجه به آیات « إِنَّ الَّذِینَ لا یَرْجُونَ لِقاءَنا وَ رَضُوا بِالْحَیاهِ الدُّنْیا وَ اطْمَأَنُّوا بِها وَ الَّذِینَ هُمْ عَنْ آیاتِنا غافِلُونَ »(یونس/۷) و« أَلا إِنَّهُمْ فِی مِرْیَهٍ مِنْ لِقاءِ رَبِّهِمْ أَلا إِنَّهُ بِکُلِّ شَیْ‏ءٍ مُحِیطٌ» (فصلت/۵۴) بدون شک منافقین نیز از زمره ی کسانی هستند که نه تنها در

دنیا به لقاء پروردگار متعال امید نداشتند بلکه مردد بوده اند. بنابراین در قیامت بالاترین محرومیت ، عذاب و تیره بختی نصیب شان می گردد و لقاء انوار الهی و ملاقات خداوند رحمان را از دست می دهند.(مصطفوی، ۱۳۸۰ : ۱۰/۳۳۴) و« عَذابٍ عَظِیمٍ» بُعد ایشان از درگاه عزت و محجوریت ایشان از نور لقاء و رویت حق تعالی است و
هیچ عذابی از نکبت حرمان و مشقت هجران بزرگتر نخواهد بود.(کاشفی سبزواری، ۱۳۶۹ : ۱/ ۴۳۰)

