وبلاگ

نمودار شماره ۱-۴. نمودار مرتبط با جدول شماره ۱-۴ ۷۵
نمودار شماره-۲-۴. مرتبط با جدول شماره ۲-۴ ۷۶
نمودار شماره ۳-۴. مرتبط با جدول شماره ۳-۴ ۷۷
نمودار شماره ۴-۴. مرتبط با جدول شماره ۴-۴ ۷۸
نمودار شماره ۵-۴. توزیع فراوانی مرتبط با متغیر «سابقه کار» در نمونه‌های تحقیق ۷۹
نمودار شماره ۶-۴.توزیع فراوانی مرتبط با متغیر «پست سازمانی» در نمونه‌های تحقیق ۸۰
شکل ۱۳-۴. مدل مفهومی تحقیق ۱۱۰
شکل ۱۴-۴. خروجی آزمون رابطه علی میان متغیرها با بهره گرفتن از نرم افزار لیزرل در حالت استاندارد ۱۱۱
شکل ۱۵-۴: خروجی آزمون رابطه علی میان متغیرها با بهره گرفتن از نرم افزار لیزرل در حالت معنیداری ۱۱۲
فصل اول
کلیات
مقدمه
مسئولیت اجتماعی شرکت^[۴](CSR) مفهومی است که موج جدیدی را در اقتصاد جهانی به وجود آورده است (جمالی و دیگران، ۲۰۰۹)^[۵]. مسئولیت اجتماعی در حال تبدیل شدن به یک مفهوم مهم کسبوکار است. در محیطی که به سرعت به سمت جهانی شدن پیش می رود، این مفهوم در اکثر کشورهای جهان به چشم می آید(ولفورد، ۲۰۰۵)^[۶]. در گذشته تلاش های اندکی در حوزهی مسئولیت اجتماعی صورت گرفته است. اما امروزه سازمانها علاوه بر فشارهای ملی، تحت فشارهای جهانی توسط بازارها و مؤسسات مختلف قرار دارند تا در این حوزه فعالیت نمایند (بارتلیت و گلوب، ^[۷]۲۰۰۷). همراه با این فشارهاو گسترش جهانی شدن، از مدیران در زمینه ها و بخشهای مختلف خواسته شده است تا به سمت مسئولیت اجتماعی شرکت گام بردارند (جمالی و دیگران، ۲۰۰۹) مسئولیت اجتماعی شرکت ها به این منظور برنامه ریزی می شود که برای جامعه به طور کلی و برای سهامداران حامل ارزش های پایدار باشد. حوزه مربوط به روش یا رویه کسب و کار در برگیرنده یکی از پویاترین و چالش پذیرترین موضوع هایی است که امروز رهبران شرکت ها با آن روبه رو هستند. برای مدیران امروز دیگر کافی نیست که وظایفی چون برنامه ریزی، سازماندهی و کنترل را انجام دهند و خود را اثر بخش بنامند بلکه پاسخگویی به نیازهای جامعه و خواست شهروندان و مشتریان داخلی و خارجی سازمانهایشان از زمره وظایف با اهمیت تر آنان محسوب می شود. در واقع شرکت ها از نقش تاریخی شان که کسب سود، پرداخت مالیات، استخدام کارکنان بر اساس قوانین است فراتر می روند و در تحقیق هدفهای اجتماعی گسترده تر نقش بسزایی خواهند داشت. مسئولیت اجتماعی شرکت ها رویکردی متعالی به کسب و کار است که تاثیر اجتماعی یک سازمان بر جامعه چه داخلی و چه خارجی را مد نظر قرار می دهد و هدف اصلی آن گرد هم آوردن تمامی بخش ها اعم از دولتی، خصوصی و داوطلبان جهت همکاری با یکدیگر است تا از یک سو موجب همسویی منافع اقتصادی با محیط زیست و از سوی دیگر سبب توفیق، رشد و پایداری کسب و کار گردد( خلیلی ، ۱۳۸۶).

