وبلاگ

بروشور ها و هدایای تبلیغاتی و کوپن های تخفیف
توجه به هر یک از ابزارها و استفاده صحیحی و به موقع از آنها اهمیت فوق العاده ای در افزایش بهره وری برنامه تبلیغاتی دارد. مجله ها، تلویزیون، مغازه ها به عنوان شروع کنندگان فعالیت دهان به دهان می توانند مفید باشند و فعالیت های شایعه پراکنی در صورتی معتبرند که عامل اطلاعاتی قابل اعتماد باشد. اینترنت یک نیروی مؤثر و ویژه در بین دیگر وسایل است، ولی با این وجود تبلیغات نفر به نفر هنوز هم مؤثرترین شیوه در بین بقیه ابزار ها می باشد( رایس، ۲۰۰۵).
د) سهیم شدن سازمان یک بار گفتگوهای دهان به دهان را آغاز می کند و هیچ گاه اجازه نمی دهد که این راه بسته شود. زمانی که مردم شروع به صحبت کردن راجع به کالای سازمان کردند؛ باید آنها را تشویق به ادامه این کار نمود؛ بعد از گذشت مدت زمانی کوتاه سخنگویان انتظار دارند که در این کار با آنها مشارکت شود. در حقیقت باید با اقداماتی در فعالیت های دهان به دهان منتشر شده در بین مردم نفوذ کرده و آن را به سمتی که سازمان می خواهد راهنمایی نمود.
ه) پیگیری امروزه وسایل و ابزار آزمایش زیادی وجود دارند که این امکان را فراهم می آورند که پی برد چه صحبت هایی در مورد کالا و محصولات سازمان در میان مردم به صورت دهان به دهان می
چرخند و دریافت که مشتریان در مورد سازمان چه نظری دارند. وبلاگ ها و وب سایت ها این امکان را به فراهم می کنند تا نظر مردم را راجع به کالا دانست. نکته ای در مورد بازاریابی دهان به دهان حائز اهمیت است این است که در این نوع بازار یابی برخلاف سایر تکنیک های بازاریابی فرایند ارتباطات از بازاریاب از مشتری به مشتری تغییر جهت  داده است و همین نکته باعث می شود انجام تحقیقات بازاریابی سخت تر اما اطلاعات بدست آمده از آن صادقانه تر است(پُچ و همکاران، ۲۰۱۰).
۲-۶-۶٫اثر بخشی تبلیغات دهان به دهان
عامل بالقوه تبلیغات دهان به دهان که بر درک و عمل مصرف کننده اثر میگذارد به طبیعت رابطه فرستنده ـ گیرنده، غنی و روشن بودن پیام، عوامل موقعیتی و فردی گوناگونی بستگی دارد. نتایج یافته‏های تحقیقات گذشته نشان می دهد که عوامل کلیدی که برروی تمایل و گرایش گیرنده تبلیغات دهان به دهان اثر می گذارند ترکیبی از۴ گروه هستند: (پُچ و همکاران، ۲۰۱۰)
۱- عوامل فردی
۲- عوامل بین فردی
۳- خصوصیات مربوط به پیام
۴- خصوصیات موقعیتی
۲-۶-۶-۱٫ عوامل فردی
اعتبار فرستنده، تخصص فرستنده، قابلیت اعتماد (صداقت) فرستنده و رهبر عقیده بودن او از مهمترین خصوصیاتی هستند که در تحقیقات مختلف به عنوان عوامل مؤثر بر اثربخشی تبلیغات دهان به دهان که بر نگرش و رفتار گیرنده تأثیر میگذارند مورد بررسی قرار گرفتهاند. تأثیرات نگرشی ناشی از اعتبار منبع یا باور کلی نسبت به منبع به گونه قابل ملاحظهای مطالعه شده است. اولین بررسیها نشان داد چنانچه نگرشها درست پس از انتشار پیام اندازه گیری شوند، منبع معتبر بیش از منبع کم اعتبار متقاعد کننده خواهد بود. مفهوم قابلیت اعتماد با قصد و هدف منبع برای برقراری ارتباط رابطه دارد. معمولاً کسانی قابل اعتماداند که از نیت آنان آگاهی وجود دارد، کسانی که در چارچوب یک فعالیت اطلاع رسانی و هدایت گرانه خواستار افزایش آگاهی هستند، آنانی که احساس میشود قصد متقاعد کردن دارند کمتر قابل اعتماداند. در شرایطی که موضوع برای مخاطب اهمیت داشته باشد مؤلفه قابلیت اعتماد نقش متقاعدکنندگی بیشتری بازی میکند(هانس، ۲۰۰۴).