چنانچه در بخشی از دعای روح بخش کمیل چنین بیان شده است : « فَهَبنی یا الهی، وَ سَیّدی وَ مولای وَ رَبّی، صَبَرتُ علی عَذابِک، فَکَیفَ اَصبِرُ علی فِراقِک» (قمی، ۱۳۸۴ : ۱۳۱ ) و این چنین منافقین انعکاس قبح اعمال خود را مرحله به مرحله و پی درپی طی می کنند و در هر مرحله به دشواری و پیچیدگی عذاب شان افزوده می گردد.
۳-۲-۱-۴بررسی واژه ی«یومَین»
قُلْ أَ إِنَّکُمْ لَتَکْفُرُونَ بِالَّذِی خَلَقَ الْأَرْضَ فِی یَوْمَیْنِ وَ تَجْعَلُونَ لَهُ أَنْداداً ذلِکَ رَبُّ الْعالَمِینَ (فصلت/۹) وَ جَعَلَ فِیها رَواسِیَ مِنْ فَوْقِها وَ بارَکَ فِیها وَ قَدَّرَ فِیها أَقْواتَها فِی أَرْبَعَهِ أَیَّامٍ سَواءً لِلسَّائِلِینَ (فصلت/۱۰) ثُمَّ اسْتَوى‏ إِلَى السَّماءِ وَ هِیَ دُخانٌ فَقالَ لَها وَ لِلْأَرْضِ ائْتِیا طَوْعاً أَوْ کَرْهاً قالَتا أَتَیْنا طائِعِینَ (فصلت/۱۱) فَقَضاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ فِی یَوْمَیْنِ وَ أَوْحى‏ فِی کُلِّ سَماءٍ أَمْرَها وَ زَیَّنَّا السَّماءَ الدُّنْیا بِمَصابِیحَ وَ حِفْظاً ذلِکَ تَقْدِیرُ الْعَزِیزِ الْعَلِیمِ (فصلت/۱۲)
بگو: «آیا این شمایید که واقعاً به آن کسى که زمین را در دو هنگام آفرید، کفر مى‏ورزید و براى او همتایانى قرار مى‏دهید؟ این است پروردگار جهانیان.» و در (زمین‏)، از فراز آن (لنگرآسا)کوه‏ها نهاد و در آن خیر فراوان پدید آورد، و مواد خوراکى آن را در چهار روز اندازه‏گیرى کرد (که‏) براى خواهندگان، درست (و متناسب با نیازهایشان‏) است. سپس آهنگِ (آفرینشِ‏)آسمان کرد، و آن بخارى بود. پس به آن و به زمین فرمود: «خواه یا ناخواه بیایید.» آن دو گفتند: «فرمان‏پذیر آمدیم.» پس آنها را (به صورت‏) هفت آسمان، در دو هنگام مقرّر داشت و در هر آسمانى کار (مربوط به‏)آن را وحى فرمود، و آسمانِ (این‏)دنیا را به چراغ ها آذین کردیم و (آن را نیک‏) نگاه داشتیم این است اندازه‏گیرىِ آن نیرومند دانا. (فولادوند،۱۴۱۵: ۱ /۴۷۷)
۳-۲-۱-۴-۱مفهوم لغوی واژه ی«یومَین»
واژه پژوهان در معنای «یوم» نوشته اند : یوم به معنای روز، معمولاً به فاصله ی زمانی از طلوع خورشید تا غروب اطلاق می شود و به عبارتی دیگر به مدتی از زمان و وقت، «یوم» گویند و جمع آن «ایام» است.(ابن منظور، ۱۴۱۴ : ۱۲ / ۶۵؛راغب، ۱۴۱۲ : ۸۹۴؛فراهیدی، ۱۴۱۰ : ۸/۴۳۳)
۳-۲-۱-۴-۲ تبیین واژه ی «یومَین» در آیات۱۲و۹ سوره ی فصلت
آیات مورد بحث در مورد هنگامه ای است که خداوند آسمان و زمین را آفرید و در تبیین این آفرینش از تعبیر«یومین» استفاده کرده تا درک این رخداد را برای بشر میسر سازد و به او بفهمانند که آفرینش نتیجه ی قدرت و اختیار او است.زیرا که تقدیر زمان از جانب مخلوق است چون او نیاز به زمان دارد تا در آن امر خدا را متحقق سازد اما از جانب خداوند متعال تصور زمان کوتاه و بلند نمی رود بدان جهت که او از اوصاف آفریدگان برتر است.(مدرسی،۱۳۷۷: ۱۴ / ۲۷۱)
بنابراین مراد از «یومین» نمی تواند دو روز از روزهای معمولی و معهود ذهن انسان باشد چون روز از نظر ما ساکنان زمین عبارت است از مقدار حرکت کره زمین به دور خودش، که یک دور آن را یک روز (و یا به عبارتى: یک شبانه روز) مى‏نامند، و احتمال اینکه مراد از دو روز در آیه چنین روزى باشد احتمالى است‏ که نادرستی آن بر همه واضح و مبرهن است.(طباطبایی، ۱۳۷۴ : ۱۷/۵۴۹)
۳-۲-۱-۴-۳بررسی آرای مفسرین در باره ی پیرامون آیات ۱۲-۹ سوره فصلت
مفسرین در تبیین «یومَین» نظرات مختلفی را بیان نموده اند که برای نمونه برخی از آن نظرات ذکرمی شود :
-دو مرحله ممکن است مرحله ی اول آن بوده که گازهایی را آفریده و کرات بالا نیز به همین منوال باشد و مرحله ی دیگر تراکم و فشردگی گازها که به صورت اجسامی سخت و محکم درآمده است.(حسینی همدانی، ۱۴۰۴ : ۱۴/۳۹۸)
-دو مرحله و دوره است قبل از آفرینش زمین و آسمان و پیدایش شب و روز و ماه و سال، بنابراین منظور دو دوران بوده است.(قرائتی، ۱۳۸۳ : ۱۰ /۳۱۶؛مکارم شیرازی، ۱۳۷۴ : ۶/۲۰۶-۲۰۰؛ نجفی خمینی، ۱۳۹۸ : ۷/۳۱۷)
-دو پاره از زمان است که در آن تکون زمین و آسمان صورت گرفته است.(طباطبایی، ۱۳۷۴ : ۱۷ /۵۴۵-۵۵۰)
- احوال گوناگون است زیرا نزدیک ترین معانى براى روز در این جا برهه‏اى از وقت و هنگامى از زمان است و آنچه باعث تفاوت وقتى از وقت دیگر و هنگامى از هنگامى دیگر تصوّر شود، همان تفاوت احوال است.(مدرسی، ۱۳۷۷ : ۱۲ / ۱۶۹-۱۶۸)
- دو عالم مثال و طبع است که از آن دو عالم به اعتبار مدت بقای آن به دو روز تعبیر شده است.(گنابادی، ۱۳۷۲ : ۱۲ / ۴۸۰)
-دو روز، پنج شنبه و جمعه است.(طبرسی، ۱۳۶۰ : ۲۲ /۲۴‏)
- درمورد آفرینش زمین به دو روز یکشنبه و دوشنبه قائل شده اند. (حسینی شاه عبدالعظیمی، ۱۳۶۳ : ۱۱/۳۵۱؛کاشفی سبزواری، ۱۳۶۹ : ۱/۱۰۶۹)
۳-۲-۱-۴-۴ اشتراک سیاقی آیات سوره ی فصلت با آیات سوره ی انبیاء
جستجو و بررسی در آیات قرآن کریم نشان دهنده ی اشتراک سیاقی آیات سوره ی فصلت با آیات سوره ی انبیاء است :« أَوَلَمْ یَرَ الَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ کانَتا رَتْقاً فَفَتَقْناهُما وَ جَعَلْنا مِنَ الْماءِ کُلَّ شَیْ‏ءٍ حَیٍّ أَ فَلا یُؤْمِنُونَ (انبیاء/۳۰) وَ جَعَلْنا فِی الْأَرْضِ رَواسِیَ أَنْ تَمِیدَ بِهِمْ وَ جَعَلْنا فِیها فِجاجاً سُبُلاً لَعَلَّهُمْ یَهْتَدُونَ (انبیاء/۳۱) وَ جَعَلْنَا السَّماءَ سَقْفاً مَحْفُوظاً وَ هُمْ عَنْ آیاتِها مُعْرِضُونَ (انبیاء/۳۲)» در هر دو گروه از آیات، مطلب با استفهام شروع می شود ، چرا کافران بادیدن دلایل وحدانیت خداوند در خلقت آسمان و زمین متذکر نمی گردد؟ و سپس به مسئله ی آماده سازی زمین اشاره می شود و در نهایت با پرداختن به مسئله ی آسمان به انتها می رسد. امام باقر(ع) در مذاکره با عالمی از اهل شام پیرامون آیه ی ۳۰ سوره ی انبیاء فرمودند : « به درستى که فرمایش خداوند عزّ و جلّ «کانَتا رَتْقاً» این است که آسمان رتق بود، یعنى باران را نازل نمى‏کرد ، و زمین رتق بود، یعنی دانه را نمى‏رویانید. پس زمانى که خداوند مخلوقات را خلق نمود، آسمان را به باران و زمین را به رویانیدن دانه شکافت» .(حسینی شاه عبدالعظیمی ، ۱۳۶۳ : ۸/ ۳۸۴ )‏
۳-۲-۱-۴-۵ وجه خلقی آفرینش زمین
تمام آن چه در هستی وجود یافته اند دارای دو وجه هستند : وجه خلقی و وجه امری بدون شک زمین نیز از این قاعده مستثنی نیست .در آیه ی « قُلْ أَ إِنَّکُمْ لَتَکْفُرُونَ بِالَّذِی خَلَقَ الْأَرْضَ فِی یَوْمَیْنِ وَ تَجْعَلُونَ لَهُ أَنْداداً ذلِکَ رَبُّ الْعالَمِین‏ » (فصلت/۹) به منظور بیان آفرینش زمین از «خَلق» استفاده شده است. از سویی «خَلق» در لغت به معنای ایجاد شیء بر کیفیت مخصوص و به گونه ای که سزاوار اراده ی الهی و اقتضای حکمت اوست
معنا شده است.( مصطفوی، ۱۳۶۰ : ۳/۱۱۵) و از دیگر سو با توجه به اینکه خداوند تعالی فرموده است : « ِ أَلا لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ تَبارَکَ اللَّهُ رَبُّ الْعالَمِینَ »(اعراف/۵۴) و با این بیان میان خلق و امر فرق می نهد. «خَلق» و « أمر» به حسب اعتبار مختلف اند و به همین جهت صحیح است که هر کدام را متعلق به یک قسم از ایجاد دانست .
همه ی کائنات و آثار آن ها که به تدریج متکون می شوند در وجودشان که از حضرت حق تعالی افاضه می شود دارای دو وجه هستند : وجه امری، غیر تدریجی و وجه خلقی، تدریجی . بنابراین خلق به وجهی غیر از امر است. خلق دلالت دارد بر تدریج بر خلاف امر که حقیقتی غیر تدریجی است. گرچه خلق گاهی در مورد امر نیز به کار می رود ولی ظاهر لفظ خلق متبین تدریج است.(طباطبایی، ۱۳۶۹ : ۱۲-۱۱)
بنابر توضیحات فوق شاید بتوان اذعان نمود : «یومَین» دلالت بر وجه خلقی آفرینش زمین دارد و به منظور تقرب ذهن بشر به این مسئله از واژه ی«یومَین» استفاده نموده است.در حقیقت خداوند به تدریج زمین را گستراند و مستعد پرورش و رویانیدن ساخت. چنانچه خلق نیز ایجاد چیزی است که در خلقت آن تقدیر و تألیف به کار رفته باشد حال چه به نحو ضم چیزی به چیز دیگر، چنانچه فرموده است:«وَجَعَلَ فِیها رَواسِیَ مِنْ فَوْقِها »(فصلت/۱۰) و در نعمت آماده سازی زمین برای زندگی وجود کوه ها اولین وجودی بودند که به زمین ضمیمه شدند. اگر دقت کنید در مورد خلقت کوه ها از واژه «جَعل» استفاده شده است و «جَعل» علاوه بر اینکه به معنای آغاز کردن در مرتبه ی تالی وجود و حالتی بعد از خلقت و به وجود آمدن است بلکه درباره ی ربط دو موجود به کار می رود.(قرشی، ۱۳۷۱ : ۲/۳۸)و چه به نحو دیگر ی از قبیل اینکه ضم جزئی به جزء دیگر نباشد مانند: تقدیرات ذات موجود .(طباطبایی، ۱۳۷۴ : ۸/۱۸۹)
چنانچه باز در همان آیه فرموده است: « وَ قَدَّرَ فِیها أَقْواتَها فِی أَرْبَعَهِ أَیَّام‏»(فصلت/۱۰) و به تقدیر ارزاق کائنات در روی زمین اشاره کرده است و روزی خلق را در زمین تقدیر نموده و روزی هر کسی را به قدر خواهش و طلب استعداد وی تسویه نموده و اندازه گیری کرده است.( امین، ۱۳۶۱ : ۱۱/۳۱۵) در مجموع شاید بتوان احتمال داد که آیات ۱۰و۹ سوره ی فصلت به « وجه خلقی» آفرینش و آماده سازی زمین اشاره دارند.

