در ترکیب ابعاد و انواع جوّ سازمانی، میتوان به جدول ۲-۱ دست یافت که ویژگیهای انواع جوّ سازمانی را نشان میدهد که ممکن است در مؤسسات آموزشی دیده شود.
جدول ۲-۱: ویژگیهای انواع جوّ سازمانی در مدرسه (هالپین و کرافت، ۱۹۶۲)
گونههای فضای سازمانی
ابعاد
جوّ سازمانی
بسته
پدرانه
آشنا
نظارتشده
خودمختار
باز
زیاد
زیاد
کم
متوسط
زیاد
زیاد
کم
کم
زیاد
کم
کم
کم
کم
زیاد
متوسط
زیاد
زیاد
کم
متوسط
زیاد
کم
کم
متوسط
۴)دیدگاه خدمات:تجارت الکترونیکی ابزاری برای کاهش هزینه ارائه خدمات توسط دولت و شرکت ها به مصرف کنندگان همراه با بهبود کیفیت خدمات مشتریان و افزایش سرعت ارائه خدمات است.
۵)دیدگاه آموزش و یادگیری:از این دیدگاه،تجارت الکترونیکی امکان آموزش و تحصیل را در مدارس،دانشگاه ها و دیگر سازمان ها به روش بر خط یا آن لاین امکان پذیر می سازد.
۶)دیدگاه همکاری:از این منظر تجارت الکترونیکی چارچوبی را برای توسعه همکاری های داخلی و خارجی سازمان فراهم می کند.
۷)دیدگاه اجتماعی:از این دیدگاه تجارت الکترونیکی محیطی جدید را برای اعضای جامعه جهت یادگیری،معامله و همکاری ایجاد می کند.
تمام ابعاد و فرایند بازار که بتوان با اینترنت و تکنولوژی[۸۲] وب انجام داد تجارت الکترونیک می شود،به طور دقیق تر،تجارت الکترونیکی یعنی انجام معاملات از طریق شبکه،خرید و فروش محصولات و خدمات از طریق فروشگاه های اینترنتی در وب و یا تجارت الکترونیکی را می توان انجام هرگونه امور تجاری و بازرگانی به صورت بر خط و از طریق شبکه اینترنت بیان نمود.این امور می تواند شامل عمده فروشی و خرده فروشی در کالای فیزیکی و غیر فیزیکی به مشتریان و دیگر موارد تجاری باشد،همچنین تجارت الکترونیکی نامی عمومی برای گستره ای از نرم افزارها و سیستم ها است که خدماتی نظیر جست و جوی اطلاعات،مدیریت تبادلات،بررسی وضعیت اعتبار،پرداخت به صورت بر خط،گزارش گیری،مدیریت حساب ها را در اینترنت به عهده می گیرد.این سیستم ها بنای اساسی فعالیت های مبتنی بر اینترنت[۸۳] را فراهم می آورند و نیز تجارت الکترونیک عبارت است از مبادله تجاری بدون استفاده از کاغذ که در آن نوآوری هایی مانند مبادله الکترونیکی داده ها،پست الکترونیکی که عبارت است از مبادله اعلانات الکترونیکی،انتقال الکترونیکی و سایرفناوری های مبتنی بر شبکه به کار برده می شود(اعرابی،۱۳۸۵،ص۸).
تجارت الکترونیکی نه تنها عملیاتی را که در انجام معاملات به طور دستی وبا استفاده از کاغذ صورت می گیرد،به حالت خودکار در می آورد بلکه سازمان ها را یاری می کند که به یک محیط کاملاً الکترونیکی قدم بگذارند و شیوه های کاری خود را تغییر دهند(رحیمی صفت،۱۳۸۳،ص۵۴).
محصولات مورد معامله ممکن است دارای ماهیت الکترونیکی باشند مانند نرم افزار،یافیزیکی باشند مانند اتومبیل و یا خدماتی باشند مانند برنامه ریزی مسافرت،مشاوره پزشکی یا آموزش از راه دور.محصولات غیر فیزیکی از جمله سایت محصولات الکترونیکی است که خود نیز شامل اطلاعات،اخبار،صوت و موسیقی،فیلم،بانک های اطلاعاتی ،نرم افزار و انواع فرآورده های فکری است که این نوع تجارت روز به روز توسعه بیشتری پیدا کرده است.دلیل این روند آن است که محصولات عرضه شده واسطه بیشتری با حواسی مانند بینایی یا شنوایی دارند و به طور طبیعی امکان بیشتری برای فروش از طریق اینترنت یا وسایل الکترونیکی دارند،به علاوه همراه با ارتقای کیفیت اینترنت،محصولاتی که بیشتر به این حواس بستگی دارند سهم بیشتری از فروش در اینترنت را به خود اختصاص می دهند.ارزش افزوده این محصولات را می توان در یک محیط مجازی به مشتری منتقل کرد(فنایی،۱۳۸۳،ص۸۱).
