۱-۳-۲-ضرر
یکی دیگر از مبانی جرم اتگاری جعل مهر ، ضرر است .ضرر در واقع نتیجه جرم جعل وشرط تحقق آن است.در جرایم علیه آسایش عمومی، عنصر ضرر مفروض است و نیاز به اثبات ندارد.قدر متقین ضرر لازم برای تحقق جعل ، ضرر احتمالی عمومی است و تحقق ضرر شرط نمی باشد.لازم به ذکر است که در فصل سوم به طور جداگانه و مفصل به بررسی انواع ضرر خواهیم پرداخت و در اینجا به طور خلاصه به آن اشاره کردیم.[۱۵]
فصل دوم :عناصر جعل مهر
در خصوص جرم جعل مانند سایر جرایم لازم است که عناصر متشکله این جرم را در محدوده حقوق کیفری ایران مورد بررسی قرار دهیم . یکی از عناصر اصلی و ارکان تشکیل دهنده جرم جعل که در واقع پیکره جرم را تشکیل می‌دهد عنصر مادی جرم می‌باشد. رکن مادی هر جرمی از عناصر متعددی تشکیل شده است و اجزاء این عناصر از جرمی تا جرم دیگر متفاوت هستند ، لذا ارائه یک نمای کلی از رکن مادی جرم و عناصر تشکیل دهنده آن به بررسی آن جرم کمک زیادی خواهد کرد .
۲-۱-رکن مادی:
عناصر رکن مادی هر جرمی را قانون‌گذار تعیین می‌کند ، ولی متاسفانه در خصوص جرم جعل همه اجزاء تشکیل دهنده جرم جعل مهر ، به خوبی توسط قانون گذار تبیین نشده است وآنچه که در تبیین این عناصر به ما کمک می‌کند رویه قضایی و دکترین حقوقی می‌باشد .برای تحقق جرم علاوه بر عنصر مادی محتاج به وجود عنصر دیگری یعنی عنصر روانی است ، جرم از نظر قانونی هنگامی رخ داده است که افعال مادی تشکیل دهنده آن ،عنصر مادی از موجودی واجد ادراک و اختیار عنصر روانی صادر شده باشد.
اجزای تشکیل دهنده عنصر مادی جعل مهر که در این مبحث مورد بررسی قرار خواهد گرفت عبارت است ساختن مهر و انتساب مهر به اشخاص حقیقی.
۲-۱-۱- ساختن مهر
اصولا موضوع جرم جعل ، نوشته وسند است ، لکن قانون گذار ایران در مواد مربوط به جعل ، برخی از اشیاءرا نیز به عنوان موضوع این جرم قرار داده است . به عبارت دیگر موضوع اصلی جعل نوشته و سند می‌باشد و تعمیم این جرم به اشیایی مانند مهر، بنا بر تصریح قانون گذار است .این تصریح قانون گذار ، مشکلی را که حقوق دانان برخی از کشورهای دارای نظام کامن لا با آن مواجهند ، برطرف کرده‌است. چرا که در این کشورها ، قانون گذار در خصوص موضوع جرم جعل فقط به نوشته اشاره کرده‌است .در یک تقسیم بندی کلی جرم جعل به دو صورت می‌تواند محقق می شود .
الف :ساختن
ب: دست بردن
البته به کار بردن را نیز با مسامحه و اغماض می توان به عنوان صورت سوم فعل در جرم جعل عنوان نمود چه آنکه علی رغم اینکه به کار بردن مهر دیگری در واقع جعل نبوده بلکه در حکم جعل می‌باشد ولی به لحاظ اینکه قانون گذار این مورد را نیز از مصادیق جعل بر شمرده است به ناچار و مسامحه به عنوان صورت سوم فعل در جرم جعل قابل طرح می‌باشد .
الف:ساختن
یکی از صور فعل در جرم جعل ساختن یا به وجود آوردن برخلاف حقیقت است ساختن در لغتبه معنی: بناکردن . عمارت . عمارت کردن .برآوردن . پی افکندن . بن افکندن . بنیان ساختن۱ استکه در جعل به دو صورت می‌باشد:
۱- ساختن مهر یا امضاء اشخاص
در جرم جعل مهر منظور از ساختن مهر،درست کردن مهر دیگری بدون مجوز می‌باشد. در ساختن مهر ،ممکن است جاعل مهر اصلی را نداشته باشد و از روی آثاری که بر روی نوشته یا کاغذ با قیمانده است مباشرتا اقدام به ساخت مهر می‌کند یا ممکن است جاعل مهری را از ابتدا تا انتها بسازد ویا در مهری که قبلا ساخته شده تغییراتی را ایجاد کند .بنابرین جرم جعل مهر به دو صورت از طرف فاعل آن قابل ارتکاب است .
صورت اول ،جعل مربوط به فیزیک یا قالب مهراست .
صورت دوم مربوط به نقش مهر روی کاغذ است .
جعل مهر در صورتی که مربوط به فیزیک یا قالب مهر باشد خود به ۲صورت محقق می شود .
یک مورد وقتی که مهر قبلا ساخته شده و مرتکب مانند آن را می‌سازد .
مورد دوم وقتی که مهر قبلا ساخته نبوده و مرتکب بدوا آن را می‌سازد .
امادر مورد جعل مهر از طریق نقش مهر روی کاغذ یا نقاشی مهر ۲شرط لازم و ضروری است :
اول اینکه نقاشی مهر با مهر اصلی شباهت داشته باشد .
دوم اینکه نقش مهر روی کاغذ قابل انتساب باشد .
در مورد شباهت در جعل مهروقابلیت انتساب در مباحث بعدی به طور مفصل توضیح خواهیم داد.
اما منظور از ساختن امضاء اشخاص منقوش نمودن امضای دروغی و نادرست اشخاص ذیل نوشته است.
۲-ساختن نوشته یا سند
در این مورد ابتدا تعریفی از نوشته وسندارائه می‌دهیم :
نوشته عبارت است۲ از خط یا علامتی است که در روی صفحه نمایان باشد خواه از خطوط متداول باشد یا [۱۶]غیر متداول ،مانند رمزها و علاماتی که دو یا چند نفر برای روابط خود قرار داده‌اند.صفحه ای که نوشته بر آن نمایان است فرقی نمی کند که کاغذ یا پارچه باشد یا آنکه چوب، سنگ، آجر، فلز ، یا ماده دیگر.خطی که بر صفحه نمایان است فرقی ندارد که به وسیله ماده رنگی با دست نوشته شده یا ماشین کپی و یا چاپ شده باشد همچنان که فرقی نمی نماید که بر صفحه حک شده باشد یا آنکه به وسیله آلتی برجستگی بر صفحه ایجاد کرده باشد.۱
[۱۷]نوشته در معنای موسع تمام علائم مادی است که قابل رویت و ثابت بوده و پیامی را منتقل نماید.سند در لغت به معنای هر تکیه گاه و دلیل و راهنمای مورد اعتماد است در این تعریف هر آنچه که بتواند به عنوان دلیل مورد استناد قرار۲می‌گیرد.ماده ۱۲۸۴ ق.م. مقرر داشته است: سند عبارت از هر نوشته که در مقام دعوا یا دفاع قابل استناد باشد.
بعد از بیان این تعاریف باید گفت منظور از ساختن سند یا نوشته به وجود آوردن سند یا نوشته ای که موجود نبوده اعم از اینکه مرتکب در به وجود آوردن سند صالح باشد یا نباشد.
ب :دست بردن
اعتبار مهر ها ایجاب می‌کند که اشخاص بدون مجوز قانونی اقدام به دست بردن مهرنکنند .تغییر دادن در هر جزء مهر اعم از اینکه مهر را از اعتبار ساقط کند یا نکند به نحوی که آن تغییر مخالف با واقعیت باشد جعل تلقی می شود . از این رو مصادیق اعمال انواع دست بردن در مهر، غیر محصور است و این دادگاه است که حسب مورد تشخیص تحقق عمل مرتکب و تطبیق آن را با جعل می‌دهد . تنها ملاکی که دادگاه باید رعایت کند این است احراز کند اولا عمل مادی از مرتکب سر زده و ثانیاً این عمل فاقد مجوز قانونی است اما اینکه چه نوع عملی به مصادیق جدید پیدا خواهند شد وظیفه دادگاه ها می‌باشد که مورد ارزیابی قرار دهند.