“His” و"John"در جمله اول به یک موجودیت اشاره دارند در صورتی در جمله دوم"His” و"John” نمی‏توانند به یک موجودیت اشاره داشته باشند. چون یک فرد به حمایت خودش نیاز ندارد.[۹۴]
با بهره گرفتن از این روش، ابتدا مسیرهای وابستگی میان دو عبارت اسمی استخراج می‏گردد. به عنوان نمونه مسیر وابستگی در مثال ۱۱، برابرست با <noun> needs <pronoun> friend که در آن دو عبارت اسمی مورد بررسی که همان پایانه^[۱۲۰]ها هستند، حذف شده‏اند. بدین ترتیب، تعداد دفعاتی که یک مسیر وابستگی خاص در پایگاه داده آموزشی دیده‏شده و در آن دو عبارت پایانه هم‏مرجع بوده‏اند. از طرف دیگر تعداد دفعاتی که این مسیر وابستگی دیده شده و دو عبارت پایانه هم‏مرجع نبوده‏اند نیز محاسبه می‏شود. به علاوه اینکه این روش با بهره گرفتن از همین مسیرهای وابستگی اطلاعات جنس عبارات اسمی را نیز استخراج می‏نماید.
مزایا و معایب روش‏های مبتنی بر پیکره:
مزیت اینگونه روش‏ها در این است که می‏توانند دانش مفیدی را از پیکره‏های آموزشی کسب نمایند، که کسب آن‏ها در سایر روش‏ها نیازمند محاسبات سنگین و زمان بر و حتی گاهی اوقات غیر ممکن می‏باشد. با این وجود کسب چنین دانشی تنها از روی پیکره‏های زبان‏شناسی بسیار بزرگ ممکن است. به‏علاوه، ابزارهای زبان‏شناسی مناسبی(مانند تجزیه‏گر آماری) برای پردازش پیکره‏ها نیاز است. چنین پیکره‏ها و ابزارهایی در بسیاری از زبان‏های طبیعی به‏خصوص زبان پارسی وجود ندارد.

