وبلاگ

شکل۱-۲- گل داودی ۱-۲-۲- اهمیت اقتصادی و سطح زیر کشت گل داودی گل داودی یکی از مهمترین گل‌های گلدانی و شاخه بریده است که در بازارهای جهانی داد و ستد می‌شود. داودی امروزه در دنیا پس از گل رز رتبه‌ی دوم را از نظر اقتصادی و کشت و کار دارد. این گیاه به دلیل تنوع رنگ گل و ماندگاری زیاد در بازارهای جهانی خریداران زیادی دارد (نبی‌گل و همکاران، ۱۳۸۵؛ خلیقی، ۱۳۸۹). از نظر سطح زیر کشت ایران جزو کشورهای مهم تولیدکننده گل داودی محسوب می‌شود. میزان تولید گل داودی در ایران ۱۵۸ میلیون شاخه در سال است که بیشترین سهم تولید آن به استان تهران و مابقی (حدود ۶% ) به استان مرکزی تعلق دارد (بی‌نام، ۱۳۸۹). ۱-۲-۳- عوامل موثر در کاهش عمر پس از برداشت گل بریده داودی گل داودی به علت عدم حساسیت به اتیلن یک گل بریده با عمر طولانی است. یکی از مشکلات عمده این گل انسداد سیستم آوندی و برهم خوردن تعادل آبی است. گل داودی به باکتری انتهای ساقه حساس بوده و این امر با زردی و پژمردگی زودرس برگ‌ها و گلبرگ‌ها ظهور می‌کند و نهایتا باعث انسداد آوندی، تنش آبی و کاهش ماندگاری این گل بریده می‌شود (نبی‌گل و همکاران، ۱۳۸۵). ۱-۳- گل ژربرا گیاه‌شناسی و پراکنش اکولوژیکی ژربرا ژربرا با نام علمی Gerbera jamesonii یکی از مهمترین گل‌های بریده خانواده کاسنی و بومی آفریقای جنوبی است (اعتمادی و شمس، ۱۳۹۰). از لحاظ گیاه‌شناسی ژربرا یک گیاه علفی چند ساله با برگ‌های طویل، گل‌های بسیار درشت کم‌پر یا پرپر است (شکل ۱-۱). گل‌ها دارای گلچه‌های طبق مانند بوده و هر گلچه دارای ۱ تخمدان و ۵ پرچم می‌باشد. گل‌ها به رنگ‌های قرمز، نارنجی، صورتی، زرد و سفید دیده می‌شوند (خلیقی، ۱۳۸۹؛ سوجاتا و همکاران، ۲۰۰۳؛ مهدوی، ۲۰۰۷). شکل ۱-۳- گل ژربرا اهمیت اقتصادی و سطح زیر کشت گل ژربرا گل بریده ژربرا به دلیل داشتن رنگ و شکل متنوع از نظر تجاری در جهان محبوبیت زیادی دارد. این گل جایگاه چهارم را در بین ده گل برتر دنیا به خود اختصاص داده است (هی و همکاران، ۲۰۰۶؛ صفا و همکاران، ۱۳۹۲). گل ژربرا از نظر میزان تولید و مصرف یکی از گل‌های شاخه بریده مهم در ایران و دنیا محسوب می‌شود و در حال حاضر در ۲۵ کشور دنیا پرورش می‌یابد که در حدود ۱۲۰۰ – ۱۱۰۰ هکتار سطح زیر کشت گلخانه دارد. پنجاه درصد سطح زیر کشت دنیا در کشور هلند و ایتالیا است. در سال ۱۳۷۹ سطح زیر کشت ژربرا در ایران ۱۵۱۶ هکتار گزارش شده است (بی‌نام، ۱۳۸۹). عوامل موثر در کاهش عمر پس از برداشت گل بریده ژربرا علی‌رغم افزایش تولید و تقاضای گل بریده ژربرا، ماندگاری این گل به دلیل پژمردگی زودرس گلبرگ‌ها و خمیدگی گردن بسیار کوتاه