تخصص که به وسیله بریستور تشریح شده به عنوان مفهومی بیان میشود که منبلع توانایی فراهم کردن اطلاعات درست را دارد. این خیلی واضح است که اطلاعات به دست آمده از افراد متخصص بسیار تأثیر گذار است. گیلی استدلال میکند که کسی که در یک طبقه محصول دارای تخصص است باید دارای اطلاعات بیشتری در زمینه محصول باشد. بنابراین عقیده و فکر او بیشتر از بقیه افراد مورد توجه و جستجو قرار میگیرد. دانش بیشتر افراد متخصص آنها را قادر میسازد که افراد را متقاعد سازند و بر روی عقیده و نظر آنها درباره محصول تأثیر گذارند. بانسال و ویر (۲۰۰۰) در تحقیق خود به این نتیجه رسیدند که هر چه تخصص فرستنده تبلیغات دهان به دهان بیشتر باشد، بر روی تصمیم خرید گیرنده تأثیر بیشتری میگذارد. مطالعات نشان میدهد که افراد متخصص اغلب رهبران عقیده در زمینه یک طبقه محصول هستند رهبران عقیده افرادی هستند که تمایل دارند پیرامون محصولات و خدمات به دیگران توصیه کنند از این افراد به عنوان افرادی که بیشترین تأثیر بر رفتان دیگران دارند یاد میشود(هانت و همکاران، ۲۰۰۴).
۲-۶-۶-۲٫ عوامل بین فردی
استحکام رابطه فرستنده و گیرنده و تشابه به توصیه کننده تبلیغات شفاهی از مهمترین متغیرهایی هستند که در این قسمت مورد توجه قرار میگیرند. استحکام رابطه به عنوان یکی از مهمترین عوامل شناخته شده که تأثیر ارتباطات تبلیغات دهان به دهان را شرح میدهد. به عنوان مثال برون وریجین نشان دادند که تأثیرگذاری منابعی که دارای رابطه قوی با گیرنده ها هستند به مراتب بیشتر از منابعی است که رابطه ضعیف با آنها دارند. آنها استدلال میکنند زمانی که روابط قوی بین گیرنده وفرستنده وجود داشته باشد، آن دو شاید نسبت به یکدیگر بیشتر مأنوس و آشنا باشند و در نتیجه گیرنده احتمال بیشتری دارد که اطلاعات مورد نیاز خود را از فرستنده تقاضا کند. شباهت به توصیه کننده به درجهای که افراد در بعضی از صفات خاص با هم شبیه هستند مربوط میشود. منظور از شباهت داشتن یا هم جنس بودن به توصیه کننده پیام، میزان نزدیکی هنجارها، نگرشها و ارزشهای افراد به یکدیگر است (براون و ریجن، ۱۹۸۷). توچی، ۱۹۷۴) بیان میکند که هنگامی که گیرنده از نظر ویژگیهایی چون سن، جنس، نژاد، موقعیت اجتماعی و یا ارزشها و ترجیحات خود به توصیه کننده تبلیغات شفاهی شباهت داشته باشد تبلیغات شفاهی برگیرنده تأثیر خواهد گذاشت. در غیر این صورت به سبب عدم تجانس شناختی بین گیرنده و توصیه کننده پیام از لحاظ ویژگیهای ذکر شده، گیرنده ارزیابی درست و دقیقی از اطلاعات و توصیههای دریافت شده ندارد و از اطلاعات توصیه کننده جهت تصمیم گیری خرید استفاده نخواهد نمود(هانس، ۲۰۰۴).
۲-۶-۶-۳٫عوامل موقعیتی
سومین عامل، عوامل موقعیتی هستند که به گیرنده، فرستنده و یا پیام مربوط نمیشوند. تبلیغات دهان به دهان دارای کمترین تأثیر در خدمات و محصولاتی است که اولاً پیچیده هستند و ثانیاً با ریسک بالایی همراه می باشند. به عنوان مثال اگر یک محصول خیلی ساده باشد و با ریسک پایینی همراه باشد، افراد توصیه خرید را راجع به آن محصول به راحتی میپذیرند اما اگر تصمیم درباره تغییر زندگی باشد افراد قبل از گرفتن تصمیم شان زیاد فکر میکنند، توصیه دیگری را به راحتی نمیپذیرند(چورچیل و همکاران، ۲۰۰۵).
تبلیغات دهان به دهان زمانی که از منابع جداگانه متفاوتی دریافت گردد اثربخشتر است به عنوان مثال زمانی که دوستان یک فرد راجع به محصول صحبت میکنند، فرد فقط به نصیحت یک نفر از آنها گوش نمیکند. اگر همه آنها به طور مشابه آن محصول را به توصیه کنند، به احتمال زیاد آن را باور میکنند. تبلیغات دهان به دهان زمانی که اطلاعات کافی درباره محصول وجود ندارد (فقدان اطلاعات) اثربخشتر است. بعضی مواقع وقتی که اطلاعات کافی راجع به محصولی نداشته باشد، توصیه دوستان و آشنایان تنها راهی است که میتوان راجع به آن محصول اطلاعات کافی را اخذ نمود. تبلیغات دهان به دهان زمانی که اطلاعات توسط خود فرد جستجو گردد با ارزشتر است. یعنی هر چقدر پیام توسط خود فرد جستجو گردد، توصیه فرستنده بر روی تصمیم خرید گیرنده تأثیر بیشتری میگذارد. در نهایت تبلیغات دهان به دهان زمانی که دریافت کننده وقت کافی برای بررسی گزینه ها نداشته باشد با ارزشتر است(پُچ و همکاران، ۲۰۱۰).
۲-۶-۶-۴٫خصوصیات مربوط به پیام
اولین موضوعی که در زمینه پیام باید مورد توجه قرار گیرد. غنی بودن پیام است. غنی بودن پیام شامل واضح و روشن بودن پیام، عمق پیام و شدت (قوت) آن میباشد. افراد تمایل دارند که برای شرح فعالیتهای خود، اصطلاح و جمله های مهیج و توصیفی به کار برند. آنها استدلال میکنند که تبلیغات دهان به دهان واضح و روشن است در حالی که اطلاعاتی که چاپ میشوند واضح و روشن نیستند. بیشتر از آن اطلاعات واضح و روشن به نظر میرسد در حافظه در دسترستر باشند و وزن بیشتری در قضاوتهای افراد داشته باشند. توان دفاع که به قدرت و توان تحویل پیامی که گوینده تمایل دارد آن را توصیه کند مربوط میشود، به عنوان دومین موضوع در این قسمت ظاهر میشود. این موضوع به طریقی که در آن پیام منتقل میشود بیشتر از محتوی آن مربوط میشود و منعکس کننده قدرت توصیه افراد میباشد ) کاتلر. فیلیپ،۱۳۸۶).
قدرت دفاع بر این نکته اشاره دارد که تبلیغات دهان به دهان زمانی که پیام با قدرت و اشتیاق گفته میشود، یک رویداد خیلی مهم هم برای گوینده و هم برای گیرنده میباشد. ارتباطات غیر کلامی مانند زبان بدن (تلاقی چشمها، اشارات، حرکات دست و صورت و …) که فرستنده هنگام انتقال پیام به کار میبرد نیز بر اثر بخشی تبلیغات دهان به دهان تأثیر دارد (سویینی و مازارول و سوتر، ۲۰۰۷).
۲-۶-۷٫نتایج تبلیغات دهان به دهان
در این تحقیق، نتایج تبلیغات دهان به دهان از دیدگاه گیرنده آن مورد بررسی قرار میگیرند. تبلیغات دهان به دهان بر روی درک افراد از کالا و خدمات تأثیر زیادی میگذارد و باعث تغییر در قضاوت، ارزشها و احتمال خرید آنها میگردد. مارتیلا (۱۹۷۱) بیان می کند که تبلیغات دهان به دهان در آخرین مرحله فرایند خرید بیشترین اهمیت را دارد و مصرف کنندهها را مطمئن میسازد و ریسک آنها را قبل از خرید کاهش میدهد. در مراحل اولیه، مصرف کننده بیشتر به ارتباطات غیر شخصی خود برای گرفتن تصمیم تکیه دارد. درک ریسک دلیل امتحان نمودن مصرف کنندگان محصول قبل از خرید است. ریسک، مربوط به عدم اطمینان فرد از خرید و نتایجی است که از تصمیم خرید یک محصول یا خدمت حاصل میشود. ریسک به این دلیل ادراک میشود که مصرف کننده کمترین تجربه قبلی در مورد عملکرد محصول ندارد) کاتلر. فیلیپ،۱۳۸۶).
بایر (۲۰۰۵) بیان میدارد که افراد جهت کاهش ریسک ناشی از تصمیمگیری خرید به جستجوی اطلاعات از دیگران میپردازند. از این طریق ریسک خود را کاهش دهند. بیتنر و زیتهامل به نقش ریسک در خدمات اشاره کردند. خدمات اغلب غیرقابل مشاهده هستند بنابراین آزمایش کردن آنها غیرممکن است از آنجایی که خدمات لمس ناپذیر نیز هستند، مصرف کنندگان ریسک بالایی را در زمینه خدمات درک میکنند. تحققات بن در سال ۱۹۹۵ نشان داد که مصرف کنندگان تمایل دارند جهت کاهش ریسک عملکردی و مالی مربوط به محصول به متخصصین مراجعه نمایند و هنگامی که فرد در هنگام تصمیم گیری خرید، ریسک روانشناسی و اجتماعی بالایی احساس نماید تمایل دارد جهت کاهش این نوع ریسک از افرادی که به او شباهت دارند راهنمایی بخواهد(رایس، ۲۰۰۵).
تحقیقات سویینی و مازارول و سوتر در سال ۲۰۰۷ نشان داد که تبلیغات دهان به دهان نه تنها ریسک افراد را در خرید کاهش میدهد بلکه درک آنها را از شرکت بهبود میبخشد و باعث بهبود حالت روانی (اعتماد) آنها میشود و اشتیاق آنها را برای خرید آن محصولات افزایش میدهد. آنها در بررسیهای خود نشان دادند که تبلیغات دهان به دهان مثبت حس اشتیاق اعتماد و خوش بینی را در گیرنده ها افزایش میدهد و تبلیغات دهان به دهان منفی باعث ایجاد حس دلسوزی و همدردی با فرستنده شده و دید آنها را نسبت به سازمان تضعیف میکند. به هر حال به نظر میرسد که تصمیم گیرنده از سازمان با تبلیغات دهان به دهان مثبت بهبود مییابد و با تبلیغات دهان به دهان منفی عصبانیت و نا امیدی گیرنده از سازمان افزایش مییابد(آلرِک و همکاران، ۲۰۰۹).
۲-۷٫رفتار مصرف کننده
مدیران مؤسسات تولید کننده اقلامی که در یک محیط رقابتی مشغول به تولید و عرضه هستند، باید تشخیص بدهند چه چیزی برای مشتریان آنها در بازار هدفشان مهم است و معیارهای مقایسه محصولشان با محصول رقیب را در فرایند انتخاب درک کنند. استراتژیهای سازمانی باید بر اساس درک و شناخت تفکرات، احساسات و رفتار مصرف کنندگان شکل بگیرد. تحقیقات مصرف کننده به شیوه های متعددی می تواند به مدیران در شناخت مصرف کنندگان کمک کند. یکی از مهمترین کاربردهای تحقیقات مصرف کننده، بهبود استراتژیهای بازاریابی می باشد(صمدی،۱۳۸۶).
هدف عمده یک بازاریاب ماورای فروش است. ایجاد یک تعهد پایدار بین نام تجاری و یک گروه مشتری می باشد. فرآیندی است شامل معرفی، آشنایی، ترجیح و در صورت موفقیت محصول، ایجاد وفاداری. در حالیکه تبلیغات بیشتر مقدمات مراحل معرفی و آشنایی را فراهم می کند، عواملی از قبیل قیمت، شهرت نام تجاری و زیبایی ظاهری از عوامل مؤثر بر ترجیح مشتریان هستند و در نهایت کیفیت مناسب محصول باعث ایجاد رضایت و وفاداری در مشتری خواهد شد. سازمانهای بازارمحور، روی مشتریان موجود(شناسایی مشکلاتشان)، دستیابی به ایده های جدید، بررسی بهبودهای پیشنهادی محصول و تغییر آمیزه بازاریابی تمرکز می کنند(کاتلر، ۱۳۸۶).
۲-۷-۱٫انتخاب یا ترجیح یک برند
مطالعه رفتار مصرف کننده نقش مؤثری در بازاریابی دارد، زیرا بازاریابی مصرف کننده نیاز به برداشت درستی از نیازها و درخواست های مصرف کننده دارد. اهمیت درک صحیح از مصرف کننده در تعریف بازاریابی به عنوان یک فعالیت انسانی معطوف به ارضای نیازها و خواسته ها از طریق فرآیندهای مبادله یافت می شود. از این تعریف دو فعالیت کلیدی مربوط به بازاریابی پدیدار می شود: نخست آنکه فروشنده سعی می کند نیازها و خواسته های بازار هدف را برآورده کند، دوم آنکه بازاریابی درگیر مطالعه فرایند مبادله ای که از طریق آن طرفین منابعی را به یکدیگر انتقال می دهند، می باشد. بازاریابان برای موفقیت در فرایند مبادله باید درک صحیحی از عوامل که خواسته ها و نیازهای مصرف کننده را تحت تأثیر قرار می دهند، داشته باشند(موون و مینور،۱۳۸۴).
۲-۷-۲٫وفاداری به یک نام تجاری
تعهد قوی بین یک نام تجاری و یک گروه مشتری شامل مراحل زیر است:
۱- آشنا شدن با نام تجاری
۲- شناخت پیدا کردن مشتری نسبت به آن
۳- ترجیح دادن آن نام تجاری توسط مشتری
۴- در صورت موفقیت آمیز بودن این رابطه کسب رضایت و وفاداری مشتری( آلرک و ستل^[۲۱]، ۲۰۰۲) یکی از مهمترین سؤالاتی که برای هر مؤسسه ای در زمینه بازاریابی و مدیریت برند مطرح است این است که چگونه در مشتریان بالقوه برای نام تجاری خود ترجیح ایجاد نمایند. مدیران بازاریابی علاقمند به خریدهایی هستند که سطح فروش و سهم بازارشان را افزایش دهد و از دیدگاه مصرف کنندگان، خریدهایی که باعث رضایت آنها و تبلیغات دهان به دهان شود. باورهای مصرف کنندگان درباره ویژگیهای محصول باعث اثر بر نگرش آنها درباره برندهای خاص و نهایتاً ایجاد تمایلات رفتاری و انتخاب یک برند از سوی آنها خواهد شد (صمدی، ۱۳۸۶، ص. ۴۰).
برای کالایی که درگیری ذهنی بالایی در مشتری ایجاد می کند، شناسایی ویژگیهایی که در نظر او فوق العاده مهم رده بندی می شوند، مدیران نباید نگران بهینه کردن تک تک خصیصه های برند مزبور باشند. بلکه موضوع اصلی باید شناسایی ویژگیهایی باشد که از سوی بازار هدف به عنوان مهمترین ویژگیها رتبه بندی شده اند و تلاش شود تا باورهایی قوی مبنی بر اینکه برند مورد نظر واجد این ویژگیهاست، ایجاد شود. البته قیمت نیز برای برخی از طبقات محصول می تواند خود یک ویژگی باشد. در مواردی که در آن قیمت فوق العاده اهمیت دارد، مدیران باید اطمینان حاصل نمایند که برندهایشان به طور رقابتی قیمت گذاری می شود(موون و مینور، ۱۳۸۴). رفتار مصرف کننده فعالیتهای ذهنی، احساسی و فیزیکی‌ای را که افراد هنگام خرید، استفاده  و دور انداختن محصولات و خدماتی که برای ارضای نیازها و امیالشان به‌کار می گیرند شامل می‌شود (ویلکه،۲۰۰۰). به عبارت دیگر رفتار مصرف کننده شامل مجموعه ای از فرآیندهای روانی و فیزیکی است که قبل از خرید آغاز و بعد از مصرف نیز ادامه می یابد(پییر، ۲۰۰۱). در هر حوزه مطالعاتی نظریه ها و فرضیه های اساسی وجود دارند که متخصصان برای هدایت نظریاتشان به سوی موضوع مورد نظر از آنها استفاده می‌کنند به منظور شناخت بهتر رفتار مصرف کننده هفت مفهوم اساسی را که مورد تأکید اکثر صاحب نظران قرار گرفته است به اختصار بررسی می شوند(آندرسون و همکاران، ۲۰۰۴).
الف)رفتار مصرف کننده با انگیزه است؛ اساسی ترین سؤال در این خصوص چرایی رفتار مصرف کننده است. پاسخ این سؤال را می توان در تعریف رفتار مصرف کننده جستجو کرد، «به گونه‌ای که نیازها و خواسته‌هایشان ارضا شود». در مجموع رفتار مصرف کننده یک رفتار با انگیزه برای دستیابی به اهداف ویژه‌ است. این انگیزه‌ها دو دسته هستند، یکی انگیزه کار کردن که دلایل خرید یک محصول است و به عملکرد آن محصول مربوط می شود به گونه‌ای که به مصرف کننده کمک می‌کند تا به هدف دست یابد. به عنوان مثال انگیزه کار کردن جدید برای یک اتومبیل سواری می‌تواند آسایش در جابجایی، مسافرت و… باشد. انگیزه دیگر، انگیزه های شخصی هستند که به خواسته‌های یک مصرف کننده برای بیان احساسات یا چیزهای دیگر مورد نظر وی مربوط می‌شوند. انگیزه شخصی خرید نوع خاصی از خودروی سواری می‌تواند شهرت و یا زیبا دوستی فرد باشد.
ب) رفتار مصرف کننده شامل فعالیتهای زیادی می‌شود؛ هر مصرف کننده دارای افکار، احساسات، برنامه ها، تصمیمات و خرید های متعددی است. فردی که تنها به فعالیت خرید توجه می کند خیلی از فعالیتهای مرتبط با آن را نادیده گرفته است. در حالی که بازاریابان باید طیف وسیعی از فعالیتهای مصرف کننده شامل اندیشیدن به محصول، کسب اطلاعات، توجه به تبلیغات، خرید و کاربرد تا رضایت و رجوع مجدد مصرف کننده را مورد کنکاش قرار دهند.
ج) رفتار مصرف کننده یک فرایند است؛ همان گونه که در تعریف رفتار مصرف کننده بیان شد، رفتار مصرف کننده یک سری فعالیتهایی را (انتخاب، خرید، مصرف و…) شامل می‌شود که در مراحل پیش از خرید، حین خرید و پس از خرید به صورت یک فرایند مستمر در جریان است.
د) رفتار مصرف کننده از لحاظ میزان صرف وقت و پیچیدگی متفاوت است؛ منظور از میزان صرف وقت در رفتار مصرف کننده عبارت است از مدت زمانی که طی آن تصمیمات خرید اتخاذ می‌شوند یا طول مدت زمان کل فرایند تصمیم گیری خرید و پیچیدگی رفتار مصرف کننده به تعداد فعالیتهای درگیر در یک تصمیم و مشکل بودن خود تصمیم اشاره دارد. بین مدت زمان و پیچیدگی تصمیم اغلب یک ارتباط مستقیم وجود دارد، یعنی در صورت ثابت بودن سایر شرایط و عوامل تأثیرگذار بر فرایند تصمیم گیری، هر چه پیچیدگی یک تصمیم بیشتر باشد، زمانی که برای کل فرایند مورد نیاز است بیشتر است. نکته مهم در مورد این دو عامل این است که زمان و پیچیدگی دو بعد فرایند تصمیم و رفتار مصرف کننده هستند که در مورد افراد مختلف و همچنین در موقعیتهای متفاوت مختلف هستند. به عنوان مثال ممکن است خرید یک خودرو در شرایط خاص برای فرد خاص پیچیدگی زیادی داشته باشد ولی در همان شرایط این تصمیم برای فرد دیگری یک فرایند ساده تلقی شود.
ه)رفتار مصرف کننده نقشهای مختلفی را شامل می‌شود؛ حداقل سه فعالیت کاملاً متفاوت در درون فرایند رفتار مصرف کننده شکل می‌گیرد و در ارتباط با هر کدام از این فعالیتها نقشی برای مصرف کننده ایجاد می شود. این سه نقش عبارت‌اند از:
الف) نقش تأثیر گذار بر خرید
ب) نقش خریدار
ج) نقش مصرف کننده
ی)رفتار مصرف کننده تحت تأثیر عوامل خارجی قرار دارد؛ فرایند تصمیم مصرف کننده به نوعی تحت تآثیر نیروهای خارجی است، البته این تأثیر به خودی خود بد یا خوب نیست. تعدادی از این نیروهای خارجی شامل فرهنگ، خرده فرهنگ، طبقه اجتماعی، خانواده، محیط بازاریابی و… هستند.