۲-۱ بیان مسأله
در سال های اخیر تعداد شرکت ها و موسسات بازرگانی که اعلام کرده اند که مسئولیت اجتماعی را پذیرفته اند، رو به افزایش بوده است. موضوع و مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت ها در چند ساله اخیر با توجه به رشد سازمان های غیر دولتی، جنبش های اعتراضی علیه قدرت شرکت ها، افزایش آگاهی اجتماعی، توسعه بازارهای سرمایه و شرکت های سهامی عام و رسوایی های مالی و اخلاقی شرکت های بزرگ تبدیل به پاردایم مسلط و غالب در فضای اداره شرکت ها شده است. در کشور ما نیز، شرکت‌ها و مؤسساتی اعم از خصوصی و دولتی وجود دارند که تکلیف اجتماعی را در کسب و کار خود ترویج داده‌اند. اما علی‌رغم این فعالیت‌ها هیچ گونه شناخت مناسب از کلیت موضوع و ارتباط آن با عملکرد کسب وکار وجود ندارد و مشاهدات بیانگر این است که در این زمینه متأسفانه کمبود مطالعات در سطح ملی وجود دارد.
CSR میتواند به عنوان فعالیت یک کسبوکار یا شرکتهای مسئولیت پذیری دیده شود که از جامعه- در جایی که آنها فعالیت میکنند- مراقبت مینماید. (زو و تان^[۸]، ۲۰۰۸). کنفرانس صنایع در بریتانیا در این مورد اظهار می دارد “CSR مفهومی بسیار ذهنی است و بنابراین نمیتوان تعریف جامعی از آن ارائه داد.
در پرسشنامه ای که بین ١٠٠ شرکت برتر ایرانی توزیع گردید در ایران این مفهوم چندان مورد توجه قرار نمی گیرد ، اما تصوری که صاحبان صنایع از مسئولیت اجتماعی شرکتها دارند ، عمدتا در حوزه های زیست محیطی ، کمکهای خیریه ، ایجاد و حفظ اشتغال ، تلاشهایی که منجر به دریافت گواهینامه هایی چون رعایت حقوق مصرف کننده یا تعالی سازمانییا زیست محیطی شده است و حمایت مالی از همایشها و کنفرانسها می باشد. به عبارت دیگر شرکتهای ایرانی اینگونه فعالیتهای خود را مسئولیت اجتماعی شرکتی می نامند . (امیدوار،۱۳۸۶)
امروزه چالش ها و فرصت هایی که از طریق پرداختن و یا نادیده گرفتن تکلیف اجتماعی شرکت ها به وجود می آید به هیچ عنوان قابل صرف نظر کردن نمی باشد. ذی نفعان بنگاه ها را مجبور به ایفای نقش اجتماعی چه در سطح ملی و محلی و چه در سطح بین المللی و جهانی می کنند. چالش ها ابعاد مختلفی از تکالیف اجتماعی شرکت ها همچون حفظ محیط زیست، ایمنی، حاکمیت شرکت ها، مدیریت نیروی انسانی، حقوق بشر، و حقوق مصرف کنندگان را شامل می گردند.
از مهمترین ذینفعان سازمان کارکنان خود شرکت هستند که می توان گفت وجود و ماهیت سازمان به این گروه از ذینفعان وابسته است. تحقیقات اندکی در حوزه مسئولیت اجتماعی به بررسی و تحقیق در مورد کارکنان شرکت پرداخته اند. مطالعات زیادی نشان داده اند که سازمان هایی که فعالیت های مسئولیت اجتماعی انجام می دهند مشتریان راضی دارند و ارزیابی مطلوبی از دید مشتریان شده اند. (بروان و داسین^[۹]، ۱۹۹۷).
با این وجود اثر بخشی CSR بر ذینفعان داخلی (کارکنان) همچنان مبهم است. (لارسن و دیگران^[۱۰]، ۲۰۰۸).
مبانی نظری فعلی عنوان می دارد که فعالیت های CSR می تواند به طور وسیعی از دید کارکنان ادراک گردد (رودریگو و آرناس^[۱۱]، ۲۰۰۸). یکی از مباحث مهم در حوزه کارکنان شرکت مبحث اشتیاق شغلی^[۱۲] است. اشتیاق شغلی به مفهومی بسیار مشهور و پرکاربرد در مدیریت تبدیل شده است (رابینسون و دیگران^[۱۳]، ۲۰۰۸) با این وجود اکثر اکثر مطالبی که درباره آن در مبانی نظری پیشگامان نوشته شده است بیشتر پایه ای عملی دارد تا بنیادی نظری و تجربی. علاوه بر این، در بسیاری از موارد به گونه ای به آن پرداخته شده است که با سایر مفاهیم مدیریت هم پوشانی دارد (ساکس^[۱۴]، ۲۰۰۶). لذا سعی بر آن است تا مفهوم اشتیاق شغلی در این تحقیق به گونه ای ظریف تر و با دید مسئولیت اجتماعی شرکت مورد بررسی قرار دهد.