است. افت کیفیت پس از برداشت در اغلب گیاهان زینتی از جمله گل‌های بریده ژربرا در نتیجه یک یا چند عامل از جمله پژمردگی و ریزش گلبرگ‌ها و خمیدگی ساقه است. پژمردگی در اثر تنش آبی، بسته شدن مقطع برش ته‌ساقه، مصرف و در نتیجه کمبود کربوهیدرات‌ها و وجود میکروارگانیسم‌ها در محلول گلجایی از دلایل اصلی کاهش عمر پس از برداشت گل‌های بریدنی از جمله ژربرا است. بطور متوسط ماندگاری گل بریده ژربرا ۸-۷ روز گزارش شده است (مرتضوی و همکاران، ۱۳۸۶). ۱-۴- بیان مسئله و هدف از انجام تحقیق از آنجا که گل‌های بریده رز، داودی و ژربرا از مهمترین گل‌های بریده در دنیا محسوب می‌شوند و مصرف‌کنندگان بسیار زیاد دارند لذا باید راهکارهایی جهت بالا بردن طول عمر گلجایی این گل‌ها انجام گیرد که کم هزینه باشد، به راحتی انجام گیرد، احتیاج به تخصص زیاد نداشته باشد، در همه مکان‌ها قابل انجام باشد، تابع زمان خاصی نباشد و نیاز ما را نیز برآورده کند. در قرن حاضر که کمبود آب و تولید غذا در جامعه جهانی اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده و ضرورت استفاده از آب به بهترین وجه ممکن، مورد توجه دانشمندان قرار گرفته است. همانطور که می‌دانیم یکی از نگرانی‌های مناطق کم باران خشکسالی و کمبود آب است. در دهه ۱۹۵۰ بازیافت آب ۴ برابر بیشتر از دهه قبلش بود. این افزایش سریع، ناشی از اثرات توسعه تکنولوژی خصوصاً افزایش زمین‌های آبی، رشد صنعت، انرژی و ساخت سدهای بزرگ بود. دانشمندان به۲ راهکار مهم (تغییر ساختار فیزیکی و تغییر شیمیایی آب) روی آورده‌اند. یکی از تغییرات در ساختار فیزیکی آب استفاده از آب مغناطیسی است. هدف این آزمایش که شاید برای اولین بار انجام می‌شود مقایسه آب‌های مختلف بخصوص آب مغناطیسی بر روی عمر پس از برداشت گل‌های شاخه بریده رز، داودی و ژربرا و معرفی برترین تیمارهاست. فصل دوم بررسی منابع ۲-۱- شرایط دوام گل بازرسانی گل‌های شاخه بریده به وسیله کاهش کیفیت گل‌ها محدود می‌گردد. اگر چه کیفیت ظاهری گل‌های شاخه بریده انگیزه مشتری جهت انتخاب را افزایش می‌دهد، عمر پس از برداشت یا عمر گلجایی، عامل کلیدی جهت متقاعد شدن وی به خرید مجدد گل‌های شاخه بریده خواهد بود (عبدالله زاده و همکاران، ۱۳۹۰). در سال ۱۳۸۹ بیش از یک میلیارد گل شاخه بریده در کشور تولید شد که ۴۰% این میزان ضایعات بوده است (رستمی و راحمی، ۱۳۹۰). علیرغم این که گل‌های شاخه بریده در بین محصولات باغی ارزش اقتصادی زیادی دارند، اما جزو فسادپذیرترین آن‌ها به حساب می‌آیند. تنفس بالا، حساسیت به آسیب‌دیدگی و فسادپذیری سریع آن‌ها باعث گردیده که به مراقبت بیشتری در مرحله پس از برداشت نیاز