اورانیوم طبیعی از ۳ ایزوتوپ U-235 ,U-234 و U-238 تشکیل شده است که U-238 فراوانترین آنها می باشد. این سه ایزوتوپ رادیو اکتیو بوده که نیمه عمر ۲۳۵U برابر است با ۴/۵x109 سال که پایدارترین ایزوتوپ می باشد. دو ایزوتوپ مهم آن U-238 و U-235 می‌باشند که U-235 مهمترین ایزوتوپ برای راکتورها و سلاحهای هسته‌ای است چرا که این ایزوتوپ تنها ایزوتوپی است که در طبیعت وجود دارد و در هر مقدار ممکن توسط نوترونهای حرارتی شکافته می‌شود.

ایزوتوپ U-238 نیز از این جهت مهم است که نوترونها را برای تولید ایزوتوپ رادیواکتیو جذب کرده و آن را به ایزوتوپ ۲۳۹Pu پلوتونیوم تجزیه می‌کند. اورانیوم اولین عنصر یافته شده بود که می‌توانست شکافته شود. برای نمونه با بمباران آرام نوترونی ایزوتوپ ۲۳۵U آن به ایزوتوپ کوتاه عمر U-236 تبدیل شده و بلافاصله به دو هسته کوچکتر تقسیم می‌شود که این عمل انرژی آزاد کرده و نوترونهای بیشتری تولید می‌کند. اگر این نوترونها توسط هسته U-235 دیگری جذب شوند، عملکرد حلقه هسته‌ای دوباره اتفاق می‌افتد و اگر چیزی برای جذب نوترونها وجود نداشته باشد، به حالت انفجاری در می‌آیند. اولین بمب اتمی با این اصل جواب داد.

کاربردهای فلز اورانیوم

فلز اورانیوم بسیار سنگین و پرچگالی می‌باشد. اورانیوم خالی توسط بعضی از ارتشها برای ساخت محافظ برای تانکها و ساخت قسمتهایی از موشکها و ادوات جنگی استفاده می‌شود. ارتشها همچنین از اورانیوم غنی‌شده برای سوخت ناوگان خود و زیردریایی‌ها و همچنین سلاحهای هسته‌ای استفاده می‌کنند. اورانیوم موجود در سلاحهای هسته‌ای بشدت غنی می‌شوند که این مقدار بصورت تقریبی ۹۰% می‌باشد. مهمترین کاربرد اورانیوم در بخش غیر نظامی تامین سوخت دستگاه های تولید نیروی هسته‌ای است که در آنها سوخت U-235 به میزان حدود ۵% غنی می‌شود. لعاب ظروف سفالی از مقدار کمی اورانیوم طبیعی تشکیل شده است ( که داخل فرایند غنی سازی نمی‌شود ) که این عنصر برای اضافه کردن رنگ با آن اضافه می‌شود. نیمه عمر طولانی ایزوتوپ اورانیوم ۲۳۸ آن را برای تخمین سن سنگهای آتشفشانی مناسب می سازد.

تولید و توزیع

اورانیوم اقتصادی از طریق کاهش هالیدهای اورانیوم با خاک فلزات قلیایی تولید می‌شود. همچنین فلز اورانیوم می‌تواند از طریق عمل الکترولیز _۵KUF یا _۴Uf که در _۲CaCl و NaCl حل شده است، بدست آید. اورانیوم خالص نیز از طریق تجزیه حرارتی هالیدهای اورانیوم حاصل می‌شود. معمولا کشورهای بزرگتر اورانیوم بیشتری در مقایسه با کشورهای کوچکتر تولید می‌کنند، چرا که گسترش و توزیع اورانیوم در جهان یک شکل و یکنواخت است. کشور استرالیا ذخایر بسیار زیادی از این عنصر دارد که تقریبا ۳۰% ذخایر دنیا را شامل می‌شود.

هشدارها

تمام ترکیبات اورانیوم سمی و رادیو اکتیو هستند. سمی بودن این عنصر می‌تواند کشنده باشد. در مقادیر بسیار کم خاصیت سمی بودن این عنصر به کلیه آسیب می‌رساند. ویژگی رادیواکتیوی این عنصر نیز سیستماتیک و نظام مند است. در کل ترکیبات اورانیوم به‌سختی جذب روده و ریه می‌شوند و خطرات رادیولوژیکی آن باقی می‌ماند. فلز خالص اورانیوم نیز خطر آتش‌سوزی به همراه دارد. فرد ممکن است با تنفس غبار اورانیوم در هوا یا خوردن و آشامیدن آب و غذا در معرض این عنصر قرار بگیرد. البته بیشتر این عمل از طریق خوردن آب و غذا صورت می‌گیرد. جذب روزانه اورانیوم در غذا ۰۷/۰ تا ۱/۱ میکروگرم می‌باشد. مقدار اورانیوم در هوا معمولا بسیار ناچیز است. افرادی که در کنار تاسیسات هسته‌ای و یا معادن استخراج اورانیوم زندگی می‌کنند، بیشتر در معرض این عنصر قرار می‌گیرند. اورانیوم ممکن است که از طریق تنفس یا بلع و یا در موارد استثنایی از طریق شکافی روی پوست وارد بدن شود. اورانیوم توسط پوست جذب نمی‌شود و ذرات آلفای ساطع شده از این عنصر نمی‌تواند به پوست نفوذ کند. بنابراین اورانیومی که خارج از بدن باشد، نمی‌تواند به اندازه اورانیوم داخل بدن مضر و خطرناک باشد. اگر اورانیوم به بدن وارد شود، ممکن است موجب سرطان شده یا به کلیه‌ها آسیب برساند.

هگزافلوراید اورانیوم^[۷]

هگزافلوراید اورانیوم، ترکیب شیمیایی است که حاوی یک اتم اورانیوم و ۶ اتم فلوئور است، این ترکیب در فرایند غنی سازی اورانیوم مورد استفاده قرار می گیرد و دلیل انتخاب آن اینست که اتم فلوئور تنها دارای یک ایزوتوپ می باشد و در اختلاف وزن مولکولی دو گونه ترکیب UF₆ تفاوت تنها مربوط به ماده اورانیوم می باشد و بدین دلیل به راحتی میتوان با کمک روش های موجود ایزوتوپ U-235 را غنی سازی کرد. تحت شرایط دما و فشار مناسب این ترکیب می تواند به صورت جامد، مایع و یا گاز باشد. UF₆ جامد، ماده ای سفید، چگال و بلوری است (مثل سنگ نمک). UF₆ در فاز مایع، بیرنگ، چگال و دارای و یسکوزیته پایین می باشد و میتواند آزادانه جریان یابد و سطح مخزنش را کاملاً مرطوب کند.
با کاهش دما UF₆ در فشار های کمتر از ۵/۱ اتمسفر بدون عبور از فاز مایع از فاز گاز وارد فاز جامد می شود.UF₆ مایع فقط زمانی به دست میآید که دما بیش از ۱۴۷ ^۰F یا ۶۴ ^۰C و فشار نیز ۱/۵برابر فشار جو و حدود ۲۲ psi باشد. این دما و فشار نقطه­ی سه گانه UF6 را نشان می دهد. در فشار جو وقتی دما به ۵۷ ^۰C برسد، UF₆ جامد بدون عبور از فاز مایع مستقیماً به گاز تبدیل می­ شود.
هگزا فلوراید اورانیوم با اکسیژن، نیتروژن، دی اکسید کربن و یا هوای خشک واکنش نمی­دهد اگر چه هر یک از این گازها در فاز مایع UF₆ محلول می باشند.UF₆ با آب یا بخار آب واکنش می­دهد به همین دلیل UF₆ در مخازن ایزوله و یا وسایل فراوری ضد نشت نگهداری و به کار برده می­ شود. UF₆ میتواند با بیشتر فلزات وارد واکنش شود و فلوراید آن فلز را همراه با مقدار کمی فلوراید اورانیوم با ظرفیت کم تولید نماید. نیکل یا فولاد پوشیده شده با آن، مونل، مس و بعضی از آلیاژهای آلومینیوم به دلیل مقاومتشان در برابر UF₆ در ساخت تجهیزات کاربرد دارند.

