وبلاگ

- بنابراین در مقایسه یافته های اصلی صفات مورد بررسی در این تحقیق مثل میانگین های: ارتفاع گیاه در مرحله گلدهی، تعداد شاخه های فرعی (جانبی) گیاه، تعداد گل بر روی هر گیاه، وزن تر شاخه و ساقه (گرم)، وزن تر گل و برگ (گرم)، کل وزن تر گیاه، وزن خشک شاخه و ساقه (گرم)، وزن خشک گل و برگ (گرم)، کل وزن خشک گیاه و مقدار اسانس گیاه در تیمارهای مختلف به این نتیجه رسیدیم که میانگین میزان تیمارهای کودهای آلی: ورمی کمپوست و کود حیوانی بطور مشترک از دیگر تیمارهای کودی مورد مطالعه بالاتر و بیشتر می باشد.

- نتایج این تحقیق نشان داد که اثر تیمارهای مختلف کودهای آلی: ورمی کمپوست و کود حیوانی در میزان رشد و بهبود ویژگی های رشدی و مقدار اسانس گیاه مرزه تابستانه تاثیر مثبتی دارد. در این راستا رضوانی مقدم و همکاران در ۱۳۸۸ در تحقیقی با عنوان بررسی اثر کودهای بیولوژیک و آلی بر برخی صفات کمی و مقدار اسانس گیاه دارویی مرزه گزارش دادند که کاربرد کودهای بیولوژیک و آلی می تواند در بهبود خصوصیات کمی و کیفی مرزه موثر باشند و استفاده از ورمی کمپوست و کودهای بیولوژیک در بهبود ویژگی های رشدی و عملکرد گیاه دارویی مرزه تاثیر مثبتی دارد. لذا نتایج حاصل از این تحقیق با نتایج بدست آمده رضوانی مقدم و همکاران همسویی و مطابقت وجود دارد.
- نتایج این تحقیق نشان داد که خصوصیات رشدی مرزه تابستانه تحت تاثیر تیمارهای مختلف زراعی قرار دارد. در این راستا محمدپور و همکاران در سال ۱۳۸۹ در تحقیقی با عنوان تاثیر تاریخ کاشت و تراکم بر خصوصیات مورفولوژیک و عملکرد مرزه تابستانه به این نتیجه رسیدند که خصوصیات مورفولوژیک مرزه که اغلب از اجزای عملکرد پیکر رویشی محسوب می شوند، تحت تاثیر تیمارهای زراعی قرار داشته و با مدیریت صحیح می توان عملکرد رویشی را افزایش داد. لذا نتایج حاصل از این تحقیق با نتایج بدست آمده محمدپور و همکاران همسویی و مطابقت وجود دارد.
- نتایج این تحقیق نشان داد که کاربرد کودهای زیستی و کودهای آلی به تنهایی و در مقایسه با کود شیمیایی ترکیبی در تیمارهای مختلف در بهبود صفات کمی و کیفی گیاه دارویی مرزه تاثیر مثبتی داشته است. در این راستا مکی زاده تفنی و همکاران در سال ۱۳۸۷ در تحقیقی با عنوان اثر کاربرد منابع مختلف نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه مرزه گزارش دادند که کاربرد کودهای زیستی به تنهایی و یا در ترکیب با کود شیمیایی در بهبود صفات کمی و کیفی گیاه دارویی مرزه تاثیر مثبتی داشته و به جای مصرف مداوم کود شیمیایی می توان با استفاده بهینه از نهاده های زیستی در راستای کشاورزی پایدار و کاهش آلودکی ناشی از مصرف کود شیمیایی نیتروژنی اوره گام برداشت. لذا نتایج حاصل از این تحقیق با نتایج بدست آمده مکی زاده تفنی و همکاران همسویی و مطابقت وجود دارد.
