وبلاگ

در بیت اول این حکایت، سعـدی، تواضع و فروتنی را سفارش کرده است و می گوید که انسان­ها باید مثل خاک متواضع باشند. قرآن کریم در این باره می فرماید:«وَعِبادُ الرَّحْمنِ الَّذِینَ یَمْشُونَ عَلَی الْأََرْضِ هَوْنًا وَ إِذَا خَاطَبَهُمُ الْجاهِلُونَ قَالُوا سَلامًا. بندگان خداوند رحمان کسانی هستند که آرام و بی­تکبر بر زمین راه می روند و هنگامی که جاهلان آن ها را مخاطب سازند، به آن ها سلام می گوینـد و با بی اعتنایی و بزرگواری می گذرند.» (فرقان/ ۶۳)
بیت دوم این حکایت نیز، می تواند مقتبس از این آیه باشد:«إِذ قَالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَهِ إِنّی خَالِقٌ بَشَراً مِن طِینٍ. چون پروردگارت به فرشتگان فرمود: من انسانی از گِل می آفرینم.» (ص/۷۱)
سعدی درموارد بسیار زیادی به پند و نصیحت افراد بشری می‌پردازد .مقصود وی، راهنمایی و ارشاد خلق است؛ زیرا او آموزگـاری است آگاه و پیـری پخته و پرورده و سـرد و گرم چشیـده، هنرمندی است روشن و آگاه، و مصلحی خیر اندیش، وخواهان حق و عدل، شیفته‌ی ارزش‌های اصیل انسانی است و طرفدار خلق خدای و نیز مدافع بی ادّعای همه‌ی آن چه مربوط است به مردم.
درابیات زیر سعدی، افراد انسانی را به بخشش گناهان دیگران دعوت کرده است و از آن­ها می­خواهد که گناه کاران را در پناه خویش نگه دارند و آن ها را نصیحت نمایند ولی اگر پند و نصیحت بر آن ها تأثیر نداشت؛ مثل درختی پلید او را ریشه کَن و نابود سازند.

در این قطعه، سخن ازگناه کارى است که نه بند و زندان او را از ارتکاب گناه باز مى‏دارد و نه پند ناصحان در او کارگر مى‏افتد. شاعر این گناه کار را به درختى خبیث مثال مى‏زند که قابل اصلاح نیست و تأکید مى‏کند چنین درختى را که نه ثمر دارد نه سایه، باید از بیخ و بُن برکند و از باغستان جامعه به دور انداخت. ‏
این ابیات، تلمیحی است به آیه ی:«وَمَثَلُ کَلِمَه خَبِیثَهٍ کَشَجَرَهٍ خَبِیثَهٍ اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْاَرضِ مالَهَا مِنْ قَرَارٍ. و مَثَل سخن ناپاک، همچون درخت ناپاکی است که از زمین ریشه کن شده و قرار و ثباتی نداشته باشد.» (ابراهیم/ ۲۶)
در بیت زیر، سعدی، این دنیا را محل فراهم آوردن توشه برای سرای آخرت می داند. در این جهان است که می توان با احسان، بخشش، عبادت، پرهیزگاری و دوری از گناه، عاقبت و آخرت خوبی داشت. سعدی اندرز می کند که اگر کسی این کار را انجام ندهد بعد از مرگ، در سرای آخرت حسرت این دنیا را خواهد کشید.

این بیت ترجمه ای از آیه ی زیر است: «إِنَّ اللهَ اشْتَرَی مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنفُسَهُمْ وَأََموَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجنَهَ یُقَاتِلُوُنَ فی سَبِیلِ اللهِ فَیَقْتُلُونَ وَ یُقْتَلوُنَ وَعْداً عَلَیهِ حَقّاً فی التَُوریهِ وَ الْاِنجِیلِ وَالْقُرءَانِ وَمَنْ أَوْ فی بِعَهْدِهِ مِنَ اللهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَیْعِکُمُ الَّذِی بَایَعْتُمِ بِهِ وَذلِکَ هُوَ الفَوْزُ الْعَظِیمُ. خداوند در مقابل بهشت جان و مال مؤمنان را خرید که در راه خدا جهاد کنند. بشکنند و کشته شوند، این وعده ای حتمی است که خدا در تورات و انجیل و قران به عهده گرفته، وفادارتر از خدا به پیمان خویش کیست؟ اکنون بشارت باد بر شما به داد و ستدی که با خدا کرده اید. این است رستگاری بزرگ.» (توبه/ ۱۱۱)
سعدی، رهایی از شهـوت و هوای نفسانـی را، راهی می داد که انسـان را به خــدا نزدیک می­ کند، یعنی راه رستگاری و راه بهشتیان.