روش های تولید انرژی هسته ای

اساساً دو شیوه ی بنیادی برای آزاد سازی انرژی یک «اتم» وجود دارد:
۱- شکافت هسته ای: می توان هسته ی یک «اتم» را با یک «نوترون» به دو جزء کوچک تر تقسیم کرد. این همان شیوه‌ای است که در مورد ایزوتوپ های اورانیوم (یعنی اورانیوم ۲۳۵ و ۲۳۳) به کار می‌رود. در این روش هسته یک اتم توسط یک نوترون به دو بخش کوچکتر تقسیم می‌شود. در این روش غالباً از عنصر اورانیوم استفاده می‌شود.
۲- گداخت هسته ای: می توان با بهره گرفتن از دو اتم کوچک تر که معمولاً هیدورژن یا ایزوتوپ های هیدورژن (مانند دوتریوم و تریتیوم) هستند، یک اتم بزرگ مثل هلیوم یا ایزوتوپ های آن را تشکیل داد. این همان شیوه‌ای است که در خورشید برای تولید انرژی به کار می‌رود.
فرایند هر دو شیوه، دست یافتن به میزان عظیمی از انرژی گرمایی و تشعشع است.

غنی سازی^[۸]

همانگونه که بیان شد سنگ معدن اورانیوم موجود در طبیعت از دو ایزوتوپ اورانیوم ۲۳۵ به مقدار ۷/۰ درصد و اورانیوم ۲۳۸ ‏به مقدار ۳/۹۹ درصد و مقدار کمی اورانیوم ۲۳۴ تشکیل شده است. اگر ما بخواهیم از اورانیوم ۲۳۵ بعنوان سوخت در نیروگاههای حرارتی، استفاده کنیم اورانیوم به شکل طبیعی قابل استفاده نیست و باید درصد اورانیوم ۲۳۵ را در سوخت تا حدود ۵ درصد بالا ببریم زیرا فقط اورانیوم ۲۳۵ با نوترونهای گرمایی واکنش شکافت انجام می دهد. به این کار اصطلاحا غنی سازی اورانیوم می گویند، که از عهده هر کشوری بر نمی آید زیرا این عمل بسیار پرهزینه و گران است و نیاز به تخصص فوق العاده زیادی دارد.
مراحل غنی سازی، به اختصار به این صورت است که ابتدا سنگ معدن اورانیوم استخراج شده را آسیاب کرده و به صورت پودر در می‌آورند.( معدن اورانیوم صخره ای است که در هر تن دارای حدود نیم تا دو کیلوگرم اکسید اورانیوم می باشد که معادل ۰۵/۰ تا ۲/۰درصد اکسید اورانیوم است. از هر هزاران کیلو سنگ معدن اورانیوم ‏‏۱۴۰ کیلوگرم اورانیوم طبیعی به دست می آید که فقط یک کیلوگرم اورانیوم ۲۳۵ ‏خالص در آن وجود دارد). ‏ سپس به این پودر، اسید سولفوریک اضافه می‌کنند و پس ازطی فرایند شیمیایی خاصی و تخلیص سازی، اکسید اورانیوم را با اسید سولفوریک ترکیب کرده و به سولفات اورانیل تبدیل می کنند ودر آخر با افزودن حلال‌های مخصوصی به سولفات اورانیل، ماده‌ای جامدی به نام اکسید اورانیوم‌U₃O₈ (کیک زرد) به وجود می اید که شامل ۷۰ درصد اورانیوم بوده و دارای ویژگی پرتوزایی می باشد. کیک زرد اورانیوم غلیظ شده است. نام این عنصر بدلیل رنگ و شکل آن در هنگام تولید می‌باشد اگرچه تولید امروزه کیک زرد بیشتر به رنگ سبز مایل به سیاه می گراید تا زرد. برای غنی سازی اورانیوم، باید ابتدا کیک زرد را با اتم فلئور (F-9)، ترکیب کرده و به صورت گاز هگزا فلوراید اورانیوم (UF₆) در بیاوریم. هگزا فلورید اورانیوم UF₆ جامد است که در دمای بالای ۵۶ درجه سانتیگراد بخار می شود. از این مرحله به بعد برای غنی سازی اورانیوم می توان از روش های زیر استفاده نمود.
روش انتشار (پخش) حرارتی
روش انتشار (پخش) گازها
روش الکترومغناطیسی
روش مرکزگریز گازی
روش مرکزگریز گازی زیپه
روش‌های لیزری
روش شیمیایی
روش پلاسمایی
از بین تمامی این روشها هم‌اکنون تنها دو روش “سانتریفوژ گازی” و “پخش گازی” است که در مقیاس تجاری اهمیت داشته و کاربردهای عملی وسیع پیدا کرده‌اند.

غنی سازی با دستگاه سانتریفیوژ^[۹]

سانتریفیوژ دستگاهی است که برای جدا سازی مواد از یکدیگر بر اساس وزن آنها استفاده می‌شود. این دستگاه مواد را با سرعت زیاد حول یک محور به گردش در می آورد. در واقع در این روش برای جدا سازی مواد از یکدیگر از شتاب ناشی از نیروی گریز از مرکز استفاده می‌گردد. کاربرد عمومی این دستگاه برای جداسازی مایع از مایع و یا مایع از جامد است. سانتریفیوژهایی که برای غنی سازی اورانیوم استفاده می‌شود حالت خاصی دارند که برای گاز تهیه شده‌اند که به آنها هایپر سانتریفیوژ^[۱۰] گفته می‌شود. پیش از آنکه دانشمندان از این روش برای غنی سازی اورانیوم استفاده کنند از تکنولوژی خاصی بنام پخش و توزیع گازی^[۱۱] استفاده می‌کردند.
گردش سریع روتور، نیروی گریز از مرکز بسیار قوی تولید می‌کند و طی آن مولکولهای سنگین تر (آنهایی که شامل ایزوتوپ اورانیوم ۲۳۸ هستند) از مرکز محور گردش دورتر می‌گردند و مولکولهای سبکتر (اورانیوم ۲۳۵) بیشتر حول محور سانتریفیوژ قرار می‌گیرند. در غنی سازی اورانیوم با روش سانتریفوژ گازی، از تعداد زیادی سیلندر دوار که به صورت موازی و سری کنارهم قرار داده شده‌اند، استفاده می‌شود. باید هزاران سانتریفیوژ در کنار هم قرار بگیرند تا ما بتوانیم اورانیوم را غنی کنیم یعنی با یک یا چند سانتریفیوژ نمی‌توان اورانیوم را غنی کرد.

غنی سازی اورانیوم از طریق میدان مغناطیسی بسیار قوی

در این روش هگزا فلوئورید اورانیوم را حرارت می دهند تا تبخیر شود و اتم های اورانیوم و فلوئورید از هم جدا شوند. سپس، اتم های اورانیوم را به میدان مغناطیسی بسیار قوی هدایت می کنند، میدان مغناطیسی بر هسته های باردار اورانیوم نیرو وارد کرده و از مسیر مستقیم خود منحرف می کند. اما هسته های سنگین اورانیوم (اورانیوم۲۳۸) نسبت به هسته های سبک تر(اورانیوم ۲۳۵) انحراف کمتری دارند، و درنتیجه از این طریق می توان اورانیوم ۲۳۵ را از اورانیوم طبیعی تفکیک کرد.

تله شیمیایی

در واحد غنی سازی اورانیوم بوسیله سانتریفیوژ، گاز UF₆ پس از عبور از سانتریفیوژ و انجام فرایند غنی سازی، وارد تله سرد شده و در دمای پایین جامد و جمع آوری می گردد. بعد از رسیدن فشار داخل تله سرد به مقدار مشخصی، شیر خروجی تله سرد را باز می کنند و گازهای جمع شده داخل تله به همراه میزان کمی گاز UF₆ که مقدار آن برابر فشار بخار UF₆ در دمای تله سرد می باشد از تله سرد خارج می شوند. گاز UF₆ و HF بسیار سمی و خورنده می باشند و صدمات جبران ناپذیری را به پمپ ها و محیط زیست وارد می کند. جهت جلوگیری از آلودگی محیط زیست و همچنین صدمه دیدن پمپ ها باید این مقادیر کم گاز های UF₆ و HF موجود در گاز خروجی از تله سرد حذف شوند. بنابراین جریان گاز قبل از ورود به پمپ وارد تله های شیمیایی می شود تا در آنجا در اثر جذب سطحی، گازهای مورد نظر حذف گردند.
تله های شیمیایی معمولا در صنایع غنی سازی استفاده می شوند تا مقادیر کم باقیمانده­ی هگزا فلورید اورانیوم و فلورید هیدروژن را از جریان های گازی، خارج کند. سودمندی تله های شیمیایی به طور وسیعی بستگی به ماده جاذب ویژه ای دارد که استفاده می شود. متاسفانه انتخاب جاذب مناسب به راحتی امکان پذیر نیست و بایستی توسط مقایسه چند عامل عملکرد، انتخاب کرد. افت فشار، ظرفیت جاذب، سرعت واکنش، احیا جاذب و تاثیر اجزا جاذب از قبیل مهمترین پارامترهایی هستند که ممکن است تاثیر یکی یا دو تا از آن ها در مقایسه کلی اهمیت بیشتری داشته باشند. برای مثال، کاهش فشار ممکن است مهمترین عامل در انتخاب سیستم هایی باشد که در شرایط عملیاتی فشار کم کار می کنند و یا بازیافت ماده جذب شده در سیستم هایی که در آن مقدار زیادی اورانیوم مجبور است در تله ها به دام بیافتد.