۲-۱-۳-۴.روش‏های جایگزین:
۲-۱-۳-۴-۱.روش هم‏آموزی^[۱۲۱]
هم‏آموزی گونه‏ای از یادگیری باناظر ضعیف می‏باشد که در آن دو رده‏بند مجزا بر روی دو یا چند جنبه^[۱۲۲]ی متفاوت از یک داده‏ی یکسان آموزش می‏بینند بنابراین فرایند یادگیری دارای افزونگی نخواهد بود.[۳] در سال ۲۰۰۱، مولر^[۱۲۳] و همکاران از روش هم‏آموزی در فرایند تشخیص مرجع مشترک استفاده‏نمودند که برای انجام آن داده‏ها به دو جنبه تقسیم می‏شوند.[۱۷] منظور از جنبه‏ها در اینجا همان ویژگی‏ها می‏باشد. (البته تقسیم آن‏ها به دو بخش لزوما یک افراز معنادار برای ویژگی‏ها محسوب نمی‏شود). در این روش داده‏ها براساس نوع عبارت اسمی به سه مجموعه تقسیم می‏شوند و با توجه به هر یک از این مجموعه‏ها الگوریتم ارائه شده متفاوت عمل می‏کند. از طرفی دیگر، ان جی^[۱۲۴] و کاردیه^[۱۲۵] در سال ۲۰۰۳ با دیدی متفاوت این مسئله را مورد بررسی قرار دادند، چرا که نمی‏توان با روش قبل یک افراز واضح و مشخص از ویژگی‏های مورد استفاده در زنجیره های عبارت‏های اسمی هم‏مرجع داشت و یا اگر هم امکان پذیر باشد، یافتن چنیِن اِفرازی مشکل خواهد بود. بنابراین ان‏جی و کاردیه الگوریتم خودراه‏اندازِ^[۱۲۶] یک جنبه‏ای را به کار بستند. براساس آزمایشات مشابهی که آن‏ها بر روی مجموعه داده‏های MUC-6 و MUC-7 انجام دادند، الگوریتم ارائه شده‏ی آن‏ها بهتر از الگوریتم هم‏آموزی ارائه شده توسط مولر و همکارانش عمل می‏کند.[۱۰۰]
در روش‏های قبلی، از شیوه‏های حریصانه برای یافتن بهترین افراز ویژگی‏ها استفاده می‏شد، ولی این روش به جای بهره بردن از چندین جنبه گوناگون، از یک جنبه به همراه چندین الگوریتم یادگیری متفاوت بهره می‏برد. از آن جایی که عامل‏های یادگیرنده متفاوت، گرایش^[۱۲۷]‏های متفاوتی دارند، فرضیات متفاوتی از داده‏ها را در نظر می‏گیرند و در نتیجه خروجی آن‏ها می‏تواند مکمل یکدیگر باشند. در نتایج ارائه شده در [۱۰۰]، الگوریتم خودراه‏اندازی که با چند عامل یادگیرنده عمل می‏کند، بسیار بهتر از عامل یادگیرنده‏ی هم‏آموزی است که بر روی چند جنبه متفاوت از داده‏ها عمل می‏ نمایند. به طور کلی در این پژوهش از عامل یادگیرنده بِِیزین ساده و لیست های تصمیم^[۱۲۸] به کار رفته است.
۲-۱-۳-۴-۲.مدل احتمالاتی مرتبه اول^[۱۲۹]
در سال ۲۰۰۷، کولتا ^[۱۳۰]و همکارانش روشی ارائه دادند که از منطق مرتبه اول احتمالاتی برای نمایش ویژگی‏ها استفاده می‏نماید. در منطق مرتبه اول احتمالی، به هر یک از مستندات^[۱۳۱]، احتمالی تخصیص داده می‏شود. بنابراین یک پیکربندی^[۱۳۲] برای مسئله می‏تواند با مجموعه‏ای از مستندات نمایش داده شود که به هر یک، پارامتری تخصیص داده می‏شود و از طرفی دیگر، احتمال هر پیکربندی با ترکیب این مستندات وزن‏دار متناسب می‏باشد.[۴]
استنتاج^[۱۳۳]، در این روش مستقیماً بر روی مجموعه‏ای از مستندات انجام می‏شود و تنها به یک جفت از عبارات اسمی محدود نیست. بنابراین می‏توان ویژگی‏هایی را در نظر گرفت که برای تصمیم‏ گیری کل مجموعه عبارات را در نظر می‏گیرند. که این در مورد روش‏هایی که بر اساس یک جفت عبارات اسمی عمل می‏کردند، قابل اعتماد نبود.
مدلی که کولتا و همکارانش ارائه دادند، از نظر قدرت نمایشی^[۱۳۴]، قدرتی برابر با شبکه‏های منطقی مارکوف^[۱۳۵][۶۶] دارد که در آن می‏توان معادلات دلخواهی در منطق مرتبه اول ساخت. به این منوال فرایند تشخیص مرجع مشترک را توصیف می‏نماید و می‏تواند وزن نمونه‏های^[۱۳۶] این معادلات را فرابگیرد. نویسندگان این مقاله، راهکارهایی برای انتخاب نمونه‏های آموزشی و تنظیم پارامترها ارائه داده ‏اند که موجب بهبود و کارائی سیستم می‏شود.
مزایا و معایب مد ل احتمالی مرتبه اول
مزیت این مدل در این است که ویژگی‏ها بر اساس مجموعه‏ای از عبارات اسمی استخراج می‏کند و بنابراین می‏تواند ویژگی‏های پیچیده‏تری را در نظربگیرد. به عنوان مثال، یک ویژگی می‏تواند بررسی‏کند که آیا تمام عبارات اسمی موجود در یک مجموعه ضمیر هستند یا خیر در اینصورت از تشکیل زنجیره های هم‏مرجعی که تمام عبارات اسمی آن ضمیر هستند، جلوگیری می‏شود. به علاوه، چون این مدل بر روی مجموعه‏ای از عبارات اسمی تصمیم می‏گیرد، روابط متعدی نیز رعایت می‏شوند. از طرفی دیگر، مشکل این مدل در پیچیدگی آن می‏باشد.
۲-۱-۳-۴-۳.رتبه‏بندی^[۱۳۷]
در سال ۲۰۰۷، دنیس^[۱۳۸] و همکارانش، از روش رتبه‏بندی برای تشخیص مرجع ضمیر استفاده کردند. همانطور که در بخش رده‏بندی اشاره شد، روش‏های رده‏بندی در هر زمان تنها یک یا دو مقدم کاندیدا را برای یک عبارت اسمی در نظر می‏گیرند، در حالیکه رتبه‏بندی اجازه می‏دهد تا تمامی کاندیداها با یکدیگر ارزیابی شوند. با بهره گرفتن از این روش خطا تا ۹.۷% نسبت به بهترین روش‏های رده‏بندی که مدل کاندیداهای دودوئی^[۱۳۹] [۱۰۹]است، کاهش می‏یابد. [۷۴]
برای اینکه مسئله تشخیص مرجع مشترک را در قالب یک مسئله رده‏بندی در بیاوریم، جفت عبارات مقدم و تالی را در نظر گرفته و آنرا در دو دسته‏ی«هم‏مرجع» و «غیر هم‏مرجع» رده‏بندی می‏کنیم. سپس با بهره گرفتن از یکی از روش‏های خوشه‏بندی «اول-بهترین» و یا «اول-نزدیک‏ترین^[۱۴۰]» یکی از مقدم‏ها به عنوان مرجع نهائی انتخاب می‏شود.