داشته باشند (چاسوت و همکاران، ۲۰۰۳). دلایل عمده‌ای که سبب کوتاه شدن عمر پس از برداشت گل‌های بریده می‌شوند عبارتند از: کمبود مواد غذایی، حمله‌ی باکتری‌ها و قارچ‌ها، بلوغ معمول و پیر شدن گیاه، پژمردگی در اثر تنش آبی و بسته شدن آوندهای چوبی، صدمات فیزیکی شدید، تجمع اتیلن و مواد دیگر (هاشم آبادی و همکاران، ۱۳۸۶؛ کلاته‌جاری و همکاران، ۱۳۸۷؛ علایی و همکاران، ۲۰۱۱). از بین عوامل محدود کننده عمر گلجایی گل‌های بریده، انسداد سیستم آوندی و تامین آب مهمترین مشکل محسوب می‌شود که در ذیل به‌طور مختصر به بررسی این عوامل می‌پردازیم: ۲-۱-۱- تامین آب آب مهمترین جز محلول نگهدارنده گل‌های شاخه بریده است و تا سال ۱۹۷۰ تنها ماده جهت نگهداری گل‌های شاخه بریده در امریکا بود. حفظ شادابی و تازگی گل‌های بریده مهمترین مسئله در طول عمر پس از برداشت گل‌های بریدنی است. در طول مدت نگهداری گل‌ها در محلولهای نگهدارنده، اگر جذب آب کافی نباشد، گل‌ها دچار پژمردگی شده و بازارپسندی خود را از دست می‌دهند. بنابراین جهت حفظ ماندگاری گل‌های بریده باید جذب و انتقال آب توسط ساقه بدون اختلال صورت گیرد (ون‌دورن، ۱۹۹۷؛ نل و رید، ۲۰۰۰؛ ادریسی، ۱۳۸۸). شدت جذب آب به کشش حاصل از تعرق، دما و ترکیبات محلول در آن بستگی دارد. خالص نبودن آب‌های مورد استفاده روی شادابی و جذب آب توسط گل‌ها تاثیر سوء دارد. ترکیبات محلول در آب، دما و pH آب روی شادابی و جذب آب توسط گل‌ها تاثیر می‌گذارند (گاست‌کارن، ۱۹۹۷). بطور طبیعی آب دارای مقداری نمک‌های غیر محلول است که در اکثر موارد موجب افزایش pH و سختی آب می‌شوند. از آنجا که جذب آب سنگین توسط ساقه بسیار کند بوده و علاوه بر این آب‌های سنگین با تغییر پتانسیل اسمزی موجب کاهش جذب آب می‌شوند. بنابراین بهتر است مقدار نمک‌های محلول در آب کم باشد تا جذب آب با مشکل مواجه نشود ( گاست‌کارن، ۱۹۹۷). دما و pH آب نیز از عوامل تاثیر گذار بر ماندگاری گل‌های بریده هستند. آبی با دمای ۳۸ درجه سانتیگراد بهترین آب برای نگهداری گل‌های بریده است. pH اسیدی در حدود ۵-۵/۳ برای محلول نگهدارنده مناسب بوده و موجب جذب راحت و سریع آب توسط گل بریده می‌شود (گاست‌کارن، ۱۹۹۷). پس از تامین آب مناسب برای نگهداری گل‌های بریده، انسداد آوندهای چوبی موجب بروز مشکل در جذب آب توسط ساقه‌های بریده می‌شوند که در ذیل به‌طور مختصر به توضیح این مهم می‌پردازیم: ۲-۱-۲- انسداد آوندی بیشتر گل‌های بریده حتی وقتی در داخل آب قرار می‌گیرند علائم کمبود آب و پژمردگی را نشان می‌دهند. این تنش آبی نتیجه‌ی انسداد آوندی و یا افزایش میزان تبخیر و تعرق است. انسداد آوندی عمدتا به