بررسی انواع جاذب مورد استفاده در سیستم غنی سازی اورانیوم

در صنعت غنی سازی جهت جذب مقدار کم هگزا فلورید اورانیوم و فلورید هیدروژن خروجی از تله سرد از جاذب هایی مانند کربن فعال، سدیم فلوراید (NaF) و آلومینا(Al₂O₃) استفاده می شود. در این قسمت به اختصار مزایا و معایب این جاذب ها مورد بررسی قرار میگیرد.
در مجموعه غنی سازی NEF^[12] کربن­اکتیو و آلومینا در تله­های شیمیائی بین تله­های سرد و پمپ­های خلا استفاده می­ شود، در حالی که در تله­های شیمیائی دامپ اضطراری از قرص­های NaF استفاده می­گردد. علی رغم مزیت های بارز کربن اکتیو و آلومینا نسبت به سدیم فلوراید، به دلیل ویژگی های خاص این ماده و نیز وظایف خط دامپ به عنوان یک مسیر اضطراری در زنجیره های غنی سازی، در این خطوط تنها می توان از سدیم فلوراید به عنوان جاذب استفاده کرد. دلیل اصلی انتخاب سدیم فلوراید اینست که گرمای جذب UF₆ بدلیل جذب فیزیکی در حد گرمای چگالش می باشد و می توان حجم زیادی از اورانیوم را در معرض آن قرار داد و چون در دامپ مجموعه غنی سازی احتمال وجود ناگهانی حجم زیادی از UF₆ وجود دارد از جاذب NaF استفاده می گردد. جاذب فلورید سدیم در صنعت به صورت قرص های سفید وجود دارد و می توان با افزایش دما تا ۶۵۰ ^۰F جاذب را احیا کرده و UF₆ را از سطح آن جدا کرد. NaF تا ۵۰ مرتبه قابلیت احیاء و استفاده دوباره را دارد. دمای مناسب جذب UF₆ روی فلورید سدیم حدود ۲۰۰ ^۰F می باشد زیرا در دماهای کمتر تشکیل بای فلورید مانع از جذب مناسب اورانیوم می شود.
از معایب جاذب NaF اینست که پس از جذب UF₆، پودر می شود و همراه جریان خروجی از تله شیمیایی خارج شده و علاوه بر خارج کردن اورانیوم، ذرات NaF که سمی نیز می باشند از مجموعه خارج شده و باعث آلودگی محیط زیست می شوند.
جاذب آلومینا (Al₂O₃) نیز به دلیل جذب خوب HF در تله های شیمیایی کاربرد دارد. جذب UF₆ روی آلومینا به صورت شیمیایی بوده و احیاء جاذب مشکل تر از فلورید سدیم می باشد. در جذب ترکیب HF و UF₆روی آلومینا ابتدا HF با آلومینا واکنش داده و تولید آب و AlF₃ می کند. AlF₃ تولید شده خرد می­ شود و باعث تخریب جاذب می گردد. آب تولیدی با UF₆ واکنش داده و تولید UO₂F₂ جامد می کند که روی آلومینا می نشیند و از تخریب آن جلوگیری می کند. وجود مقدار زیادی آب باعث انجام سریع واکنش شده و حفره ها به سرعت توسط UO₂F₂ مسدود می­شوند و بازدهی جاذب به شدت کاهش می یابد. مقدار مناسب آب حدود ۴-۳ درصد می باشد. از معایب جاذب آلومینا در تله های شیمیایی جذب ضعیف UF₆ نسبت به جاذب های کربن فعال و فلورید سدیم می باشد.
کربن فعال و فلورید سدیم جاذب های مناسبی برای جذب UF₆ بوده و در ادامه به توضیحات بیشتری در مورد این دو جاذب پرداخته می شود.

کربن فعال^[۱۳]

کربن فعال یک نوع جاذب قوی با جذب سطحی فوق العاده می باشد و در هیچ حلال شناخته شده ای حل نمی شود و برجسته ترین ویژگی های آن حذف انتخابی آلاینده­هاست و در برخی موارد برای بازیافت مواد نیز بکار می رود. میزان جذب زغال فعال به اندازه ساختار منافذ کربن و توزیع اندازه منافذ و همچنین اندازه و شکل مولکولهای آلاینده بستگی دارد. کربن های فعال شده محصولات پیچیده ای می باشند و طبقه بندی بر اساس رفتار، مشخصات سطح و روش آماده سازی آن مشکل می باشد. هرچند یک سری طبقه بندی براساس مشخصات فیزیکی به صورت زیر انجام شده است:
کربن فعال پودری (دارای اندازه کمتراز ۱۰۰ نانومتر و میانگین قطری بین ۱۵ تا۲۵ میکرومتر می باشد)
کربن فعال گرانولی (دارای اندازه ای بزرگتر از کربن فعال پودری می باشد)
کربن فعال کروی
کربن فعال تزریق شده
کربن روکش شده با پلیمرها
استاندارد جذب برای کربن فعال مورد استفاده اینست که بتواند تا حدود ۲۰% وزنی گاز سیانوژن کلراید را جذب نماید. اگر کربن فعال تازه باشد و در معرض رطوبت قرار نگرفته باشد خواهد توانست تا ۴۰% وزنی سیانوژن کلراید را جذب نماید. تعداد زیادی از گازهای سمی را میتوان با گذراندن از کربن فعال از هوا جدا کرد. این خاصیت برای مواد شیمیایی با وزن مولکولی بالا موثر می باشد. مواد سبک مانند مونوکسید کربن را نمی توان به راحتی به کمک کربن فعال جدا نمود اما میتوان با تزریق یک سری مواد شیمیایی مانند نمک های نقره، مس و کروم به کربن فعال قابلیت جذب اینگونه مواد را در کربن فعال ایجاد نمود و قدرت بازدارندگی کربن فعال را بالا برد.

مراحل تولید

ولی آیا در موردی که از روی جهل عمل اتلاف از خریدار سر می زند ،قابل اجراست یا خیر باید بین موردی که جهل ناشی از فریب دادن او توسط فروشنده است یا بدون وجود فریب خریدار جاهل است تفکیک قائل شد.علامه در تذکره می گوید: «هرگاه خریدار عالم نباشد ،مانند این که بایع طعام ،مبیع را پیش روی مشتری نهد و چنان که مرسوم است تعارف و آن را بخورد ، آیا او قابض است یاخیر؟اقرب این است که او قابض نیست و این به منزله اتلاف بایع است . »^[۲۹۱] نظر علامه به صورت مطلق قابل پذیرش قرار نگرفته است .درجایی که مشتری در اتلاف مغرور شده باشد، یعنی از طرف بایع فریب خورده باشد مانند اینکه به او بگوید که مالی که آن را تلف می کند ،به او هبه شده یا بر او مباح است .در این مورد ادعای اینکه تلف خریدار در حکم قبض مبیع می باشد ،منطقی به نظر نمی رسد.مانند اینکه بایع مبیع خوردنی را پس از فروش به عنوان پذیرایی در مقابل مشتری بگذارد و بگونه ای وانمود کند که از اموال مغازه است و مشتری آن را تناول کنددرچنین موردی ضمان بر عهده بایع است زیرا در این فرض فروشنده با داشتن قصد فریب ،سببی است اقوی از مباشر. ^[۲۹۲]
ولی اگر عنصر فریب وجود نداشته باشد حتی اگر هر دو جاهل باشند،ضامن دانستن بایع با منطق حقوق سازگار نیست.بخصوص آنکه قبض مبیع عمل حقوقی مستقل نیست و نیازی نیست که با اراده خریدار صورت گیرد.
ج) اتلاف توسط شخص ثالث
هر گاه مبیع قبل از تسلیم توسط شخص ثالث غیر معین تلف شود ،مانند اینکه مال به سرقت رفته باشد در حکم حادثه خارجی است و موجب انفساخ عقد است . روایت عقبه بن خالد که ناظر به اتلاف توسط امین و سرقت رفتن مبیع قبل از قبض است مؤید این نظر است.اما در مورد تلف مبیع قبل از قبض توسط شخص ثالث معین میان فقها اختلاف نظر وجود دارد.
برخی از فقها معتقدند این مورد همانند موردی است ،که مبیع به آفت سماوی تلف می گردد،عقد منفسخ می شود. ^[۲۹۳] برخی برآنند که در این مورد،مشتری میان فسخ و دریافت ثمن از بایع و بین اینکه معامله به همان حالت باقی بماند و مثل یا قیمت مبیع را از متلف مطالبه کند ،مختار است.^[۲۹۴]و برخی دیگر معتقدند که مشتری از باب قاعده اتلاف مال غیر صرفاً می تواند برای اخذ پول با ثالث رجوع کند.^[۲۹۵] ظاهراً با توجه به اطلاق روایت عقبه بن خالد که مستند روایی قاعده تلف مبیع قبل از قبض است ، بتوان گفت که تلف مبیع توسط شخص ثالث موجب انفساخ عقد می گردد .چون در این روایت اتلاف توسط شخص اجنبی مورد سوال از امام (ع) است .راوی در آن حدیث پرسیده است مال قبل از قبض به سرقت رفته از مال چه کسی است ؟