مشکل اصلی در استفاده از روش رده‏بندی، در این است که مقدم‏های کاندیدا به صورت مستقل ارزیابی می‏شوند. احتمالی که به هر جفتِ مقدم و تالی نسبت داده می‏شود، احتمال هم‏مرجع بودن این جفت را بررسی می‏کند. به بیان دیگر، روش رده‏بندی بررسی نمی‏کند که با در نظر گرفتن سایر کاندیداها، این کاندیدا، مناسب‏ترین مرجع است یا خیر. به همین دلیل مدل کاندیداهای دوتائی به عنوان بهبودی برای این روش ارائه شده‏است. مدل کاندیداهای دوتائی مستقیماً دو جفت از کاندیداها را با یکدیگر مقایسه می‏نماید، و هنگام آموزش به ازای هر عبارت اسمی تالی، یک مقدم هم‏مرجع و یک مقدم غیر هم‏مرجع در نظر می‏گیرد. به این ترتیب، کارائی روش رده‏بندی برای انتخاب مراجع مشترک مناسب افزایش می‏یابد.[۱۰۹]
راه آسان‏تر و کاراتری که در آن می‏توان کاندیداهای مختلف را با یکدیگر مقایسه نمود، حل مسئله تشخیص مرجع مشترک در قالب یک مسئله رتبه‏بندی است. الگوریتم‏های آموزشی تبعیضی متفاوتی مانند مدل حداکثر آنتروپی، ماشین بردار پشتیبان و پرسپترون^[۱۴۱] می‏توانند برای آموزش رتبه‏بندی‏کننده تشخیص مرجع مشترک به کار روند. از آنجائیکه با وجود داشتن ویژگی‏های ساده، احتمال اینکه هر عبارت اسمی بتواند با چندین کاندیدای قبلی خود پیوند داشته‏باشد، زیاد است، بهتر است کاندیداها را به صورت مجزا در نظر نگیریم و این قابلیت را فراهم‏آوریم که تمام کاندیداها را به طور مستقیم با یکدیگر مقایسه شوند.
مزایای رتبه‏بندی
مزیت این روش در این است که تمام کاندیداها را مستقیماً با یکدیگر مقایسه می‏کند. بنابراین می‏تواند بهترین مرجع و یا مقدم کاندیدا را برای تالی مورد بررسی انتخاب نماید.
۲-۱-۳-۴-۴. فیلدهای تصادفی شرطی^[۱۴۲]
مک کالوم^[۱۴۳] و همکارانش در سال ۲۰۰۴ فیلدهای تصادفی شرطی را برای حل مسئله‏ی اسامی هم‏مرجع به کار بردند. مدل ارائه شده توسط آن‏ها، نمونه‏ای از مدل‏های گرافی غیر جهت‏دار بود. این روش‏ها برخلاف اکثر روش‏های ارائه شده از نوع رابطه‏ای بوده است. بنابراین در آن‏ها نیازی به این فرض نیست که تصمیم‏ گیری درباره‏ی جفت عبارات اسمی به صورت مستقل از یکدیگر انجام شود. از طرفی دیگر، بر خلاف سایر مدل‏های رابطه‏ای که تولیدی^[۱۴۴] هستند، مدل شرطی معرفی شده‏ی مک کالوم از نوع تبعیضی^[۱۴۵] است. این مدل، ویژگی‏های متنوع بسیاری از داده‏های ورودی را در نظر می‏گیرد، بدون اینکه نگران وابستگی‏های میان آن‏ها باشد. به این ترتیب می‏توان از مزایای فیلد تصادفی شرطی و مدل مارکوف پنهان^[۱۴۶] به طور هم‏زمان بهره‏برد[۷]
معمولا برای فرایند تشخیص مراجع، هر جفت از عبارات اسمی به صورت مستقل در نظر گرفته می‏شود. به این ترتیب به ازای هر جنسیت، معیار فاصله‏ای تعیین می‏گردد. البته این معیار فاصله ذاتاَ دارای خطا می‏باشد و پاسخ هر یک از تصمیماتی که به ازای هر جفت از عبارات گرفته می‏شود، مستقل از دیگری نیست.[۷]
در پژوهش انجام شده توسط مک کالوم، سه مدل متفاوت ارائه شده است:
مدل اول، یک مدل کلی تبعیضی می‏باشد که در آن ساختار وابستگی نامحدود است. در این مدل تصمیمات هم‏مرجع بودن و ویژگی‏های هر موجودیت، به‏عنوان متغیرهای تصادفی در نظر گرفته می‏شوند. این تصمیمات و ویژگی‏ها، بر عبارت‏های اسمی‏ای که بر یک موجودیت اشاره دارند، مقید می‏شوند. توابع ویژگی نیز به متغیر تصمیم هم‏مرجع بودن، y، مجموعه‏ای از ویژگی‏های هر موجودیت، a، تمام عبارات اسمی که مرجع واحد دارند، x، بستگی دارد.
در مدل دوم، وابستگی میان متغیرهای تصمیم، y، حذف شده و با متغیر تصادفی دودویی Y_ij به ازای هر جفت از عبارات اسمی جایگزین شده‏است. در این مدل، گروه‏های اسمی به گروه‏های دوتایی محدود شده‏اند، در حالیکه در مدل پیشین تمام عبارات اسمیِ هم‏مرجع، یک گروه را تشکیل می‏دادند.
مدل سوم شبیه مدل دوم است با این تفاوت که از ویژگی‏های موجودیت‏ها، به‏عنوان متغیر تصادفی استفاده‏نشده است. به این ترتیب از پیچیدگی مدل دوم کاسته‏شده است. نویسندگان این مقاله تنها مدل سوم را پیاده‏سازی کرده‏اند و بر اساس نتایج ارائه شده‏ی آن‏ها این مدل بهتر از روش کاردیه [۱۰۱]عمل می‏کند.
مزایا و معایب روش فیلد تصادفی شرطی
فیلدهای تصادفی شرطی وابستگی میان داده‏ها را در نظر می‏گیرند و تصمیم‏ گیری در مورد جفت عبارت‏های اسمی به صورت مستقل انجام‏نمی‏شود. در نتیجه می‏توان گفت از مسائلی همچون ناسازگاریِ سه‏گانه جلوگیری جلوگیری نمود. مشکل روش فیلدهای تصادفی شرطی در پیچیدگی محاسباتی و پیاده‏سازی آن است.
۲-۱-۳-۴-۵. خوشه‏بندی
یکی از پر کاربردترین روش‏ها برای انجام فرایند تحلیل مرجع مشترک، استفاده از انواع الگوریتم‏های خوشه‏بندی می‏باشد. استفاده از این روش تقریباً با تولد تحلیل مرجع مشترک شروع شد و تا کنون نیز به عنوان یک روش مناسب مورد توجه اغلب پژوهشگران می‏باشد. نخستین بار کاردیه و همکارانش بودند که در سال ۱۹۹۹، استفاده از خوشه‏بندی را پیشنهاد ‏دادند. روش پیشنهادی آن‏ها به این‏ترتیب بود که هر یک از عبارات اسمی با یک بردار ویژگی نمایش داده‏شده و سپس الگوریتم خوشه‏بندی بر روی این بردارهای ویژگی اعمال می‏شود. پس از اجرای خوشه‏بندی، عبارت‏های اسمی موجود در یک خوشه به عنوان زنجیره‏ای از عبارت‏های اسمی هم‏مرجع در نظر گرفته‏می‏شوند. این روش، یک روش بدون‏نظارت^[۱۴۷] کامل نمی‏باشد، چرا که معیار فاصله‏ای که برای مقایسه استفاده ‏شده‏است، از ضرایب ثابتی استفاده می‏کند که به صورت اکتشافی^[۱۴۸] تنظیم شده‏اند.[۱۵] کاردیه و همکارش در سال ۲۰۰۲، استفاده از خوشه‏بندی با نظارت دیگری به نام خوشه‏بندی اولین-بهترین را پیشنهاد نمودند. این الگوریتم برای هر عبارت اسمی، از راست به چپ، به دنبال عبارت اسمی هم‏مرجع می‏گردد و در نهایت عبارت اسمی انتخاب می‏شود که نسبت به عبارت‏های اسمی ماقبل خود، دارای بیشترین مقدار تشابه^[۱۴۹] باشد.
