۱۵۷۰۰
۷۳۸۲۴
۳۸۶۷۲
۳۵۱۵۲
مهر ۱۳۷۰
۱۶۳۵۰
۷۵۸۹۴
۳۹۸۸۵
۳۵۹۷۱
آبان ۱۳۷۵
۱۷۰۹۰
۷۳۳۶۷
۳۹۵۵۲
۳۵۸۱۵
توجه – آمار خانوار و جمعیت غیر ساکن در آمار نقاط روستایی لحاظ شده است.
مأخذ- مرکز آمار ایران.
هرم سنی جمعیت استان قم (۱۳۷۵)
– تـرکیب سنی: درسال ۶۵ گروه سنی ۴-۰ سال ۳/۱۹ درصد جمعیت استان را شامل می‌شده و در واقع در بین گروه های سنی بیشترین جمعیت رابه خود اختصاص داده است.
– ترکیب جنسی: از ۸۵۳۰۴۴ نفر جمعیت استان درسال ۱۳۷۵، ۴۳۷۱۹۰ نفر مرد و ۴۱۵۸۵۴ نفر زن ونسبت جنسی ۱۰۵ بوده، یعنی در قبال هر ۱۰۰ نفر زن ۱۰۵ نفر مرد وجود داشته است.
- سواد: استان قم یکی از پایگاه های علمی مذهبی بسیار قدیمی درایران بوده و جمعیت آن از نسبت باسوادی بالایی برخوردار است بطوریکه طبق آمار سرشماری سال ۷۵ از جمعیت شش ساله به بالا(۷۳۹۰۶۰نفر)۸۷/۸۱ درصد باسواد بوده است.
- مهاجرت: یکی از مهمترین مشکلات کشور ما مسئله مهاجرت می‌باشد که استان قم نیز از آن مستثنی نمی باشد. درفاصله سالهای ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۵ تعداد ۱۳۷۲۱۸ نفر به استان وارد شده ودر پاره ای ازموارد درداخل استان جابجا شده اند. محل اقامت قبلی ۸/۷۷ درصد مهاجران سایر استانها و۳۱/۱۰ درصد شهرستان قم بوده است ومحل اقامت بقیه افراد خارج ازکشور یا اظهار نشده بوده است.
- پیشینه تاریخی، مذهب و زبان:
الف- پیشینه تاریخی: بعضى قائل به قدمت شهر قم بوده و آن را از بلاد باستانى دانسته و به شواهد و قرائنى هم استدلال نموده اند، از قبیل ذکر «زعفران قمى» در کتابى که مربوط به عصر ساسانیان است و نیز آمدن نام قم در شاهنامه فردوسى. ضمن بیان حوادث سال ۳۲ هـ هم آن سرزمین به همین نام بوده است. در اسناد تاریخى و گزارش فتوحات ایران به خلیفه مسلمین از سرزمین قم به عنوان (شق ثیمره) نام برده اند.
بنابراین شهر قم هم مانند شهر نجف و کربلا و مشهد مقدس از شهرهاى نوظهور اسلامى است که موجودیت آن را باید در جهات مذهبى-سیاسى جستجو کرد[۹۱].
شهر باستانی قم در محل جنوب غربی قم فعلی با حمله اعراب وساکن شدن آنها در مکان امروزی شهر از بین رفته و قم فعلی با معماری اسلامی و ارزشها و ویژگیهای اسلامی مثل بسیاری از شهرهای ایران به جای آن ساخته شده است این شهر در زمان صفویه از رشد وتوسعه بسیاری برخوردار شده و وجود مرقد مطهرحضرت معصومه سلام الله علیها ازاین زمان پایگاهی برای فعالیتهای فرهنگی واقتصادی محسوب می‌شد.
ب- مذهب: قریب به اتفاق ساکنین قم مسلمان وشیعه مذهب بوده و وجود مرقد مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها و همچنین حوزه علمیه قم دو پایگاه قوی در اعتقادات اسلامی مردم استان بوده اند.
ج- زبان: زبان مردم استان قم فارسی است ولی چون قم شهری مهاجر پذیر می‌باشد و مهاجرین ازاغلب نقاط ایران حتی کشورهای خارجی به این شهر آمده اند تکلم به زبانهای دیگری از جمله ترکی و عربی نیز در این شهر رایج است.
۳-۱-۱-۲- وضعیت طبیعی و اقتصادی استان:
عوامل اصلی شکل دهنده وضعیت طبیعی مناطق مختلف استان قم را می‌توان ارتفاع، عرض جغرافیایی، منابع آب، عوارض طبیعی و پوشش گیاهی خاص منطقه و سیستمهای هواشناسی نام برد، علاوه بر عوامل اصلی ذکر شده عوامل فرعی نظیر فعالیتهای کشاورزی، صنعتی و معدنی نیز براقلیم استان مؤثر واقع می‌شوند که در این فصل به اختصار به آنها پرداخته می‌شود.