حضرت امام (ع) در پاسخ فرموده است : از مال صاحب متاع ^[۲۹۶] و همچنین به علت تلف مبیع و تعذر تسلیم می توان گفت که مشتری بین رجوع به شخص ثالث برای گرفتن بدل از آنجایی که مال او را تلف کرده است و هر کس که مال دیگری را تلف کند ضامن است و بین فسخ و رجوع به بایع برای استرداد ثمن به این دلیل که در اثر تلف مبیع ،تسلیم آن متعذر گشته است مختار است .بنابراین برای مشتری خیار تعذر تسلیم به وجود می آید .^[۲۹۷]به نظر می رسد با توجه به اصل لزوم قراردادها ،انفساخ و فسخ عقد بر خلاف این اصل باشد و این حکم با رجوع مشتری به ثالث ضرر وی جبران می شود، در جهت حفظ استحکام عقد ،گزینش قول مراجعه مشتری به شخص ثالث تلف کننده برای اخذ بدل بیشتر با قواعد حقوقی ساز گار می باشد.^[۲۹۸]
بند یازدهم : تلف مبیع در مدت حبس
همانطوری که بیان شد بایع می تواند تحت شرایطی مبیع را حبس کند تا ثمن را بگیرد. سوالی که در این مورد مطرح می شود این است که اگر در خلال این مدت ،مبیع به آفت سماوی تلف شود ،تلف از آن کیست ؟
از آنجایی که چون در این مورد قبض محقق نیافته است ضمان معاوضی همچنان بر عهده بایع است. اگر مشتری در مدت زمانی که بایع حق حبس دارد بدون اذن او مبیع را قبض کند و در این مدت که بایع حق استرداد آن را دارد ؛مبیع تلف شود در این حالت قبض مبیع به اندازه ای که سبب انتقال ضمان معاوضی شود محقق شده است . ^[۲۹۹] و شامل آثار تلف مبیع بعد از قبض می شود.و در این مدت که بایع حق استرداد دارد ،اتلاف بعد از قبض تلقی می شود و باید بدل مبیع را به مشتری بپردازد و مشتری نیز باید ثمن قرارداد را تأدیه کند.^[۳۰۰]
بند دوازدهم : تلف نمائات مبیع
از آنجایی که به محض وقوع عقد بیع ،مبیع به خریدار منتقل می گردد و به تبع آن ،منافع و نمائات مبیع متعلق به مشتری است .بنابراین نمائات حاصل از مبیع در فاصله میان عقد و تلف ،از مال خریدار است .حال اگر این نمائات و منافع قبل از تسلیم تلف شود حکم ماده ۳۸۷ قانون مدنی درباره آن جاری می شود یا خیر؟مبنای انفساخ عقد در مورد تلف مبیع مقتضای معاوضه و رابطه همبستگی مبیع و ثمن ، که با اراده دو طرف ایجاد شده است. عدالت معاوضی نیز ایجاب می کند انحلال یکی از دو تعهد باعث از بین رفتن تعهد متقابل شود.^[۳۰۱]
بنابراین حکم ماده ۳۸۷ ویژه مبیع و ثمن است و در مورد منافع ایجاد شده از آنها جاری نمی شود.و دراین مورد مسئولیتی در عقد بیع بر عهده فروشنده گذاشته نشده و او آن را قبول نکرده است و نمی توان بر او تحمیل کرد.پس منافع و نمائات منفصل به تبع مالکیت مبیع به خریدار تعلق دارد و در ید بایع به صورت امانت وجود دارد و اگر بدون تعدی و تفریط او تلف شود بایع نسبت به آن مسئولیتی ندارد و این تلف از
مال خریدار می باشد و همچنین این منافع و نمائات در قرارداد بیع به طور مستقل مبادله نمی شود تا مسئولیت ناشی از تلف ماده ۳۸۷ در باره آن قابل اجرا باشد.بنابراین حکم ماده مذکور را نمی توان در مورد تلف نمائات و منافع پیش از تسلیم اجرا کرد.^[۳۰۲]
بند سیزدهم :نقص و عیب مبیع قبل از قبض
در مورد قاعده تلف مبیع گفته شد که تلف مبیع قبل از قبض سبب انفساخ بیع و استرداد ثمن به مشتری می گردد. حال اگر بعضی از مبیع پیش از تسلیم ناقص شود یا معیوب گردد ، آیا این قاعده جاری خواهد شد یا اینکه خریدار برای جبران خسارت باید از راه دیگری اقدام کند؟در این مورد ماده ۳۸۸ قانون مدنی به مشتری حق داده که معامله را فسخ کند .البته در این مورد دو فرض قابل تصور است که مورد بررسی قرار می دهیم.
الف) موردی که مبیع تجزیه پذیر باشد.
یعنی اینکه در مقابل جزیی از مبیع تلف شده بخشی از ثمن قرار گیرد . که در این صورت عقد واحد ،به اعتبار اجزاء مبیع به دو عقد منحل می گردد:
۱ – عقدی که ناظر به بخش تلف شده است .بر طبق قاعده کلی منفسخ می گردد و آن قسمت از ثمن که در مقابل بخش تلف شده قرار می گیرد ،به خریدار مسترد می شود.
۲- عقد ناظر به بعض موجود صحیح ولی خریدار دارای خیار تبعض صفقه می شود که به موجب آن حق خواهد داشت که بیع را منفسخ و تمام ثمن را مسترد نماید و می تواند ثمن را نسبت به جزء تلف شده تقسیط نماید.چنانچه ثمن را تأدیه نموده باشد مسترد دارد و اگر تأدیه نکرده باشد تنها نسبت به مبیع موجود به بایع بپردازد.
ب) موردی که مبیع قابل تجزیه نباشد
یعنی در این مورد جزیی از ثمن در برابر قسمت تلف شده قرار نمی گیرد.در این حالت مشتری می تواند عقد را فسخ کند و در صورتی که ثمن را پرداخته باشد مسترد کند. وماده ۳۸۸ قانون مدنی در رابطه با این مورد می باشد.
بند چهاردهم : بررسی وجود یا عدم وجود تعارض بین دو ماده ۳۸۸و ۴۲۵
ماده ۳۸۸ قانون مدنی می گوید :« اگر قبل از تسلیم در مبیع نقصی حاصل شود ،مشتری حق خواهد داشت که معامله را فسخ کند».؛و ماده ۴۲۵ قانون مدنی مقرر می دارد:«عیبی که بعد از بیع و قبل از قبض در مبیع حادث شود در حکم عیب سابق است».
بر اساس ماده ۴۲۵ در صورت معیوب بودن مبیع ،خریدار حق دارد که معامله را فسخ کند یا مبیع را با همان عیب قبول کند و تفاوت قیمت مبیع صحیح و معیوب را که اصطلاحاً «ارش» نامیده می شود را بگیرد.در نگاه اول شاید تصور شود که قانون گذار میان نقص مبیع قبل از قبض و عیب مبیع قبل از قبض تفاوت قائل شده که در صورت نقص برای مشتری حق فسخ و در صورت عیب علاوه بر حق فسخ ،حق نگهداری مبیع و مطالبه ارش را شناخته است.
در میان فقها در امکان امضا بیع و گرفتن ارش راجع به نقص مبیع قبل از قبض اختلاف است.^[۳۰۳] و قانون مدنی در ماده ۳۸۸ در این مورد ، برای مشتری حق خیار تصریح کرده است ولی دراینکه مشتری می تواند در صورت امضاءدرخواست ارش نماید چیزی بیان نکرده است . بنابر قاعده«الجمع مهما امکن اولی من الطرح» باید به دنبال راه جمع و رفع تعارض گشت.برخی از نویسندگان حقوقی ^[۳۰۴]میان این دو مبحث تفکیک قائل شده اند و تفاوت در آن را پذیرفته اند .ولی چنان که برخی از استادان حقوق گفته اند «در نظر عرف میان عیب و نقص تفاوت بارزی وجود ندارد و به طور معمول هر امری که در نظر عرف نقص در مبیع به حساب آید در رابطه خاص طرفین و با ملاحظه قیمتی که معین شده عیب نیز هست».^[۳۰۵]
در نتیجه نباید میان این دوحکم تفکیک قائل شد هرچند تشخیص عیب بر حسب عرف و عادت می باشد و بنابراین ممکن است بر حسب ازمنه و امکنه مختلف باشد.^[۳۰۶] بعضی از استادان حقوق ماده ۳۸۸ ویژه نقص هایی دانسته اند که عیب محسوب نمی شود.^[۳۰۷]ولی به نظر می رسد که این دو ماده با هم تعارضی ندارند زیرا ماده ۳۸۸ درمقام بیان همه اختیار های مشتری نیست و خواسته است در برابر حکم به انفساخ عقد در ماده ۳۸۷ ، حق فسخ او را درمورد نقص مبیع نیز یاد آور شود.بنابراین شناختن حق فسخ برای خریدار،به ویژه در این شرایط ،منافاتی با این اختیار ندارد که او بتواند مبیع را نگاه دارد و از بابت نقص ارش بگیرد. ^[۳۰۸] قطع نظر از این ،اصل لزوم قرارداد ، بقای قرارداد را به زوال آن ترجیح می دهد و اخذ ارش نیز باعث استحکام قرارداد می شود.
بند پانزدهم: استثنائات
همانطور که بیان کردیم یکی از آثار تسلیم ، این است که ،ضمان معاوضی به مشتری منتقل می شود . با این وجود ،این قاعده دارای استثنائاتی هم می باشد که در زیر مورد بررسی قرار می دهیم.
الف ) انتقال ضمان معاوضی قبل از تسلیم
بر طبق قاعده کلی ، هرگاه قبل از تسلیم ،مبیع به آفت سماوی تلف شود از مال بایع تلف می گردد و بایع در صورت اخذ ثمن باید آن را به مشتری برگرداند. بنابراین تلف تا قبل از قبض بر عهده بایع می باشد واصولاً بعد از تسلیم است که ضمان معاوضی به مشتری منتقل می شود. با این حال بر اساس ماده ۳۸۷ در قسمت آخر آن می توان استنباط کرد که در صورتی ضمان قبل از قبض بر عهده بایع قرار دارد که او برای تسلیم مبیع به حاکم یا قائم مقام او رجوع نکرده باشد.پس اگر بایع مبیع را به مشتری بدهد و او از گرفتن آن خودداری کند و بایع برای تسلیم آن به حاکم یا قائم مقام او رجوع کند ، ضمان معاوضی به مشتری منتقل می گردد و در این صورت بایع مسئول تلف ،نقص یا عیب مبیع نخواهد بود.پس در این صورت بدون آنکه تسلیم واقعی محقق شود ، ضمان معاوضی به مشتری منتقل می شود.
ب) بقای ضمان معاوضی بعد از تسلیم
با وجود آنکه اصولاً ، با تسلیم مبیع به مشتری ضمان معاوضی منتقل می شود در بعض موارد ضمان بعد از تسلیم مبیع به مشتری منتقل نمی شود و همچنان بر عهده بایع باقی می ماند. که ماده ۴۵۳ قانون مدنی که درمورد بعضی از خیارات می باشد ناظر به این مطلب است.
۱- خیار مختص به مشتری
در فقه قاعده ای معروف به اینکه «التلف فی زمن الخیار ممن لا خیار له» «یعنی تلف در زمان خیار ، متوجه کسی خواهد بود که خیار ندارد»وجود دارد که براین قاعده مستنداتی بیان شده است.^[۳۰۹]
۱- ۱اخبار
در مورد این قاعده روایت های زیادی مورد استناد واقع شده است که یکی از این روایت ها ،روایت عبد الرحمن ابن ابی عبدالله البصری ^[۳۱۰] است که از ابی عبدالله در باره مردی سوال کرد که از مردی امه ای خرید به شرط اینکه یک روز یا دو روز خیار داشته باشد، بعد امه در نزد مشتری تلف می شود و ثمن قطعی شده است ،ضمان بر عهده کیست ؟حضرت فرمود: ضمان بر عهده خریدار نیست تا مدت خیار بگذرد.ویا روایت دیگری که از مرسل ابن رباط است که شیخ صدوق نقل کرده است ^[۳۱۱] از ابی عبدالله (ع) نقل شده است که حضرت فرمود:«اگر عیبی در حیوان قبل از سه روز به وجود آید ،پس آن از مال بایع است».
۱-۲ اجماع
برخی از فقهادر مورد این امر ادعای اجماع کرده اند ولی چون دراین مورد روایت های وجود دارد که فقها به آن استناد کرده اند اجماع مزبور ،اجماع مصطلح که کاشف از قول معصوم می باشد،نیست. ^[۳۱۲]
۱-۳ این حکم مقتضای قواعد اولیه است ، چون وقتی که تنها یکی از طرفین دارای خیار است و دیگری دارای خیار نیست خارج شدن عوض از مالکیت صاحب خیار و داخل شدن آن در مالکیت طرف مقابل متزلزل است .چون او می تواند بیع را فسخ کند و چیزی را که از مالکیت او خارج شده است به سبب فسخ عقد برگردد.بنابراین تلف قائم مقام فسخ است که آنچه را که از ملکیت او خارج شده دوباره به او باز گردد. یا اینکه می توانیم بگوییم که ملکیت صاحب خیار در آنچه به سبب عقد داخل در ملکیت او شده است متزلزل است و همچنین خروج آنچه که از ملکیت او خارج شده نیز متزلزل است و متوقف است بر باقی ماندن آنچه که در ملکیت او داخل شده است.بنابراین اگر مبیع تلف شود قرارداد قهراً منفسخ می شود.^[۳۱۳] ولی این دلیل مبنای درستی ندارد و مورد انتقاد برخی از فقها قرار گرفته است.^[۳۱۴]
۲- اقسام خیارات مختص مشتری
با توجه به ماده ۴۵۳ قانون مدنی خیارات مختص مشتری عبارتند از:
۲-۱خیار مجلس
هریک از طرفین بعد از عقد بیع تا زمانی که هیأت اجتماعی آنها بر هم نخورده است می توانند عقد را فسخ کنند ولی اگر در عقد شرط ساقط شدن خیار مجلس بایع شود ،دراین صورت فقط مشتری دارای خیار مجلس خواهد بود و اگر مبیع بعد از تسلیم به مشتری و قبل از آنکه هیأت اجتماعی آنان بر هم بخورد تلف شود ، تلف برعهده بایع خواهد بود.
۲-۲ خیار شرط
اگر در عقد تنها برای مشتری خیار شرط باشد و قبل از انقضای مدت خیار ، مبیع تلف یا ناقص شود ، این تلف بر عهده بایع است.

سنجش پنتوزیدین: بدین منظور محلول محیط کشت بافت در یک دیالیز وارد شده و به مدت ۲۴ ساعت در برابر بافر فسفات دیالیز میگردد و محتوای آن تغلیظ میشود سپس یدید کلریدریک ۶ مول مخلوط و در حرارت بن ماری جوش بمدت ۱۲ ساعت قرار میگیرد سپس محلول سود خنثی میشود. ۱۰۰ میکرولیتر از آن به دستگاه HPLC با فاز معکوس دارای ستون تزریق شده و با محلول ۱/۰ درصد تری فلورواستیک اسید بهمراه استونیتریل با شیب غلظت ۸۷٫/. از استنیتریل بمدت ۸۰ دقیقه شستشو میشود پیک پنتوزیدین بر اساس استاندارد آن با خروجی ۶۷ دقیقه توسط دتکتور فلورسنس سنجش میگردد و مقدار آن بر حسب پیکو مول بر میلی گرم پروتئین گزارش میشود.
۳-۲ سنجش گلای اکسال:
این ماده در اثر اکسیداسیون گلوکزبوجود میاید. برای سنجش آن در محیط کشت بافت عصاره استخراجی از روش wells-knecht استفاده میشود. بدین منظور ۱۰۰ میکرولیتر از عصاره با ۸۰۰ میکرولیتر فورمات سدیم ۵/۰ نرمال (۹/۲ (PH و ۱۰۰ میکرولیتر محلول گیرارد-T در حرارت ۳۷ درجه سانتی گراد بمدت ۳۰ دقیقه انکوبه مشود سپس جذب آن در طول موج ۲۹۴ نانومتر اندازه گرفته شده و بر اساس منحنی استاندارد تعیین میگردد مقدار آن بر حسب (میکرومول) بیان میشود.

ماده DPPH خود رادیکال آزاد میباشد که جذب ان در ۵۱۷ نانومتر است اگر در داخل صاره عوامل ضد رادیکالی باشند و بتوانند DPPH را ازبین ببرند میزان جذب ان کاهش میابد لذا به محلول تازه حاوی DPPH از عصاره اضافه میشود سپس جذب سریعا در ۵۱۷ قرائت میگردد این مخلوط ۳۰ دقیقه انکوبه میشود و مجددا OD قرائت میگردد بدیهی است جذب بدلیل وجود عوامل ضد رادیکالی کاهش میابد تفاوت جذب اولیه و ثانویه بر حسب درصد نشان دهنده درصد مهار DPPH است هر چقدر این درصد بیشتر شود فعالیت ضد رادیکالی محلول بیشتر است. ۱ـ کاتالاز (Cataloase): آنزیم کاتالاز که دارای EC 1.11.1.6 می باشد با مصرف H₂O₂ (ضریب خاموشی ۰٫۰۳۹۴ mMcm^_1) در ۲۴۰nm به مدت ۳۰ s تعیین فعالیت می گردد(Aeby, 1984) . مخلوط دارای ۱۰۰mM بافرفسفات پتاسیم (pH 7.0)، ۱۵mM H₂O₂ و ۵۰ ml عصاره در۳ ml حجم را می سنجند. (واحد فعالیت آنزیم(Unit) مقدار آنزیمی که بتواند در۱ دقیقه یک nmol H₂O₂ (سوبسترا) را تجزیه کند یا به محصول تبدیل نماید).
۲ـ گلوتاتیون پراکسیداز ( (Glutathione peroxidase: برای تعیین فعالیت این آنزیم، از روش (Hopkins & Tudhope (1973 استفاده می شود که در این روش t ـ بوتیل هیدروپراکسید بعنوان سوبسترا مورد استفاده قرار می دهند. مخلوط که شامل ۵۰mM بافر فسفات پتاسیم، pH 7.0، ۲mM EDTA، ۰٫۲۸ mM NADPH ، ۰٫۱۳mM GSH، ۰٫۱۶ U GR ، ۰٫۰۷۳mM t ـ بوتیل هیدروپراکسیدو آنزیم استخراجی (۵۰mg پروتئین) می باشد. (واحد فعالیت GSH-Px به مقدار آنزیمی که اکسیداسیون NADPH را کاتالیز کند گویند) (mmol min^_1 mg^_1 protein).
۳ـ سوپراکسیددیسموتاز (SOD): تعیین فعالیت SOD بر اساس روش Minami & Yoshikawa (1979) انجام می گیرد این روش حاوی ۵۰mM بافر نمک Tris–Ca–codylic sodium، pH 8.2 و ۰٫۱mM EDTA است. مخلوط که شامل ۱٫۴۲% ترتیون X-100، ۰٫۰۵۵mM نیتروبلوتترازولیوم (NBT)، ۱۶mM پیروگالول و آنزیم استخراجی (۵۰mg پروتئین) می باشد. واحد فعالیت (۵۰٪ مهارکنندگی ) بر طبق تعریف McCord and Fridovich (1969) بنیاد می گردد. واحد یا یکان فعالیت بعنوان مقدار آنزیم مورد نیاز برای مهار احیاء ۵۰٪ NBT در هر یک دقیقه را می گویند.
اندازه گیری O,O′ـ دی تیروزین:
O,O′ـ دی تیروزین با HPLC فاز ـ معکوس و دتکتورUV در طول موج nm 280 و با تابش توام نور فلورسانس شناسایی میگردد (ex. 280 nm, em. 410 nm). phenomenex inertsil ODS 2 (150_4.6 mm, 5mm) ستون گارد HPLC (Bester, Amsterdam, The Netherlands) برای این آنالیز مورد استفاده قرار می گیرد. وگرادیانی که از۱۰mM استات آمونیوم، در pH 4.5 با اسید استیک و متانول، در مدت۳۰ دقیقه ایجاد می گردد. سرعت جریان ۰٫۸ ml/min است و استاندارد نمونه دی تیروزین بر طبق روش Amado و همکاران (۱۹۸۴)انجام می گیرد.
۳-۳ آنالیز مالون دی آلدئید:
پروتئین های بافت هموژنات با ۴۰٪ اسیدتری کلرواستیک (TCA)، تراکم W/V یک مولکول مالون دی آلدئید(MDA)با دو مولکول اسید تیوباربیتوریک (TBA)را رسوب می دهند و کروموژن ایجاد شده قابلیت جذب نور UV را دارد. کمپلکس TBA+MDA بااستفاده از HPLC که توسط روش Bird و همکاران (۱۹۸۳)شرح داده شده آنالیز می شوند. Aliquots نمونه های TBA+MDA به ستون Supelcosil به قطر mm5 (LC-18) به روش فاز معکوس تزریق می شود ۳۰×۴٫۶mm2)). فاز متحرک شامل ۱۵٪ متانول در doubleـ آب مقطر degassed که توسط یک فیلتر mm0.5 فیلتر می گردد (Bedford, MA, USA (Millipore, و سرعت جریان ۲ ml/min است.
انجام آزمایشات با سه تکرار و محاسبه میانگین و انحراف معیار و مقایسه نتایج با آزمون SSPSو ANOVA test وتعیین سطح معنی دار بودن در مقایسه نتایج در سطح p<0.05
ب- متغیرهای مورد بررسی در قالب یک مدل مفهومی و شرح چگونگی بررسی و اندازه گیری متغیرها:

غلظت مواد، مقدار فعالیت آنزیمها، مقدار بیو مارکرهای تخریب اکسیداتیو
ج – شرح کامل روش (میدانی، کتابخانه‏ای) و ابزار (مشاهده و آزمون، پرسشنامه، مصاحبه، فیش‏برداری و غیره) گردآوری داده‏ها :
د – جامعه آماری، روش نمونه‏گیری و حجم نمونه (در صورت وجود و امکان):

آزمایشی سه بار تکرار میشود.
هـ - روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده‏ها:

میانگین سه بار تکرار توسط نرم افزار spss با روش Anova ارزیابی آماری میشود و تفاوت نتایج نسبت به هم در سطح p<0/05 ارزیابی میشود.
فصل چهارم
نتایج و بحث
جدول ۴-۱: تجزیه واریانس تاثیر مقادیر متفاوت ماده جاسمونیک اسید بر روی فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدانی و برخی شاخصهای بیوشیمیائی بافت ریه بعد از اتمام ۲۴ ساعت انکوباسیون .

سی داوتیسچ^[۳۳] (۱۹۲۸) پودر راش و کاج را با بهره گرفتن از پیریدین یا دی متیل لاتیدین به عنوان کاتالیزور استیله کرد. درصد افزایش وزن بدست آمده ۳۰ تا ۳۵ درصد بعد از ۱۵ تا ۳۵ روز در ۱۰۰ درجه سلسیوس بود. تارکو^[۳۴] (۱۹۴۵) اولین بار کاربرد چوب استیله شده در آب را برای تثبیت چوب و عدم بالک شدگی شرح داد(راول^[۳۵]، ۲۰۰۶).

۱-۲-۱۷-استیلاسیون
استیله‏‏‏کردن یکی از روش های پرکاربرد در زمینه اصلاح شیمیایی چوب می­باشد. این فناوری نسبتاً نوین در اصلاح چوب و فرآورده ­های چوبی مانند تخته خرده چوب و چوب­پلاستیک مورد توجه قرارگرفته و پژوهشگران متعددی را به خود جلب کرده است. استیله­کردن از جمله واکنش های استری می‏‏‏باشد. و مبنای آن جایگزینی گروه‏‏‏های استیل با گروه‏‏‏های هیدروکسیلی بسپارهای سازنده دیواره سلولی می­باشد (حاج­حسنی و همکاران، ۱۳۸۶). سریعترین واکنش در برابر گروه ­های استیل را لیگنین می­دهد. به طوریکه تقریباً تمامی هیدروکسیل توسط گروه ­های استیل جایگزین می­ شود. همچنین ۲۵ % گروه ­های هیدروکسیل همی­سلولز نیز جایگزین می­ شود. و عدم جایگزینی هیدروکسیل سلولز نیز دیده شده است (جایگزینی مقدارهیدروکسیل دردسترس درسطح منطقه آمورف) (راول، ۲۰۰۶). برای استیله­کردن از اسیدهای انیدرید و کربوکسیلیک استفاده می­ کنند. درجریان استیله­کردن ساختار شیمیایی الیاف تغییر می­نماید. و با توجه به شدت فرایند استیلاسیون میزان جذب رطوبت به شدت کاهش می یابد. واکنش انیدرید استیک با چوب سبب استری شدن گروه های هیدروکسیل در دسترس دیواره سلولی می‏‏‏شود. دراین واکنش یک محصول فرعی نیز تشکیل می‏‏‏شود که اسید استیک است و بایستی حذف شود. درحالیکه ذرات چوب و فیبرها به آسانی استیله می‏‏‏شوند اما استیلاسیون چوب ماسیو بسیار مشکل است. استیلاسیون واکنش افزایش تکی است به این مفهوم که یک گروه استیل بر روی یک گروه هیدروکسیل بدون هیچ پلیمریزاسیونی قرار می‏‏‏گیرد (مرادپورو ماستری، ۱۳۹۰).

شکل ۹- واکنش بین انیدرید و چوب
بنابراین همه افزایش وزن در استیل می‏‏‏تواند به طور مستقیم به واحد های بلوک شده گروه‏‏‏های هیدروکسیل تبدیل شود. این مساله برای واکنش‏‏‏هایی که زنجیره پلی­مر تشکیل شده صدق نمی_کند (برای مثال اپوکسید‏‏‏ها و ایزوسیانات که در این حالت افزایش وزن نمی‏‏‏تواند به واحد­های بلوک شده گروه ­های هیدروکسیل تبدیل شود).
۱-۲-۱۸-دیگر مواد استیله کننده
اسید کربوکسیلیک- اسید کلریدریک – گاز کتن
واکنش اسیدهای کربوکسیلیک با چوب مانند واکنش انیدرید معمولی می باشد، ولی به علت بار الکتریکی مثبت کم کربن اسیل در اسید کربوکسیلیک در مقایسه با انیدرید‏‏‏ها واکنش به مقدار زیاد کاهش پیدا می‏‏‏کند. برای این منظور از یک کاتالیست­ اسید اغلب برای ارتقاء واکنش استفاده می‏‏‏شود. بنابراین درمطالعه واکنش اسید کربوکسیلیک با چوب، تریفلورور استیک اسید(TFA) به عنوان کاتالیست استفاده می شود (هیل ، ۲۰۰۶).

شکل ۱۰- کاتالیست اسید در واکنش چوب با اسید کربوکسیلیک
چوب می تواند با اسید کلرید استری شود و کلرید هیدروژن نیز آزاد می کند.

شکل ۱۱- واکنش چوب با کلرید اسید
از اسید استیک هم برای استیله کردن می‏‏‏توان استفاده نمود، اما سرعت واکنش کم است و نیاز به کاتالیزور دارد. اسیدکلریدریک هم دارای محصول جانبی است و باعث تخریب دیواره سلولی می‏‏‏شود. اما واکنش چوب با اسید کربوکسیلیک هیچ محصول جانبی ندارد (هیل ، ۲۰۰۶)
در واکنش چوب با انیدریداستیک در مرحله واکنش، اسیداستیک به عنوان محصول جانبی تولید می‏‏‏شود. که باید از چوب خارج شود، برای این منظور گاز کتن برای استیلاسیون مورد مطالعه قرار گرفت. کتن برای واکنش با چوب توسط پیرولیز دی­کتن تولید می‌شود. در‏‏‏صورتی که چوب مرطوب نباشد اسید استیک تولید نمی‏‏‏شود. کتن مشکلاتی از قبیل سمی بودن شدید و قابلیت اشتعال را دارد و تجاری نیست (هیل ، ۲۰۰۶).

شکل ۱۲- a) استیلاسیون چوب با گاز کتن b) استیلاسیون چوب با دی‌کتن
از انیدریدهای حلقوی نیز برای اصلاح چوب استفاده می­ کنند و در اثر واکنش این انیدرید­ها با چوب(اتصال کوالانسی) محصول جانبی ایجاد نمی‏‏‏شود. مالئیک‏‏‏انیدرید یک انیدرید حلقوی است که دارای پیوند دوگانه می‏‏‏باشد و در اثر اتصال با چوب پیوند کوالانسی از نوع استری ایجاد می‏‏‏کند.

شکل ۱۳- واکنش چوب با مالئیک‏‏‏انیدرید
پیوند استر با آب می­شکند و دچار آبشویی می­ شود. پس اگر برای اصلاح چوب از مالئیک انیدرید استفاده شود ثبات ابعادی چوب بهبود نمی‏‏‏یابد، چون اتصال گروه کربوکسیل با پیونداستری به چوب احتمال هیدرولیز را توسط آب افزایش می‏‏‏دهد وپیوند می‏‏‏شکند. مالئیک‌انیدرید به عنوان جفت کننده در ایجاد اتصال بین مواد غیر قطبی با چوب کاربرد دارد.
هر جفت کننده دو عامل دارد:
الف) پیوند دوگانه که می‏‏‏تواند یک پیوند تشکیل دهد.
ب) گروه انیدریدی که می‏‏‏تواند با چوب واکنش دهد.
انیدرید­های حلقوی دارای پیوند دوگانه و گروه های انیدریدی می‏‏‏باشند و به عنوان جفت‏‏‏کننده می‏‏‏توانند عمل کنند. انیدرید مالئیک یک انیدرید حلقوی دارای پیوند دوگانه است و می‏‏‏تواند بین یک ماده ترموپلاست و چوب پیوند ایجاد نماید. در ساخت چند سازه‏‏‏های چوب پلاستیک، انیدرید مالئیک می‏‏‏تواند به عنوان یک جفت کننده عمل نماید.
دراثر اضافه شدن انیدرید حلقوی به چوب گروه کربوکسیل ایجاد می‏‏‏شود که باعث اکسایش چوب می‏‏‏شود و احتمال شکستن پلی­مرهای چوب از این محل بیشتر است. در حرارت­های بالا و در حضور اکسیژن نیز گروه کربوکسیل در چوب ایجاد می‏‏‏شود و خود چوب نیز در اثر اکسیداسیون گروه کربوکسیل ایجاد می کند.
پلی اولفین­ها مواد غیرقطبی هستند و از آنجا که چوب یک ماده قطبی است با هم سازگاری ندارند و از جفت کننده (مالئیک انیدرید) برای حل این مشکل استفاده می‏‏‏کنند.
مالئیک انیدرید از طریق پیوند دوگانه با پلی اولفین و از طریق انیدرید با چوب اتصال برقرار می‏‏‏کند.

شکل ۱۴- مکانیسم جفت‏کنندگی مالئیک انیدرید
چوب وقتی‏‏‏که استیله می‏‏‏شود از درجه قطبیت آن کاسته می‏‏‏شود و سازگاری آن با اولفین‏‏‏ها بهتر می‏‏‏شود و این افزایش سازگاری با افزایش خواص مکانیکی همراه است (هیل، ۲۰۰۶).
ساکسنیک انیدرید مانند مالئیک است اما دارای پیوند دوگانه نیست و نمی‏‏‏تواند یک جفت کننده باشد.

شکل ۱۵ - واکنش چوب با ساکسنیک انیدرید
گروه کربوکسیلی که در نتیجه واکنش به چوب اضافه می‏‏‏شود(a) دردمای بالای ۱۰۰ درجه سانتیگراد با یک گروه هیدروکسیل دیگر واکنش داده و یک پیوند استری ایجاد می‏‏‏کند و در نتیجه پیوند عرضی بین دو گروه هیدروکسیل چوب به وسیله انیدرید حاصل می‌شود (b) احتمال هیدرولیز چوب در آب کاهش می‏‏‏یابد.
پس هیدرولیز شدن بستگی به آزاد بودن گروه کربوکسیل دارد و با برقراری پیوند عرضی احتمال هیدرولیز کاهش می‏‏‏یابد.
از مواد دیگری که برای اصلاح چوب بکار گرفته شده‏‏‏اند ایزو سیانات می‏‏‏باشد. دراثر واکنش این ماده با چوب محصول فرعی ایجاد نمی‏‏‏شود و پیوند از نوع استرکربامات تشکیل می‏‏‏شود.

شکل ۱۶- واکنش چوب با ایزوسیانات
در اثر واکنش بین ایزوسیانات و چوب مقاومت به پوسیدگی خوبی به دست می‏‏‏آید. ماده ایزوسیانات قابل انفجار است و مشکل حمل و نقل دارد.
واکنش اپوکسید (اپوکسید یک اتر حلقوی است و در واکنش با چوب پیوند اتری تشکیل می‏‏‏شود) با چوب منجر به شکل گیری یک اتصال دیگر با پلی­مر دیواره سلولی به علت واکنش گروه ­های هیدروکسیل دیواره سلولی با حلقه سه عضوی گروه اپوکسید می‏‏‏شود. همچنین در هنگام شکل گیری واکنش یک گروه هیدروکسیل دیگر شکل می‏‏‏گیرد که ممکن است با دیگر اپوکسید ها واکنش دهد.

شکل ۱۷- واکنش چوب با اپوکسید
در واکنش بین چوب و آلدهیدها پیوند عرضی به وجود می‏‏‏آید.
مانند واکنش چوب با اسیدهای کربوکسلیک واکنش چوب با آلدهید نیاز به استفاه از کاتالیزور اسید دارد بیشتر مطالعات واکنش در این بخش مربوط به واکنش چوب با فرم‏‏‏آلدهید می‏‏‏باشد. همان طوری که در شکل زیر می بینید فرم­آلدهید می‏‏‏تواند با ۲ گروه هیدروکیسل چوب در بین دیواره سلولی واکنش دهد که نتیجه آن اتصال عرضی می‏‏‏باشد. اولین قسمت واکنش شکل گیری همی استال و بعد از آن استال است.

شکل ۱۸- واکنش چوب با فرم آلدئید
کاتالیزور اسیدی باعث تخریب چوب می‏‏‏شود و خواص مکانیکی چوب را کاهش می‏‏‏دهد.