در سال ۲۰۰۳، وگستاف^[۱۵۰]، گونه‏ی دیگری از الگوریتم‏های خوشه‏بندی را برای مسئله تشخیص مرجع مشترک ارائه نمود که خوشه‏بندی اجباری یا محدود‏شده^[۱۵۱] نامیده‏می‏شود. در این الگوریتم محدودیت‏هایی به الگوریتم خوشه‏بندی اضافه می‏شود. از جمله مهمترین آن‏ها، محدودیت«باید متصل شوند» و محدودیت «نمی‏توانند متصل شوند» می‏باشد. محدودیت اول، مشخص می‏کند که کدامیک از عبارات اسمی باید در یک خوشه قراربگیرند. در حالیکه محدودیت دوم، مشخص می‏کند که کدامیک از عبارات اسمی نباید در یک خوشه قرار بگیرند. بطور کلی بیشتر محدودیت‏های ارائه شده در این پژوهش، از نوع محدودیت «نمی‏توانند متصل شوند» بودند که هر یک از این محدودیت‏ها نیز به نوبه خود یکی از محدودیت‏های زبانی را مدل می‏سازد. به‏عنوان مثال مطابقت جنس، عدد و کلاس معنایی می‏توانند در قالب این محدودیت مدل شوند.[۵۶]
انگلوتا^[۱۵۲] و همکارنش در سال ۲۰۰۴، نیز مانند [۱۵]، از روش خوشه‏بندی سلسله مراتبی^[۱۵۳] پایین به بالا برای تحلیل مرجع مشترک استفاده کردند.به این ترتیب که در ابتدا هر عبارت اسمی به خودی خود یک خوشه‏ی یگانه را تشکیل می‏داد و در نهایت خوشه‏هایی که به اندازه کافی با یکدیگر مشابه بودند با یکدیگرادغام می‏شدند.[۷۹]
در سال ۲۰۰۵، فینلی^[۱۵۴] و همکارش، گونه دیگری از خوشه‏بندی با نظارت، برای تشخیص مرجع مشترک ارائه نمودند. در مدل ارائه شده توسط آن‏ها با بهره گرفتن از معیار مشابهتی الگوریتم، آموزش داده می‏شود. به این ترتیب بوسیله آن، خوشه‏بندی‏های مورد نظر تولید می‏شوند. این شیوه با شیوه‏ی رده‏بندی جفت عبارت‏ها تفاوت دارد و این مفهوم آموزش داده می‏شود که «آیا به یک خوشه تعلق دارد یا خیر» این روش مانند سایر روش های خوشه‏بندی گفته‏شده، رابطه‏ی تعدی را در نظرمی‏گیرد و هدف آن حداکثر کردن مرز میان خوشه‏هاست.[۹۵] تابع هدف این روش همانند تابع هدف روش بانسل^[۱۵۵] و همکارانش می‏باشد.[۷۲]اما مشکلی که در این روش وجود دارد، این است که تعداد محدودیت‏ها با افزایش تعداد عبارت‏های اسمی، به صورت نمایی افزایش می‏یابند و بهینه کردن تابع هدف مسئله‏ای از نوع NP-Complete می‏باشد؛ در نتیجه به جای جواب مسئله سعی در بدست آوردن تخمینی از آن است.
در سال ۲۰۰۷ نیز اِنگای^[۱۵۶] و همکارش از خوشه‏بندی K-means ویرایش شده برای مسیریابی و شناسایی موجودیت‏ها در زبان چینی استفاده نمودند^[۱۵۷] آن‏ها بر خلاف انگلوتا، یک الگوریتم سلسله مراتبی بالا به پایین ارائه دادند، که از خوشه‏بندی K-means تکرار شونده استفاده می‏کند. انگای و همکارانش از رویکرد ارائه شده توسط فلوراین^[۱۵۸] پیروی می‏کردند. به این ترتیب که در گام نخست به شناسایی موجودیت‏ها پرداخته و در گام دوم، موجودیت‏هایی که به شخص، مکان و… ثابت اشاره داشتند را در یک گروه قرار می‏دهند.[۳۵]
بر خلاف پژوهش‏های پیشین، حقیقی و کلین در سال ۲۰۰۷، برای نخستین بار استفاده از روش بدون نظارت کامل را برای تحلیل مرجع مشترک پیشنهاد دادند، روش آن‏ها در [۵]بر مبنای یک فرایند سلسله مراتبی بود که مراجع هر اشاره را در متن پیدا می‏کرد. حقیقی و کلین در نهایت روش پیشنهادی خود را برای تحلیل مرجع مشترک در متون متقاطع به کار بستند. یک سال بعد، ان‏جی^[۱۵۹] نیز فرایند تحلیل مرجع مشترک را به عنوان یک مسئله بدون نظارت در نظر گرفت، اما او برای فرضیه خود الگوریتم EM^[160] را پیشنهاد داد( که در آن تعداد خوشه‏ها از پیش مشخص نشده بود) در روش او به جای اینکه برای توزیع یکنواخت خوشه‏ها مقداردهی اولیه شود، الگوریتم خوشه‏بندی به دو مرحله تقسیم می‏شود. در مرحله اول، مدل با تعداد کمی از داده‏های برچسب دار مقداردهی شده تا این داده‏ها به عنوان ورودی مرحله اول(اولین تکرار از این الگوریتم) محسوب شوند، به این ترتیب مقدارN محاسبه شده و در مرحله‏ی دوم به عنوان پارامتر ورودی الگوریتم EMدر نظر گرفته می‏شود.[۹۸]پس از آن پون^[۱۶۱] و همکارش، یک مدل بدون نظارت دیگری پیشنهاد دادند که تلفیقی از خوشه‏بندی EM و شبکه منطقی مارکوف^[۱۶۲] بود.[۴۲] عملکرد مدل‏های ارائه شده توسط اِن جی و پون بسیار بهتر از مدل ارائه شده توسط حقیقی بود .این عملکرد بهتر به این دلیل بود که مدل اِن جی و پون، امکان استفاده از ویژگی‏های بیانی بیشتری (به عنوان نمونه، بدل یا عطف بیان) داشت.
درسال ۲۰۱۰، استونایو^[۱۶۳] و همکاران از الگوریتم یادگیری پرسپترون به عنوان رده‏بند استفاده کردند و سپس الگوریتم خوشه‏بندی سلسله مراتبی تک پیوندی^[۱۶۴] بر روی جفت عبارت‏های مثبت اعمال نموده و نسبتاً به نتایج مناسبی دست‏یافتند.[۱۰۲]
یک سال بعد، نیز چن^[۱۶۵] و همکارانش از روش خوشه‏بندی برای پیدا کردن زنجیره عبارت‏های اسمی هم‏مرجع استفاده کردند. مدل ارائه شده‏ی آن‏ها، بر ویژگی‏های زبان‏شناسی غنی و شناسایی عبارات اسمی استوار است؛ به این ترتیب که محدوده عبارات اسمی با بهره گرفتن از رده‏بند حداکثر آنتروپی شناسایی شده و در نهایت با بهره گرفتن از الگوریتم خوشه‏بندی اولین بهترین^[۱۶۶]، هر اشاره با تمام اشاره‏های پیش از خود مقایسه می‏شود و با در نظر گرفتن مقایسه‏ی ضریب اطمینان^[۱۶۷] بدست آمده از رده‏بند و مقایسه آن با یک آستانه ثابت، و با توجه به بیشترین احتمال خوشه‏بندی صورت می‏گیرد. هر اشاره که احتمال آن بالاتر از حد آستانه باشد در خوشه‏ای جدید قرار خواهد گرفت.[۲۲]

