وبلاگ

j=1, 2, 3, …n
s.t
≥0
=0
j=1, 2, 3, …n
=1
?ᵣ,  ,  ≥0
4-2- نوآوری
1-4-2- مفهوم نوآوری
هر کشوری می ­تواند با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و بهبود فضای ملی، فرایند نوآوری را مؤثر کند (فقیه و دیگران، 1393). شایان ذکر است در عصر کنونی، کشورهای مختلف به علم ، فناوری و نوآوری به مثابه منابع کلیدی برای کسب مزایای رقابتی و همچنین به منزله ابزار اساسی برای بهبود بخشیدن سطح زندگی مردم می­نگرند و موسسه­های بین‌المللی نیز توسعه یافتگی کشورها را بر اساس همین معیارها ارزیابی می­ کنند (نوفرستی و دیگران, 1388). از طرفی دیگر مبنای ثروت آفرینی در اقتصاد امروز، دانش و تخصص است و کشورها با بهره گرفتن از عناصر نوآوری، دانش و اطلاعات ثروت می‌آفرینند. از این‌رو نوآوری مولفه­ایست که به‌عنوان ضرورتی جهت ارتقا سطح زندگی و رفاه انسان‌ها و جوامع مورد توجه صاحبنظران اقتصادی قرار گرفته است. لذا بررسی شاخص‌های نوآوری امری ضروری بنظر می­رسد (شاه آبادی و دیگران، 1392).