دانشگاه یک نهاد فرهنگی است و با وجود لایه‌ها و عناصر فرهنگی خاص خود، با فرهنگ جامعه وسیع‌تر نیز مناسباتی آشکار و پنهان دارد. رسالت دانشگاه از یک‌سو، انتقال داشته‌ها و دستاوردهای فرهنگی به نسل‌های تازه و از سوی دیگر، نوآوری و گسترش چشم‌اندازهای جدید در جامعه است. این رسالت دانشگاه به وسیله آموزش و پژوهش تحقق می‌یابد و این دو کارکرد هم دانشگاه را با جامعه پیوند می‌دهد و هم امکان پیشگامی آن در عرصه‌های گوناگون را فراهم می‌سازد. و بنابراین دانشگاه نقشی حیاتی در قبال جامعه و اجتماع اطراف خود دارد.
در این پژوهش ما دیدگاه کارکنان دانشگاه را بر فعالیت های CSR مورد بررسی قرار خواهیم داد. نکته حایز اهمیت در مورد این پژوهش این است که برخلاف مطالعات قبلی که صرفاً ادراک کارکنان از CSR را مورد بررسی قرار داده اند در پژوهش حاضر مشارکت کارکنان در فعالیت های CSR مد نظر می باشد.
نکته جالب توجه اینکه در مورد رابطه CSR و اشتیاق شغلی تحقیق جامعی صورت نگرفته است و این پژوهش سعی دارد با توجه به مبانی نظری چگونگی این تأثیر را مورد بررسی قرار دهد.
۳-۱ ضرورت تحقق
تکلیف اجتماعی شرکت ها را نمی توان تنها به عنوان یک دغدغه اخلاقی برای مدیران عنوان نمود. نکات بسیاری در این زمینه وجود دارد که چرا سازمان ها باید اخلاقی عمل کنند و به تعهدات اجتماعی خود پایبند باشند که در این قسمت به پاره ای از آن ها اشاره می شود :
الف ) ارتقای عملکرد سازمان: در دهه گذشته تعداد بسیار زیادی تحقیق برای بدست آوردن رابطه کارایی تجاری و تکالیف اجتماعی شرکت ها انجام گرفته است که یکی از جدیدترین این تحقیق ها مربوط به مطالعات دانشگاه دی پل در سال ۲۰۰۲ می باشد (استیوز،۲۰۰۴ ) که نشان می دهد که در سال ۲۰۰۱ عملکرد تجاری شرکت هایی که بهترین اخلاق شهروندی را کسب کرده اند به مراتب از بقیه شرکت های شاخص S&P 500 بهتر بوده است.
ب ) کاهش هزینه ها: انجام تکالیف اجتماعی از سوی سازمان ها به کاهش هزینه های آن ها کمک شایانی خواهد کرد به طور مثال جلوگیری از دورریزی نمونه خوبی است که موجب بهبود در بازده خواهد شد.
ج ) افزایش وفاداری ارباب رجوعان (مشتریان): تحقیقات بازار نشان می دهد که تقاضای از شرکت هایی که به تعهدات اجتماعی خود حساس تر می باشند رو به افزایش است. (استیوز،۲۰۰۴)
در تحقیقات سال ۲۰۰۲ معلوم گردید که ۹۱ درصد مصرف کنندگان در صورت مشاهده رفتاری از سازمان که بر خلاف تکالیف اجتماعی باشد کالای آن شرکت را مصرف نخواهند کرد و از کالای شرکت های رقیب بهره خواهند برد. (استیوز،۲۰۰۴)
د ) افزایش میزان جذب و نگهداری کارکنان
بحث مسئولیت اجتماعی در ایران مبحثی است که به تازگی به آن توجه زیادی صورت گرفته است و تحقیقات و پژوهش های پیاده سازی مسئولیت اجتماعی در سازمان های علمی نظیر دانشگاه ها که تاثیر بسزایی بر جامعه خود دارند و به کارکنان و سرمایه انسانی خود بیش از هر سازمانی دیگر بها می دهند بسیار اندک بدان پرداخته شده است. این مطالعه سعی در انجام این مهم دارد به خصوص اینکه مسئولیت اجتماعی را از دیدی کاربردی و نه صرفاً مفهومی مد نظر قرار می دهد.
۴-۱ اهداف تحقیق
۱-۳-۱ هدف اصلی
تعیین تاثیر مسئولیت اجتماعی شرکت بر اشتیاق شغلی کارکنان.
۲-۳-۱ اهداف فرعی