- ارتفاعات استان: محدوده استان قم را از نظر ارتفاعات ناهمواریها به سه منطقه می‌توان تقسیم کرد.
الف- نواحی کوهستانی: نواحی با ارتفاع بالاتر از۱۵۰۰ متر از سطح دریا در استان را شامل می‌شود که عمدتا ًدر نواحی جنوب و جنوب غربی و غرب قرار دارند.
بطور کلی کوههای استان جزء رشته کوههای مرکزی ایران می‌باشد، بارش بیشتر و ارتفاع از سطح دریا عواملی هستند که چهره اقلیم این مناطق را از سایر نقاط استان متمایز نموده و منشأ جریان رودهای فصلی و پیدایش جمعیت روستایی دراین مناطق گردیده است. از کوههای مهم این نواحی کوه ولیجاه با ۳۳۳۰ متر ارتفاع از سطح دریا را می‌توان نام برد. البته ارتفاعات و تپه‌های منفرد در بعضی نقاط استان وجود دارد که تأثیر محسوسی بر اقلیم منطقه ندارد.
ب - نواحی کوهپایه‌ای: این نواحی نیز در جنوب و جنوب غرب استان در پای ارتفاعات ذکر شده قرار دارند و جنس خاک این نواحی بیشتر از رسوبات ریز دانه و مخروطه افکنه‌های بزرگ وکوچک می‌باشد. به دلیل نفوذ پذیری این رسوبات، سفره آبهای زیر زمینی این نقاط غنی بوده و به صورت چاه و قنات مورد بهره برداری قرار می‌گیرد و در واقع اقلیم مساعد و آب فراوان این نواحی باعث پیدایش و توسعه روستاهای متعدد و تمرکز جمعیت شده است.
ج – دشتها: این نواحی بیشتر در مرکز، شمال و شرق استان با شیب کم به سمت دریاچه نمک و حوض سلطان کشیده شده اند و دریاچه نمک عوارض طبیعی خاص منطقه بوده و تأثیر زیادی بر اقلیم ناحیه دارند جنس خاک در این مناطق از رسـوبات آبــرفتی ریزدانه و عــمدتاً گچ و نمک می‌باشد. وجود تشکیلات گچی و نمکی باعث شور شدن آبهای منطقه شده و هر چه از نواحی غرب وکوهستانی جنوب به سمت دریاچه نمک و دشت مسیله حرکت کنیم از کیفیت خاک و آب کاسته شده و دشتها به شکل بیابانهای خالی از سکنه و خشک و بی آب و علف در می‌آیند. عوامل مذکور و ارتفاع پایین دشتها (حدود حداقل ۸۵۰ متر در دریاچه نمک) باعث پیدایش اقلیم گرم و خشک و بیابانی در این مناطق شده است.
- منابع آب: منـابع آب بــه عــنوان یک عـامل مهم در شــکل گیری اقلیم هـر منطقه مـوثر مــی‌باشند. آبـهای استان را تحت عنـوان آبــهای سطحی و آبهای زیر زمینی و سدها می‌توان دسته بندی کرد.
الف - آبهای سطحی: شامل رودخانه‌های اصلی و مهم قمرود و قره چای و رودهای فرعی و فصلی بیرقـان – بیدهند (ابرجس)، قره سـو و طغـرود می‌باشد. رودهای شور، کرج و جاجرود نیز از شمال وارد استان شده و به دریاچه نمک می‌ریزند. این منابع بر حسب ظرفیت و گستردگی خود در مقیاسهای کوچک و متوسط، اقلیم استان را تحت تاثیر قرار می‌دهند
ب - آبهای زیر زمینی: به شکل چاه ها، قنوات و چشمه‌ها مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند و در تغییر سیمای اقلیم استان موثر می‌باشند.
ج– سدها: در محدوده استان سه سد مخزنی مهم به نامهای سد امامزاده اسماعیل و سد کبار بر روی رود بیرقان و سد سلفچگان بر روی رودخانه سلفچگان از شعبات رود قمرود ساخته شده است.
علاوه بر سدهای مذکور دو سد بزرگ در خارج استان نیز به نامهای سد پانزده خرداد بر روی قمرود و سد غدیر ساوه بر روی رودخانه قره چای ساخته شده که هدف از ساخت این سدها تامین آب کشاورزی و شرب و تغذیه سفره‌های زیر زمینی در نواحی اطراف می‌باشد که به نسبت خود در اقلیم منطقه موثر هستند.
- تـوده‌های هـوا و سـیسـتـم‌های هواشناسی: استان قم در فصول مختلف تحت تاثیر سیستمهای شمالی و شمال غربی و جنوب غربی قرار دارد که با نفوذ خود به فلات ایران استان قم را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهند. علاوه بر سیستمهای ذکر شده نیز تحت تاثیر سیستمهای داخلی قرار گرفته که مهمترین آنها بادهای شرقی و بادهای غربی هستند.
- سایر عوامل موثر بر اقلیم استان:
فرم در حال بارگذاری ...
