ارزیابی دقیق نیازمندی های فیزیولوژیک در جریان یک بازی فوتسال، دشوار است و به همین علت، اطلاعات محدودی در این زمینه وجود دارد. همچنین باید توجه کرد که مقایسه مستقیم متغیر های تحقیقات مختلف، بدون اشکال نیست، زیرا سطح بازی، راهکار بازی و تفاوت های فردی بازیکنان از نظر سن، جنس و سطح آمادگی، در این امر موثر هستند(۴۵،۶۸). به هرحال، بازیکنان باید توانایی شتاب گیری سریع را در مسافت های کوتاه مدت داشته باشند و به توانند سرعت خود را به طور ناگهانی کاهش داده و بدون وقفه تغییر مسیر بدهند(۱۴،۶۱،۹۲). در کنار این مسائل آنان باید به طور مستمر از قابلیت و آمادگی مناسب برای اجرای فعالیت هایی که نیازمند توان بی هوازی بالا باشد مثل تکل زدن، شوت زدن، ضربه زدن با سر و درگیر شدن با حریف برخوردار باشند(۲۳).
توان هوازی در فوتسال
توانایی مصرف اکسیژن به وسیله بدن در هنگام فعالیت های شدید، توان هوازی نامیده می شود. توان هوازی همچنین با واژه های نظیر، اکسیژن مصرفی بیشینه، حداکثر اکسیژن مصرفی، ظرفیت کارهوازی،ظرفیت استقامتی، برداشت بیشینه ای اکسیژن و ظرفیت استقامت قلبی – تنفسی نیز مترادف است(۲۰).
اکسیژن مصرف شده در بدن معمولابا سه واحد بیان می شود: ۱- لیتر در دقیقه(L. min-1) 2- میلی لیتر در کیلوگرم وزن بدن در دقیقه (ml. kg. min-1) 3- میلی لیتر در کیلوگرم وزن عضله در دقیقه (ml-0.75. kg. min-1)(20).
هر قدر حداکثر اکسیژن مصرفی بیشتر باشد، آمادگی هوازی بالاتر است بنابراین منطقی خواهد بود که انتظار داشته باشیم در ورزش هایی که ماهیت استقامتی دارند، مقادیر vo2max نسبت به ورزش هایی که ماهیت سرعتی یا قدرتی دارند بالاتر باشد (۲۰).
اگرچه پیشنهاد شده است که منبع انرژی اصلی در فوتسال، سوخت و ساز بی هوازی است( ۵۵)، اما ترکیب هوازی نیز برای اجرای این بازی مهم است. دوگراماسی و واتسفورد[۲۲]، توان هوازی را مبنای آمادگی ورزشی و یک عامل اصلی آمادگی در فوتسال معرفی کردند( ۶۱) همچنین بیشتر دانشمندان علوم ورزشی و مربیان اعتقاد دارند که سطح بالای آمادگی هوازی،پیش نیازی برای عملکرد بی هوازی بالا هنگام فعالیت های متناوب طولانی به شمار می رود(۱۴،۲۶). علاوه بر این، ورزشکاران ورزش های تناوبی، معمولا هنگام تمرین های پیش از فصل مسابقه، از دوهای استقامت طولانی مدت برای بهبود توان هوازی استفاده می کنند(۱۴،۷۶). اهمیت توان هوازی، بیشتر در روند های بازیافت ( بررای مثال لاکتات زدایی و کاهش فعالیت قلبی ) است و کمتر به عنوان یک مزیت عملکردی مستقیم در نظر گرفته می شود(۷۷،۷۸) به همین علت به نظر می رسد که آستانه ی مشخصی از توان هوازی برای بازی فوتسال مورد نیاز است. به هر حال، فوتسال یک بازی مستمر با شدت های متغیر است. بنابراین، حد مطلوبی از توان هوازی برای برآورده کردن نیازهای انرژی در طول بازی وهمچنین برای بازیافت سریع تر از تلاش های بی هوازی، ضروری است. به علاوه توان هوازی، ورزشکار را برای بازی و تمرین طولانی تر در شدت های بالاتر توانمند می کند (۸۷). حداکثر اکسیژن مصرفی vo2max همواره به عنوان شاخص مهم در تعیین میزان آمادگی هوازی بازیکنان به ویژه بازیکنان رشته فوتسال مورد توجه محققان بوده است. طبق گزارش ها میزان اکسیژن مصرفی مربوط به بازیکنان حرفه ای فوتسال ۸/۶۸-۵/۵۷ و بازیکنان نیمه حرفه ای۹/۶۰-۵ /۴۹ میلی لیتر کیلوگرم وزن بدن در دقیقه بوده است( ۴۶). در تحقیق داخلی که توسط پرنو و همکارانش انجام گرفت vo2max بازیکنان نخبه فوتسال ایران با بهره گرفتن از آزمون ۲۰ متر شاتل ران، ۲/۵۸-۶۸/۴۴ میلی لیتربرکیلوگرم بردقیقه گزارش شده است(۱۴).
توان بی هوازی در فوتسال
برخلاف این که به نظر می رسد قسمت اعظم فعالیت ها در فوتسال در شدت هوازی انجام می شود اما سیستم انرژی مهم برای بازی فوتسال، سوخت و ساز بی هوازی است. اگرچه تنها ۱۲ درصد از زمان بازی فوتسال، به عنوان کار شدید بیان شده است(۵۶ )، اما عامل تعیین کننده نتیجه بازی در واقع سرعت، عکس العمل و چابکی است که تامین انرژی آن ها از طریق مسیر بی هوازی انجام می شود ( ۵۵،۵۶). یافته های مربوط به توان بی هوازی بازیکنان فوتسال ایرانی بااستفاده از آزمون پرش سارجنت نشان دهنده میانگین ۶۸/۱۵۰ کیلوگرم متر برثانیه است(۱۴) که با توجه به توان بی هوازی بازیکنان فوتبال و فوتسال سایر کشور ها در حد مطلوبی قرار ندارند(۱۴،۲۵).
ضربان قلب درفوتسال
در مطالعات نشان داده شده است که ضربان قلب بازیکنان نیمه حرفه ای ۲۱۱-۱۸۵ و حرفه ای ۱۹۹-۱۸۳ ضربه در دقیقه در حین بازی فوتسال متغیر است(۴۶). کارلو کاستگنا و همکاران، ضربان قلب را حین زمان فعال بازی۴/۵ + ۸۴ درصد ضربان قلب بیشینه بیان کردند( ۵۶). به هر حال اختلافاتی در ضربان قلب بازیکنان فوتسال وجود دارد که می تواند ناشی از سطح بازی، تغییر در زمان فعال بازی، شدت بازی و وضعیت های مختلف باشد(۴۷).
اسید لاکتیک در فوتسال
با توجه به اطلاعات در خصوص نیازهای فیزیولوژیک بازیکنان فوتسال به نظر می رسد بازیکنان از هر سه سیستم تامین انرژی در بدن یعنی فسفاژن ( بی هوازی بی لاکتیک )، اسید لاکتیک ( بی هوازی با لاکتیک ) و اکسیژن ( هوازی ) استفاده می کنند(۴۶،۵۶). گزارش محققان مبنا بر حداکثر اکسیژن مصرفی بازیکنان فوتسال بیشتر از ۵/۵۷ میلی لیتر به ازای هرکیلوگرم در دقیقه، تراکم اسید لاکتیک خون معادل تقریبا ۱۲ میلی مول (۴۶)در بعضی مواقع در جریان بازی و همچنین داشتن فعالیت های بسیار سرعتی که به طور میانگین ۲۸/۳ ثانیه اجرای هرکدام به طول می انجامد، نشان دهنده ی استفاده بازیکنان فوتسال از هر سه سیستم تامین انرژی است. برای مثال باربرو آلوارز در سال ۲۰۰۹ دریافت که تراکم اسید لاکتیک خون در بازیکنان حرفه ای و نیمه حرفه ای فوتسال اسپانیا معادل ۱۲ و ۸/۷ میلی مول در لیتر است(۴۶). بنابراین تراکم اسید لاکتیک در خون بازیکنان به منزله تولید انرژی از طریق سیستم بی هوازی لاکتات در بازی فوتسال است.
