وبلاگ

موافق

۱۸.۳%

۲۰.۰%

۲۴.۴%

مخالف

۸۱.۷%

۸۰.۰%

۷۵.۶%

البته نتایج حاصل از پیمایشهای جهانی(سال ۲۰۰۰-۲۰۰۳) نیز نتایج فوق را تایید میکند(پیوست)
۴-۳-۲-۳- مرحله سوم
در این مرحله با مقایسه تغییرات در این نگرشها میتوانیم تغییرات در سنخهای ارزشی را حدس بزنیم. البته در این قسمت نیز هر نگرش را جداگانه مورد بررسی قرار می‌دهیم.
۴-۳-۲-۳-۱-ارزشها و نگرشهای دینی :
تنها گویه‌ای که در تمام پیمایشها تکرار شده است پرسش درباره مناسک جمعی (رفتن به مسجد) است اما می‌توان در میان پیمایش‌ها سوالات مشابه دیگری نیز مشاهده نمود ، گویه‌های پیمایش‌های مختلف درباره اقامه نماز در مسجد و نتایج آماری هر پیمایش را در پیوست(جدول ()) مشاهده می‌کنید(اوّلین جدول در مورد یک گروه سنی خاص (۲۵ - ۱۵) سال و جدول دوّم یک مطالعه طولی برای یک سن خاص (۲۵ – ۱۵) از ۱۳۵۳ تا بالاتر از ۵۰ برای ۱۳۸۲ است).

(در سال ۵۳ دو سوال در این زمینه پرسیده شده است آیا به مسجد می‌روید و هر چند وقت یکبار. محسنی در متن خود اشاره می‌کند «رفتن به مسجد با توجه به اینکه به طور کلی از رفتارهای پسندیده محسوب می‌شود عمومیت قابل ملاحظه‌ای دارند و نسبت کسانیکه به مسجد می‌روند به ۷۱% می‌رسند(محسنی،۱۳۵۵) (آمار ۳۶/۴۶ درصد برای ۱۵ – ۲۵ ساله‌های شهری) می‌توان نتیجه گرفت که از افرادی که به سوال «آیا به مسجد می‌روید» جواب بلی داده‌اند سوال بعدی را پرسیده‌اند.
شاهد دیگر گویه‌های دیگر است به طوریکه در سوال دوّم گویه‌ای به عنوان اصلاً و یا هیچوفت مشاهده نمی‌شود، شاید دلیل آورده شود به علت عمومیت گزینه ۲ یا ۳ بار در ماه به منزله نرفتن به مسجد حساب آید ولی نگاهی به آمار این قسمت و گویه خیر در سوال اوّل این نظریه را رد می‌کند. بنابراین ابتدا درصدهای سوال اوّل را تصحیح می‌کنیم و سپس سوال دوّم (شهری ۱۵ – ۲۵ ساله) و سپس درصد آری از سوال اوّل را در همه درصدهای سوال دوّم ضرب کرده و میزان به مسجد رفتن شهری‌های ۱۵ – ۲۵ ساله را بدست می‌آوریم).
تغییرات در بهجای آوردن نماز در مسجد در طی این ۳۰ سال(۴ پیمایش) را در پیوست جداول
(۲و۳)و( نمودارهای(۴-۲ و ۳) مشاهده میکنید.
نمودار ۴-۲: درصد افرادی که بسیار به مسجد میروند(طولی)

نمودار ۴-۳: درصد افرادی که بسیار به مسجد میروند(نسلی)

سوالهای دیگر تنها بین ۲ یا ۳ پیمایش مشترک بوده‌اند
-انجام فریضه نمار :نتایج را در پیوست، جدول (۴و۵) و نمودارهای(۴-۴و۵) مشاهده میکنید
نمودار ۴-۴: درصد افرادی که اظهار داشته اند که نماز خود رامرتب میخوانند(طولی)

نمودار ۴-۵: درصد افرادی که اظهار داشته اند که نماز خود رامرتب میخوانند(نسلی)

- به نظر شما آدم صوابکار کیست؟(پیوست، جدول (۶,۷) و (نمودارهای (۴-۶ و۷)) .
نمودار ۴-۶: درصد افرادی که برای معرفی انسان صوابکار دلایل مذهبی را عنوان نمودهاند(طولی)

نمودار ۴-۷: درصد افرادی که برای معرفی انسان صوابکار دلایل مذهبی را عنوان نمودهاند(نسلی)

در رابطه با سوال “آدم صوابکار کیست؟” در پیمایش‌های ۷۴ و ۸۲ گویه‌ای با همین مضمون به چشم می‌خورد اما گویه‌های هر سه پیمایش با یکدیگر متفاوتند، مرحوم اسدی گویه‌ها را به دو قسمت دلایل مذهبی و غیر مذهبی تقسیم‌بندی نموده است که برای روشن ساختن بعد تجربی دین مفید به نظر میرسد. نگارنده خود پاخهای گویه های پیمایش ۷۴، ۸۲ را بر اساس این معیار تقسیم‌بندی نموده است.
- به نظر شما آدم گناهکار کیست : این گویه را نیز همانند گویه قبل به دوگزینه دلایل مذهبی و غیر مذهبی تقسیم می‌کنیم . (پیوست، جدول (۸) و نمودار (۴-۸))
نمودار ۴-۸: درصد افرادی که برای معرفی انسان گناهکار دلایل مذهبی را عنوان نمودهاند(طولی)

- از قدیم گفتهاند که سرنوشت هر کس روی پیشانیش نوشته شده است. با وجود اینکه این گویه به گونه‌ای نشان دهنده درجه تقدیرگرایی به شمار می‌رود ولی به دلیل همبستگی این شاخص با شاخص‌های دینی، به این گویه نیز توجه می‌کنیم، (پیوست،جداول(۹و۱۰) و نمودارهای(۴-۹و۱۰)).نمودار ۴-۹: درصد افرادی که به گویه “از قدیم گفتهاند که سرنوشت هر کس روی پیشانیش نوشته شده است” پاسخ مثبت دادهاند(طولی)

نمودار ۴-۱۰: درصد افرادی که به گویه “از قدیم گفتهاند که سرنوشت هر کس روی پیشانیش نوشته شده است” پاسخ مثبت دادهاند(نسلی)

- به دو گویه‌ نیز برمی‌خوریم که در دو پیمایش ۵۳ و ۸۲ تکرار شده‌اند و آن نگرش به گذشته و آینده مذهب است. این گویه یکی از گویه‌هایی است که تحولات فرهنگی را نشان می‌دهد. همانگونه که مشاهده می‌کنید ظهور دین‌گرایی و بیشتر شدن نقش آن در سال ۵۳ و افول و کمرنگ شدن آن در سال ۸۲ از پیش‌بینی‌های آینده دین‌داری از نظر مردم است در واقع افراد اظهار داشته‌اند که مردم بعد از سال ۵۳ نسبت به قبل آن دیندارترند و همچنین قبل از سال ۸۲ نسبت به بعد از آن. بنابراین ما با یک نمودار ۸ شکل در وضع دینداری مردم طی سالهای ۵۳ – ۸۲ مواجهیم (البته از نظر این دو گویه). (پیوست،جداول(۱۱و۱۲)و نمودارهای(۴-۱۱و۱۲)).
نمودار ۴-۱۱: درصد افرادی که برای گویه “آینده توجه به مذهب بیشتر خواهد شد یا کمتر” پاسخ بیشتر میشود را انتخاب کردهاند(طولی)

نمودار ۴-۱۲: درصد افرادی که برای گویه ” به نظر شما مردم نسبت به سابق به چه میزانی به امور دینی توجه میکنند ” پاسخ بیشتر شده است را انتخاب کردهاند(طولی)

زیارت اماکن متبرکه: نتایج را در پیوست،جدول(۱۳) و نمودار (۴-۱۳) مشاهده میکنید.
نمودار ۴-۱۳: افرادی که زیاد به زیارت اماکن متبرکه میروند(طولی)

- رفتن به مجالس روضهخوانی: نتایج را در پیوست،جدول(۱۴) و نمودار (۴-۱۴) مشاهده میکنید.