. او با انجام یک پژوهش پیمایشی همبستگی بر اساس اطلاعات بهدستآمده از ۴۳ شرکت نشان میدهد که میان موفقیت بر عملکرد فرایند توسعه محصول جدید و مدیریت دانش سازمانی رابطه معناداری وجود دارد. میان مدیریت دانش بر عوامل کلیدی موفقیت فرایند توسعه محصول جدید رابطه معناداری وجود دارد
۲-۳ چارچوب نظری تحقیق
واقعیت این است که در حوزه عوامل توسعه موفق محصولات جدید پژوهشهای فراوانی صورت گرفته است؛ اما نکته در آنجاست که بیشتر این تحقیقات در کشور های توسعه یافته و در سازمانهای بزرگ صورت گرفته اند و این سازمانها معمولاً از سطح تجربه و مهارت بالایی برخوردار بوده اند. این در حالی است که شناسایی عوامل موفقیت توسعه محصول جدید در کشور های درحال توسعه و نیز در سازمانهای کوچک و متوسط کمتر صورت گرفته است (مو و همکاران[۱۳۹]۱ ۲۰۰۷).
با توجه به این موضوع در این تحقیق سعی میشود تا با انتخاب صنعت پوشاک ورزشی بهعنوان جامعه آماری و مدل یکی از جدید ترین مقالات مطرح در این زمینه، به درک بهتر از عوامل موفقیت توسعه محصو ل جدید در کشورهای درحالتوسعه کمک شود. در این جا به توضیح چارچوب مفهومی می پردازیم.
مدل مفهومی
هر مدل مفهومی بهعنوان نقطه شروع و مبنایی جهت انجام مطالعات و تحقیقات است بگونه ای که متغیرهای مورد نظر تحقیق و روابط میان آنها را مشخص میکند. (ادوارد و همکاران[۱۴۰]۲،۲۰۰۰). بعبارت دیگر میتواند گفت که بهصورت ایده آل، مدل مفهومی یا همان نقشه ذهنی (Maastricht school of management ،۲۰۰۱) و ابزار تحلیلی (میرزایی، ۱۳۷۵)، یک استراتژی جهت شروع و انجام تحقیق است به گونه ای که انتظار میرود در حین اجرای تحقیق، متغیرها، روابط و تعاملات بین آنها موردبررسی و ازمون قرارگرفته و حسب ضرورت تعدیلاتی در انجام آنها شده است. (ساتر و لیسن[۱۴۱]۳، ۱۹۹۹).
چارچوب نظری بنیانی است که تمامی پژوهش بر آن استوار میشود. این چهارچوب شبکه ای است منطقی، توصیفی و پرورده مشتمل بر روابط موجود میان متغیرهایی که در پی اجرای فرایندهایی چون مصاحبه، مشاهده و بررسی پیشینه شناسایی شدهاند. این متغیرها ناگزیر با مسئله پزوهش مرتبط هستند. پس از شناسایی متغیرهای مناسب باید شبکه ای از روابط میان متغیرها تدوین شود تا بتوان فرضیه های مرتبط با آن پدید آورد و سپس آزمود. بر پایه نتایج آزمون فرضیه ها (که متضمن تایید و یا عدم تایید است)، درجه حل شدن مشکل به یاری یافته های پژوهش آشکار میشود. بدین ترتیب، چهارچوب نظری گام مهمی در فرایند پژوهش به شمار میآید (سکاران، ۱۳۸۱).
طی مطالعات انجامشده، پرفسور کوپر، معروفترین و سرشناس ترین استاد خلاق و نوآور درزمینهٔ توسعه محصول جدید در دانشگاه مک مستر وهمیلتون کانادا هست وتا سال ۲۰۱۰ میلادی نزدیک به صد مقاله و شش کتاب در همین موضوع از ایشان به چاپ رسیده است. از دیگاه دکتر کوپر عامل بازاریابی، تکنولوژی، مدیریت تیم توسعه، منابع انسانی، تجاری سازی و طراحی و تولید ازجمله عواملی است که میتواند از آنها بهعنوان عوامل حیاتی موفقیت در صنعت برای تولید محصول جدید یاد کرد. شایان ذکر است مدلهای همچون مدل مو، مکارتی، پریولت، این و …بررسی شده است و محقق به این نتیجه رسیده است که مدل کوپر ۱۹۹۷ از دسته بندی مناسب تری برخوردار است و از طرفی محقق سعی دارد که این عوامل را بهصورت ایرانی و بومی شده در شرکتهای موجود در صنعت پوشاک کشور (پوشاک ورزشی) بکار بندد و در این راستا، از تجربه متخصصین داخلی و عوامل حیاتی موجود در بازار ایران هم استفاده نماید، لذا ابتدا مدل شماتیک این نظریه پردازا معرفی شد، سپس مدل مفهومی محقق برای شناسایی عوامل بحرانی موفقیت و تعیین شاخصهای مربوط به آنها بهصورت زیر شناسایی شده است.
عوامل حیاتی موفقیت از دیدگاه کوپر ۱۹۹۷
شکل ۲-۲۳ عوامل حیاتی موفقیت از دیدگاه کوپر ۱۹۹۷
۲-۳-۱ مدل مفهومی شماتیک محقق
شکل ۲-۲۴-مدل مفهومی شماتیک محقق
تعیین و شناسایی عوامل حیاتی و شاخصهای کلیدی موفقیت CSF در توسعه محصول جدید NPD پوشاک ورزشی
جمع بندی فصل دوم:
در این فصل به پیشینه تحقیقات مشابه پرداخته شد و ازنظر محققان مختلف متغیرها درزمینهٔ عوامل حیاتی موفقیت و توسعه محصولات بررسی و شناسایی شد.
با توجه به این امر که هدف محقق شناسایی عوامل حیاتی موفقیت هست در توسعه محصول جدید مدل کوپر جامع و کاملترین مدل در این زمینه بشمار میآید.
جدول ۲-۸- عوامل موفقیت توسعه محصول جدید مطرحشده و خلاصه شده در پژوهشهای پیشین
شاخصها
دستاوردها
وجود تجربه مدیریتی
(R. G. Cooper, ۱۹۷۹a) (Lynn et al. ۱۹۹۹; Mu et al. ۲۰۰۷; Voss, ۱۹۸۵) (اردکانی، ۱۳۹۰)
تعهد میران عالی
(R. G. Cooper & Kleinschmidt, ۱۹۸۷b; R.
