پژوهش حاضر بر اساس نوع دادههایی که جمعآوری و تحلیل شد، تحقیقی کمی است. مطالعات کمی به بررسیهایی اطلاق میشود که امکان گردآوری مجموعه اطلاعات قابل مقایسهای را، از واحدهای مورد مطالعه داشته باشد (طالب، ۱۳۸۰: ۲۳). از لحاظ نوع برخورد با مساله مورد بررسی و ورود به آن، مطالعهای میدانی است. مطالعات میدانی، بررسیهای علمی غیرآزمایشی هستند که هدف‌شان کشف روابط و تعامل بین متغیرهای جامعهشناسی، روان‌شناسی و آموزشی در ساختارهای اجتماعی واقعی است. پژوهشگر مطالعه میدانی ابتدا موقعیت اجتماعی یا موسسهای را در نظر میگیرد و سپس روابط بین نگرشها، ارزشها، ادراکات و رفتارهای افراد و گروه های موجود در موقعیت را مطالعه میکند (کرلینجر، ۱۳۷۶: ۵۵). از لحاظ ماهیت تحقیق نیز توصیفی میباشد. تحقیق توصیفی، نوعی تحقیق کمی شامل توصیف دقیق پدیده های مورد بررسی است.
معیارهای دیگری نیز برای تعیین نوع روش تحقیق وجود دارد. از نظر معیار زمانی، پژوهش حاضر از نوع تحقیقات مقطعی است، زیرا پدیده و واقعیت مورد بررسی را در یک برهه از زمان به کنکاش مینهد. با توجه به میزان ژرفایی، تحقیق ما پهنانگر میباشد، زیرا بر روی جمعیتی نسبتا وسیع صورت گرفته است. تحقیقات پهنانگر، قدرت تعمیمپذیری داده ها را فراهم میآورد.
۳-۳٫ تکنیک پژوهش :
بر اساس ماهیت روش، تحقیقات علمی را می‌توان به چند گروه تقسیم کرد که یکی از این گروه‌ها تحقیق پیمایشی است. تحقیق پیمایشی، روشی است برای گردآوری داده‌ها که در آن از گروه‌های معینی از افراد خواسته میشود به تعدادی سوال مشخص که برای همه‌ی افراد یکسان است پاسخ دهند؛ که این پاسخ‌ها مجموعه‌ی اطلاعات پژوهش را تشکیل می‌دهند. در این تحقیق از تکنیک پیمایش استفاده شده است. تحقیق پیمایشی عام‌ترین نوع پیمایش اجتماعی است. مشخصه پیمایش، مجموعه ساختمند یا منظمی از دادههاست که ماتریس متغیر بر حسب داده های موردی نامیده میشود. بدین معنا که اطلاعاتی درباره متغیرها یا خصوصیات یکسان، دستکم دو مورد (و معمولا خیلی بیش از این) جمعآوری شده و به صورت ماتریس داده ها نمایش داده میشود (دواس، ۱۳۸۳: ۱۴).
۴-۳٫ ابزار گردآوری داده‌ها :
ابزار تحقیق در این پژوهش پرسشنامه میباشد که شامل مشخصات پاسخگویان و گویه ها و سوالاتی درقالب طیف لیکرت است که متغیرهای وابسته و مستقل از طریق آنها مورد بررسی قرار میگیرند.
۵-۳٫ جامعه آماری:
هدف اساسی هر تحقیق کشف قوانین و اصلهای کلی حاکم بر یک جامعهی آماری است. جامعه را می‌توان گروهی از افراد، شیها یا مشاهدهها یا مقدارها دانست که پژوهشگر قصد دارد در مورد آن نتیجهگیری کند (کیامنش، ۱۳۸۷: ۵).
جامعه آماری تحقیق مذکور کلیه افراد ۱۸ سال به بالای ساکن شهر بندرعباس در سال ۱۳۹۴-۱۳۹۳ میباشند.
۶-۳٫ حجم نمونه:
پژوهشگران پیمایشی به ندرت ممکن است کل جمعیت‌ها را مطالعه کنند؛ آنان نمونه‌های منتخب از جامعه را مطالعه می‌کنند و از روی این نمونه‌ها خصایص جامعه را استنباط می‌کنند. نیاز به مطالعه نمونه‌هایی که بر اساس آنها درباره جامعه استنباط به عمل میآید به این دلیل است که مطالعه‌ی کل جامعه دشوار است (ساروخانی، ۱۳۸۲: ۱۵۷). نمونه عبارت است از زیر مجموعهای از جمعیتی که پژوهشگر مایل است نتیجه ها را بدانها تعمیم دهد. حجم نمونه را معمولا بر اساس ساخت و توزیع جامعه آماری محاسبه می‌نمایند. اما در علوم اجتماعی، مساله اساسی آن است که ما از ساخت و توزیع جامعه آماری و لذا از انحراف معیار آن اطلاعی نداریم و در واقع تازه به وسیله‌ی نمونهگیری می‌خواهیم اطلاعاتی در مورد آن به دست آوریم. از این رو چاره‌ای نیست جز این‌که از همان توزیع فراوانی نمونه، ساخت و توزیع جامعهی آماری را حدس بزنیم (رفیع پور، ۱۳۸۳: ۳۷۵).
برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است که با توجه به جامعهی آماری، ۳۸۴ نفر به دست آمد که با در نظر گرفتن احتمال پرسشنامه‌های بدون پاسخ و ناقص تعداد ۴۰۰ نمونه انتخاب شد.
۰٫۵ = p احتمال وجود صفت
۰٫۵ = q احتمال عدم وجود صفت
۱٫۹۶ = t درجه اطمینان
۰٫۰۵ = d احتمال خطا
۷-۳٫ شیوه نمونهگیری:
نمونهگیری مورد استفاده در این پژوهش، نمونهگیری خوشه ای چند مرحلهای میباشد. پس از تعیین منطقه، محله و بلوک، پرسشنامه ها در بین افراد برحسب گروه های سنی مختلف که به صورت تصادفی انتخاب میشوند تکمیل خواهند شد.
به منظور انتخاب مناطقی از شهر بندر عباس که بتواند به لحاظ پراکندگی، جمعیت تحقیق را پوشش دهد، در ابتدا شهر بندر عباس به پنج بخش شمال، جنوب، مرکز، غرب و شرق تقسیم گشته و سپس از هر قسمت دو منطقه، به عنوان مناطق مورد نظر انتخاب میشوند. این پراکندگی مناطق در عمل پراکنش متغیرهای تحت مطالعه را تا حد قابل ملاحظه‌ای تأمین میکند. سپس از هر منطقه دو محله، و از هر محله دو بلوک بطور تصادفی انتخاب میگردد. جهت انتخاب تصادفی افراد، نقشه‌های مناطق مذکور تهیه و در آنها برای هر منطقه بلوکها مشخص شده و شماره‌گذاری میگردند. این نقشه‌ها به تعداد پرسشگران تکثیر شده و در اختیار آنها قرار میگیرد.
پرسشگران موظف هستند در هر بلوک بر اساس قواعد زیر عمل نمایند و پرسشنامه تحقیق را پر نمایند: تعداد نمونه در هر بلوک ۱۰ نفر میباشد. فاصله نمونهگیری ۵ واحد مسکونی میباشد و اولین واحد مسکونی به طور تصادفی انتخاب میشود. کار نمونهگیری در هر بلوک تا ۱۰ نفر ادامه می‌یابد و بعد از تعیین نفر دهم کار نمونهگیری در هر نقطه از بلوک قطع میشود.
| منطقه | محلات | بلوک | منزل |
۸-۳٫ تعریف متغیرها و شیوه سنجش آنها:
۱-۸-۳٫ متغیر وابسته (مشارکت اجتماعی):
مشارکت اجتماعی
تعریف مفهومی: مشارکت اجتماعی فرایندی است مبتنی بر حضور آگاهانه و فعال فرد، به عنوان عضو جامعه، در صحنههای اجتماعی و ایفای نقش یا نقشهای اجتماعی که به وی حصول میشود و در قالب رفتارهای فرهنگی، سیاسی و اقتصادی بروز میکند (کردی، ۱۳۸۵: ۷۵).
مشارکت اجتماعی دلالت برآن دسته از فعالیتهای ارادی دارد که از طریق آنها اعضای یک جامعه، در امور محله، شهر و روستا شرکت کرده و به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در شکل دادن به حیات اجتماعی مشارکت دارند (محسنی تبریزی، ۱۳۶۹: ۱۰۸). مک میلیان و چیوز، مشارکت اجتماعی را در چهار بعد درنظر گرفتهاند: عضویت به معنی احساس تعلق به بخشی از جامعه، فرصت برای تاثیر گذاشتن و سهیم شدن دو جانبه در تاثیرگذاری، ارضای نیازهای مردم در رابطه همکاری با دیگران و سهیم شدن در ارتباطات عاطفی که به روابط مثبت منجر میشود (Mcmillan & Charis، ۱۹۸۶).
تعریف عملیاتی: در این تحقیق متغیر مشارکت اجتماعی در دو بعد ذهنی و عینی مورد بررسی قرار گرفته است. الف) بعد ذهنی مشارکت اجتماعی: مشارکت ذهنی با روحیه مشارکتجویی و احساس مسئولیت فرد برای درگیری در مسائل اجتماعی با اهمیتی که فرد برای فعالیتهای مشارکتی و جمعی قایل است، بررسی میگردد. برای سنجش مشارکت ذهنی از گویههایی در قالب طیف لیکرت استفاده شده است. در پرسشنامه طراحی شده سئوالات ۱-۳ تا ۱۱-۳ برای سنجش بعد ذهنی مشارکت اجتماعی درنظر گرفته شده است. ب) بعد عینی مشارکت اجتماعی: در این تحقیق با بهره گرفتن از معرفهای مختلفی که بارها توسط محققین مورد استفاده قرار گرفته است، بخصوص مقیاسهای ازکیا و غفاری (۱۳۸۰)، موسوی (۱۳۸۴)، نیازی (۱۳۸۱)، بعد عینی مشارکت اجتماعی در جامعه مورد مطالعه مورد سنجش قرار گرفته است.
در این پژوهش موارد عضویت در مجامع و تشکلها و موقعیت مشارکتی هر فرد در مجموع مورد بررسی قرار گرفته است و هر یک از این موارد امتیازبندی و ارزشگذاری شده است، به این ترتیب که موارد عضویت (و فعالیت توامان) امتیاز ۲، همکاری (بدون عضویت) امتیاز ۱ و هیچکدام امتیاز ۰ درنظر گرفته شده است. همچنین در موارد داشتن عضویت، موقعیت مشارکتی فرد نیز پرسیده شده و جداگانه امتیازبندی شده است. به این ترتیب که برای عضویت عادی امتیاز ۱، فعال امتیاز ۲ و مسئول امتیاز ۳ درنظر گرفته شده است و در نهایت با جمع کردن این نمره ها از مجموع سازمانها و مجامعی که فرد با آنها در ارتباط است، نمره مشارکت اجتماعی او به لحاظ عینی تعیین میگردد. در پرسشنامه طراحی شده سئوالات ۱-۴ تا ۹-۴ برای سنجش بعد عینی مشارکت اجتماعی درنظر گرفته شده است.
برای سنجش بعد مشارکت اجتماعی بطور کلی، مجموع امتیازات بعد ذهنی مشارکت اجتماعی و بعد عینی مشارکت اجتماعی در نظر گرفته شده است.
۲-۸-۳٫ متغیرهای مستقل:
اعتماد اجتماعی:
تعریف مفهومی : اعتماد (trust) یکی از جنبه های مهم روابط انسانی و زمینهساز مشارکت و همکاری میان اعضای جامعه میباشد. «اعتماد در زبان فارسی مترادف با تکیه کردن، واگذاشتن کار به کسی، اطمینان، وثوق، باور و اعتقاد به کار گرفته میشود» (عمید،۲۰۱:۱۳۶۹). تالکوت پارسنز عامل ایجاد اتحاد و انسجام اجتماعی و ثبات و نظم را اعتماد میداند. به عقیده وی اعتماد، این باور را در افراد ایجاد میکند که دیگران به منظور دستیابی به یک موقعیت گروهی از منافع شخصی دست میکشند. «وی نظام منسجم را نظامی میداند که بتوان به عاملان آن در انجام وظایفشان اعتماد کرد که این امر خود به پایداری و نظم سیستم اجتماعی کمک میکند» (انعام،۲۵:۱۳۸۰). اعتماد اجتماعی از مهمترین شاخصهای ارتباط و تعامل گروهی به شمار میآید و مبیین آمادگی افراد و گروه ها جهت ایجاد رابطه اجتماعی و پذیرش متقابل است. اعتماد در ابتدا یک مفهوم روان شناختی است، که دلالت بر تأیید، پذیرش و همکاری فرد و پیرامون، به شکل متقابل دارد. (محسنی تبریزی: ۱۳۷۵ ،۲۳ ).
تعریف عملیاتی: متغیر اعتماداجتماعی، درسه بعد بینشخصی یا اعتماد به افراد آشنا، تعمیمیافته یا اعتماد به بیگانگان و نهادی یا اعتماد به سازمانها و نهادها سنجیده میشود. بر این اساس میزان اعتماد نسبت به افراد خانواده، دوستان، خویشاوندان، همسایهها و سایر مردم و نیز نسبت به سازمانها و نهادهای مختلف و اطمینان داشتن به مقاصد و انگیزه‌های آنها بررسی خواهد شد. این معرفها بصورت گویه در قالب مقیاسهای سنجش مشخص در پرسشنامه برای سنجش و اندازه گیری میزان اعتماد اجتماعی افراد نمونه قرار داده میشود. در پرسشنامه طراحی شده سئوالات ۱-۱ تا ۱۷-۱ برای سنجش اعتماد اجتماعی درنظر گرفته شده است.
تعلق اجتماعی:
فرم در حال بارگذاری ...