تا کنون تعاریف زیادی از نوآوری ارائه شده است که برخی از آنها عبارتند از:
تعاریف زیاد و گوناگونی از نوآوری ارائه شده است، که در ذیل به برخی از آنها اشاره می­ شود:
آفوا معتقد است که نوآوری، استفاده از ابزارهای نوین تکنولوژیک و دانش بازار برای عرضه محصول یا خدمتی نو به مشتری است (آفوا^[118]، 1998).
در واقع، نوآوری تبدیل خلاقیت و ایده­های نو به عمل و نتیجه است. پشتوانه اصلی نوآوری در همه ابعاد آن داشتن و ارائه ایده­های نو است (ونگلیمپیارت^[119]، 2004).
نوآوری به‌عنوان ترکیب جدیدی از دانش، منابع و تجهیزات موجود و یا جدید است (اسچامپیتر^[120]، 1934).
نوآوری فرایندی است برای ایجاد و معرفی چیزی جدید، بدیع و یا پیشرفته، با هدف ایجاد ارزش یا سود (هیسریچ^[121]، 2014).
نوآوری، ابزار خاص کارآفرینان است، بدین معنا که آنها از تغییرات به عنوان یک فرصت برای ایجاد یک کسب‌وکار و یا خدمت متفاوت بهره می­برند (دراکر^[122]، 1985).
بطور کلی، نوآوری یک فرایند خلاقانه است که منابع و ایده­ ها منجر به ارائه راه­ حل­های جدید می­ شود. (گرین^[123]، 2005).
2-4-2- ضرورت و اهمیت نوآوری
چالش‌های رقابت در دنیای امروز بویژه در کشورهای در حال توسعه، تغییر کرده است ، تمرکز بر تغییر ساختار، کاهش هزینه و بالا بردن کیفیت جای خود را به نوآوری داده است (فورمن^[124] و دیگران، 2002). از طرفی ویژگی عصر حاضر، عصر صنایع مبتنی بر دانش است و بر این اساس ثروتمندترین کشورهای جهان، کشوری است که توانایی تولید دانش بیشتری را داشته باشد. از این‌رو، کشورهایی موفق هستند که نوآوری نوک پیکان حرکت آنان را تشکیل می‌دهد (شاه آبادی و دیگران، 1392).
طبق نظر پیتر دراکر در جهانی که دستخوش تغییر و دگرگونی است و امنیت آن هر روز در معرض خطر است، تنها راه بقا، ابداع و نوآوری است (دراکر،1985).
در دنیایی که رقابت در آن رو به افزایش است، بسیاری از کشورها برای بهبود ظرفیت نوآوری با هدف رشد و عملکرد اقتصادی اقتصاد، رقابت می­ کنند (پورتر^[125]،1990). نوآوری و رقابت در ایجاد ظرفیت نوآوری برای کشورها، مهم هستند بطوریکه نوآوری و رقابت راهی ممکن برای سرعت بخشیدن به فرایند دستیابی تکنولوژیکی فراهم می­ کنند بعلاوه رقابت و رشد بهره­وری را تقویت می­نمایند(پورتر، 1998). لذا، جنگ واقعی کشورها در آینده بر سر انرژی و بازار نخواهد بود بلکه جنگ واقعی بر سر سرمایه ­های انسانی است. از این‌رو، کشورها به افرادی که دانش ، تخصص ، مهارت و از همه مهم‌تر، به افرادی که از توانایی تفکر خلاق را به خوبی بهره­مند باشند، نیازمند است (اعرابی، 1388).
از طرفی دیگر، رقابت بین ­المللی بطور فزاینده­ای به نوآوری بستگی دارد. همانطور که نوآوری، بهره­وری را ارتقا می‌دهد، ارزش مصرف کننده را بهبود می­بخشد و رفاه را در تمامی کشورها افزایش می‌دهد (جرونی^[126]، 2009). در مطالعات اخیر نشان داده شده، رشد کم بهره­وری باعث عملکرد اقتصادی ضعیف ناحیه­ای در 4 دهه اخیر است و نوآوری عامل مهم برای رشد بهره­وری به‌حساب می ­آید (آلبرا از^[127]، 2013).
ایده اصلی نوآوری، مبتنی بر این نکته است که نوآوری سبب افزایش تولید از طریق افزایش توان تولید افراد و نهایتاً افزایش رشد اقتصادی می­گردد و همچنین نوآوری به‌عنوان منبع کلیدی برای ایجاد مزیت نسبی محسوب می­ شود و یکی از عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی است (ربیعی.م, 1388).
در دهه اخیر، به نوآوری به‌عنوان ابزاری برای رشد توجه فزاینده­ای شده است، در حالیکه نوآوری همچنین باعث بهبود محیط‌زیست و بهبود استفاده از سوخت نیز می­ شود. نوآوری جزئی از استراتژی­ های مذاکرات اقلیمی شده است. مهم‌ترین هدف سرمایه ­گذاری در تحقیق و توسعه، نوآوری و تکنولوژی جدید، بهبود استفاده از انرژی و کاهش انتشار کربن و همچنین حفظ و ارتقا عملکرد اقتصادی کشورها و بخش­هاست (لنزی^[128]، 2013).
افزایش رشد اقتصادی، افزایش بهره­وری و تولید ثروت از علم و فناوری، تولید فناوری و کالا و خدمات جدید و ایجاد اشتغال­های مولد از جمله فواید نوآوری می‌باشد (شاه آبادی و دیگران، 1392).