دلیل رشد میکروارگانیسم‌ها و قطع شدن جریان پیوسته آب داخل آوندها توسط حباب‌های هوا[۳] ایجاد می‌شود (ادریسی، ۱۳۸۸؛ داسیلوا، ۲۰۰۳؛ هی و همکاران، ۲۰۰۶؛ هالوی و مایاک، ۱۹۸۱؛ ون دورن، ۱۹۹۷). ۲-۱-۲-۱- انسداد آوندها توسط هوا وقتی جریان پیوسته آب داخل آوندهای چوبی گل‌های بریده توسط هوا قطع می‌شود هوا کشیدن آوندها یا انسداد آوندی توسط هوا رخ داده است که نقش مهمی در کاهش جذب آب در گل‌های بریده و ایجاد تنش آبی دارد. این مشکل اغلب در هنگام بریدن ساقه در هوا اتفاق می‌افتد و حرکت روبه بالای محلول در ساقه را با مشکل مواجه می‌کند و سرانجام موجب پژمردگی گل‌های بریده می‌شود (ادریسی، ۱۳۸۸؛ رید، ۲۰۰۹). برای حذف و مقابله با حباب‌های هوا در ساقه گل‌های بریده استفاده از بازبرش ساقه زیر آب، استفاده از محلول‌های اسیدی (pH در حدود ۳ تا ۴)، فرو بردن ساقه‌ها در محلول یا آب گرم با دمای ۴۰ درجه سانتی‌گراد یا آب سرد با دمای صفر درجه سانتی‌گراد و تیمار کوتاه مدت با یک ماده ضدعفونی کننده پیشنهاد شده است (رید، ۲۰۰۹). ۲-۱-۲-۲- انسداد آوندها توسط میکروارگانیسم‌ها رشد میکروب‌ها و پاتوژن‌ها در محلول نگهدارنده گل‌های بریده موجب انسداد سیستم آوندی و در نتیجه ایجاد تنش آبی می‌شود. عمده‌ترین میکروارگانیسم‌های موجود در محلول نگهدارنده گل‌های بریده باکتری‌ها هستند که علاوه بر اختلال بر جذب آب با رهاسازی متابولیت‌های سمی، توکسین‌ها و آنزیم‌های مضر موجب افزایش مقاومت هیدرولیکی ساقه و در نتیجه تحریک تولید اتیلن و القای واکنش‌هایی می‌شوند که نهایتا منجر به پژمردگی یا مرگ برنامه‌ریزی شده سلول می‌گردد (ادریسی، ۱۳۸۸). گستردگی انسداد ساقه با تعداد باکتری‌ها در ساقه ارتباط دارد. گل‌های بریده با بستن روزنه‌ها و کاهش تعرق می‌توانند مقاومت در مقابل جذب و در نتیجه کمبود آب را جبران کنند. بنابراین کاهش محسوس تورژسانس نشانه تعداد بسیار زیاد باکتری‌ها و محدودیت شدید در جذب آب است (ادریسی، ۱۳۸۸). راهکارهایی برای مقابله با انسداد آوندها توسط میکروارگانیسم‌ها پیشنهاد شده است که با رعایت آن‌ها می‌توان این مشکل را تا حدودی رفع نمود از جمله این موارد می‌توان به استفاده از آب مقطر برای ساختن محلول‌های نگهدارنده، ضدعفونی کردن ظروف گلجا، استفاده از ظروف گلجا با رنگ روشن که آلودگی در آن‌ها به راحتی قابل تشخیص باشد، افزودن مواد ضدعفونی‌کننده و میکروب‌کش‌ها به محلول گلجا اشاره کرد (ادریسی، ۱۳۸۸؛ رید، ۲۰۰۹). ۲-۲- تیمار با ترکیبات تمدید کننده عمر گلجایی در ادامه با توجه به تمرکز این تحقیق روی انواع آب جهت افزایش ماندگاری گل‌های بریده به بررسی این آب‌ها می‌پردازیم: