- رساله زینون الکبیر الیونانى.
- رساله فى مسائل متفرقه.
- رساله فى الرد على جالینوس.
- رساله فى اعضاء الانسان.
- رساله فى اعضاء الحیوان.
- رساله فى الرد على یحیى النحوى.
- رساله فى اثبات المفارقات.
- السیاسه.
- السیاسه المدنیه.
- شرایط الیقین.
- العباره.
- علم الالهى.
- علم الحقایق.
- عیون المسائل.
- فصوص الحکم.
- الفصول الخمسه.
- فلسفه ارسطوطالیس.
- فلسفه افلاطون.
- فصول منتزعه (فصول المدنی).
- فضیله العلوم.
- القیاس.
- القیاس الصغیر على طریقه المتکلمین.
- مایصح و ما لا یصح من احکام النجوم.
- ما بعد الطبیعه.
- معانى العقل.
- ما ینبغى ان یقدم قبل تعلم الفلسفه.
- المدخل.
- المسائل الفلسفیه و الاجوبه عنها.
- المقولات.
- الملّه.
- الملّه الفاضله.
- موسیقى الکبیر.
- الوحده و الواحد.^[۴]
آثار فوق شامل تمامی مواردی است که از معلم ثانی به جا مانده و در انجام این پژوهش از برخی از آنها و بعضا ترجمه های آنان بهره های فراوانی برده شده است.

اوضاع و احوال دوران فارابی

فارابى احتمالاً در عصر خلافت معتضد (۲۷۹ ـ ۲۸۹ ق) وارد بغداد شده است و با توجه به وفات وى در سال ۳۳۹ ق، حیات علمى- فرهنگى و سیاسى او هم زمان با خلافت هشت تن از خلفاى عباسى بوده است. بنابراین، به جهت اختصارتنها اوضاع آشفته سیاسى همین مقطع تاریخى را، یعنى از آغاز نیمه دوم قرن سوم تا پایان نیمه اول قرن چهارم، بررسى خواهیم کرد.

ویل دورانت چهار عامل ضعف حکومت عباسى در این دوره را چنین برمی‏شمرد: فساد دربار، اختلافات مذهبى، کشمکش‏هاى سیاسى و بحران اقتصادى. او می‏نویسد: پیش از آن‏که حکومت به دست نیروهاى خارجى سرنگون شود، عوامل داخلى کار آن را به تباهى کشانیده بودند. قدرت خلفا به دلیل افراط در شرابخوارى، شهوترانى، عیاشى و بیکارى، سستى گرفته بود. برخى خلفاى ضعیف النفس بر تخت نشستند که از مشکلات حکومت به لذت‏هاى سستى زاى حرم پناه می‏بردند… و خصایل جنگی‏شان را از بین برد^[۵]. مسلماً زبونى و آشفتگى، نمی‏توانست دست نیرومندى را که براى متحد کردن این مخلوط پراکنده ولایات و قبایل لازم بود، پدید آورد. از اختلافات نژادى و اقلیمى، شورش‏ها پدید آمد، به‏طورى که عرب، ایرانى، شامى، بربر، مسیحى، یهودى و ترک، فقط در کار تحقیر همدیگر متفق بودند. بدتر از همه، در دین اسلام، که سابقاً مایه وحدت و اتفاق نظر بود، تفرقه افتاد، فرقه‏ها زاد، اختلافات سیاسى و جغرافیایى را سخت کرد، قحطى و فقر عمومى، از یک طرف، و زورگویى مأموران مالیاتى، از طرف دیگر، زندگى اقتصادى را دچار بحران کرده بود… ضعف پایتخت از لحاظ فعالیت سیاسى و نیروى جنگى، ولایت‏هاى دولت را به تفرقه داد و حکام محلى، در منطقه خویش حکومت مستقل داشتند و پایتخت خلافت، بر آن‏ها تسلطى ناچیز و ظاهرى داشت. آن‏ها در فکر دائمى کردن و بلکه موروثى نمودن منصب خود بودند. بدین‏سان گستردگى جغرافیایى جهان اسلام، که تحت لواى اسلام متحد شده بود و به تعبیر دولا ندلن، یکى از پدیده‏هاى شگفت تاریخ را به وجود آورده بود، به تدریج رو به تجزیه و فرو پاشى نهاد و خلفا که مردمى بى اعتماد و سختگیر بودند، سادگى پیشینیان را به کلى از یاد بردند و مانند پادشاهان قدیم مشرق، با شکوه و تجمل بسیار زندگى می‏کردند. در بغداد، علاوه بر درباریان، زمینداران بزرگ، که صاحب رعایا و بردگان فراوان بودند و هر یک، نیروى جنگى خاصى براى خود داشتند، جان گرفتند. در نواحى جداگانه قلمرو خلافت، امیرنشین‏هاى خود مختار بسیارى تأسیس گردید و خاندان‏هاى امیران محلى به وجود آمدند؛ از جمله، خاندان سامانیان در آسیاى میانه به حکومت رسید که بخارا، پایتخت آنان، از لحاظ شکوه و جلال با بغداد رقابت می‏کرد. خلافت بغداد، رفته رفته به یک رشته نواحى، که تحت اقتدار شاهزادگان یا امیران قرار داشت، تجزیه شد. منازعات داخلى، کشور را به ویرانى کشاند و اقتصاد مملکت را از هم گسیخت و هجوم ترک‏ها رونق خلافت بغداد را متوقف ساخت. خلفاى عباسى، کم و بیش به وضعیت آشفته و بحرانى مملکت پى بردند و به فکر چاره برآمدند. وقتى الراضى بالله (۳۲۲ ـ ۳۲۹) روى کار آمد و متوجه وضعیت بحرانى دولت و نیز خزانه خالی و تمرد سپاهیان و انتقاد شهروندان شد، تصمیم گرفت به اوضاع سر و سامانى بدهد. بر این اساس، نهاد جدیدى به نام «امیرالامرا» را تأسیس کرد تا برخى از مسئولیت‏هاى سیاسى نظامى و مالى را بر عهده گیرد و از بار سنگین آن بر دوش خلیفه بکاهد^[۶]. تعبیر بروکلمان این است که «التمس الخلیفه ظهیراً جدیداً یستند الیه» و ابن اثیر در کامل می‏نویسد: «لمّا رأى الراضى وقوف الحال عنده الجأته الضروره الى ان راسل ابابکر محمد بن رائق».
جرجى زیدان با اشاره به ایجاد نهاد امیرالامرا در قرن چهارم هجرى می‏نویسد: «امیرالامراء در واقع پادشاه و یا مثل پادشاه بود و پس از ابن رائق، سلاطین آل بویه در زمان اقتدار خود، شخصى را به نام رئیس‏الرؤسا خوانده، او را نایب خلیفه می‏گفتند و عنوان امیرالامرا را خودشان به هر کدام از اعضاى خانواده که شایسته می‏دیدند، اعطا می‏کردند». سپس او نتیجه می‏گیرد که یکى از موجبات سقوط خلفاى عباسى همین بود که خلیفه، همه کارها را به امیرالامرا و وزرا واگذار کرد و خود کنار رفت و به تدریج از اداره امور مملکت عاجز ماند^[۷]. در شرایطى که قدرت مرکزى کاملاً رو به اضمحلال و فروپاشى می‏رفت، حکومت‏هاى محلى احساس قدرت می‏کردند و هر کدام خواهان سهم بیش‏ترى از قدرت خلافت بودند، نافرمانی‏ها از حکومت مرکزى کاملاً آشکار بود، اطاعت آن‏ها تنها در ذکر نام خلیفه، در خطبه جمعه و ضرب نام او بر روى سکه‏ها بود و براى خلیفه، هر چند گاهى هدیه‏اى ارسال می‏کردند. آنان امارت و سلطنت را در خاندان خویش موروثى کردند و این نیروى گریز از مرکز، با تمایلات ناسیونالیستى و علایق اشرافیت و استقلال محلى توانست سلسله‏هاى مشهورى را در کنار نهاد خلافت، در تاریخ اسلام به ثبت برساند.

بخش دوم: مبانی اندیشه سیاسی فارابی

الف) فلسفه سیاسی

فارابی از اولین فیلسوفان مسلمان است که به فلسفه سیاسی پرداخته اند. در واقع فارابی پرآوازه ترین شخصیت فلسفی سده چهارم هجری، بنیان گذار بنای فاخری است که در جهان اسلام به «فلسفه سیاسی» شهره یافته است. یکی از شاخه های اندیشه سیاسی در حوزه تمدن اسلامی، فلسفه سیاسی است که ارجمندترین نماینده آن حکیم بزرگ ایران، ابونصر محمد فارابی است. وی نخستین اندیشمند بزرگ دوره اسلام است که با اقتدا به فیلسوفان یونانی و خاص افلاطون، به تأملی ژرف در سرشت مدینه و ارتباط انسان با آن پرداخته است. در سراسر تاریخ فلسفه در جهان اسلام، شاید هیچ کس به ژرفا و پهنای اندیشه او به اندیشه ورزی در باب سیاست نپرداخته است. تأثیر او در فیلسوفان و دانشمندان بعد از خود بی مانند بوده، متفکران و اندیشمندان سیاسی بعد از او، هر یک چهره ای کم فروغ تر از سلف خویش دارند. فلسفه سیاسی در جهان اسلام، به دست فارابی آفاقی بس گشاده تر یافت. از این رو این حکیم در این زمینه مرجع همه حکمائی است که پس از او آمدند؛ به گونه ای که فارابی با طرح و تدوین منظومه فلسفه سیاسی خود، در جهان اسلام مکتب جدیدی را به وجود آورد که همواره بر آراء و اندیشه سیاسی متفکران بعدی مؤثر بوده است. در واقع بنیانگذار حقیقی علم سیاست در تمدن اسلام فارابی بوده و تأثیر گسترده ای بر فلسفه سیاسی مسلمانان نهاده است در میان نامدارترین فلاسفه ای که از فارابی تأثیر پذیرفتند می توان از ابن سینا(درگذشت ۴۲۸)- در شرق ایران، ابن باجه(درگذشت ۵۹۵)، ابن طفیل(درگذشت ۵۸۱) و ابن رشد(درگذشت ۵۹۵)- همگی در اسپانیای اسلامی- نام برد.
معمولاً برای فهم افکار یک نظریه پرداز سیاسی اولین سؤال این است: «مشکل او کدام است؟» به نظر او چه چیزی خطرناک، فاسد و مخرب است؟ چه چیزی او را برانگیخته تا تعمق و تفکر ذهنی را به صورت نظریه سیاسی منسجم و اساسی به رشته تحریر درآود. هدفش کدام است؟ چه نارسایی و بی نظمی مشخص را می خواهد درمان کند؟ به طور حتم یک فیلسوف برای درمان مسأله ای ضروری و کاملاً مشخص که جامعه اش با آن درگیر است، به وادی اندیشه ورزی قدم می گذارد. بنابراین اوضاع سیاسی زمانه فارابی در شکل گیری فلسفه سیاسی او بی تأثیر نبوده است. بدین معنی که وی در عصر ناتوانی و زوال خلافت عباسیان و ظهور فرمانروایان خودکامه و پیدایی جنبش های استقلال طلبانه در سرزمین های تابعه بغداد و به وی‍ژه در ایران به اندیشه ورزی سیاسی پرداخته است. به نظر می رسد که فارابی در زمان خود با دو پرسش اساسی مواجه بوده است: یکی اینکه اساساً چه نسبتی میان «دین» و «فلسفه» و «عقل» و «وحی» وجود دارد. دیگری مسأله بحران خلافت و تبدیل آن به پادشاهی تقلّب بوده است؛ یعنی اینکه نظام سیاسی خلافت در نتیجه فساد سیاسی، اقتصادی و فرهنگی راه زوال را در پیش گرفته و به سلطنت مطلقه سوق پیدا کرده بود. چنان که ابن خلدون می گوید: به تدریج خلافت به عنوان اولین الگوی نظام سیاسی در اسلام به سلطنت و پادشاهی گرایش پیدا کرده بود^[۸].
در ارتباط با مسأله نسبت دین و فلسفه می توان گفت که در قرن سوم و چهارم موجی از شک و تردید که نبوت و انبیا را انکار می کرد حاکم بود و سخنگویان این مکتب دلایلی را برای انکار نبوت و انبیا مطرح می کردند. متفکرانی مثل «احمد بن طیب سرخسی» و «ابن رواندی» و به ویژه «محمد بن ذکریای رازی» از پیشروان این نظریه بودند و این متفکران مخالف سرسخت و نیرومند تلفیق دین و فلسفه بودند؛ هر گونه کوشش در این راه را باطل شمرده و معتقد بودند که تنها راه اصلاح فرد و جامعه فلسفه است و ادیان سرچشمه کشمکش و نزاع اند. این گروه در پاسخ نسبت میان «دین» و «فلسفه» و «عقل» و «وحی» بیشتر جانب عقل و فلسفه را گرفته و به عدم سازش میان «دین» و «فلسفه» معتقد بودند و تلاش می کردند با کنار گذاشتن «دین» و «وحی» تنها با ابزار خرد و فلسفه به درک حقیقت نایل آیند. بنابراین در زمانه فارابی دین و فلسفه از جهاتی در مقابل هم قرار گرفته بودند^[۹]. فارابی در واکنش و اعتراض به این نظریه پیرو سنتی بود که ریشه اش به مکتب اسکندریه و حکمت یونان می رسد و در پی پاسخ به پرسش زمانه خود یعنی نسبت «دین» و «فلسفه» تحت تأثیر اندیشه «فیلون» فیلسوف معروف یهودی مکتب اسکندرانی که در حدود بیست و پنج سال قبل از میلاد تا چهل سال بعد از میلاد می زیست، قرار گرفته است. شاید او اولین کسی است که با پاسخی که به پرسش از نسبت میان دین و فلسفه داده است آیندگان را در این وادی وامدار خود کرده است. فیلون معتقد بود که «کتاب مقدس» و فلسفه یونانی هر دو از یک حقیقت سخن می گویند و در نهایت معتقد به سازش میان «وحی» و «عقل» و «فلسفه» و «دین» بوده است^[۱۰].
فارابی در زمانه ای می زیست که مناقشات فکری و بحران سیاسی در جامعه اسلامی وجود داشته و در بلوغ فکری و فلسفی فارابی تأثیرگذار بوده است؛ به نوعی فارابی در چالش با این مناقشات فکری و بحران سیاسی به تدوین فلسفه سیاسی خود پرداخته است. لذا فارابی تنها فیلسوف ما بعد الطبیعه نیست بلکه فیلسوف مدنی هم هست. سیاست در نظام فلسفی او، جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده است. بنابراین «باید وی را به عنوان بنیانگذار فلسفه سیاسی در اسلام در نظر گرفت؛ در این باره وی بیشتر پیرو نظریات افلاطون بود که خود، او را امام فلسفه می خواند. با این دیدگاه می توان از فلسفه سیاسی فارابی به معنای دقیق کلمه سخن گفت، معمولاً گفتار سیاسی فارابی به نوعی از گفتار فلسفی او ناشی می شود. به طوری که اساس و پایه تفکر سیاسی فارابی ریشه در فلسفه او دارد. با مطالعه گذرای کتاب های «سیاست مدینه» و «اندیشه های اهل مدینه فاضله»، این بحث به طور واضح آشکار می گردد. «فارابی نخست کلیه مباحث مربوطه به وجود باری و کیفیت صدور جمیع موجودات از او- یا موجود اول و موجودات ثانی- می پردازد، و آنگاه در بحثی مسبوط در مورد جایگاه انسان و نفس انسانی و قوای آن در مجموع عالم هستی خوض می نماید و بر مبنای چنین بحثی است که سخن از سعادت انسانی و نیاز انسان به تعاون و اجتماع به میان می آورد.»^[۱۱]. فارابی بحث سیاسی یعنی علم مدنی خود را چنان طرح می کند که در افق فلسفه وجود قرار می گیرد. بحث فلسفه مدنی فارابی با بحث در مراتب موجودات آغاز می گردد: «بنابراین نظام خلقت از کامل ترین مرتبت وجود شروع و آغاز می شود و در رتبت بعد و به دنبال آن موجودی کمی ناقص تر از او است حاصل شده قرار گیرد و همچنین پس از این و به دنبال مرتبت همواره مراتبی دیگر به ترتیب الانقص فالانقص قرار می گیرد تا به موجودی پایان یابد که هر گاه به مرتبت(و یک گام پائین تر) به مادُن رود به مرتبه ای رسد که مرتبت «لا امکان وجودی» بود.».
درواقع اصطلاح فلسفه سیاسى، اولین بار در جهان اسلام، توسط حیکم ابونصر فارابى مورد استفاده قرار گرفت و با عناوین مختلف، آن را مطرح کرد. وى در کتاب «التنبیه على سبیل السعاده» فلسفه را به دو صنف تقسیم کرده است:
صنف اول، در خصوص موجودات غیر ارادى است که به آن، «فلسفه نظری» گویند و شامل مجموعه علوم تعالیم، علم طبیعى و علم مابعدالطبیعه است .صنف دوم، در مورد موجودات ارادى است که به آن، فلسفه عملى و فلسفه مدنى می‏گویند. فارابى در «التنبیه على سبیل السعاده» در تعریف فلسفه سیاسى می‏گوید: «عبارت است از شناخت امورى که به واسطه آن‏ها زیبایی‏ها براى اهل مدینه به دست می‏آید و قدرت بر تحصیل آن زیبایی‏ها براى آن‏ها و نگهدارى آن برایشان امکان‏پذیر می‏شود».

نمودار ۴-۱۰) نمودار هیستوگرام همکاری رهبر
۴-۱-۱۱) خودآگاهی رهبر
متغیر خودآگاهی دارای میانگین ۳۷/۳ و انحراف معیار ۸۴۸/۰ و واریانس ۷۲۰/۰ می باشد. همچنین خودآگاهی دارای حداقل نمره ۱ و حداکثر ۵ است.
جدول ۴-۱۱) جدول توصیفی خودآگاهی رهبر

نمودار ۴-۱۱) نمودار هیستوگرام خودآگاهی رهبر
۴- ۲) آزمون فرضیه های تحقیق
در این قسمت به بررسی فرضیه های پژوهش می پردازیم. همانگونه که در فصل سوم بیان گردید، با توجه به نوع فرضیه از آزمون ضریب همبستگی استفاده می کنیم. جهت مشخص نمودن نوع ضریب همبستگی(پارامتریک یا ناپارامتریک)، ابتدا از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف استفاده می کنیم که به شرح زیر است:
جدول ۴-۱۲) آزمون کولموگروف-اسمیرنوف

همانگونه که در جدول شماره ۴-۱۲ مشاهده می گردد از آنجاکه سطح معنی داری بیشتر از ۰۵/۰ است (sig=0/608)بنابراین توزیع داده ها نرمال است و می توان از آزمون های پارامتریک مانند ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون استفاده نمود.

۴-۲-۱) آزمون فرضیه اول
بین بعد درستی شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود دارد.
: بین بعد درستی شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود ندارد.
 : بین بعد درستی شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود دارد.
جدول ۴-۱۳) جدول همبستگی بعد درستی شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی

همانگونه که در جدول همبستگی ۴-۱۳ مشاهده می گردد، از آنجا که مقدار ۰۰۰/۰ sig = بوده و این مقدار کمتر از ۵%=  است، لذا  رد شده و با اطمینان ۹۵ درصد می‌توان گفت که بین بعد درستی شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود دارد و ضریب همبستگی(شدت رابطه) ۵۵۹/۰ است.
۴-۲-۲) آزمون فرضیه دوم
بین بعد تفکر استراتژیک شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود دارد.
: بین بعد تفکر استراتژیک شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود ندارد.
: بین بعد تفکر استراتژیک شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود دارد.
جدول ۴-۱۴) جدول همبستگی بعد تفکر استراتژیک شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی

همانگونه که در جدول همبستگی ۴-۱۴ مشاهده می گردد، از آنجا که مقدار ۰۰۰/۰ sig = بوده و این مقدار کمتر از ۵%=  است، لذا  رد شده و با اطمینان ۹۵ درصد می‌توان گفت که بین بعد تفکر استراتژیک شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود دارد و ضریب همبستگی(شدت رابطه) ۵۵۱/۰ است.
۴-۲-۳)آزمون فرضیه سوم
بین بعد توسعه سازمان و استعداد شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود دارد.
: بین بعد توسعه سازمان و استعداد شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود ندارد.
: بین بعد توسعه سازمان و استعداد شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود دارد.
جدول ۴-۱۵) جدول همبستگی بعد توسعه سازمان و استعداد شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی

همانگونه که در جدول همبستگی ۴-۱۵ مشاهده می گردد، از آنجا که مقدار ۰۰۰/۰ sig = بوده و این مقدار کمتر از ۵%=  است، لذا  رد شده و با اطمینان ۹۵ درصد می‌توان گفت که بین بعد توسعه سازمان و استعداد شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود دارد و ضریب همبستگی(شدت رابطه) ۵۸۹/۰ است.
۴-۲-۴) آزمون فرضیه چهارم
بین بعد همکاری شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود دارد.
: بین بعد همکاری شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود ندارد.
: بین بعد همکاری شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود دارد.
جدول ۴-۱۶) جدول همبستگی بعد همکاری شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی

همانگونه که در جدول همبستگی ۴-۱۶ مشاهده می گردد، از آنجا که مقدار ۰۰۰/۰ sig = بوده و این مقدار کمتر از ۵%=  است، لذا  رد شده و با اطمینان ۹۵ درصد می‌توان گفت که بین بعد همکاری شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود دارد و ضریب همبستگی(شدت رابطه) ۵۲۴/۰ است.
۴-۲-۵) آزمون فرضیه پنجم
بین بعد خودآگاهی شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود دارد.
: بین بعد خودآگاهی شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود ندارد.
: بین بعد خودآگاهی شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود دارد.
جدول ۴-۱۷) جدول همبستگی بعد خودآگاهی شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی

همانگونه که در جدول همبستگی ۴-۱۷ مشاهده می گردد، از آنجا که مقدار ۰۰۰/۰ sig = بوده و این مقدار کمتر از ۵%=  است، لذا  رد شده و با اطمینان ۹۵ درصد می‌توان گفت که بین بعد خودآگاهی شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود دارد و ضریب همبستگی(شدت رابطه) ۴۶۸/۰ است.
۴-۲-۶) آزمون فرضیه ششم
بین ابعاد شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود دارد.
: بین ابعاد شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود ندارد.
: بین ابعاد شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان رابطه وجود دارد.
جدول ۴-۱۸) جدول رگرسیون گام به گام ابعاد شایستگی رهبر و اشتیاق شغلی
Regression

که در آن و که عددی دلخواه می باشد. اگر باشد آنگاه آماره آزمون علامت فضا و اگر باشد آماره آزمون رتبه علامت دار فضا بدست می آید.
۴-۳-۲-۱- آماره آزمون علامت فضا در حالت یک متغیره
که چون ها حول متقارن هستند بنابراین تابع زیر را تعریف می کنیم:

از برابر صفر قرار دادن ، برآورد حاصل می شود و با توجه به اینکه در اینجا معادل با ای هست که در ابتدای این فصل با مشتق گیری از حاصل شد بنابراین در اینجا برآورد همان میانه خواهد بود.
۴-۴- تابع چندکی بر اساس روش مشتق گیری
از برابر صفر قرار دادن ها، میانه حاصل می شود و همچنین و به ترتیب آماره آزمون علامت فضا و اوجا را ارائه می کنند.
در این فصل ذکر شد که در بدست آوردن چندک های چند متغیره بر اساس مشتق گیری، تنها میانه حاصل می شود که متاسفانه این روش چندک های دیگر را به ما نمی دهد. بنابراین این روش و چنین آماره های حاصل (آماره آزمون علامت فضا و آماره آزمون علامت اوجا)، با تابع چندکی مطابقت ندارند و شرایط ۱تا ۳ تابع چندکی،گفته شده در بخش ۱-۲-۲، برقرار نیست و همچنین تفسیر خوبی بعنوان چندکهای چند متغیره ندارند.
۴-۵- نتیجه گیری
بر اساس روش مشتق گیری تنها میانه حاصل می شود و به دلیل اینکه این روش، چندک های دیگر را در بر ندارد، روش مناسبی برای ساختن تابع چندکی نمی باشد.
فصل پنجم
تابع چندکی تعمیم یافته
۵-۱- معرفی به عنوان تابع چندکی تعمیم یافته
برای یک تابع احتمال روی ، زیر کلاس از مجموعه های برل و تابع مجموعه ای حقیقی مقدار را در نظر بگیرید. تابع چندکی حقیقی مقدار را به صورت
(۵-۱)
تعریف می کنیم. از تابع به عنوان تابع چندکی تعمیم یافته یاد می­ شود. به طور خاص رفتار مجانبی ، که بر اساس (تابع احتمال تجربی)، و تعریف می شود، با توجه به توزیع مجانبی فرایند چندکی تعمیم یافته ، ، مشخص می شود.
فرایند های چندکی تعمیم یافته، ضمایم مفید و درک بهتری را در ارتباط با بعضی از روش های مبتنی بر عمق در آنالیز ناپارامتری چند متغیره فراهم می کنند که در زیر چند مثال از کاربرد این روش را مورد بررسی قرار می دهیم.
۵-۱-۱- حجم ناحیه های مرکزی به عنوان یک تابع چندکی
برای یک تابع عمق داده شده مجموعه های وقتیکه مقدار کاهش می یابد به شکل کانتورهای تو در تو دیده می شوند. بنابراین می توانیم یک منحنی مقیاس را با بهره گرفتن از رسم در مقابل بدست آوریم زمانیکه:
در اینجا ناحیه ی مرکزی ام است. منحنی های مقیاس شاخصی برای تشخیص توزیع های چند متغیره می باشند. به عبارت دیگر، در مقایسه دو مجموعه از داده ها که یکی چگال تر از دیگری است منحنی مقیاس دسته چگال تر پایین تر از منحنی مقیاس دسته دیگر قرار می گیرد (به شکل ۵-۱ مراجعه کنید).
شکل ۵-۱ منحنی مقیاس در دو توزیع نرمال دو متغیره با پراکندگی های متفاوت را نشان می دهد.
شکل (۵-۱): منحنی مقیاس
نکته : هرچقدر پراکندگی توزیع بیشتر باشد حجم ناحیه مرکزی هم بیشتر می شود.
فرض کنید تابع عمق داده شده است که ترتیب نقاط در را بر اساس نقطه مرکزی توزیع در نظر می گیرد. ناحیه های درونی مجموعه های ،
را در نظر بگیرید. یاد آور می شویم که ناحیه مرکزی که احتمال بیش از را دارد توسط نشان داده می شود (برای توضیحات بیشتر به بخش ۲-۲-۱-۲ مراجعه کنید). فرض کنید:

1. 1. و توابعی پیوسته هستند.

1. 1. تابعی کاهشی نسبت به است.

آنگاه
و از نتیجه می شود:
چندک تعمیم یافته
تذکر: برای و کلاس از نیم خط ها یعنی = آنگاه تابع چندکی یک متغیرمعمولی می باشد.
همگرایی فرایند چندکی تعمیم یافته توسط سرفلینگ^[۵] در سال ۲۰۰۱ مورد بررسی قرار گرفته است که اثبات آن از حوصله این پایان نامه خارج است. وی نشان داده است حجم نمونه ای ناحیه مرکزی ام بطور مجانبی نرمال با میانگین و واریانس است، وقتیکه مشتق نسبت به می باشد.
۵-۱-۲- منحنی های لورنز^[۶] بعنوان توابع چندکی تعمیم یافته
به طور کلی منحنی لورنز توسط رسم وقتی تابع توزیع تجمعی باشد تعریف شده است که = می باشد. منحنی لورنز را بصورت عکس تابع توزیع احتمال نیز می توان تعریف کرد:
,
بطوریکه . ناحیه بین منحنی لورنز و خط را ناحیه ی تمرکز گویند.
در سال۱۹۹۹، لیو، پارلیوس و سینگ^[۷] با تفسیر عمق به عنوان ارزش توانستند چولگی را در منحنی لورنز، که با تابع توزیع عمق درارتباط است، اندازه بگیرند.
هرچقدر دمهای چند متغیره سنگین تر شود ناحیه ی بیرونی برای ثابت، احتمال بالاتری می گیرد. از طرف دیگر . برای ثابت هر چقدر کم شود، سنگینی دم و کاهش می یابند و از اینرو مقدار برای ثابت کم می شود. بنابراین هر چقدر دم توزیع های چند متغیره سنگین تر باشد ناحیه ی تمرکز بیشتری داریم.
نکته: توزیع های چند متغیره نسبت به سنگینی دمهایشان توسط منحنی لورنز در یک منحنی دوبعدی مقایسه می شوند.
برای تابع عمق دلخواه یک تابع چندکی به فرم (۵-۱) با کلاس که توسط ناحیه های بیرونی ساخته می شود و روی است بصورت زیر تعریف می کنیم:
,
به طور دقیق تر، منحنی لورنز توزیع عمق است.
کاربرد منحنی لورنز در اقتصاد:
وقتی در منحنی لورنز از توزیع های درآمدی، ، استفاده شود نسبت کلی درآمد متعلق به نسبت اشخاصی که درآمد پایینی دارند را ارائه می کند. این منحنی یک ابزار گرافیکی برای اندازه و نمایش درجه نابرابری در توزیع درآمد را فراهم می کند.
۵-۱-۳- چندک های سطوح تابع عمق

• آیا بین استراتژی هوش فرهنگی و اثربخشی ارتباطات اعضاء هیأت علمی رابطه وجوددارد ؟

• آیا بین دانش هوش فرهنگی و اثربخشی ارتباطات اعضاء هیأت علمی رابطه وجوددارد ؟

• آیا بین انگیزش هوش فرهنگی و اثربخشی ارتباطات اعضاء هیأت علمی رابطه وجوددارد ؟

• آیا بین رفتار هوش فرهنگی و اثربخشی ارتباطات اعضاء هیأت علمی رابطه وجوددارد ؟

• آیا بین هوش فرهنگی اعضاء هیأت علمی براساس ویژگیهای دموگرافیک (جنسیت، سـن، مدرک تحصیلی، نوع دانشگاه، رتبه علمی) تفاوت وجود دارد .

• آیا بین ارتباطات اثر بخش اعضاء هیأت علمی براساس ویژگیهای دموگرافیک (جنسیت، سـن، مدرک تحصیلی، نوع دانشگاه، رتبه علمی) تفاوت وجود دارد.

۱-۶ تعاریف واژه‌ها
۱-۶-۱ تعاریف مفهومی
هوش^[۸]

• هوش عبارت است: از ظرفیت توانایی و یادگیری.

• هوش عبارت است: از دانش پذیری و ظرفیت کسب آن.

• هوش عبارت است: از توانایی تفکر برحسب ایده‌های انتزاعی.

• علم روان شناسی هوش را به طور کلی نوعی ویژگی شخصیتی متفاوت از، خلاقیت، شخصیت و یا عقل می‌داند‌ (گارد نر ۱۹۹۵)

• • هوش عبارت است از توانایی فرد برای اینکه بطور هدفمند عمل کند. بطور منطقی بیندیشد و به طور مؤثر با محیط مبادله کند.