در نهایت می­توان چنین بیان داشت که دانش و نوآوری در توسعه و پیشرفت کشورها، بخصوص کشورهای در حال توسعه نقش عمده­ای دارند، به اینصورت که دانش و نوآوری می ­تواند ابزارهای لازم برای مقابله با مشکلات اقتصادی کشورهای در حال توسعه را در اختیار آنها بگذارد. علاوه بر این، با وجود رقابت جهانی برای ورود به بازارها و از طرف دیگر محدودیت‌هایی جهت افزایش ظرفیت تولید، ضرورت توجه به نوآوری و خلاقیت اجزای اصلی جریان توسعه اقتصادی است، زیرا در دنیای فعلی، کشورهایی موفق هستند که بتوانند نوآوری فنی را به تولید اقتصادی تبدیل کنند (شاه آبادی و دیگران، 1389).
5-2- معرفی گزارش شاخص نوآوری جهانی
گزارش شاخص نوآوری جهانی^[129] یکی از منابع کاربردی در تحلیل نوآوری کشورها می‌باشد. این گزارش هر ساله با همکاری سازمان مالکیت جهانی^[130]، مدرسه تجارت جهانی^[131] و دانشگاه کرنر^[132] به چاپ می­رسد. در این گزارش 7 شاخص اصلی، 21 شاخص فرعی و 81 زیر شاخص برای ارزیابی کشورهای جهان از نظر نوآوری معرفی می­ شود که طیف وسیعی از شاخص ­ها را در نظر می­گیرد. هفت شاخص اصلی عبارتند از نهادها، سرمایه ­های انسانی و پژوهش، زیرساخت، پیچیدگی (پیشرفتگی) بازار، پیچیدگی (پیشرفتگی) کسب‌وکار، خروجی دانش و تکنولوژی و خروجی خلاق؛ که از میان این هفت شاخص، پنج شاخص اول به عنوان شاخص‌های ورودی و توانمند سازهای نوآوری و دو شاخص آخر به عنوان شاخص‌های خروجی و نتایج نوآوری مطرح می­شوند. هریک از این هفت شاخص دربردارنده سه شاخص فرعی هستند که در مجموع 21 شاخص فرعی را تشکیل می‌دهند و هر یک از شاخص‌های فرعی از چندین زیر شاخص تشکیل می­ شود که در مجموع 81 زیر شاخص را تشکیل می‌دهند. کارایی نوآوری از نسبت خروجی به ورودی بدست می ­آید. در این گزارش برای محاسبه کارایی، مجموع اوزان ورودی و خروجی را برای هر کدام برابر با یک در نظر می­گیرد لذا با توجه به تعداد شاخص ­ها وزن‌های اختصاص یافته به هر یک از شاخص‌های ورودی (پنج شاخص ورودی) برابر با 0.2 وزن‌های اختصاص یافته به هر یک از شاخص‌های خروجی (دو شاخص خروجی) برابر با 0.5 می‌باشد و محدودیتی برای امتیاز کارایی در نظر گرفته نمی­ شود و ممکن است کارایی محاسبه برای کشوری بیش از یک بشود. 81 زیر شاخص در نظر گرفته شده با رویکرد تجزیه به مؤلفه‌های اصلی^[133] در 21 گروه شاخص فرعی قرار می­گیرند و شاخص‌های فرعی نیز در هفت گروه شاخص‌های اصلی قرار داده ­می­شوند. مقادیر هر یک از شاخص‌های اصلی با میانگین­ موزون از مقادیر شاخص‌های فرعی که در زیر گروهشان می­باشند بدست می­آیند و مقادیر شاخص‌های فرعی نیز از میانگین موزون مقادیر زیر شاخص­هایشان بدست می­آیند و برای اینکه واحد (مقیاس) تمامی زیر شاخص ­ها مشابه باشد تا بتوان عمل میانگین‌گیری انجام داد، ابتدا زیر شاخص ­ها نرمالایز می­شوند و از این طریق عددی بین صفر تا 100 را به خود اختصاص می‌دهند لذا عمل بی مقیاسی سازی انجام می­ شود. از میان 81 زیر شاخص که در زیر معرفی می­گردند تعدادی کیفی و تعدادی کمی هستند. مقادیر هر یک از این زیر شاخص ­ها برای هر کشور با توجه به جمعیت، تولید ناخالص داخلی^[134]، سرانه تولید ناخالص داخلی^[135]، گروه درآمدی^[136] و منطقه^[137] که به عنوان عوامل کلیدی معرفی می­شوند، تعیین می­شوند. عامل جمعیت، جمعیت هر کشور را به میلیون نفر بیان می­ کند و عامل تولید ناخالص داخلی دربرگیرنده ارزش (معمولاً برحسب دلار) مجموع کالاها و خدماتی است که طی يک دوره معین معمولاً يک سال در يک کشور تولید می‌شوند. عامل سرانه تولید ناخالص داخلی، از تقسیم تولید ناخالص داخلی بر جمعیت کشور بدست می ­آید. عامل گروه درآمدی، نشان می‌دهد که سطح درآمدی در کدام نقطه از طیف کم زياد قرار دارد. هر کشور در یکی از گروه‌های درآمدی گروه درآمدی هر کم درآمد، درآمد متوسط، بالاتر از درآمد متوسط و پردرآمد قرار می­گیرد که تقسیم‌بندی گروه‌های درآمدی توسط بانک جهانی^[138] انجام شده است و در آخرین عامل یعنی عامل منطقه، همانطور که از نامش هم مشخص است، منطقه­ای را که کشور در آنجا قرار دارد را بیان می­ کند، که هر یک از کشورها با توجه به تقسیم‌بندی‌ای که سازمان ملل ارائه داده است در یکی از مناطق اروپا، آمريکای شمالی، آمريکای لاتین و کارائیب، آسیای جنوبی و مرکزی، آسیای شرقی و اقیانوسیه، شمال آفريقا و غرب آسیا، جنوب صحرای آفريقا قرار می­گیرند