آمادگی جسمانی در بازی فوتسال
ترکیب بدنی
ترکیب بدنی، جنبه مهمی از آمادگی جسمانی بازیکنان فوتسال است. چربی اضافی در فوتسال یک وزن مرده محسوب می شود. به هر حال دروازه بانان مقادیر بیشتری درصد چربی نسبت به بازیکنان دیگردارند این افزایش احتمالا به دلیل سوخت وساز کمتر وشدت کمتر تمرین دروازه بان است(۴۸). اگرچه اطلاعات مربوط به ترکیب بدن و آنتروپومتری در مورد فوتسال کم است و به نظر می رسد که اندازه بدن عامل خوبی برای پیشگویی موفقیت در فوتسال به شمار رود،ولی مشاهدات موجود از تیم های موفق وبرتر دنیا، همچنین اطلاعات مربوط به فوتبال که در برخی از جنبه ها قابل استفاده است، بیان می دارندکه به طور کلی،بازیکنان فوتسال ابعاد بدنی معمولی ,میانگین قد ۱۸۰-۱۷۰سانتی متر، وزن بدنی ۷۰کیلوگرم و درصد چربی ۱۲-۸ درصد دارند (۶۸،۹۳). در پژوهش های داخلی، میانگین قدبازیکنان نخبه فوتسال ایران ۳۴/۱۷۴سانتی متر،وزن ۳۲/۷۱کیلوگرم،درصد چربی ۴۲/۹ درصد است که باتوجه به یافته های پژوهشی خارجی در حد طبیعی قرار دارد(۳۶،۶۲،۹۴).
استقامت
مقاومت در برابر خستگی یکی از فاکتورهای مهم در بازی فوتسال می باشد. ورزش فوتسال شامل وهله های منقطع و باشدت بالاست که درهر ۲۸/۳ ثانیه یک حرکت تغییر می کند و تکرار توان و سرعت برای مدت زمان طولانی(۲۰×۲ دقیقه مفید )است. به عبارت دیگر یکی از فاکتورهای مهم در بازی فوتسال استقامت در سرعت می باشد، زیرا در این بازی بازیکن ها باید بتوانند طی مدت زیادی همواره سرعت خود را در زمین حفظ نمایند.
قدرت
از آنجایی که عمده فعالیت های بازیکنان فوتسال در جریان بازی فوتسال نیازمند بهره گیری از عامل توان می باشد لذا توجه به یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار بر توان یعنی قدرت بیشینه در دو محور بالا و پایین تنه بسیار ضروری است (۳۰)
توان
محصول سرعت و قدرت را توان می گویند (۸،۳۹). در جریان بازی فوتسال بازیکنان بارها از تکل وپریدن برای ضربه های خود استفاده می کنند و باید بتوانند با سرعت و جهش های مختلف خود را به توپ برسانند. بنابراین توان بیشتر، هنگام شوت زدن،دویدن و جابه جایی هامی تواند برای بازیکنان عامل مثبتی به حساب آید. یافته های مربوط به آزمون پرش عمودی بازیکنان فوتسال ایرانی با میانگین ۳۶/۴۹ سانتی متر، نشان دهنده ی توان پایین آنان در فعالیت های انفجاری است به گونه ای که نتیجه این آزمون برای بازیکنان ملی امریکا دررشته های گوناگون، ۲/۷۶ سانتی متر برای زنان و ۴۴/۹۱ سانتی متر برای مردان به دست آمده است ( ۱۴،۶۲ ). با توجه به ماهیت بازی فوتسال و ضرورت استفاده از توان انفجاری پاها، تاکید براین امر در برنامه تمرینی بازیکنان فوتسال ضروری است.
سرعت
سرعت یک توانایی جسمانی ضروری جهت حرکت و اجرای حرکت در زمان مناسب می باشد. میزان سرعت می تواند توسط مدت فعالیت یا نسبت فاصله و زمان بیان گردد(۹۵). سرعت نقش مهمی در بیشتر ورزش ها دارد وهر ورزش نوع خاصی از سرعت را نیاز دارد. عمدتا سطح سرعت به وسیله عوامل ارثی دستگاه عصبی-عضلانی تعیین می شود بنابراین احتمال توسعه سرعت محدود است. با وجود این حقیقت، این امکان وجود دارد که برای بهبود سطح سرعت از تمرینات خاص با سرعت حداکثر، تمرینات قدرتی مطلوب جهت تکمیل اجرای حرکتی ورزشکار استفاده کرد. زمان اجرای دو ۱۰و ۲۰ متر سرعت بازیکنان نخبه فوتسال ایران بترتیب ۹۱/۱ و ۲۴/۳ ثانیه بدست آمد. این ویژگی در انجام ضدحمله ها و دفاع در مقابل ضدحمله های حریف نقش تعیین کننده ای دارد و باید ارتقا یابد(۱۴).
چابکی
چابکی عبارت است از نوعی قابلیت عضلانی و جنبش پذیری که با بهره گرفتن از آن می توان وضعیت و مسیر حرکت بدن را با حفظ تعادل و درک موقعیت به صورت ارادی درحداقل زمان مشخص، تغییر داد. بنابراین به ترکیب مجموعه ای از سرعت،قدرت،عکس العمل های سریع، تعادل و هماهنگی،چابکی اطلاق می شود(۱۵). در فوتسال بازیکنانی که بتوانند به سرعت در هر جهت با وضعیت های بدنی متفاوت واکنش نشان دهند اغلب نقش تعیین کننده ای به عنوان مدافعان و مهاجمین به ویژه در مقابل دروازه دارند. بازیکنان مرتباً باید به طرف جلو، عقب و یا طرفین خود حرکت نموده و برای رسیدن به توپ سرعت خود را نیز حفظ نمایند بنابراین چابکی یکی از فاکتورهای مهم در بازی فوتسال است. چابکی برای بازیکنان نخبه فوتسال ایران ۱۱/۱۶ ثانیه در آزمون ایلی نویز به دست آمده که رکورد خوبی نبوده و در مقایسه با یافته های سایر پژوهش ها در این زمینه پایین تر بوده است(۱۴،۶۲،۶۸).
به هرحال با توجه به ارتباط مثبت و معنادار بین چابکی و سرعت، می توان انتظار داشت که در صورت ضعیف بودن یکی از این دو عامل دیگری نیز تحت تاثیر قرار گیرد. همچنین باتوجه به اهمیت هردو عامل در اجرای بازیکنان فوتسال، مربیان فوتسال باید در برنامه های آماده سازی تیم ها توجه ویژه ای به این نوع تمرینات داشته باشند.
انعطاف پذیری
انعطاف پذیری توانایی اجرای اعمال مفصلی در یک گستره وسیعی از حرکت با دامنه مطلوب است (۷) که به آرایش و ویژگی های کیفی تاندون ها، لیگامنت ها،بافت های پیوندی و عضلات بستگی دارد. انعطاف پذیری نه به طور واضح یک توانایی جسمانی و نه یک توانایی هماهنگ کننده در نظر گرفته می شود بلکه یک قابلیت پیچیده ای است که از طریق سطح آن توانایی های جسمانی و هماهنگ کننده در اجراهای مختلف تحت تاثیر قرار می گیرد. همچنین انعطاف پذیری ارتباط نزدیکی با قدرت، استقامت، سرعت و مهارت دارد(۷). داشتن انعطاف پذیری، بازیکنان فوتسال را قادر می سازد تا در شرایط سخت خود را به توپ برسانند و ضربه مورد نظر خودرا بزنند، همچنین باعث می شود که بازیکنان آسیب نبینند، چون یکی از عوامل مهم آسیب دیدگی ورزشکاران، نداشتن انعطاف پذیری مناسب در رشته ورزشی مخصوص به خود می باشد(۷،۱۱،۲۲). انعطاف پذیری بازیکنان نخبه فوتسال ایران در یک تحقیق با بهره گرفتن از آزمون خمش به جلو [۲۳]به طور میانگین ۵/۳۳ سانتی متر بدست آمدکه در مقایسه با بازیکنان کشور های دیگر، در سطح مطلوبی قرار داشت (۱۴).
عوامل مؤثر بر توان هوازی
وراثت
ظرفیت های فیزیولوژیکی و عملکردهای جسمانی تا حد زیادی توسط وراثت محدود می گردد(۲۸). هم اکنون به خوبی ثابت شده است که خزانه ی ژنی افراد تعیین کننده آن است که آیا فرد از نظر توان هوازی و عملکرد استقامتی مستعد است یا خیر(۵۰). اما در پاسخ به این سوال که توان هوازی چه اندازه تحت وراثت قرار می گیرد، نتایج متفاوت و گاه ضد و نقیضی عنوان شده است (۵۰،۵۱). برخی از محققین بیان داشته اند که ۹۳درصد از ظرفیت هوازی(vo2max)به طور ژنتیکی تعیین می شود(۸۲). در حالی که برخی از محققین معتقدند توان هوازی کمتر تحت تاثیر وراثت قرار می گیرد(۲۷). به هر حال نقش وراثت در تعیین توان هوازی بسیار اساسی است و محققین معتقدند که میزان پیشرفت vo2maxفرد در اثر تمرین به عوامل وراثتی وابسته است(۸۲).
تمرین
اثرات تمرین بر توان هوازی مورد مطالعه وسیعی قرارگرفته است و شکی نیست که تمرین سبب افزایش توان هوازی می گردد(۶۵). برنامه های تمرینی مناسب سبب افزایش در توان هوازی بزرگسالان،جوانان،زنان و مردان می شود،ولی میزان افزایش در توان هوازی ورزشکاران استقامتی که خود توان هوازی بالایی دارند کمتر از غیر ورزشکاران می باشد به طوری که میزان پیشرفت در توان هوازی برای افرادی که در هنگام تمرینات دارای مقدار توان هوازی بالایی بوده اند تنها ۲تا۳درصد گزارش شده است ولی کسانی که در شروع تمرینات دارای مقدار توان هوازی کمتری بوده اند به میزان ۳۰تا۵۰درصد پیشرفت حاصل کرده اند(۸۵). افزایش در میزان vo2max توسط دو متغیر اصلی صورت میگیرد که عبارتند از:
الف)افزایش در برون ده قلبی ب) افزایش در اخذ اکسیژن به وسیله عضلات مخطط(۹).
برون ده قلبی مقدار خونی است که در هر دقیقه توسط قلب به داخل آئورت تلمبه زده می شودوبه عواملی نظیر متابولیسم بدن،استراحت یا فعالیت، سن،جنس و جثه بدن بستگی دارد(۳۵). که هرقدر برون ده قلبی ورزشکاری بیشترباشد،توان هوازی او بیشتر است وبالعکس(۵). به طور کلی عقیده براین است که تمرینات هوازی حداکثر اکسیژن مصرفی را به میزان ۵تا۲۰درصد افزایش می دهد(۹). تاباتا(۱۹۹۶) و همکارانش نشان دادند که یک برنامه تمرینی با شدت متوسط(تمرین با ۷۰درصد حداکثر اکسیژن مصرفی)و یک برنامه تمرینی با شدت بالا(۷ ست ۲۰ثانیه ای با ۱۷۰درصد حداکثر اکسیژن مصرفی)هردو می تواند موجب افزایش در توان هوازی شود(۹۰).
سن وجنس
مطالعات طولی و مقطعی هردو نشان می دهند که حداکثر اکسیژن مصرفی بطورخطی از سن ۴سالگی تا اواخر دوره ی نوجوانی درپسران و تا سن ۱۲تا۱۳سالگی در دختران افزایش می یابد(۸۶). مطالعات انجام شده برای مقایسه توان هوازی مردان و زنان بطور کلی نشان می دهد که توان هوازی زنان پایین تر از مردان است(۶۴). توان هوازی تقریبا در سن ۱۸-۲۰سالگی در هردو جنس به نقطه اوج خود می رسد و بعد از آن به آهستگی رو به کاهش می گذارد(۶۹،۷۳،۷۴).
ترکیب بدن
مطالعات انجام شده در مورد ارتباط میان ترکیب بدن و توان هوازی بیشتر به ارتباط میان چربی بدن و vo2max تاکید دارد (۴،۸۴،۹۷). افرادی که چربی بیشتری دارند به هنگام اجرای فعالیت های هوازی با نوعی وزن حاصل از چربی اضافه بدن مواجه هستند که این اضافه وزن عملکرد آنان را تضعیف می کند (۹۷). مطالعه انجام شده به روی دانشجویان پسر رشته تربیت بدنی نشان می دهد که میان درصد چربی بدن و توان هوازی آنان ارتباط منفی معناداری وجود دارد(۳۶). همچنین مطالعه انجام شده به روی دانشجویان دختر ورزشکار وغیر ورزشکار نشان می دهد که بین توان هوازی ودرصد چربی بدن هریک از گروه های ورزشکار و غیر ورزشکار و کل نمونه های تحقیق ارتباط منفی معناداری وجود دارد و محققین در نتایج خود عنوان می کنند که چربی عامل مهمی در کاهش حداکثر توان هوازی محسوب می شود(۴). گوتین [۲۴]در مطالعه به روی دختران چاق ۷-۱۱ ساله گزارش می کند که همرا با کاهش درصد چربی بدن نمونه ها در اثر یک برنامه تمرینی هوازی، افزایش معناداری در توان هوازی آنان به وجود آمده است (۷۰).