- نتایج و بررسی های این تحقیق نشان داد که استفاده از کودهای شیمیایی در مزارع کشت سبزیجات کاربرد زیادی دارد که سبب آلودگی خاک، آب، محصولات زارعی و محیط زیست می شود. در این راستا مومیوند و همکاران در سال ۱۳۸۸در تحقیقی با عنوان تاثیر کاربرد نیتروژن و کربنات کلسیم بر تجمع نیترات و عملکرد گیاه دارویی مرزه تابستانه به این نتیجه رسیدند که امروزه استفاده از کودهای نیتروژن دار در کشت و کار سبزیجات افزایش چشمگیری یافته است که نتیجه آن تجمع نیترات در سبزیجات، آلودگی آب های سطحی و زیر زمینی و آلودگی اکوسیستم ها است و این امر می تواند برای سلامتی انسان و محیط زیست بسیار خطرناک باشد. در صورتی که مصرف مرزه جنبه تازه خوری و یا ادویه ای داشته باشد باید در کاربرد کودهای شیمیایی به خصوص نیتروژن احتیاط لازم را انجام داد و در صورت امکان از روش های تلفیقی و ارگانیک برای تغذیه این نوع سبزیجات استفاده کرد. لذا نتایج حاصل از این تحقیق با نتایج بدست آمده مومیوند و همکاران همسویی و مطابقت وجود دارد.
- نتایج این تحقیق نشان داد که همبستگی بالا و معنی داری بین عملکرد اسانس با ارتفاع بوته و تعداد شاخه فرعی وجود دارد. در این راستا زراع و همکاران در سال ۱۳۸۸ در تحقیقی با عنوان تغییرات اسانس و برخی ویژگی های کمی گیاه مرزه تحت تاثیر مقادیر مختلف کود نیتروژن و کمپوست زباله شهری گزارش دادند که همبستگی بالا و معنی داری بین عملکرد اسانس با ارتفاع بوته و تعداد شاخه فرعی بود و نیتروژن بر عملکرد اسانس مرزه تاثیر معنی داری داشت و با افزایش مقادیر کود مصرفی عملکرد اسانس نیز افزایش یافت که به سبب افزایش عملکرد ماده خشک در واحد سطح است. لذا نتایج حاصل از این تحقیق با نتایج بدست آمده زراع و همکاران همسویی و مطابقت وجود دارد.
- نتایج این تحقیق نشان داد که وزن خشک اندام رویشی و عملکرد اسانس در تیمارهای کشت خالص کودهای آلی ورمی کمپوست و کود حیوانی به طور معنی داری بیشتر از دیگر تیمارهای کودهای شیمیایی ترکیبی بود. در این راستا حسن زاده اول و همکاران در سال ۱۳۸۴ در تحقیقی با عنوان اثر تراکم بر خصوصیات زراعی و عملکرد مرزه و شبدر ایرانی در کشت مخلوط به این نتیجه رسیدند که وزن خشک اندام رویشی و عملکرد اسانس مرزه در تیمارهای کشت خالص به طور معنی داری بیشتر از تیمارهای کشت مخلوط بود و وزن خشک مرزه با افزایش تراکم در تیمارهای کشت خالص کاهش اما در تیمارهای کشت مخلوط افزایش یافت. لذا نتایج حاصل از این تحقیق با نتایج بدست آمده حسن زاده اول و همکاران همسویی و مطابقت وجود دارد.
- با توجه به عدم مصرف هیچ گونه کودی در تیمار شاهد می توان دریافت که عدم اعمال کودهای آلی و شیمیایی در این تیمار باعث افزایش مقدار ماده فنول در اسانس گیاه مرزه تابستانه شده است.
- با توجه به مصرف کودی حیوانی در این تیمار می توان دریافت که اعمال این کود در این تیمار باعث افزایش مقدار ماده ۱ , ۲ – Benzene dicarboxylic acid در اسانس گیاه مرزه تابستانه شده است.
- با توجه به مصرف کود ورمی کمپوست در این تیمار می توان دریافت که اعمال این کود در این تیمار باعث افزایش مقدار ماده Bicyclo ( 3.1.1 ) heptan در اسانس گیاه مرزه تابستانه شده است.