1. 1. شاخص نهادها: پروردن چهارچوبی نهادی که موجب جذب کسب‌وکار شود و زمینه ­های رشد را از طریق فراهم آوردن دولت و حکومتی خوب و سطوح صحیح و مناسب حفاظتی و انگیزشی فراهم نماید، برای نوآوری ضروری می‌باشد. این شاخص متشکل از سه شاخص فرعی محیط سیاسی، محیط تنظیمی و محیط کسب‌وکار می‌باشد.

      1. 1. محیط سیاسی: محیط سیاسی از زیر شاخص‌های ثبات سیاسی و عدم وجود خشونت و تروریسم، اثربخشی دولت و آزادی مطبوعات تشکیل یافته است، که درک احتمال بی‌ثباتی یک حکومت، کیفیت خدمات مدنی و عمومی، تدوین سیاست و اجرای آن و درک نقض آزادی مطبوعات را منعکس می­ کند.

       

      1. 1. محیط تنظیمی: محیط تنظیمی سه شاخص کیفیت مقررات، حاکمیت قانون و افزونگی هزینه­ های ناشی از اخراج را شامل می­ شود. هدف از دو شاخص اول نمایش توانایی دولت در تدوین و اجرای سیاست­هایی است که توسعه بخش خصوصی را ارتقا بدهد و ارزیابی اینکه تا چه حد، حاکمیت قانونی حکم‌فرماست (در جنبه­هایی از قبیل اجرای قرارداد، حقوق مالکیت، پلیس و دادگاه­ها) و شاخص سوم بیانگر هزینه­ های ناشی از اخراج و بیکاری کارگران می‌باشد.

       

      1. 1. محیط کسب‌وکار: این شاخص در سه جنبه­ای که بطور مستقیم تلاش بخش خصوصی در کارآفرینی را تحت تأثیر قرار می‌دهد تأکید می­ کند که عبارتند از سهولت شروع کسب‌وکار، سهولت حل و فصل ورشکستگی و سهولت پرداخت مالیات.

       

       

داده ­های مربوط به شاخص‌های فوق از بانک جهانی استخراج شده است.

1. 1. شاخص سرمایه ­های انسانی و پژوهش: سطح و استاندارد تحصیلات و فعالیت‌های تحقیقاتی در یک کشور، نخستین عوامل مؤثر بر ظرفیت نوآوری یک ملت می‌باشد. این شاخص میزان سرمایه ­های انسانی در یک کشور را می­سنجد و در برگیرنده سه شاخص آموزش و پرورش، تحصیلات دانشگاهی و تحقیق و توسعه می‌باشد

      1. 1. آموزش و پرورش: شاخص آموزش و پرورش از ترکیبی از شاخص­ هایی است که هدف آنها نمایش موفقیت‌های آموزش در سطوح ابتدایی و متوسطه می‌باشد. این شاخص از پنج زیر شاخص هزینه­ های آموزش، هزینه­ دولت در آموزش به ازای هر دانش‌آموزش سطح متوسطه متوسط مدت زمان و تعداد سال­های تحصیل در مدرسه، ارزیابی مهارت خواندن، ریاضیات و علوم و نسبت دانش‌آموزان به معلمان در سطح متوسطه تشکیل شده است. هزینه­ های آموزش و متوسط عمر تحصیل در مدرسه معیارهای خوبی برای این مهم می­باشند و هزینه­ های دولت به ازای هر دانش‌آموز، میزان اهمیتی که دولت برای آموزش متوسطه قائل است را نشان می‌دهد.

       

       

کیفیت آموزش از طریق نتایج برنامه ارزیابی دانش‌آموزان بین‌المللی^[139] توسط سازمان توسعه و همکاری­های اقتصادی^[140] ارزیابی می­ شود و عملکرد دانش‌آموزان 15 ساله را در خواندن، ریاضیات و علوم مورد ارزیابی قرار می‌دهد و همچنین نسبت دانش‌آموزان به معلمان، اندازه ­گیری می­ شود.

• 1. تحصیلات دانشگاهی: آموزش عالی برای حرکت زنجیره ارزش به فراتر از فرایندهای تولیدی و تولید محصولات ساده، ضروری و مهم است. در این شاخص اولویت به بخش­هایی داده شده است که بطور سنتی با نوآوری در ارتباط هستند. زیر شاخص‌های آن عبارتند از تعداد ثبت نام ورودی در دانشگاه، فارغ­ التحصیلان دانشگاهی در علوم، مهندس، تولید و ساخت و نقل انتقال و پویایی دانشجویان دانشگاهی که نقش مهمی را در تبدیل ایده­ ها و مهارت­ های لازم برای نوآوری ایفا می­ کنند.