ارتفاع
به گفته محققین ارتفاع می تواند vo2max، ضربان قلب و پاسخ های تهویه ای را تحت تاثیر قرار دهد(۶۶). vo2max به طور ثابت با افزایش ارتفاع کاهش می یابد (۷۲). این کاهش به عواملی همچون سطح آمادگی جسمانی فرد، جنس،ارتفاع،محل زندگی دائمی فرد و مدت اقامت در ارتفاع نسبت داده می شود(۶۶). برخی از محققین معتقدند که vo2maxاز ارتفاع ۱۵۰۰متری به بعد کاهش می یابد(۶۳).
درصد توزیع تارهای عضلانی
عضلات بدن انسان به طور کلی به دو دسته تند انقباض (ft) و کند انقباض (st) تقسیم بندی شده است هریک از این دونوع تار دارای ویژگی های سوخت و سازی مخصوص به خود هستند(۹۷).
به طور کلی تارهای تند انقباض از نظر بیوشیمیایی برای انجام فعالیت های استقامتی مناسب ترین شرایط را دارند. آنزیم های درگیر در واکنش های سیستم هوازی در تارهای کند انقباض از فعالیت بیشتری برخوردار بوده و نیز تعداد و اندازه میتوکندری ها، تعداد مویرگ ها ی موجود به ازای هر تار عضلانی (دانسیته مویرگی )و محتوای میوگلوبین در تارهای کند انقباض بیشتر است (۲۷). از طرف دیگر تارهای تند انقباض از نظر بیوشیمیایی برای انجام کارهای بی هوازی مناسب تر هستند(۸۹).
روش های ارزیابی عملکرد هوازی
توان هوازی بیشینه از طریق تعیین اکسیژن مصرفی بیشینه بعنوان عملکرد هوازی ارزشیابی می شود (۵) اکسیژن مصرفی بیشینه به دو شیوه مستقیم و غیر مستقیم قابل اندازه گیری می باشد. روش مستقیم در آزمایشگاه و معمولا بر روی دوچرخه کارسنج یا نوار گردان انجام می شود. آزمون های متفاوتی که از روش غیر مستقیم به برآورد حداکثر اکسیژن مصرفی می پردازند را می توان به آزمون های میدانی، آزمون های پله، آزمون های آزمایشگاهی زیر بیشینه و آزمون های آزمایشگاهی بیشینه تقسیم بندی کرد(۸۲).
آزمون های میدانی نظیر دو یک مایل، دو یک و نیم مایل، یک مایل پیاده روی یا ۹دقیقه دویدن،۳مایل پیاده روی، ۱۲ دقیقه رکاب زدن دوچرخه، ۱۲ دقیقه شنا کردن، ۱۲ دقیقه دویدن، آزمون راه رفتن راکپورت، آزمون پیسر[۲۵]یا شاتل ران(که در در حال حاضر در صدر فهرست آزمون های هوازی میدانی است) و. . . می باشد(۳۱،۵۲،۵۸) تمامی این آزمون ها به نوعی بیشینه محسوب می شوند. آزمون های پله، آزمون هایی نظیر :آزمون پله ۳دقیقه ای کوئین، آزمون پله کانادایی،آزمون پله بیشینه ناگل،آزمون پله اسو و. . . است (۲۳،۳۲،۶۷،۸۰،۸۲،۹۱)که فرد می بایست با آهنگ خاص ودر زمان معین از پله ای به ارتفاع مشخص بالاوپایین برود که در پایان با اندازه گیری ضربان قلب و قرار دادن آن در معادله مربوط به هریک از آزمون ها، توان هوازی فرد محاسبه می شود(۸۲).
آزمون های آزمایشگاهی زیر بیشینه که به روی نوار گردان یا دوچرخه کارسنج انجام می شوند به دو دسته آزمون های یک مرحله ای و آزمون های چند مرحله ای تقسیم می شوند(۱،۸۳). از میان آزمون های مختلفی که با بهره گرفتن از مدل یک مرحله ای و چند مرحله ای به اندازه گیری حداکثر اکسیژن مصرفی می پردازند می توان از آزمون های دوچرخه آستراند، دوچرخه فاکس، برنامه اصلاح شده بروس و برنامه اصلاح شده بالک و راس نام برد(۳۲،۷۱). فرض مشترک همه این آزمون ها این است که ضربان قلب و اکسیژن مصرفی نسبت به افزایش بار به طور خطی افزایش می یابد و محققین با اندازه گیری ضربان قلب فرد، میزان vo2max او را با معادلات مختلف پیش بینی می نمایند (۷۱،۸۲).