1. 1. تعیین تأثیرتداعی مسئولیت اجتماعی شرکت بر نیرومندی کارکنان.

1. 1. تعیین تأثیرتداعی مسئولیت اجتماعی شرکت بر ایثار کارکنان.

1. 1. تعیین تأثیرتداعی مسئولیت اجتماعی شرکت بر جذب کارکنان.

1. 1. تعیین تأثیر مشارکت در فعالیت های مسئولیت اجتماعی شرکت بر نیرومندی کارکنان.

1. 1. تعیین تأثیرمشارکت در فعالیت های مسئولیت اجتماعی شرکت بر وقف کارکنان.

1. 1. تعیین تأثیرمشارکت در فعالیت های مسئولیت اجتماعی شرکت بر جذب کارکنان.

۵-۱ مدل مفهومی
مدل مفهومی تحقیق نشان دهنده روابط بین متغیرها می باشد . در این تحقیق دو بعد مسئولیت اجتماعی به عنوان متغیر مستقل ، و سه بعد متغیر اشتیاق شغلی به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته می شوند.
شکل شماره۱. مدل مفهومی تحقیق
۶-۱ فرضیات تحقیق
H₁: تداعی مسئولیت اجتماعی شرکت بر نیرومندی کارکنان مؤثر است.
H2: تداعی مسئولیت اجتماعی شرکت بر ایثار کارکنان مؤثر است.
H3: تداعی مسئولیت اجتماعی شرکت بر جذب کارکنان مؤثر است.
H4: مشارکت در فعالیت های مسئولیت اجتماعی شرکت بر نیرومندی کارکنان مؤثر است.
H5: مشارکت در فعالیت های مسئولیت اجتماعی شرکت بر وقف کارکنان مؤثر است.
H6: مشارکت در فعالیت های مسئولیت اجتماعی شرکت بر جذب کارکنان مؤثر است.
۷-۱ روش شناسی تحقیق
این پژوهش نیز از نظر روش جمع آوری اطلاعات جزء تحقیقات توصیفی( غیر آزمایشی) و از نوع همبستگی است که برای کسب اطلاع از وجود رابطه بین متغیرها انجام میپذیرد. از طرفی چون این پژوهش روابط را به طور نظامیافته دنبال میکند، فرضیه ها را میآزماید و غیرآزمایشی است و همچنین در شرایط زندگی واقعی اجرا میشود، مطالعه میدانی تلقی میگردد (خاکی، ۱۳۸۴، ص ۲۱۶) و از آنجا که به بررسی توزیع ویژگیهای یک جامعه آماری در یک مقطع زمانی میپردازد تحقیق پیمایشی از نوع مقطعی است.