• توانایی درک اشخاص وایجاد رابطه با آنها‌ (هوش اجتماعی )، توانایی درک اشیاء وکار کردن با آنها (هوش عملی) وتوانایی درک نشانه‌های کلامی –ریاضی وکار با آنها (هوش ).

• پیاژه هوش را عبارت از حالت تعادلی می‌داند که کلیه استعدادهای سازشی از نوع حسی وحرکتی و نیروهای شناختی و اکتسابی و همچنین کلیه تبادلات جذبی و انطباقی که بین جسم و محیط صورت می‌گیرد بدان گرایش پیدا می کنند‌ (پیاژه،۱۳۵۷، ص ۳۷).

• اگر انسانها، با هوش و خلاق به دنیا می‌آیند. بخش اعظم این هوش و خلاقیت زمانی که به مدرسه می‌رویم از دست می‌رود. اما ممکن است این خلاقیت در دوره‌های بعدی زندگی شکوفا شود. در زندگی روزمره افراد با هوش را طبق شیوه صحبت و عملکردشان تشخیص می‌دهیم (غفاری،۱۳۸۹).

فرهنگ ^[۹]
۱-فرهنگ ارزشها، ایده‌ها، نگرشها و نمادهای آگاهانه و نا آگاهانه‌ای است که رفتار انسان را شکل می‌دهد و از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود‌ (هافستد،۱۹۹۱، ص ۳۸).
۲-واژه فرهنگ برای نامگذاری بسیاری از مفاهیم از جمله آداب و رسوم، مراسم مذهبی، ارزشهای اخلاقی، هنر و ادبیات و موضوعاتی از این دست به کار می‌رود (کوپر، ۱۹۹۵).
۳-فرهنگ یعنی: ۱) معرفت مشترک وهنجار شده، ۲) با قابلیت یادگیری، انتقال پذیری وتحول پذیری، ۳) شامل مؤلفه‌های مهمی همچون باورها، ایدئولوژی، ارزش‌ها، هنجارها، نمادها، فناوری مادی واجتماعی، هویت بخشی، ماندگارسازی جامعه وتأمین نیازهای زیستی انسان‌ (اسدی،۱۳۸۹، ص۴۱ ).
هوش فرهنگی ^[۱۰]
هوش فرهنگی در بر گیرنده مجموعه گسترده‌ای از مهارتها و استعدادهای فردی است که معمولاً با مهارتهای درون فردی و بین فردی اشاره دارد و بطور کلی توانایی درک و فهم و چگونگی بروز یا کنترل عواطف و احساسات است.
هوش فرهنگی عبارت است از: توانایی یک فرد در راستای ساگاری موفقیت آمیز با محیطهای فرهنگی جدید که معمولاً با بافت فرهنگ خود نا آشنا است (ارلی وانگ،۲۰۰۳).
(آفرمن،۲۰۰۴)ا شاره می‌کند که هوش فرهنگی یک فراهوش است که شامل شکل‌های مختلفی از هوش است و‌ (IQ) تنهایکی ازآنها است.
هوش فرهنگی قابلیت فرد برای درک، تفسیر واقدام اثربخش در موقعیت‌هایی است که ازتنوع فرهنگی برخوردارند‌ (پیترسون،۲۰۰۴ ).
هوش فرهنگی را استعداد بکارگیری مهارتها و توانائیها در محیط‌های مختلف تعریف کرده است‌ (پیترسون،۲۰۰۴ ).
هوش فرهنگی عبارت است از: توانایی افراد برای رشد شخصی از طریق تداوم یادگیری وشناخت بهتر میراثهای فرهنگی، آداب و رسوم و ارزشهای گوناگون و رفتار مؤثر با افرادی با پیشینه فرهنگی و ادراک متفاوت. ارلی وانگ، هم چنین، هوش فرهنگی را به عنوان قابلیت فرد برای سازگاری مؤثر با قالبهای نوین فرهنگی تعریف کرده است و ساختار این مفهوم را به انواع دیگر هوش، از جمله هوش عاطفی و اجتماعی مربوط می‌دانند و (هریس ولی یونس، ۲۰۰۴).
هوش فرهنگی شناختی^[۱۱]
بیانگر درک فرد از شباهت‌ها و تفاوتهای فرهنگی است و دانش عمومی و نقشه‌های ذهنی و شناختی فرد از فرهنگ‌های دیگر را نشان می‌دهد‌ (ارلی و موساکوفسکی ۲۰۰۴ ).
هوش فرهنگی انگیزشی ^[۱۲]
نشان دهنده علاقه فرد به آزمودن فرهنگ‌های دیگر و تعامل با افرادی از فرهنگ‌های مختلف است ( ارلی و موساکوفسکی ۲۰۰۴ ).
هوش فرهنگی فرا شناختی ^[۱۳]
بدین معناست که فرد چگونه تجربه‌های میان فرهنگی را درک می‌کند (ارلی و موساکوفسکی ۲۰۰۴).
هوش فرهنگی رفتاری ^[۱۴]
قابلیت فرد برای نمایش عمل کلامی و غیرکلامی مناسب در تعامل با افردی از فرهنگهای مختلف را نشان می‌دهد‌ (ارلی و موساکوفسکی۲۰۰۴).
ارتباطات ^[۱۵]
ادوین امری ارتباطات در معنای عام: « فن انتقال اطلاعات و افکار و رفتار انسانی ازیک شخص به شخص دیگر ».
ارتباطات اثر بخش^[۱۶]
فرهنگی (۱۳۸۴) ارتباطات زمانی اثر بخش است که محرکی را به عنوان آ غازگر مورد نظر فرستنده با محرک مشهود گیرنده که از خود بروز می‌دهد و آن دو را بگونه‌ای نزدیک به هم مورد توجه قرار می‌دهد.
فلدبرگ (۱۹۷۵)توافق در ارتباط زمانی رخ می‌دهد که انتظار یک فرستنده با واکنش گیرنده بر یکدیگر منطبق باشد.
۱-۶-۲ تعاریف عملیاتی
هوش فرهنگی
- منظور از هوش فرهنگی در این پژوهش « توانایی افرادی برای رشد شخصی از طریق تداوم یادگیری وشناخت بهتر میراثهای فرهنگی، آداب و رسوم و ارزشهای گوناگون و رفتار مؤثر با افرادی با پیشینه فرهنگی و ادراک متفاوت » در این پژوهش از پرسشنامه هوش فرهنگی که توسط ارلی وانگ در سال۲۰۰۳ تدوین شده و در سال ۱۳۸۹کارهنجاریابی آن درایران انجام گرفت استفاده گردید. با ۲۰پرسش که‌ (از سؤال ۱تا۲۰) هوش فرهنگی اعضاء هیأت علمی دانشگاه‌های آزاداسلامی شهرکرد، پیام نور، دانشگاه شهرکرد، مورد ارزیابی قرار گرفت.

اکنون معادلات (۶-۱۲۷) و (۶-۱۲۸) را ترکیب می کنیم و با کمی عملیات ریاضی کار را ادامه می دهیم.

مرحله ی آخر استفاده از مساوی بودن جمع کسرهای مولی هر فاز با یک است.

که این معادله شبیه به معادله ی Rachford-Rice در حل مساله جداسازی آنی هم دما است.
با داشتن تخمین مناسبی از K_LL، می توان از معادله ی (۶-۱۳۰) با روش حدس و خطای نیوتن ابتدا مقدار L_f و بعد x_i^aq. و x_i^HC را بدست آورد. برای تخمین اولیه ی K_LL از مقادیر در نظر گرفته شده برای کسر مولی C₁₄ و میزان تخمینی فاز هیدرو کربنی استفاده می کنیم.

این مقادیر انتخابی از آن جهت لازم است که می خواهیم دامنه ای از کسر مولی کلی (z_i) را بگونه ای در نظر بگیریم که اثرات میزان نسبی آب به گلیکول، مقدار نسبی C₁₄ به C₁₆ و اندازه ی فاز هیدروکربنی همه در قالب سه حلقه بدست آید.
حال که مقادیر بهتری برای کسر مولی ها بدست آمد به سراغ معادله ی NRTL^[74] می رویم و با توجه به پارامتر های گرفته شده از نرم افزار Aspen برای این معادله ی ضریب فعالیت، مقدار ضریب فعالیت (γ_i) را چه برای فاز آبی و چه برای فاز آلی می یابیم. همچنین، بدلیل اینکه تا اینجا فاز مایع هیدروکربنی تا حدودی اصلاح شده است، معادله ی تعادلی آن را با فاز جامد مورد توجه قرار می دهیم. برای این کار از مدل وان اصلاح شده^[۷۵] استفاده می شود. این معادله به ضریب فعالیت اجزا در فاز مایع و جامد نیازمند است که اولی از NRTL و دومی از فرم خاصی از UNIQUAC نوشته شده برای فاز جامد و اجزای هیدروکربنی محاسبه می شود.
در این فرم خاص UNIQUAC ثابت های r و q برای اجزای هیدروکربنی از دو معادله ی تجربی زیر برآورد می شود.

برای پارامتر τ_ij نیاز به گرمای نهان ویژه ی تصعید و عدد کووردیناسیون (Z) توصیف کننده ی ساختار بلوری فاز جامد داریم که اولی از ترکیب چند معادله ی تجربی که تابع دما، دمای بحرانی اجزا، عدد کربنی دو جزء (CN)و ضریب ω است بدست می آید. همچنین، با در نظر گرفتن ساختار بلوری اورتورومبیک^[۷۶] عدد Z مساوی ۶ اختیار می شود و برای کسر مولی دو جزء در فاز جامد نیز از  برای C₁₆و C₁₄استفاده می شود.
پس با تفاسیر بالا، ضریب فعالیت فاز جامد بدست می آید که همراه با ضریب فعالیت فاز مایع آلی در معادله ی مربوط به مدل پدرسن اصلاح شده قرار می گیرد که در زیر آمده است.

که اعداد A₄ و A₅ به ترتیب  و  هستند. همچنین، با محاسبه شدن سمت راست معادله ی (۶-۱۰۸) و اصلاح شدن کسر مولی فاز آلی با معادله ی (۶-۱۲۹) مقدار اصلاح شده ی کسر مولی جامد هم محاسبه می گردد.
تا این مرحله یک بار حلقه ی حدس و خطا را اجرا کرده ایم. تنها کافی است که با مقادیر کنونی x_i^HC و x_i^aq. مقدار جدید K_LL را از نسبت ضرایب فعالیت بیابیم و حلقه ی حدس و خطا را تکرار نماییم (یعنی از معادله ی ۱۳۰).