ازمیان آزمون های آزمایشگاهی بیشینه که به روی دوچرخه کارسنج اجرا می شوند می توان پروتکل اتورر و دیویس، پروتکل آستراند و پروتکل مک آردل را نام برد(۷۱،۸۲،۸۸). و از میان آزمون هایی که به روی نوارگردان اجرا می شوند می توان پروتکل بروس، پروتکل بالک،پروتکل پولاک، پروتکل تایلور و پروتکل کاستیل و فاکس را نام برد(۳۲،۷۱،۸۲).
هرچند آزمون های زیر بیشینه از نظر علمی کاربرد بیشتری نسبت به آزمون های بیشینه دارند ولی میزان دقت آزمون های زیر بیشینه در برآورد vo2max کمتر از آزمون های بیشینه است. آزمون های نوار گردان بیشینه دقیق ترین روش بعداز روش مستقیم در اندازه گیری vo2max ( با بهره گرفتن از گاز آنالایزر ) به حساب می آیند(۳۲).
روایی، پایایی و ویژگی آزمون های توان هوازی
برای اطمینان از دقت ارزیابی توان هوازی ورزشکاران، باید آزمون هایی انتخاب شود که معتبر، پایا و عینی باشند. این مفاهیم پایه، باید به دقت فهمیده شوند تا ارزش نسبی آزمون های آزمایشگاهی ومیدانی ویژه توان هوازی و فرمول های برآورد کننده، ارزشیابی شوند( ۳۹).
روایی آزمون
روایی آزمون، به توانایی یک آزمون برای اندازه گیری دقیق یک ویژگی با حداقل اشتباه، گفته می شود. وقتی توان هوازی به طور مستقیم با بهره گرفتن از آزمون های آزمایشگاهی سنجیده می شود، شاخص های ملاک یا مرجع به دست می آید. با وجود این، برخی از آزمون های آزمایشگاهی و میدانی نمی توانند توان هوازی را به طور مستقیم اندازه گیری کنند. در این موقع، لازم است تا از اندازه گیری های غیر مستقیم استفاده شود تا ارزش شاخص مرجع به دست آید. برای مثال، فیزیولوژیست های ورزشی، اندازه گیری مستقیم V02max ( یعنی جمع آوری و تجزیه و تحلیل نمونه گازهای بازدمی هنگام فعالیت ورزشی بیشینه ) را استفاده می کنند تا شاخص ملاک استقامت قلبی _ تنفسی به دست آید. با وجود این، اندازه گیری مستقیم V02max، به تجهیزات گران قیمت و تخصص فنی قابل ملاحظه ای نیاز دارد. بنابراین، در آزمایشگاه، V02max را معمولاً با بهره گرفتن از فرمول هایی که مقدار برون ده کار هنگام آزمون فعالیت ورزشی شیب دار را به اکسیژن مصرفی تبدیل می کنند، استفاده می شود. در میادین ورزشی، فرمول های برآورد استفاده می شوند تا V02max حاصل از ترکیب متغیرهای برآورد کننده فیزیولوژیکی، جمعیتی و عملکردی به دست آید. به علت آن که آزمون های میدانی و فرمول های تبدیل کننده، توان هوازی را به طور غیر مستقیم اندازه گیری می کنند، لذا این معادله ها، خطاهای برآورد دارند (۳۹).
یکی از راه هایی که محققین با بهره گرفتن از آن، روایی آزمون های توان هوازی را کمی می کنند، محاسبه ارتباط بین نمرات برآورد کننده ( ′y ) و نمرات ملاک ( y ) می باشد. این کار با بهره گرفتن از ضریب همبستگی صورت می گیرد (′y , ry) ارزش ( مقدار ) ′y , ry به عنوان ضریب روایی[۲۶] شناخته شده است. مقدار ضریب همبستگی نمی تواند از ۱ بیشتر شود، لذا هر چقدر مقدار r به ۰/۱ نزدیک ترباشد، نشان دهنده ارتباط ( روایی) قوی تر آزمون است. ضریب روایی آزمون های توان هوازی معتبر و فرمول های برآوردی معمولاً بیشتر از ۸۰/۰ است ( ۳۹).
پایایی آزمون هوازی
فرم در حال بارگذاری ...