- با توجه به مصرف کودهای شیمیایی ترکیبی در تیمار چهار - NPK (60،۵۰،۵۰) می توان دریافت که اعمال کودهای شیمیایی در این تیمار باعث افزایش مقدار ماده Di - n – octyl phthalate در اسانس گیاه مرزه تابستانه شده است.
- با توجه به مصرف کودهای شیمیایی ترکیبی در تیمار پنج - NPK (80،۷۰،۵۰) می توان دریافت که اعمال کودهای شیمیایی در این تیمار باعث افزایش مقدار ماده فنول در اسانس گیاه مرزه تابستانه شده است.
- با توجه به مصرف کودهای شیمیایی ترکیبی در تیمار شش - NPK (60،۵۰،۸۰) می توان دریافت که اعمال کودهای شیمیایی در این تیمار باعث افزایش مقدار ماده Di - n – octyl phthalate در اسانس گیاه مرزه تابستانه شده است.
- با توجه به مصرف کودهای شیمیایی ترکیبی در تیمار هفت - NPK (80،۷۰،۸۰) می توان دریافت که اعمال کودهای شیمیایی در این تیمار باعث افزایش مقدار ماده۱ , ۲ – Benzene dicarboxylic acid در اسانس گیاه مرزه تابستانه شده است.
- با توجه به مصرف کودهای آلی و شیمیایی در این تحقیق و مقایسه آن بین تیمارهای مختلف می توان دریافت که ماده alpha – Thujene در تیمار شاهد که بدون مصرف کود بود نتیجه بهتر و بالاتری در اسانس گیاه مرزه تابستانه داشت.
- با توجه به مصرف کودهای آلی و شیمیایی در این تحقیق و مقایسه آن بین تیمارهای مختلف می توان دریافت که ماده Alpha-pinene در تیمار شاهد که بدون مصرف کود بود نتیجه بهتر و بالاتری در اسانس گیاه مرزه تابستانه داشت.
- با توجه به مصرف کودهای آلی و شیمیایی در این تحقیق و مقایسه آن بین تیمارهای مختلف می توان دریافت که ماده beta-myrcene در تیمار شاهد که بدون مصرف کود بود نتیجه بهتر و بالاتری در اسانس گیاه مرزه تابستانه داشت.
- با توجه به مصرف کودهای آلی و شیمیایی در این تحقیق و مقایسه آن بین تیمارهای مختلف می توان دریافت که ماده alpha-terpinen در تیمار چهار نتیجه بهتر و بالاتری در اسانس گیاه مرزه تابستانه داشت.
- با توجه به مصرف کودهای آلی و شیمیایی در این تحقیق و مقایسه آن بین تیمارهای مختلف می توان دریافت که ماده gamma-terpinene در تیمار پنج نتیجه بهتر و بالاتری در اسانس گیاه مرزه تابستانه داشت.
- با توجه به مصرف کودهای آلی و شیمیایی در این تحقیق و مقایسه آن بین تیمارهای مختلف می توان دریافت که ماده Phenol در تیمار پنج نتیجه بهتر و بالاتری در اسانس گیاه مرزه تابستانه داشت.
- با توجه به مصرف کودهای آلی و شیمیایی در این تحقیق و مقایسه آن بین تیمارهای مختلف می توان دریافت که ماده bicyclogermacrene در تیمار شاهد نتیجه بهتر و بالاتری در اسانس گیاه مرزه تابستانه داشت.
- با توجه به مصرف کودهای آلی و شیمیایی در این تحقیق و مقایسه آن بین تیمارهای مختلف می توان دریافت که ماده bête-bisabolene در تیمار شاهد نتیجه بهتر و بالاتری در اسانس گیاه مرزه تابستانه داشت.
- با توجه به مصرف کودهای آلی و شیمیایی در این تحقیق و مقایسه آن بین تیمارهای مختلف می توان دریافت که ماده Di – n – octylph thalate در تیمار شش نتیجه بهتر و بالاتری در اسانس گیاه مرزه تابستانه داشت.
- با توجه به مصرف کودهای آلی و شیمیایی در این تحقیق و مقایسه آن بین تیمارهای مختلف می توان دریافت که ماده ۱ , ۲ – Benzene dicarboxylic acid در تیمار کود حیوانی نتیجه بهتر و بالاتری در اسانس گیاه مرزه تابستانه داشت.
- با توجه به مصرف کودهای آلی و شیمیایی در این تحقیق و مقایسه آن بین تیمارهای مختلف می توان دریافت که ماده Trance-anethole در تیمار کود حیوانی نتیجه بهتر و بالاتری در اسانس گیاه مرزه تابستانه داشت.
- با توجه به مصرف کودهای آلی و شیمیایی در این تحقیق و مقایسه آن بین تیمارهای مختلف می توان دریافت که ماده Benzen در تیمار کود حیوانی نتیجه بهتر و بالاتری در اسانس گیاه مرزه تابستانه داشت.
- نتایج این تحقیق نشان داد که بیشترین تعداد ترکیبات اسانس گیاه مرزه تابستانه تحت تاثیر کودهای شیمیایی و بالاترین درصد ترکیبات تحت تاثیر کودهای آلی بدست آمد. در این راستا مکی زاده تفنی و همکاران در سال ۱۳۸۷ در تحقیقی با عنوان اثر کاربرد منابع مختلف نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه مرزه گزارش دادند که درصد اسانس به طور معنی داری تحت تاثیر تیمارهای کودی قرار گرفت و کاربرد کود شیمیایی بیشترین درصد اسانس را نسبت به کودهای زیستی به همراه داشت. لذا نتایج حاصل از این تحقیق با نتایج بدست آمده مکی زاده تفنی و همکاران همسویی و مطابقت وجود ندارد.
- نتایج این تحقیق نشان داد که عمده ترین ترکیبهای شناسایی شده از اسانس گیاه مرزه تابستانه ترکیبات فنلی و گاما – ترپینن و … بوده است. در این راستا احمدی و همکاران در سال ۱۳۸۲ در تحقیقی با عنوان مقایسه ترکیب های موجود در اسانس مرزه بختیاری در مراحل قبل از گلدهی و گلدهی کامل در رویشگاه و مرزعه به این نتیجه رسیدند که عمده ترین ترکیبهای شناسایی شده در مرحله گلدهی کامل در مزرعه پارا–سیمن و کارواکرول بوده است. لذا نتایج حاصل از این تحقیق با نتایج بدست آمده احمدی و همکاران همسویی و مطابقت وجود ندارد.
- نتایج این تحقیق نشان داد که عمده ترین ترکیبهای شناسایی شده از اسانس گیاه مرزه تابستانه بی سیکلو هپتان، بنزن دی کربوکسیلیک اسید، فنل، دی ان اکتیل فتالات و گاما – ترپینن می باشد. در این راستا اکبری نیا و همکاران در سال ۱۳۸۶ در تحقیقی با عنوان شناسایی ترکیب های معطر گیاه دارویی مرزه سهندی کشت شده در قزوین گزارش دادند که عصاره مرزه سهندی کشت شده دارای فنول های منوترپن است. تیمول، گاماترپینن و پاراسیمن از ترکیب های اصلی عصاره بودند. لذا نتایج حاصل از این تحقیق با نتایج بدست آمده اکبری نیا و همکاران همسویی و مطابقت وجود ندارد.
- نتایج این تحقیق نشان داد که ترکیبات عمده اسانس مرزه تابستانه بی سیکلو هپتان، بنزن دی کربوکسیلیک اسید، فنل، دی ان اکتیل فتالات و گاما – ترپینن بوده است. در این راستا تجلی و همکاران در سال ۱۳۹۰ در تحقیقی با عنوان بررسی تاثیر مراحل فنولوژیک بر روی درصد و ترکیبات شیمیایی اسانس گیاه مرتعی مرزه تابستانه به این نتیجه رسیدند که سه ترکیب اصلی اسانس گیاه مرزه تابستانه به ترتیب تیمول، گاما ترپینن و کارواکرول می باشد. لذا نتایج حاصل از این تحقیق با نتایج بدست آمده تجلی و همکاران همسویی و مطابقت وجود ندارد.
نتیجه گیری کلی
- کاربرد کودهای آلی (ورمی کمپوست و کود حیوانی گوسفندی) می تواند بر رشد کمی و کیفی پیکر رویشی گیاه و مقدار اسانس گیاه دارویی مرزه تابستانه تاثیر مثبتی داشته باشد.
- کاربرد کودهای آلی در مقایسه با کودهای شیمیایی می توانند سبب بهبود ویژگی های خاک و حاصلخیزی بهتر آن شود. تولید ارگانیک و طبیعی گیاهان دارویی که مصارف غذایی، طبی و آرایشی دارند می تواند سبب تولید محصولات سالم شده و آلودگی های محیط زیست (خاک و آب و …) را کاهش دهد.
- کاربرد اسانس گونه های مختلف گیاهان دارویی به خصوص مرزه تابستانه در فرآورده های دارویی، غذایی و بهداشتی بستگی به ترکیب های شیمیایی موجود در اسانس دارد.
- به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که به جای مصرف مداوم کود شیمیایی می توان با استفاده بهینه از کودهای آلی به خصوص کود ورمی کمپوست و کود حیوانی در راستای کشاورزی پایدار و کاهش آلودگی ناشی از مصرف کودهای شیمیایی و تولید محصولات سالم زراعی گام برداشت، هر چند که باید در خصوص کاربرد اقتصادی کودهای آلی مثل کود ورمی کمپوست در زمین های زراعی توجه بیشتری صورت بگیرد.
- با توجه به تنوّع ترکیبات موجود در اسانس گیاه مرزه تابستانه و نوع کاشت آن در مناطق مختلف، شناسایی و تعیین نوع و درصد ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس آن می تواند در استفاده کاربردی تر از گیاهان دارویی موثر باشد.
- تعداد ۲۸ ماده اصلی از ترکیبات موجود در اسانس مرزه تابستانه در تیمارهای مختلف استخراج شد. بیشترین تعداد ترکیبات اسانس از نظر تنوع و میزان ماده مؤثره در تیمار شاهد، تیمار چهار با کودهای شیمیایی ترکیبی - NPK (60،۵۰،۵۰)، تیمار شش با کودهای شیمیایی ترکیبی - NPK (60،۵۰،۸۰) و کمترین تنوع ترکیبات اسانس در تیمار کود حیوانی، تیمار کود ورمی کمپوست و تیمار هفت با کودهای شیمیایی ترکیبی - NPK (80،۷۰،۸۰) مشاهده شد. بالاترین میزان ترکیبات اسانس نسبت به تیمارهای کودی دیگر در تیمار کود حیوانی، تیمار کود ورمی کمپوست و تیمار هفت با کودهای شیمیایی ترکیبی - NPK (80،۷۰،۸۰) بدست آمد.
- تیمار کود حیوانی و تیمار کود ورمی کمپوست با توجه به میزان رشد کمی و کیفی گیاه دارویی مرزه تابستانه تأثیر بهتری در میان تیمارهای کودی مورد بررسی داشتند.
پیشنهادات
- با توجه به تأثیر خوب کودهای آلی: کود حیوانی و کود ورمی کمپوست در خصوصیات رشدی گیاه مرزه تابستانه پیشنهاد می­گردد از مقادیر مختلف این کودها استفاده شود.
- با توجه به این که مرزه تابستانه در سال دو تا سه نوبت قابل برداشت می باشد پیشنهاد می­گردد که خصوصیات رشدی این گیاه و بازده اسانس و ترکیبات موجود در اسانس آن در برداشت­های دوم و سوم نیز مورد بررسی و مقایسه قرار بگیرد.
- با توجه به اینکه گیاه در مرحله گلدهی حاوی بیشترین مقدار ماده موثره با کیفیت می باشند باید در این مرحله اقدام به برداشت و جمع آوری آن نمود و آماده کردن به موقع و سریع گیاهان دارویی جهت خشک شدن در حفظ کیفیت و حفظ مواد موثره اسانس آن گیاه تأثیر مثبتی دارد با توجه چگونگی خشک کردن گیاهان دارویی پیشنهاد می شود که روش های مختلف خشک کردن گیاهان بر روی کمیّت و کیفیّت اسانس آنها مورد بررسی قرار بگیرد.
- با توجه به اینکه کمیّت و کیفیّت مواد موثره اسانس بدست آمده در گیاهان دارویی مثل: گلها، برگ و ساقه و زمان مناسب برداشت آن متفاوت می باشد، پیشنهاد می­ شود که مطالعه و تحقیق بیشتری در مورد زمان مناسب برداشت و اسانس موجود در اندام­های مختلف پیکر رویشی گیاه مرزه تابستانه از نظر کمیّت و کیفیّت و مقایسه آنها با یگدیکر انجام شود.
- با توجه به کاربردهای مختلف غذایی، طبی و بهداشتی گیاه دارویی مرزه تابستانه و اهمیت اقتصادی آن پیشنهاد می شود تحقیقات جامع تر و دقیق تر علمی و صنعتی بر روی این گیاه و گیاهان شاخص خانواده نعناعیان صورت بگیرید.
- با توجه به ضرورت تولید محصولات گیاهی سالم و اورگانیک در نظام زراعی، به نظر می رسد که استفاده از کودهای آلی: کود ورمی کمپوست و کود حیوانی گوسفندی می تواند به عنوان طرحی مناسب در راستای اهداف و تولید کشاورزی پایدار در تولید محصولات گیاهان دارویی مد نظر واقع شود.
- با توجه به هزینه های بالای استفاده از کودهای آلی در مقابل کودهای شیمیایی در مقیاس بالا در زمین های زارعی، لازم می باشد تا در خصوص استفاده اقتصادی از کودهای آلی مخصوصا کود ورمی کمپوست راهکارهای مناسبی ارائه شود.
- با توجه به ارزش اقتصادی و کاربرد اسانس گیاه دارویی مرزه تابستانه در زمینه های مختلف غذایی، طبی و بهداشتی لازم می باشد تا تحقیقات بیشتری در خصوص استفاده از اسانس مرزه تابستانه صورت پذیرد.
منابع
۱- آذرتیوند، حسین، زراع چاهوکی، محمد علی، ۱۳۸۷، اصلاح مراتع، انتشارات دانشگاه تهران.
۲- اطمینان اقطاعی، اشکان، ۱۳۹۰، شناسایی گیاهان مرتعی، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد بافت.
۳- امید بیگی، رضا، ۱۳۷۴، رهیافتهای تولید و فرآوری گیاهان دارویی، انتشارات فکر روز، چاپ اول.
۴- امید بیگی، رضا، ۱۳۸۸، تولید و فرآوری گیاهان دارویی، انتشارات استان قدس رضوی – به نشر، جلد اول، چاپ پنجم.
۵- امید بیگی، رضا، ۱۳۸۸، تولید و فرآوری گیاهان دارویی، انتشارات استان قدس رضوی – به نشر، جلد دوم، چاپ پنجم.
۶- بوت، الکساندرا، بنیتس، خوزه، ۱۳۹۱، اهمیت مواد آلی خاک،عسگری، حمید رضا، انتشارات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
۷- حسنی زاده، حسن، ۱۳۸۹، پرورش سبزی در باغ و خانه، انتشارات کیان ایران.
۸- حکیمی میبدی، محمد حسین، بمان میرجلیلی، علی، ۱۳۸۴، گیاهان مرتعی در مرتعداری، موسسه انتشارات یزد.
۹- جم زاد، زیبا، ۱۳۸۸، آویشن ها و مرزه های ایران، انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، چاپ اول.