این هفتسین خود حکمتی دارد.
سبزه: انتخاب سبزه، به خاطر این است که با زیبایی خاص خود آغاز بهار را اعلام میکند و بشارت خرمی و سبزی برای تمام سال میدهد.
سیر: گرسنگی را دور کرده و برای همیشه سیری به همراه دارد.
سنجد: به این خاطر است که نسنجیده کاری انجام ندهیم که سبب زیان جانی و مالی شود.
سرکه: ترشرویی و عبوسی را دور کرده و به جای آن لبخند و شادی میآورد.
سیب: میوهای است که سعادت و سلامتی همراه دارد.
سمنی (سمنو): به خاطر شادابی و تازگی مواد اولیهاش، خوراکی است مقوی و سالم.
سماق: دشمنان را از بین برده و زندگی را بر آنان تلخ و ناراحت میکند.
هفتمیوه: هفتمیوه عبارت است از: انار، انگور، پرتقال، نارنگی، مدنی MADANI (لیموشیرین)، نارنج و سیب.
از دیگر چیزهایی که شیرازیها در سفره میگذارند. میتوان از قرآن مجید و آینه نام برد که معمولاً تخممرغی روی آینه قرار میدهند و معتقدند به مجردی که سال تحویل شد. تخممرغ روی آینه حرکت میکند. کلوچه و مسقطی (شیرینی سنتی شیرازی)، نان شیرین، بشقابی تخممرغ پختههای رنگی، تنگی که چند ماهی قرمز در آن شناورند و شمعهای رنگارنگ، شمعها را معمولاً به تعداد افراد خانواده میگیرند. چون خواستند شمعها را خاموش کنند با دو برگ نارنج شمعها را خاموش میکنند.
هنگام تحویل سال همهی افراد خانواده دور سفرهی نوروزی مینشینند و بزرگتر خانواده دعای تحویل سال را میخواند:
یا مقلبالقلوب و الابصار یا مدبراللیل و النهار
یا محولالحول و الاحوال حول حالنا الی احسنالحال
آقای دکتر محمدرضا محرری پزشک، شاعر و خوشنویس شیرازی این دعا را بدین شکل به فارسی در آورده است:
«ای دیده و دل از تو دگرگون مادام
ای آن که به تدبیر تو گردد ایام
وی آن که به دست توست احوال جهان
حکمی فرما که گردد ایام به کام»
چون ساحل تحویل شد افراد خانواده سال نو را به هم تبریک میگویند. دست بزرگ خانواده را بوسیده و از وی عیدی میگیرند.
(تاریخ عکس: ۱۳۹۰، عکاس: نگارنده پایان نامه، موضوع عکس: نوروز در شیراز)
باورهای مردم شیراز دربارهی نوروز
-
- هنگام تحویل سال حتماً بایستی در خانه شیر روی آتش داشته باشند. بعضی هم شیربرنج درست میکنند که در روستاها بدان آش شیر میگویند.
-
- هنگام تحویل سال همه لباس نو میپوشند. به اصطلاح باید طوق نو به گردن داشته باشند.
-
- هنگام تحویل سال سکهای را در دست میگیرند که تا پایان سال دستشان بیپول نشود.
-
- هنگام تحویل سال بعضی از زنان شیرازی به سعدیه میروند و در آب حوض ماهی آبتنی میکنند. عین همین مراسم در شب چهارشنبهسوری انجام میشود.
-
- در حالی که هنگام تحویل سال همه سعی دارند در کنار سفرهی نوروزی باشند، کسانی هم هستند که در این هنگام به زیارت حضرت احمدبن موسی شاهچراغ «ع» میروند و دعای تحویل سال را آن جا میخوانند.
-
- صبح عید رسم است چهار گوشهی خانه را کوبیده، میگویند: «هر چه بدر، سرش به سنگ».
-
- هر کس گل درخت (گل اشرفی) را بچیند و سال دیگر زیر همان درخت بریزد به مرادش میرسد.
-
- عیدی دادن و عیدی گرفتن نزد شیرازیان مرسوم است. مخصوصاً جوانانی که نامزد دارند و شب عید برای نامزدشان عیدی میفرستند. کسانی که دخترانشان را به خانهی بخت فرستادهاند، عید اول برای آنها عیدی میفرستند.
شب عید است و عیدی میبرند یار صد و پنجاه شتر فیروزه در بار
نویسم نامهای از گوشهی بار که دستم خالیهای نازنین یار
معمولاً عیدی را در چندین طبقه گذاشته، روی آن تور سبز میکشند و طبقکشان طی مراسمی به خانهی داماد میبرند. از جمله چیزهایی که همراه این عیدی است یکی سبزه و دیگری مرغی سفید میباشد که معمولاً مرغ را رنگ میکنند.
-
- پیش از این در شیراز قبل از عید حجامت میکردند و معتقد بودند که سال نو، باید خون نو در بدن داشته باشند.
رسم بود به بچهها دوای کارکن «مسهل» میدادند تا سر دلشان پاک شود.
-
- صبح عید بعضی به گورستان میروند. ضمن خواندن فاتحه بر سر قبر عزیزانشان به مستحقین صدقه میدهند. بعضی همراه خود گل و سبزهی نوروزی برده و روی قبر میگذارند.
-
- اگر عید نوروز مصادف به ایام عزاداری شد شیرازیها عید را مفصل نمیگیرند و بعضی به طور کلی عید نمیگیرند.
غفار اسد شاعر اهل بیت، از این رسم شیرازیها، یاد کرده است:
«این گردش نوروز عزای شه دین است
غوغای حسین است که در عرش برین است
تحویل حمل این سنه بر خلق حرام است
چون قامت عباس، نگون از سر زین است
دل خوش نتوان گشت به صحرا و به بستان
لیلا ز غم اکبر ناکام حزین است.
یاران، نتوان بست حنا بر سر انگشت
رنگین کف قاسم شده از خون جبین است
فرم در حال بارگذاری ...