G. Cooper & Kleinschmidt, ۱۹۹۵; Di
Benedetto, ۱۹۹۹; Lee & Na, ۱۹۹۴; Lester,
۱۹۹۸; Lynn et al. ۱۹۹۹; Montoya-Weiss &
Calantone, ۱۹۹۴; Mu et al. ۲۰۰۷; Poolton
& Barclay, ۱۹۹۸; Yap & Souder, ۱۹۹۴ (
(اردکانی، ۱۳۹۰)
وجود جو کارآفرینانه
(R. G. Cooper & Kleinschmidt, ۱۹۹۵; Di
Benedetto, ۱۹۹۹; Lester, ۱۹۹۸; Montoya-
Weiss & Calantone, ۱۹۹۴; Mu et al. ۲۰۰۷;
Poolton & Barclay, ۱۹۹۸ ((اردکانی، ۱۳۹۰) (سرمدی، ۱۳۸۹)
ریسک پذیری مدیریت سازمان
(R. G. Cooper, ۱۹۷۹a, ۱۹۷۹b) (Poolton & Barclay, ۱۹۹۸)(اردکانی، ۱۳۹۰)
وجود کارکنان بامهارت در بازاریابی
هیدروتی بت ( ۱۹۸۹) با روش تجربی بر روی تعدادی آزمودنی پرخاشگر نشان داد که به کار گیری فعالانه مهارتهای مقابله ای نتایج درمان را افزایش می دهد . در این تحقیق بخوبی نشان داده شده که افرادی که بخوبی راهکارهای مقابله ای که شامل مهارتهای رد کردن ، آموزش جرات ورزی ، مهارتهای اجتماعی و آرامش عضلانی و کنترل استرس و روس حل مسئله را به کار بردند از ارتباط بهتر و سالمتری برخوردار شدند و میزان پرخاشگری انها کاهش یافت .
روانشناسی با نام شارپ در تحقیقی به این نتیجه رسیده که پسران بویژه زمانیکه همراه دختران باشند از دختران پرخاشگرترند . دختران نیز هنگامی که با پسران هستند از زمانی که همراه هم جنس خودشان پرخاشگرترند .
این تحقیق به دو نکته اشاره می کند :
الف : پرخاشگری پسران نسبت به دختران بیشتر است .
ب: در بروز پرخاشگری الگو نقش زیادی دارد .
۳۵-۱-۲: سخن آخر در مورد پرخاشگری :
پرخاشگری در برخوردهای گوناگون انسان و حیوان قابل مشاهده و بررسی است هنگامی که این گونه رفتارها تحت کنترل قرار می گیرند حرکت رشد طبیعی ، مطلوب می شود . اعمال و رفتار پرخاشگرانه ممکن است به صورت گوناگون بروز کند . مشکل های مختلفی مانند آزار و اذیت دیگران ، کتک زدن ، شکستن و پاره کردن وسایل و لوازم منزل یا جعبه دیگران دشنام دادن مخالفت ، پرت کردن اشیاء و لوازم و تمسخر دیگران ، بی ادبی ، غرغر کردن و فریاد زدن و گاهی به صورت انزوا ساکت شدن و … از این نوع هستند .
برای پرخاشگری علل و عوامل مختلفی ارائه شده است و دیدگاه های مختلفی در این زمینه وجود دارد . طرفداران زیست شناسی نقش دستگاه عصبی بدن مانند مغز و سلسله اعصاب ، غدد درون ریز ، ژن های انتقال دهنده صفات ارثی ، عصبی و نیز روابط مغز و رفتار تاثیر محیط وراثت را مطرح کرده اند .
از نظر طرفداران دیدگاه روان پویایی ، عوامل روانی به عنوان علل رفتار مورد توجه قرار می گیرند .
عده ای از روان شناسان بر این عقیده اند که پرخاشگری در انسان منشاء غریزی دارد و عوامل دیگر تشدید کننده ی پرخاشگری هستند . خود کم بینی یا عقیده ی حقارت و داشتن احساس های متعدد از جمله احساس نقص بدنی یا کمبود روانی در بوجود آوردن پرخاشگری موثر است
بالاخره تعصب به خصوص درایدئولوژیهای مذهبی و سیاسی می تواند موجب خشونت و پرخاشگری شود . عوامل خانوادگی در بروز پرخاشگری موثرند : عبارتند از نحوه ی برخورد خانواده با نیازهای کودک و نوجوان ، وجود الگوهای نامناسب تاثیر رفتار پرخاشگرانه ، تشویق رفتار پرخاشگرانه ، آشفتگی و ستیز در خانواده را می توان نام برد.
از میان انواع پرخاشگری می توان پرخاشگری فردی و جمعی را نام برد . پرخاشگری فردی نوجوان یا جوان نسبت به سن خود پرخاشگری نشان می دهد ولی این پرخاشگری در نهان به صورت فردی انجام می شود . در اینجا فرد نسبت به اطرافیان ، همسالان و اولیای مدرسه گستاخی می کند و همراه با آن به دروغ هم متوسل می شود . اما در پرخاشگری جمعی فرد سعی می کند با همجنس و همفکر خود اقدام به پرخاشگری نماید .
در هر صورت ناکامی را باید علت اصلی ایجاد پرخاشگری بدانیم ولی همه گونه پرخاشگری را نمی توان به ناکامی نسبت داد و هر ناکامی را همنمی توان به پرخاشگری نسبت داد .
برای درمان پرخاشگری ابتدا باید ریشه ی اصلی و عامل به وجود آورنده ی آن شناسایی شود بعد از شناسایی عامل می توان فرد را به مشاوره روان شناسی ، مددکار اجتماعی ، روان پزشک و حتی پزشک ارجاع داد تا با روش های دارو درمانی ، روان درمانی ، تخلیه فشارهای روانی ، فقر زدایی ، دادن آموزش به اولیاء و بالاخره بردباری به فرد نسبت به درمان وی اقدام کرد .
نتایج این فصل بیانگر تاثیر عوامل بسیار متعددی در بروز رفتار پرخاشگرانه است از جمله : عوامل زیستی وراثتی ، یادگیریهای محیطی و پردازش های شناختی هستند . مسئله ای که در اینجا با آن مواجه هستیم این است که آیا پرخاشگری قابل درمان است یا خیر ، با توجه به سوابق نظری و درمانی پرخاشگری و پیشینه های تحقیقاتی که ذکر گردید اکثر انها اثر بخشی شیوه درمانی ایجاد و افزایش عزت نفس را به عنوان یکی از تکنیکهای اصلی جهت درمان پرخاشگری بیان کرده اند . که در این پژوهش نیز رابطه عزت نفس با پرخاشگری مورد بررسی قرار گرفت .
فصل سوم
روش تحقیق
۱-۳ روش پژوهش :
روش این تحقیق توصیفی از نوع زمینه یابی است که با توجه به موضوع و اهداف پژوهش که درصد تشخیص نسبی همگامی متغیرها با یکدیگر در جهت منفی است و اینکه الزاماً شناسایی روابط علت و معلولی مد نظر نیست و از آنجایی که تعداد متغیرهای بازیگر در موقعیت آزمایش زیاد است طوریکه از طریق روش تحقیق تجربی کنترل و دستکاری آنها میسر نیست و روش و روش همبستگی ، سنجش و ارزیابی متغیرها و روابط بین آنها را در لحظه ای ویژه و در شرایط واقعی مقدور می سازد این روش صرفا درجات همبستگی و روابط متغیرها را که مد نظر است بررسی می کند همچنین متغیرهای مورد مطالعه از نوع پیوسته می باشند . لذا در این تحقیق از روش همبستگی استفاده می شود تا درجات همبستگی و روابط متغیرها مشخص شود . و برای مقایسه دختران و پسران در عزت نفس و پرخاشگری از روش علمی مقایسه ای استفاده می شود.
۲-۳ جامعه آماری :
جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق کلیه دانش آموزان ( دختر و پسر ) کلاسهای دوم و سوم پایه متوسطه شهر فیروزآباد به تعداد ۲۱۸۷نفر که شامل ( ۱۰۵۷ پسر و ۱۱۳۰ دختر در رشته های نظری ،کاردانش و فنی حرفه ای است .
۳-۳ نمونه آماری :
نمونه آماری در این تحقیق شامل ۱۵۰ نفر پسر و ۱۵۰ نفر دختر است که در پایه دوم و سوم متوسطه مشغول به تحصیل بودند .
۴-۳ روش نمونه گیری :
در این تحقیق گروه های نمونه به تفکیک دختر و پسر و با بهره گرفتن از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردیدند . بدین صورت که لیست دانش آموزان از مدارس و اداره ی آموزش و پرورش اخذ و به صورت تصادفی نمونه۳۰۰ نفری (به تفکیک ۱۵۰ پسر و ۱۵۰ دختر ) انتخاب گردید . لازم به یادآوری که گروه نمونه در ابتدا ۳۵۰ نفر بوده که ۳۳ نفر توسط مقیاس دروغ سنج و ۶ نفر بدلیل ناقص بودن پاسخنامه و تعداد ۱۱ نفر بدلیل غیبت در روز آزمون از دور تحقیق خارج گردیدند .
۵-۳ ابزار اندازه گیری :
در این تحقیق برای اندازه گیری عزت نفس دانش آموزان از پرسشنامه عزت نفس (فرم تجدید نظر شده پرسشنامه کوپر اسمیت )
و برای اندازه گیری پرخاشگری آن از پرسشنامه پرخاشگری (AQ) آرنولدراچ ،باس و مارک پری استفاده شده است .
۱-۵-۳ پرسشنامه عزت نفس (فرم تجدید نظر شده پرسشنامه کوپر اسمیت ):
کوپر اسمیت (۱۹۶۷)مقیاس عزت نفس خود را بر اساس تجدید نظری که بر روی مقیاس راجرود و دیموند (۱۹۵۴)انجام داد تهیه و تدوین کرد این مقیاس دارای ۵۸ ماده (سئوال ) که ۸ سئوال آن یعنی شماره های ۶،۱۳،۲۰،۲۷،۳۴،۴۱،۴۸،۵۵ دروغ سنجش است در مجموع ۵۰ ماده آن به ۴ خرده مقیاس ،عزت نفس یکی ، عزت نفس اجتماعی ، عزت نفس خانوادگی ((والدین ) و عزت نفس تحصیلی تقسیم شده است .
۲-۵-۳شیوه ی نمره گذاری پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت :
شیوه نمره گذاری این آزمون به صورت صفر و یک است به این معنا که ماده های شماره ۲،۴،۵،۱۰،۱۱،۱۴،۱۸،۱۹،۲۱،۲۳،۲۴،۲۸،۲۹،۳۰،۳۲،۳۶،۴۵،۴۷،۵۷ پاسخ بلی یک نمره و پاسخ خیر صفر می گیرد و بقیه سئوالات بصورت معکوس است یعنی پاسخ خیر آنها یک نمره و پاسخ بلی صفر نمره می گیرد .
بدهی است که حداقل نمره ای که یک فرد ممکن است بگیرد صفر و حداکثر ۵۰ خواهد بود چنانچه پاسخ دهنده از ۸ ماده دروغ سنج بیش از ۴ نمره بیاورد بدان معناست که اعتبار آزمون پایین است و آزمونی سعی کرده خود را بهتر از آن چیزی که هست جلوه دهد.
۳-۵-۳ اعتبار روایی پرسشنامه کوپر اسمیت :
این پرسشنامه از درجه بالایی از اعتبار و روایی برخوردار است و دارای اعتبار فرهنگی بودن است زیرا هم بر روی دانشجویان انگلیسی و هم بر روی دانشجویان عرب زبان در دانشگاه عربستان سعودی فرم گیری شده است .
در بررسی که برای تعیین اعتبار و روایی این پرسشنامه انجام شده از ۱۰۰ آزمودنی استفاده شده است این بررسی ها چندین صورت گرفته و فرم نهایی رسشنامه تهیه گردیده است . و پس از ۶ هفته مجددا مورد آزمون قرار گرفته است . سرانجام اینکه برای هر دو نمونه انگلیسی و عربی برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss استفاده شده (بیابانگرد ۱۳۷۰ )
در ایران نیز ضریب پایایی و ثبات این آزمون بر روی یک نمونه از دانشجویان و یک نمونه از دانش آموزان محاسبه گردید پس از شش هفته از اجرای اول آزمون مجدداً مقیاس مزبور بر روی ۵۰ نفر از دانشجویان انجامشد ضریب پایایی محاسبه گردید و عدد یک بدست آمد که نشان دهنده ثبات و تکرار پذیری و دقت مقیاس مزبور است .(ابراهیمی ۱۳۶۹)
۴-۵-۳ پرسشنامه پرخاشگری (AQ) آرنولداچ ،باس و مارک پری :
هدف : سنجش چهار جنبه از پرخاشگری :
توصیف پرسشنامه : این پرسشنامه ۲۹ سئوالی چهار جنبه از پرخاشگری را می سنجد ،پرخاشگری فیزیکی (سئوالات ۱،۵،۹،۱۳،۱۷،۲۱،۲۴،۲۶،۲۸)پرخاشگری کلامی (سئوالت ۲،۶،۱۰،۱۴،۱۸) خشم (سئوالات ۳،۷،۱۱،۱۵،۱۹،۲۲،۲۹) و خصومت (سئوالات ۴،۸،۱۲،۱۶،۲۰،۲۳،۲۵،۲۷)
پرسشنامه پرخاشگری پالایش شده پرسشنامه خصومت است که بیش از سی سال قبل توسط آرنولداچ ،باس تهیه شده و کاربرد وسیعی داشته است . پرسشنامه پرخاشگری از یک خزانه ۵۲ سئوالی استخراج شده که بسیاری از آنها از پرسشنامه خصومت با بهره گرفتن از روش تحلیل عاملی مولفه اصلی و تحلیل عاملی تاییدی برگزیده شده اند . این پرسشنامه با نمره کل سئوالات میزان پرخاشگری کلی (که موضوع این تحقیق است )می سنجد و نمرات خرده مقیاسهای آن تجلیات گوناگون پرخاشگری را نشان می دهد .
هنجارها : میانگین و انحراف استاندارد خرده مقیاسهای پرسشنامه پرخاشگری برای یک نمونه ۶۱۲ نفری از دانشجویان مذکور دوره کارشناسی از این قرار است : پرخاشگری فیزیکی = ۳/۲۴ (۷/۷)
پرخاشگری کلامی = ۲/۱۵(۹/۳) خشم = ۱۷ (۶/۵) خصومت = ۲/۲۱ (۵/۵) میانگین کل نمرات این گروه نمونه ۸/۷۷ با انحراف استاندارد ۵/۱۶ بود میانگین و انحراف استاندارد خرده مقیاسهای پرسشنامه برای یک نمونه ۶۴۱ نفری از دانشجویان مونث از این قرار است . پرخاشگری فیزیکی = ۹/۱۷ (۶/۶) پرخاشگری کلامی= ۵/۱۳ (۹/۳) خشم = ۷/۱۶ (۸/۵)و خصومت =۲/۲۰ (۳/۶ )
و میانگین کل نمرات ۲/۶۸ و انحراف استاندارد آن ۱۷ بود .
این پرسشنامه روی ۴۰۰ دانش آموز مهاجر و غیر مهاجر سال اول متوسطه در شهر بجنورد اجرا شد .(لنگری۱۳۷۸) میانگین و انحراف استاندارد خرده مقیاسهای این پرسشنامه در اجرای مقدماتی آن روی ۱۸ نفر از این دانش آموزان از این قرار است . پرخاشگری فیزیکی =۶۶/۲۵(۵/۷)و پرخاشگری کلامی= ۶۱/۱۴ (۹۶/۳) خشم = ۸۸/۱۹ (۷۳/۶)و خصومت =۵/۲۳ (۹۶/۵ )
و میانگین کل نمرات ۶/۸۳ و انحراف استاندارد آن ۶/۱۷ بود .
«نمره گذاری »
فوق العاده خلاف خصوصیت من است . ۱ نمره
تا حد خلاف خصوصیت من است . ۲ نمره
فقط کمی گویای خصوصیت من است . ۳ نمره
تا حدی گویای خصوصیت من است . ۴ نمره
فوق العاده گویای خصوصیت من است . ۵ نمره
نانوآلومینای نشانده شده روی کربن فعال
تمکین و ردلیچ پیترسن
شبه مرتبه دوم
۳۰/۱۱۵۲
۸
۰۳/۰
۴۰
آلزارین رد
۸۱/۵۲۲
۵
۰۴/۰
جدول (۱-۱) مروری بر کارهای انجام شده برای حذف رنگ بر روی جاذبهای مختلف
فصل سوم
کارهای تجربی و آزمایشگاهی
۳-۱-۱- مواد مورد نیاز
لیست مواد مصرف شده در جدول (۱-۲) نشان داده شده است. مواد بدون خالصسازی و به همان صورت که دریافت شده بود، مورد استفاده قرار گرفت.
جدول(۱-۲). لیست مواد مصرف شده در بررسی حذف آنیلین بلو و آزوکارمین جی
ماده درصدخلوص شرکت
آنیلین بلو ۵/۹۹< مرک
آزوکارمین جی ۹/۹۹< مرک
هیدروکسد سدیم ۹/۹۹< مرک
هیدرو کلریک اسید ۹/۹۹< مرک
آلومینای فعال ۹/۹۹< مرک
۳-۱-۲- وسایل و دستگاهها
دستگاه و وسایل شامل یک دستگاه دو پرتوئی مرئی فرابنفش مدل Varian 300bio ساخت کشوراسترالیا٬ هیتراستیرر مدل IKA وترازوی تجزیهای سارتوریوس مدل BPS221 ساخت آلمان مورد استفاده قرار گرفتند. نظیم pH با بهره گرفتن از pH متر دیجیتالی مدل ۸۲۷ متروهم ساخت کشور سوئیس مجهز به الکترود ترکیبی کالومل- شیشه انجام شد. دستگاه سانتریفیوژ (Ltd Centurion Scientific) به کار برده شد.
۳-۱-۳- تهیه محلولهای استاندارد
برای انجام آزمایشها، محلول استاندارد اولیه آنیلین بلو و آزوکارمین جی با غلظت۱۰۰۰ میلیگرم بر لیتر در آب تهیه شد. غلظتهای مورد نیاز از رقیقسازی حجمهای مشخصی از محلول استاندارد اولیه باآب تهیه شد.
۳-۱-۴- روش کار در بررسی میزان حذف رنگ
در ابتدا غلظت مشخصی از رنگ تهیه شده و سپسpH آن تنظیم شد. (تنظیم pHبا استفاده از سود رقیق و اسید کلریدریک رقیق انجام گرفت) و مقدار مناسبی از جاذب به محلول رنگ اضافه شد و یک مگنت داخل محلول قرار داده شد و به مدت زمان مورد نظر روی همزن گذاشته شد. بعد از سانتریفیوژ کردن محلول رنگ، محلول صاف گردید و پس از آن جذب محلول شفاف باقی مانده در طول موج مورد نظر برای هر رنگ خوانده شد و از روی منحنی کالیبراسیون غلظت نهایی بدست آمد. سپس اثر پارامترهای مختلف از قبیل اثر pH، مقدار جاذب، زمان هم زدن و غلظت رنگ بر روی درصد حذف رنگ بررسی گردید. پس از بهینهسازی پارامترهای مختلف، ایزوترمهای جذبی و پارامترهای سنتیکی بررسی و با هم مقایسه شد. درصد جذب رنگ از رابطه (۱-۱۵) و ماکزیمم ظرفیت جذب (qmax) که واحد آن میلیگرم بر گرم جاذب است از رابطه (۱-۱۶) پیروی می کنند:
(۱-۱۵) = درصد جذب
(۱-۱۶)
V حجم محلول(لیتر)، Ci غلظت اولیه رنگ، Ce غلظت تعادلی رنگ ( میلیگرم در لیتر)، M مقدار جاذب(گرم).
۳-۱-۵- خصوصیات رنگ آنیلین بلو
آنیلین بلو یک رنگ اسیدی متعلق به گروه تری فنیل متان است و مخلوطی از متیل بلو و واتر بلو میباشد. این رنگ همچنین با نامهای چینا بلو، آبی دریایی و اسید بلو ۲۲ نامیده می شود. آنیلین بلو در آب بسیار محلول است و به طور مستقیم برای رنگرزی پشم و ابریشم استفاده می شود و به طور گستردهای در صنایع رنگرزی مورد استفاده قرار میگیرد. آنیلین بلو دارای وزن مولکولی ۰/۸۰۷ میباشد و فرمول مولکولی آن به صورت C37H39S3O9N6 میباشد. با توجه به ثبات آن، تا مدت زمان طولانی در آب میماند بنابراین حضور آن در پسابهای صنعتی به آلودگی محیط زیست منجر شده است [۴۱ و ۴۲]. فرمول ساختاری آنیلین بلو در شکل (۱-۱) نشان داده شده است.
شکل (۱-۱) فرمول ساختاری آنیلین بلو
۳-۱-۶- خصوصیات رنگ آزوکارمین جی
آزوکارمین جی یک رنگ اسیدی قرمز رنگ میباشد. این رنگ همچنین اسید رد ۱۰۱ نیز نامیده می شود. آزوکارمین جی در آب محلول است و به طور گستردهای برای رنگ آمیزی ترکیبات بیولوژیکی استفاده شده است. آزوکارمین جی دارای وزن مولکولی ۶/۵۷۹ میباشد و فرمول مولکولی آن به صورت C28H18N3O6S2Na میباشد [۴۳]. فرمول ساختاری آزوکارمین جی در شکل (۱-۲) نشان داده شده است.
شکل (۱-۲) فرمول ساختاری آزوکارمین جی
۳-۱-۷- تهیه و شناسایی نانو ذرات نقره بر روی آلومینای فعال
۳-۱-۷-۱- سنتز نانو ذرات نقره و تثبیت آن روی آلومینای فعال
ابتدا محلولهایی با غلظتهای مشخص از نقره نیترات (۱۰۰ میلیمولار)، سدیم بور هیدرات (۲۵ میلیمولار ( و سیترات سدیم (۱۰۰میلیمولار (تهیه شد. مقدار ۴۰۰ میلیلیتر آب مقطر در یک ظرف برای حذف دی اکسید کربن به مدت چند دقیقه جوشانده شد. پس از سرد شدن مقادیر مشخصی از محلولهای تهیه شده (نیترات نقره و سدیم بور هیدرات هر کدام ۱میلیلیتر و سدیم سیترات ۲۴ میلیلیتر) به آن اضافه گردید و توسط همزن به مدت ۳۰ دقیقه هم زده شد تا محلول روشنی از نانو نقره تشکیل گردد [۴۴]. سپس آلومینای فعال را در محلول نانو نقره ریخته و به مدت ۵ ساعت روی همزن هم زده شد و بعد از این مدت آلومینای اصلاح شده با نانو نقره چندین بار با آب مقطر شستشو داده شد و خشک گردید [۴۵]. در شکل (۱-۳) طیف جذبیUV-Vis نانو ذره نقره نشان داده شده است.
شکل (۱-۳) طیف جذبیUV-Vis نانو ذره نقره
۳-۱-۷-۲- تعیین مشخصات نانو ذرات نقره تثبیت شده بر روی آلو مینای فعال
بررسیهای BET بیانگر این مطلب میباشد که آلومینای فعال اصلاح شده با نانوذرات نقره دارای سطح ویژه بالای ۰۳۸۳/۱۰۷ متر مربع بر گرم میباشد که می تواند طیف وسیعی از اتمها و مولکولها را روی سطح خود به دام اندازد و با جذب مولکولهای آلی روی سطح خود می تواند ترکیبات و گروه های عاملی مختلف بر روی سطح خود جذب کند که این سطح ویژه بالا توانایی کاربرد در مقیاسهای صنعتی وکاربردهای زیست محیطی را امکان پذیر میسازد.
با توجه به نمودار حاصل از پراش الکترونی اشعه ایکس(XRD) برای آلومینای فعال پیکهای حاصل در نقاط ۲: ۱۰۹/۸۰، ۴۹/۵۳، ۱۶۵/۵۰، ۲۹/۴۶، ۱۷/۴۳ با پیکهای حاصل در نمودار طیف ((XRD نانوذرات نقره تثبیت شده روی آلومینای فعال منطبق میباشد که بیانگر ساختار مکعبی آلومینای فعال و پوشش کامل آلومینای فعال توسط نانوذرات نقره و عدم تغییر در ساختار آن بعد از تثبیت نانوذرات نقره روی آن میباشد [۴۵]. تصویر XRD به دست آمده برای آلومینای فعال و نانوذرات نقره تثبیت شده روی آلومینای فعال در شکل (۱-۴) نشان داده شده است.
شکل (۱-۴) تصویر XRD بدست آمده: a ) آلومینای فعال. b) نانوذرات نقره تثبیت شده روی آلومینای فعال
یکی از تکنیکهای متداول که برای تعیین مورفولوژی و ابعاد و ساختار سطح اجسام استفاده می شود، SEM میباشد. تصاویر SEM سطح آلومینای فعال در شکل (۱-۵) و نانو ذرات نقره تثبیت شده بر روی آلومینای فعال در شکل (۱-۶) آمده است. طبق مشاهدات مورفولوژی سایز نانوذرات نقره کمتر از ۱۵۰ نانومتر میباشد و نانوذرات با مورفولوژی کروی به خوبی پراکنده شده اند [۴۵].
شکل (۱-۵) تصویر SEM سطح آلومینای فعال
شکل (۱-۶) تصویر SEM نانوذرات نقره تثبیت شده روی آلومینای فعال
فصل چهارم
تعارض عبارت است منافات داشتن دو یا چند دلیل، با هم به حسب دلالت ومقام اثبات به طوری که بینشان یا حقیقتا یا عرفاً تناقض یا تضاد باشد.به گونه ای هر یک از آن دو وقتی مقدمات حجتش تمام باشد دیگری را ابطال می کند و آن را تکذیب می نماید و این تکاذب یا در تمامی مدلولات وجهات دلالت آن دو است یا در بعضی از جهات به گونه ای فرض بقای حجیت هر یک از آن دو با فرض بقای حجیت دیگری درست نبوده وعمل هر دوی آن ها صحیح نمی باشد.[۳۹]۴
حکونت یعنی اینکه دو دلیل یکی ناظر بر دیگری ومفسر ومبین آن باشد؛ یعنی یک دلیل مضمون دلیل دیگر را تفسیر وبیان می کند. بنابراین مقدم داشتن دلیل حاکم بر محکوم نه از جهت سند است ونه از جهت حجیت ؛ بلکه آن دو دلیل بعد از مقدم شدن نیز برآن حجیتی که داشته اند باقی می مانند. یعنی اینکه آن دو بر حسب لسانشان و رسانیدن معنای خود ، در مدلولشان با یکدیگر تکاذب ندارند. در نتیجه با یکدیگر متعارض نیستند.به دلیل مفسر، حاکم وبه دلیل منظوروتفسیر شده ، محکوم می گویند. دراین صورت حاکم برمحکوم از جهت دلالت مقدم می شود و فرقی نمی کند که حاکم برمحکوم از نظر زمان مقدم باشد یا مؤخروفرقی نمی کند که نسبت دلیل حاکم برمحکوم از جهت توسعه وتعمیم باشد و یا از جهت محدودیت باشد و نیز تفاوتی نمی کند؛ ناظر بودن حاکم بر محکوم به جهت دلالت مطابقی یا التزامی باشد. تقدیم دلیل حاکم بر دلیل محکوم نه از ناحیه سند است و نه از ناحیه حجیت؛ بلکه از جهت لسان آن ها می باشد و آن دو از جهت مدلول، یکدیگررا تکذیب نمی کنند و با هم متعارض نیستند.[۴۰]۱
ورود عبارت است از خروج حقیقی چیزی از موضوع دلیلی به واسطه تعبّد به دلیلی دیگر؛ به عبارت دیگر یکی از دودلیل، حقیقتاً به علت تعبد، موضوع دلیلی دیگر را رفع می کند؛ مانند ورود امارات بر اصول عقلی(برائت،احتیاط، تخییر) که تعبّد به ادله، امارات،حقیقیتاً موجب خروج شبهه از موضوع اصول عقلی می شود وموضوعی برای آن باقی نمی ماند. [۴۱]۱
تکلیف در لغت به معنای تعهد و وظیفه،[۴۲] برنج افکندن ، بار کردن ، بر گردن نهادن ، کاری سخت و شاق بر عهده ی کسی نهادن،[۴۳] و در اصطلاح اوامر و نواهی قانونی را گویند[۴۴]
در واقع تکلیف فعل یا ترک فعلی است که قانون گذار فرد را ملزم کرده است و هر گاه بر خلاف آن رفتار نماید به جزایی که در خور آن است ، دچار می گردد.[۴۵]
دراین گفتار به اسباب و شرایط تحقق تعارض و تزاحم و رابطه میان آن دو از لحاظ افتراقات و اشتراکات ما بین ، به عنوان یکی از مباحث مرتبط با موضوع تحقیق می پردازیم:
اسباب تزاحم، به معنای شرایطی است که موجب تزاحم میشود و عبارت است از: موجبات و
۱-اتحاد خارجی متعلق دو حکم، گر چه از نظر ماهیت با هم تفاوت داشته باشند، مانند: نماز خواندن در خانه غصبی که هم مصداق نماز است و هم مصداق غصب. و این اتحاد خارجی سبب میشود در مقام امتثال، در یک زمان میان امر و نهی تزاحم به وجود آید، اگر چه امر به ماهیت نماز و نهی به ماهیت غصب تعلق گرفته است؛
۲-مخالفت یکی از دو حکم، مقدمه امتثال حکم دیگر باشد، مانند: انقاذ غریق ـ نجات دادن کسی که در حال غرق شدن است ـ در جایی که متوقف بر تصرف بدون اذن در ملک غیر است؛
۳-وقوع تضاد میان متعلق دو حکم از باب تصادف باشد ـ نه دایمی، تا به تعارض بینجامد مانند: تزاحم میان ازاله نجاست از مسجد و خواندن نماز.
۴-فعلیت وجوب هر یک از دو متعلق، مترتب بر عدم فعلیت متعلق دیگر باشد، مانند: امر به ایستادن در رکعت اول و دوم نماز، در جایی که مکلف فقط قدرت ایستادن در یک رکعت را دارد.[۴۶]
شرایط و موجبات تعارض به طور خلاصه عبارت است از: قطعی نبودن هر دو دلیل، تنافی داشتن در مدلول،خواه تنافی در مدلول مطابقی یا تضمنی یا التزامی هر دودلیل باشد.هر یک از دو دلیل شرایط حجیت را دارا باشد، یکی از دودلیل،حاکم بر دیگری نباشد. یکی از دو دلیل وارد بر دیگری نباشد.[۴۷]
برای پی بردن به ارتباط میان تزاحم وتعارض و قیاس آن ها با هم به وجوه اشتراک و افتراق این دو مفهوم کار بردی اصول فقه می پردازیم:
۱-در هر دو مورد تعار وتزاحم اجتماع هر دو حکم در فعلیت غیرممکن و از محالات است ونمی توان هر دو دلیل (متزاحمین ومتعارضین) را به فعلیت دراورد. مثل این دو دلیل متعارض که یکی می گوید: اکرم العلماء ودیگری اعلام می کند لا تکرم العلماء. در اینجا نمی توانیم این دو حکم را با هم به فعلیت دربیاوریم ، بلکه یکی از آن ها اجرا و دیگری رد می شود.[۴۸]
۲- تزاحم وتعارض هر دو ، دونو ع اند یکی متعادلین و دیگری متزاحمین[۴۹]دو دلیل متزاحم یا متعارض متعادل به دودلیل گفته می شود که در همه ی موارد باهم مساوی و برابر هستند.و هیچ اولویت و مزیتی بر دیگری ندارند ودو دلیل متزاحم یا متعارض متراجحین به دو دلیل گفته می شود که یکی از آن ها بر دیگری امتیازی دارد و در واقع ترجیح و مرجحی میان آن دو وجود دارد.
بین تعارض وتزاحم فرق های زیادی است و در کتب اصول فقه پیرامون آن بحث شده است. عمده ترین ومهمترین تفاوت ها به شرح ذیل می باشد:
۱-تعارض حالت و وضعیت دودلیل است نسبت به یکدیگر وتزاحم، حالت و و ضعیت دو حکم است در برابر هم می باشد.[۵۰]
۲-تعارض میان دو دلیل ، درمرحله قانون گذاری است و تزاحم میان دو حکم در مرحله ی اجرای قانون است.[۵۱]
۳- تقدیم یکی از متعارضین بر دیگری موجب رفع حکم از موضوع آن می شود ولی در تزاحم، تقدیم یکی موجب ارتفاع موضوع می شود.[۵۲]مثلا ٌ در ماده۱۲۰۳ق.م گفته شده:«… در صورت بودن زوجه ویا چند نفر واجب النفقه دیگر زوجه مقدم بر سایرین خواهد بود.» در موردی که پدر ومادر و همسر هر سه نیازمند باشند و انسان نتواند نفقه ی همه را بپردازد و فقط توان پرداخت نفقه و مخارج یک نفر را داشته باشد.در آنجا همسر مقدم است و بدیهی است وقتی همسر را مقدم داشت، دیگر پولی برای اداره پدر ومادر باقی نمی ماند.یعنی عدم وجوب نفقه والدین به جهت عدم تمکن است. زیرا وجوب فرع بر قدرت و توان است و ممتنع شرعی مثل ممتنع عقلی است.[۵۳]
۴- برخی بزرگان مانند مرحوم آخوند خراسانی تفاوت بین تزاحم وتعارض احکام را بر پایه وجود ملاک و عدم آن بنا نهاده اند. به نظر وی ویژگی تزاحم آن است که در هر دو مزاحم ملاک وجود دارد و به خلاف تعارض که ملاگ در هر دو متعارض یا یکی از آن ها موجود نیست.[۵۴]
به غیر از تعیین أهم به عنوان اصلی ترین جهت ترجیح در باب تزاحم، سایر موارد به شرح ذیل می باشد:
جایی که وجوب یکی از دو واجب متزاحم، به قدرت شرعی بستگی دارد، اما وجوب دیگری فقط به قدرت عقلی مشروط است، مانند: حج که وجوب آن مشروط به استطاعت مالی و بدنی است و اگر با ادای دَین مزاحمت نماید، ادای دین ترجیح دارد، زیرا وجوب آن مشروط به قدرت شرعی نیست؛ اگر کسی بگوید هر واجبی عقلاً وجوبش مشروط به قدرت است اما چون درواجب دیگر قرد تا در لسان دلیل (به عنوان شرط وجوب) گرفته نشده آن واجب از جهت دلالت لفظی مطلق است و تنها عقل است که به لزوم حکم می کند و در حاصل شدن شرط قدرت عقلی ، نفس تمکن داشتن مکلف از انجام دادن کار کافی است . اگر چه با فرض مزاحمت ، زیرا شک نیست مکلف در فرض مزاحمت ، توانا ومتمکن از انجام دادن این واجب مفروض هست واین تمکن به این است که واجب مزاحم آن را که مشروط به قدرت شرعی است ترک کند ، بنابراین تزاحم میان دو وجوب اصلاً از میان برداشته شده و فضا برای واجب مطلق خالی می گردد . هرچند مشروط به واجب عقلی است.[۵۵]
جایی که یکی از دو حکم متزاحم، بدل و جانشین دارد، ولی دیگری ندارد، که در این صورت، حکمی که جانشین ندارد ترجیح داده میشود، مانند این که مکلف نذر کند روز معینی ـ برای مثال، روز شنبه اول ماه شعبان ـ به سفر زیارتی برود، از سوی دیگر، روزه به عنوان یکی از خصال کفاره بر وی واجب شده است؛ در این جا مسافرت روز شنبه بدل ندارد، ولی روزه کفاره بدل دارد که عبارت است از غذا دادن به شصت فقیر و یا آزاد کردن یک بنده.[۵۶]
جایی که دو واجب با یک دیگر تزاحم دارند، ولی یکی از آن دو از لحاظ زمان امتثال بر واجب دیگر مقدم است، مثل: قیام در نماز که هم در رکعت اول واجب است و هم در رکعت دوم و اگر مکلف قدرت داشته باشد، باید هر دو را انجام دهد، اما اگر مکلف فقط برای قیام در یک رکعت قدرت داشته باشد، چون زمان امتثال رکعت اول، بر زمان امتثال رکعت دوم مقدم است، آن را مقدم میدارد.[۵۷]
با انعقاد هر عقد ، مجموعه ای از حقوق و تکالیف بر طرفین بار می شود. عقد ازدواج نیز به عنوان یک قرار داد دو طرفه از این امر،مستثنی نیست، بلکه به مراتب، به دلیل جایگاه خاصی که در جامعه دارا است؛ در این امر از حساسیت ویژه ای برخوردار است. در بسیاری از اوقات دیده شده است که این حقوق و تکالیف در محل اجرا دچار تزاحم می گردند. در این فصل به مواردی چند از تزاحم حقوق زوجین با توجه به عوامل پیدایش آنان می پردازیم.
در این مبحث به آن دسته از عوامل پیدایش تزاحم حقوق زوجین که نشأت گرفته از روابط و تعاملات فرد ، خارج از حوزه خانواده و در ارتباط با سایر افراد جامعه، به وجود آمده است؛می پردازیم.
در مورد مسئله خروج از منزل با اذن شوهر ، در جایی که بیرون رفتن از خانه با حق زناشویی مرد برخورد دارد امری پذیرفته شده است. و به تعبیر فقها قدر متقین در حق شوهر است.آیا درجایی که منافاتی با کامجویی شوهر نداشته باشد، باز هم زن باید برای خروج از منزل از شوهر اذن بگیرد؟ فرضا اگر شوهر در مسافرت باشد و امکان استمتاع جنسی وجود نداشته باشد؛ باز هم زن حق خروج از منزل بدون اذن شوهر را ندارد؟
بسیاری از فقیهان مطلقا چنین حقی را برای مرد پذیرفته اند و این حکم در کتب فقهی متعددی ذکر شده است[۵۸]۱٫و نظر مشهور فقها همین نظر می باشد. شیخ مفید در کتاب احکام النساء به این حکم اشاره کرده است :«ولیس لها ان تخرج من منزله إلا باذنه»[۵۹]۲٫وابو صلاح حلبی هم خروج از منزل را به طور مطلق نیازمند اذن دانسته اند. فقیهانی همچون صاحب جواهر[۶۰]۳وشهید ثانی در مسالک الافهام حتی خروج برای عیادت پدر ومادر راهم بدون اذن ممنوع دانسته اند[۶۱]۴ امام خمینی (ره) فرمودند:«ازجمله حقوق مرد آن است که زن از او اطاعت کرده ،نافرمانی ننماید،از خانه اش بدون اجازه شوهر خارج نشود ولو برای عیادت ویا زیارت پدرومادر وبستگانش ،حتی درمراسم عزای آنان بدون اذن شرکت نکند»[۶۲]۵٫آیت الله سیستانی دراین باره فرموده :«زنی که عقد دائم شده ،حرام است بدون اذن شوهر ازخانه بیرون رود؛هرچند باحق شوهر منافاتی نداشته باشد .مگر اینکه ضرورتی ایجاب کند یاماندن درخانه برای او حرجی باشد یامسکن ،مناسب نباشد[۶۳]۶٫استثنائاتی که ایشان در حکم اذن شوهر در خروج زن از منزل بیان فرموده اند درسخنان برخی دیگر از فقها با مواردی کم و زیاد بیان شده است.آیت الله تبریزی درکتاب صراط النجاه درحالت «ضرورت عرفی» اذن زوج را لازم ندانسته اند[۶۴]۷٫
آیت الله فاضل لنکرانی هشت گونه از خروج را استثنا کرده ومشروط به اذن ندانسته که در کتاب جامع المسائل ذکر گردیده است[۶۵]۱٫این دسته از فقها برای منع خروج زوجه بدون اذن شوهر به طور مطلق ،حتی برای عیادت والدین بیمار خود ، به روایتی استناد کرده اند،که برخی از این روایات از نظرسند ضعیف بوده ودلالت آن ها نیز قوی نمی باشد. ازبعضی از این روایات چنین بر می آید که به صورت شخصی ودرمورد خاص بیان شده و حکم کلی از آن استنباط نمی شود[۶۶]۲٫عده ای از فقها درمطلق بودن چنین حقی گفته اند که چون شوهر درهمه ی زمان ها ومکان ها حق کامجویی از همسر خود دارد وزوجه باید در هر زمانی برای شوهر خویش آماده باشد،لذابیرون رفتن او ازمنزل باید با اذن شوهر باشد از جمله ی این فقها می توان از شیخ محمدحسن نجفی در جواهر الکلام[۶۷]۳وشهید ثانی در مسالک الافهام[۶۸]۴ نام برد.شیخ طوسی در المبسوط فرموده :«مرد حق دارد زنش را ازبیرون رفتن منع کند ؛ زیرا شوهر درتمام شبانه روز مستحق بهره وری اززن است[۶۹]۵ .درپاسخ به این دسته از فقها باید گفت که ازدواج عقدوپیمانی دوسویه است که هم برای زن وهم برای مرد حقوق وتکالیفی رابه همراه دارد.ازجمله ی این حقوق، حق استمتاع وبهره وری جنسی است که جز حقوق طرفین می باشد.البته معنای این سخن آن نیست که حق زن وشوهر دراین باره همانند یکدیگر است،بلکه باتوجه به ساختار بدنی وروانی زن ومرد ونیاز های این دوجنس ، حق هر کدام مناسب باخودش مقرر گردیده است. پس دراین صورت زن هم باید بتواند هرچهار شب یک بار وهر چهارماه یک بار از خروج همسرش جلوگیری کند!آیت الله فاضل لنکرانی درمورد تزاحم حق مواقعه ی چهار ماه یک بار زن ومسافرت رفتن شوهر بیشتر از مدت چهار ماه گفته اند درصورتی که به قصد ادا نکردن حقوق زوجه وترک واجب باشد،سفراو معصیت وحرام است .ودرخصوص سفر واجب ونیز سفر های ضرورت عرفی مثل سفر تجارت ویا زیارت یاتحصیل علم ونحو آنها تکلیف ساقط است وسفرحرام نیست.[۷۰]۱معلوم نیست چرا ایشان درموردتوقف خروج زوجه از منزل براذن شوهرمورد ضرورت عرفی راجزاستثنائات ذکرنکرده اند.معدودی از فقهای شیعه حق عدم خروج بدون اذن را فقط در صورتی که خروج زن موجب نادیده گرفته شدن حق استمتاع مرد شود،پذیرفته اند وحتی عدم خروج از منزل ، خود ، حق مستقلی به حساب نمی آید.محقق حلی اذن شوهر برای خروج از منزل را فقط درجایی لازم دانسته است که زن قصد رفتن به سفر راداشته باشد.پس از نظر ایشان چون مسافرت زوجه موجب عدم فراهم شدن کام جویی شوهر می شود،لذا نیازمند اجازه ی شوهر است[۷۱]۲٫ مرحوم خوئی نیز متوقف بودن خروج از منزل زوجه را براذن زوج به صورت مطلق نپذیرفته ومحل اشکال می داند. فقط اذن زوج را در جایی که خروج از منزل زوجه باحق استمتاع شوهر تزاحم پیدا کند،ضروری دانسته اند .مثلا درصورتی که شوهر درمسافرت باشد و امکان بهره وری جنسی نباشد،زن برای خروج از خانه نیاز به اذن شوهر ندارد[۷۲]۳٫براساس برخی اقوال بسیار شاذ و نادر ،حرمت خروج زن از منزل بدون اذن شوهر حمل بر مواردی شد ه است که خروج وی باعث ناپاکی زوجه گردد و یا موجب انحراف عقیدتی یا جنسی ، اخلاقی ویا اقتصادی وی شود.ودر صورت اطمینان به عدم ابتلا زوجه به یکی ازاین موارد ، برای زوج اختیار ممانعت از خروج همسر ازمنزل لحاظ نشده است.ولی این قول به لحاظ نهایت شذوذ قابل استناد نیست[۷۳]۱٫در نقد نظر مشهور فقها راجع به مبتنی بودن خروج زوجه ازمنزل براذن زوج ، باید گفت که براساس اصول کلی استنباط وقواعد زیر بنایی اجتهاد ، یک حکم فرعی یا یک تکلیف فقهی نمی تواند با یک قاعده کلی شریعت اسلام درتعارض باشد.فقه اسلامی براساس دیدگاه تمام نحله ها وفرق دینی ،خود یک سیستم است واز نظمی سیستماتیک پیروی می کند.براساس این قاعده ی استثنا ناپذیر،فتوای مجتهد یا حکم احتیاطی او،به فرض که علی رغم ناسازگاری با برخی از اصول برای مقلدینش لازم الرعایه ،یا به عبارت دیگر، مجزی تکلیف باشد ،نمی تواند مبنای وضع قانون قرار گیرد.فتوای مشهور مورد بحث ما با برخی از قواعد کلی و اصول عام شریعت اسلامی در تعارض قرار دارد[۷۴]۲٫اصولی مثل برابری ،آزادی،وبرخورداری از کرامت وهویت انسانی ، محدود ساختن آزادی زن به اراده ی شوهر،حتی دربیرون آمدن ازچهار دیواری کوچک خانه ،با اصل مسلم آزادی و برابری زنان نمی تواند سازگاری داشته باشد[۷۵]۳٫چه خوب است امروزه همه ی فقها وصاحب نظران دینی وحقوقی ما هم نوا با طرفداران اجتهاد پویا ومعتقد به تاثیر چشم گیر عنصر زمان ومکان در استنباط احکام دینی و با توجه به حضورگسترده ی بانوان در عرصه های مختلف اجتماعی، اقتصادی وسیاسی با دیدی واقع بینانه تر به مسئله ی خروج زنان از منزل با اذن همسرانشان نگریسته و در راستای تبیین مصالح شرعی و تشخیص مصلحت أهم ،گامی دوباره بردارند وبه تشکیک وتعدد آرا در موضوع مورد بحث پایان دهند.
در صورتیکه مجموع جابهجاییهای امواج منعکس شده ناشی از تحریک هارمونیک را در سطح بهدست آوریم، آنگاه سختی دینامیکی در حوزهی فرکانس تعیین خواهد شد. سختی دینامیکی برای حرکات انتقالی (افقی و قائم) خواهد شد:
(۳‑۵۸) |
ضریب nدر رابطهی فوق، بیانگر تعداد برخورد امواج با سطح مشترک لایهها میباشد. از نتایج تحلیلها مشخص میشود که مقدار سختی با تعداد برخوردهای کم ( ۵n= ) تقریبا به مقدار ثابتی میرسد.
همچنین سختی دینامیکی برای حرکت دورانی عبارت است از :
(۳‑۵۹) |
از مزایای استفاده از روش انتشار در مدلهای مخروطی، تعیین سختی دینامیکی بهصورت فرم بسته[۵۵] میباشد که هم برای محاسبات عددی و هم برای تحلیلهای پارامتریک مناسب است.
پی سطحی واقع بر لایهی مستقر بر بستر صلب
یک پی سطحی بدون جرم (دیسک) با شعاع r0 روی لایهای به ضخامت d واقع بر بستر صلب مد نظر است. چنانچه دیسک تحت تحریک هارمونیک عمودی قرار گیرد، امواج انبساطی از زیر دیسک با سرعتی مساوی سرعت موج انبساطی Cp برای خاک تراکمپذیر منتشر میشوند. در بستر صلب و در سطح آزاد موجها در خلاف جهت انتشار خود منعکس شده و با کاهش دامنه انتشار مییابند.
مطابق شکل ۳-۱۱ اولین موج پایینروندهی انتشار یافته در یک مخروط با راس ۱ (موج برخوردی) مشابه مخروط نیمفضای همگن خواهد بود؛ زیرا هنوز مشخص نیست که موجی که از زیر دیسک منتشر شده آیا با مرز صلب مواجه میشود یا نه. بنابراین نسبت ظاهری به وسیلهی نسبت ارتفاع مخروط از راس آن تا دیسک تعریف میشود. از آنجا که موج برخوردی و متعاقبا موج انعکاسی در لایهی یکسان منتشر میشوند، نسبت ظاهری مخروطهای متناظر یکسان خواهد بود. بنابراین با دانستن ارتفاع مخروط اول، ارتفاع مخروطهای دیگر متناظر با موجهای انعکاسی بالارونده یا پایینرونده از هندسه بهدست میآید [۳].
شکل ۳‑۱۱: انتشار موج در مخروطها برای لایهی مستقر بر بستر صلب [۳]
بعد از jامین تلاقی با مرز صلب، تغییرمکانهای امواج بالارونده و پایینرونده منتشر شده در مخروطها با ارتفاع راس ۲j و ۲j+1 به ترتیب از رابطهی(۳-۶۰) و (۳-۶۱) بهدست میآیند:
(۳‑۶۰) | |
(۳‑۶۱) |
تغییرمکان نهایی در لایه که ناشی از بر هم نهی همهی امواج بالارونده و پایینرونده است، از رابطهی زیر تعیین میشود:
(۳‑۶۲) |