۲-۳. معرفی برخی از پژوهش‏هایی که از خوشه‏بندی استفاده کرده‏اند

روش رده‏بندی

روش‏های افراز

امتیاز

Cai et al, 2011

Compute hyper edge weights on 30% of training data

Recursive 2-way Spectral clustering
(Agarwal, 2005)

(۳-۱۵)

ماتریس سختی متقارن بوده پس برای بقیه­ی جمله­ها داریم:

۳-۳- اثر پیش بار
معمولاً المانهای چرخشی بلبرینگ به منظور از بین بردن خیزهای بزرگ ناشی از بارهای خارجی را تحت پیش بار قرار می­ دهند تا منجر به افزایش عمر خستگی، کاهش نویز، جلوگیری از سر خوردن و کاهش لرزش ناشی از لقی شود]۱۰,۱۴[.
۳-۳-۱- فرضیات و معادلات حاکم
ارتعاش سیستم شفت-بلبرینگ دو ردیفه در شکل زیر نشان داده شده است که شفت تحت بردار بار  می­باشد.
حرکت ارتعاشی شفت با بردار جا­به­جایی  نشان داده می­ شود که دو جمله آخر در بردارهای نیرو و جابجایی به ممان زاویه­ای و حرکت زاویه­ای حول محورهای x و y مربوط می­باشند. المان مربوط به چرخش همانطور که در بخش قبلی هم ذکر شده بود، حول محور z صفر در نظر گرفته شده است زیرا شفت آزادانه می ­تواند حول آن بچرخد. برای آنالیز ارتعاشی مسئله فرض می­کنیم که ارتعاشات منتقل شده از بلبرینگها بسیار کوچکتر از جا به ­جایی بلبرینگها می­باشد لذا از اثر آن صرف نظر می­کنیم که در نهایت معادله­ مسئله تبدیل به معادله­ زیر می­ شود.
(۳-۱۶)
که  ،  و  به ترتیب جرم، میرایی و ماتریس سختی می­باشند. لازم به ذکر است که پیشبار بلبرینگ و بارهای میانگین شفت در معادله­ حاکم ظاهر نمی­شوند لیکن مشخصه­های ارتعاشی سیستم بلبرینگ توسط جمله­های قطری و غیر قطری ماتریس سختی مشخص می­ شود[۱۲].
شکل ۳-۵ شمایی از مسئله­ ارتعاشی[۱۲]
ماتریس سختی همانطور که ذکر شده است شامل سینماتیک بلبرینگ و مشخصه­های الاستیک است و تغییر شکل الاستیک کل هر المان چرخشی  با محاسباتی همراه است که در بخش قبل توضیح داده شده و از معادلات ۳-۳ تا ۳-۹ استفاده می­ شود. سپس با بهره گرفتن از تغییر شکل الاستیک در تئوری تنش تماس هرتز، بار نرمال برآیند  از معادله­ ۳-۱۰ بدست می ­آید.
سپس بردار نیرو توسط بردار جا به ­جایی به وسیله­ معادله­ ۳-۱۲ مشخص می­ شود.
۳-۳-۲- تحلیل مدل
لازم به ذکر است که در این پژوهش جداره­ی هر دوی شفت و بلبرینگ صلب در نظر گرفته می­شوند و این فرض منجر به ساده سازی بیشتر تحلیل می­ شود که در زیر هم شمایی از آن آورده شده است.
شکل ۳-۶ مدل تحلیلی شفت صلب که با بلبرینگ دو ردیفه
که در این مسئله، ماتریس  ماتریس جرم شفت صلب که تکیه­گاه آن بلبرینگ تماس زاویه­ای دو ردیفه است می­باشد. لذا داریم:
(۳-۱۷)
المانهای ماتریس سختی نیز از مجموع روابط معادله­ ۳-۱۵ بدست می ­آید. اطلاعات بلبرینگ دو ردیفه­ای که در این پژوهش از آن استفاده شده است در جدول زیر آورده شده است. این اطلاعات به جز ضریب سختی هرتز که به صورت تجربی بدست می ­آید، از طریق سازندگان بلبرینگ و یا سینماتیک بلبرینگ بدست می ­آید]۱۰[.
برای این مسئله جرم شفت صلب را  در نظر می­گیریم و ممان اینرسی مرکز بلبرینگ حول محورهای x و y از هندسه محاسبه شده و مقادیر  را دارند همچنین به دلیل تقارن مسئله  می­باشند.
ماتریس میرایی  را نمی­ توان به دلیل پراکندگی المانهای چرخشی به سادگی پیشبینی کرد و لذا لازم است که از تست تجربی بدست آید. برای راحتی میرایی نامتناسب سیستم چند درجه­ آزادی را فرض می­کنیم و معادله­ ۳-۱۶ را با در نظر گرفتن بردار حالت  دوباره بازنویسی می­کنیم[۱۴].
(۳-۱۸)
که معادله­ فوق به فرم  می­باشد و ضرایب آن به فرم زیر در می ­آید:
(۳-۱۹)
برای مسئله مقدار ویژه­ی عمومی فرض می­کنیم حل به شکل  می­باشد.
(۳-۲۰)
حل معادله منجر به مقدار ویژه­ی  و بردار ویژه­ی  می­ شود که r امین مقدار ویژه به شکل زیر است:
(۳-۲۱)
و فرکانس طبیعی غیر میرای  و نسبت میرای ویسکوز  به صورت زیر هستند:
(۳-۲۲)
(۳-۲۳)
در این پژوهش مکانیزم میرایی به گونه ­ای در نظر گرفته شده است که میرایی ویسکوز مستقل از پیشبار می­باشد که با ماتریس قطری زیر مشخص می­ شود:

شکل ۲-۷:تغییرات اکسرژی و ضریب عملکرد سیستم بر حسب نسبت دمای سیال عامل [۱۱]

شکل ۲-۸:تغییرات اکسرژی و ضریب عملکرد سیستم بر حسب نسبت دمای سیال عامل [۱۱]
در این پژوهش سه سناریو برای بهینه سازی در نظر گرفته شد که ۲ سناریو آن مربوط به سیستم تبرید با چهار سطح دمایی و سناریوی دیگر مربوط به سیستم تبرید با سه سطح دمایی بوده است که به تفصیل در مورد این سناریوها در فصل ۴ بحث می شود.

۳-۱- مقدّمه
در سال های دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ دانشمندان متعددی در رشته کامپیوتر بر روی سیستم های تکاملی^[۱۴] برای حل کردن مسایل بهینه سازی مهندسی تحقیق می‌کردند. ایده اساسی آنان بر مبنای نظریه تکاملی Darwin این بود که می‌توان با بهره گرفتن از عملیاتی که از تناسل ژنتیکی طبیعی^[۱۵] و انتخاب طبیعی^[۱۶] الهام گرفته شده است جمعیتی از پاسخ های منتخب برای یک مسأله را بهبود بخشید. در دهه ۱۹۶۰ Rechenberg (1965 و ۱۹۷۳) استراتژی تکاملی^[۱۷] را به عنوان روشی برای بهینه سازی پارامترهای ساختاری وسایل چون ایرفویل^[۱۸] ارائه نمود که این ایده پس از آن توسط Schwefel (1975 , 1977) توسعه یافت]۱۲-۱۴[.
والش^[۱۹] و همکارانش برنامه ریزی تکاملی را برای ماشین های وضعیت محدود توسعه دادند. همچنین تحقیق بر روی الگوریتم ژنتیک از سوی محققان دیگری پیگیری می‌شد. استراتژی تکاملی، برنامه ریزی تکاملی^[۲۰] و الگوریتم ژنتیک همگی اساس مبحث محاسبه تکاملی^[۲۱] را تشکیل می‌دهند. الگوریتم های ژنتیکی در دهه ۱۹۶۰ توسط John Holland معرفی گردید و پس از آن طی دهه‌ های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ توسط هلند و دانشجویانش در دانشگاه میشیگان توسعه داده شد. برخلاف استراتژی تکاملی و برنامه ریزی تکاملی هدف اصلی هلند از الگوریتم ژنتیک حل مسایل خاص نبود بلکه او به مطالعه اصل تطابق^[۲۲] و رخ دادن آن در طبیعت پرداخت تا بتواند مکانیزم تطابق طبیعی را شبیه سازی و وارد محاسبات کامپیوتری نماید. Holland در کتاب “تطابق در طبیعت و در سیستمهای مصنوعی” که درسال ۱۹۷۵ منتشر نمود الگوریتم ژنتیک را به شکل چکیده‌ای از تکامل زیستی معرفی و یک قالب تئوریک برای شبیه سازی تطابق طبیعی تحت عنوان الگوریتم ژنتیک (GA)^[23] ارائه نمود ]۱۵[. الگوریتم ژنتیکی هلند متدی است که بوسیله آن جمعیتی^[۲۴] از کروموزوم ها^[۲۵] (مثل رشته‌ای متشکل از صفر و یک) با بهره گرفتن از انتخاب طبیعی و عملگرهای آمیزش^[۲۶] و جهش^[۲۷] و وارونگی^[۲۸] که از ژنتیک زیستی الهام گرفته شده اند به یک جمعیت جدید منتقل می‌شود. هر کروموزوم شامل چند ژن است و هر ژن ممکن است شامل چند الل^[۲۹] باشد. عملگر انتخاب کروموزوم هایی را که در جمعیت اجازه بازآفرینش^[۳۰] دارند بر می‌گیرند و بطور کلی سبب می‌شود کروموزوم های شایسته‌تر نسبت به کروموزوم های کمتر شایسته، فرزندان^[۳۱] بیش تری تولید کنند. آمیزش بخش هایی از کروموزوم ها را با یک دیگر جابجا می‌کند و تقریباً آمیزش زیستی بین کروموزم های منفرد یا نیم دانه‌های کروموزومی^[۳۲] را شبیه سازی می کند. جهش بطور تصادفی ارزش الل‌ها یا ژنها را در نقاطی از کروموزوم تغییر می‌دهد. وارونگی ترتیب چنین بخشی از کروموزوم را بر عکس و آرایش ژن ها را بازآرایی می‌کند. هر یک از اصطلاحات فوق در جای خود شرح داده خواهد شد. این مفاهیم به عنوان قالب کلی در تمامی تحقیقات و پیشرفتهایی که تا به امروز در الگوریتم ژنتیک انجام پذیرفته است حفظ گردیده‌اند.
بطور کلی الگوریتم ژنتیک جزء کلاس الگوریتم های جستجوی تصادفی هدایت شده^[۳۳] بوده به خصوص برای بهینه سازی مسایل پیچیده با فضای جستجوی ناشناخته که روش های دقیق قادر به یافتن حل آن نیستند مناسب است. برخی از ویژگی‌های الگوریتم ژنتیک عبارتند از:
الگوریتم ژنتیک در یک جمعیت از جواب ها شروع به جستجو می‌کند، از این رو بجای یافتن جواب مناسب محدوده‌های مناسب در فضای متغیرها^[۳۴] را مشخص می کند و امکان یافتن نقطه بهینه کلی ^[۳۵] را افزایش می‌دهد. به عبارت دیگر الگوریتم ژنتیک کمتر تحت تأثیر نقاط بهینه موضعی^[۳۶] قرار می‌گیرد.
الگوریتم ژنتیک صرفاً از مقدار تابع هدف برای جستجو استفاده می‌کند و نیازی به اطلاعات دیگر نظیر مشتق تابع هدف ندارد.
الگوریتم ژنتیک از قواعد احتمالی به جای قواعد قطعی بهره می‌جوید و بر خلاف روش های جستجوی نقطه به نقطه با قوانین قطعی احتمال کمتری برای گرفتار شدن در نقاط بهینه موضعی دارد.
الگوریتم ژنتیک وابستگی به نوع مسأله نداشته و می‌تواند هر گونه مسأله، تابع هدف^[۳۷]، قید^[۳۸] و هر نوع فضای جستجوی متغیرها را پوشش دهد.
الگوریتم ژنتیک برروی پارامترهای رمزنگاری شده^[۳۹] کار می‌کند و نه بر روی مقدار واقعی پارامترها.
الگوریتم ژنتیک با روشی ساده و قابل درک فضاهای پیچیده، غیرخطی و چند بعدی را به صورت سریع و مؤثر می‌کاود.
در الگوریتم ژنتیک هیچ گونه تقریبی نظیر خطی سازی توابع، گرد کردن نتایج و تبدیل متغیرهای پیوسته و گسسته وجود ندارد.
الگوریتم ژنتیک توانایی تولید مجموعه‌ای از جواب های بالقوه بهینه را دارا می‌باشد لذا برای حل مسایل بهینه سازی چندهدفه بسیار کارآمد است.
الگوریتم ژنتیک نمی‌تواند یافتن نقطه بهینه کلی را تضمین نماید و روش های ریاضی کلاسیک دقیق در صورت قابلیت کاربری به لحاظ دقت بهتر از الگوریتم ژنتیک عمل می‌نمایند. البته تحقیقات نشان می‌دهد که الگوریتم ژنتیک در صورت تنظیم صحیح پارامترهای آن با دقت مناسب نتایج خوبی دارد.
دقت نتایج در الگوریتم ژنتیک به تنظیم درست پارامترهایی نظیر تعداد کروموزوم ها در جمعیت، تعداد نسلها^[۴۰]، معیار توقف^[۴۱] احتمال آمیزش، احتمال جهش و استراتژی های انتخاب و اعمال قیود وابسته است. شکل ۳-۱ یک الگوریتم ژنتیک را به صورت کلی نشان می دهد.
شکل ۳-۱: صورت عمومی الگوریتم ژنتیک[۵]
در مسایل بهینه سازی منظور تعیین متغیرهای اثرگذار^[۴۲]بر پارامتر هدف^[۴۳] به گونه‌ای است که هدف بهترین حالت را دارا باشد، به عنوان مثال کمترین هزینه یا بالاترین کیفیت. هنگامی که متغیرهای زیادی بر پارامتر هدف تأثیر می‌گذارند با مسأله پیچیده‌ای مواجه هستیم و تعیین دقیق همه متغیرها بوسیله روش های دقیق ریاضی بسیار دشوار و یا عملاً غیرممکن است در چنین مسأله‌ای از رویکرد جستجوی پاسخ های بهینه استفاده می‌شود. یافتن پاسخ بهینه مطلق نیازمند محاسبه تمامی حالت های ممکن در فضای جستجو است که در این صورت تعداد محاسبات تقریباً بی نهایت شده و انجام آن امکان پذیر نیست. لذا با حذف شرط بهینگی مطلق فرایند جستجو را برای یافتن پاسخ های رضایت بخش در نزدیکی نقطه بهینه مطلق برنامه ریزی می‌کنیم. بدین ترتیب میان هزینه جستجو و کیفیت جواب تعادل برقرار می‌گردد.
در بسیاری از مسایل بهینه‌سازی مهندسی با بهینه سازی چند هدفه^[۴۴] روبرو هستیم و رسیدن به شرایط مطلوب برای چند هدف به صورت هم زمان موردنظر است. در اکثر موارد این اهداف با هم تناقض دارند که این پیچیدگی مسأله را دو چندان می کند. به عنوان مثال کاهش هزینه تولید و افزایش کیفیت محصول دو هدف متناقض است. در چنین شرایطی یک نقطه بهینه منحصر به فرد وجود ندارد بلکه می‌بایست مجموعه‌ای از پاسخ های بهینه را بیابیم و طی فرایند تصمیم سازی با حفظ تعادل منطقی میان اهداف نقطه بهینه مطلوب و رضایت بخشی را برگزینیم.
روش های دقیق اگرچه در بعضی مسایل خاص که از پیچیدگی کمتری برخوردارند نتایج دقیق و بسیار خوبی دارند اما ضعف هایی دارند که عمده ترین آنها عبارتند از: وابستگی به پاسخ آغازین، عدم جستجوی کامل فضای جواب، وابستگی به نوع مسأله .از این رو گرایش به سمت روش های ابتکاری که ضعفهای گفته شده را پوشش دهد فزونی یافته است. الگوریتم ژنتیک یکی از روش های فرا ابتکاری^[۴۵] است که جزء کلاس الگوریتم‌های بهینه سازی تصادفی هدایت شده قرار دارد. در حل مسایل بهینه سازی چه تک هدفه و چه مسایل چند هدفه نتایج بسیار خوبی دارد.
۳-۲- معرفی الگوریتم های ژنتیکی
الگوریتم های ژنتیکی درای مفاهیم و اصطلاحات خاص و در عین حال ساده ای است که مروری بر آن در ادامه می آید.
۳-۲-۱ اصطلاحات الگوریتم ژنتیک
الل: کوچکترین واحد سازنده ژنها است.
شکل ۳-۲: نمایش اللها در کروموزوم های رشته ای[۵]
ژن: هر ژن نماینده یکی از متغیرهای تصمیم است در دامنه^[۴۶] آن متغیر است.
شکل ۳-۳: دو نمایش از ژن های موجود در دو کروموزوم[۵]
کروموزوم: هر چند ژن به صورت متوالی پشت سرهم یک کروموزوم را تشکیل می‌دهد، هر کروموزوم نماینده یکی از اعضای جمعیت پاسخ های منتخب بهینه است.
جمعیت: مجموعه‌ای از کروموزوم ها در هر مرحله از بررسی بهینگی مجموعه جواب های منتخب است.
نسل: معرف مرحله تکامل جمعیت ها است.
رمزگشایی^[۴۷] : تبدیل نمایش کروموزومی به مقدار واقعی کروموزوم ها است.
فنوتایپ^[۴۸]: فضای ارزش واقعی مجموعه متغیرهای تصمیم است.
ژنوتایپ^[۴۹]: فضای ارزش کروموزومی رمزنگاری شده متغیرهای تصمیم است.
شکل ۳-۴: نمایش فضاهای ژنوتایپ و ژنوتایپ[۵]
تابع برازندگی^[۵۰]: تابعی است که به وسیله آن میزان شایستگی و رتبه بهینگی هر کروموزوم براساس سازگاری آن با محیط ارزیابی می گردد.
عملگرهای ژنتیکی^[۵۱]: برای تولید نسل جدید از کروموزوم های نسل جاری از عملگرهای مرسوم ژنتیکی یعنی انتخاب، آمیزش، جهش، وارونگی و بازآفرینش استفاده می‌شود.
انتخاب^[۵۲]: عملگری است که کروموزوم های شایسته‌تر را جهت بازآفرینش یا تولید فرزندان برمی‌گزیند.
آمیزش^[۵۳]: این عملگر با پیوند دو کروموزوم منفرد یک فرزند بوجود می آورد.
جهش^[۵۴]: این عملگر با اضافه یا کم کردن مقداری کوچک به یک یا چند ژن یک کروموزوم به صورت تصادفی تغییراتی در آن بوجود می‌آورد.
وارونگی^[۵۵]: عملگری است که ترتیب چینش بخشی از الل های یک کروموزوم را برعکس می کند. این عملگر یک نوع عملگر جهش است.
بازآفرینش^[۵۶]: این عملگر کروموزوم های موجود در نسل کنونی را عیناً در نسل بعدی منتقل می کند.
فرزندان^[۵۷]: کروموزوم های حاصل از پیوند دو کروموزوم کروموزوم های فرزند گفته می‌شود.
والدین^[۵۸]: کروموزوم هایی که در فرایند پیوند شرکت می‌کنند کروموزوم های والد گفته می‌شوند.
معیار توقف^[۵۹]: معیاری است که جهت توقف الگوریتم و روند تکاملی نسل ها تعریف می گردد.
جدول ۳-۱: تشابه الگوریتم های ژنتیکی و پدیده های طبیعی[۵]