در صورتی که تجارت را تنها انجام مبادله بین فعالان کسب و کار تعریف شود،تجارت الکترونیکی در مفهوم محدود آن مد نظر خواهد بود.زمانی که کسب و کار الکترونیکی مد نظر باشد،تجارت الکترونیکی در مفهوم وسیع آن مطرح شده و علاوه بر خرید و فروش کالا و خدمات به مسائلی نظیر ارائه خدمات به مشتریان،همکاری بین شرکای تجاری،انجام آموزش الکترونیکی و نیز فعالیت های تجاری در داخل بنگاه و به صورت الکترونیکی پرداخته می شود.به هر حال بعضی از دیدگاه ها،کسب و کار الکترونیکی را فعالیت های غیر از خرید و فروش در اینترنت می دانند(معمارنژاد،۱۳۸۷،ص۲۴).
اقتصاد دیجیتالی،اقتصادی است که بر اساس فناوری های دیجیتالی نظیر،اینترنت[۸۴]،اینترانت[۸۵] ،اکسترانت[۸۶] و ون[۸۷] ،رایانه و نرم افزارها و دیگر ابعاد فناوری اطلاعات شکل گرفته است.اقتصاد دیجیتالی برخی مواقع تحت عنوان اقتصاد اینترنتی،اقتصاد نوین یا اقتصاد وب مطرح می شود.اقتصاد نوین،شبکه های دیجیتالی و زیر ساخت های ارتباطی یک سیستم عمومی را برای ارتباط،همکاری و تبادل اطلاعات بین مردم و سازمان ها فراهم می کند(معمارنژاد،۱۳۸۷،ص۵۷).
طبق نظر چوی[۸۸] و وینستون[۸۹] این سیستم دارای مشخصات زیر است:
در اقتصاد دیجیتالی بین فناوری ارتباطات در اینترنت و دیگر شبکه ها هم گرایی ایجاد شده و در نتیجه جریان اطلاعات و فن آوری در اقتصاد همراه با تغییرات وسیع سازمانی و استفاده از تجارت الکترونیکی تسهیل می شود.اقتصاد دیجیتالی یک انقلاب اقتصادی را خلق می کند که بر اساس آن می توان به نرخ تورم پایین تری دست یافت.سیستم های تجارت الکترونیکی بر پایه وب،انقلاب دیجیتالی را از طریق ایجاد مزیت رقابتی در سازمان ها شتاب می بخشند(معمارنژاد ۱۳۸۷،ص۵۷).
یکی از موضوعات قابل توجه سازمان ها این است که چگونه اجزای مورد نیاز برای حرکت به سوی اقتصاد دیجیتالی و استفاده از منافع، مزیت رقابتی تجارت الکترونیکی را به کار گیرند.در این مرحله باید شبکه های ارتباطی را به عنوان بخشی از زیر ساخت های مورد نیاز مورد توجه قرار دهند،چرا که قسمت اعظم فعالیت های تجارت الکترونیکی از طریق ارتباط رایانه ها با شبکه اینترنت و اینترانت صورت می گیرند که این درگاه شبکه ای برای مشتریان ،کارکنان و شرکای تجاری به منظور دست یابی به اطلاعات و برقراری ارتباط با بنگاه می باشد.
به کارگیری اینترانت،اکسترانت و اینترنت توسط بنگاه ها یکی از راه های حرکت به سوی اقتصاد دیجیتالی است که امکان انجام فعالیت های مختلف تجارت الکترونیکی را به بنگاه می دهد.جدول ۲-۵ مقایسه ای بین شرکت های سنتی و شرکت های دیجیتالی را ارائه می دهد(سهلانی،۱۳۸۸،۲۱).
بنگاه سنتی | بنگاه دیجیتالی |
فروش در فروشگاه فیزیکی | فروش بر خط یا آنلاین |
فروش کالاهای قابل لمس | فروش کالاهای دیجیتال |
برنامه ریزی تولید و موجودات داخلی | پیش بینی موجودی به صورت بر خط یا آنلاین |
بروشور و کاتولوگ کاغذی | بروشور و کاتولوگ هوشمند الکترونیکی |
بازار داد و ستد فیزیکی | بازار داد و ستد الکترونیکی یا فضای مجازی بازار |
ریسکهای موجود در سطوح مختلف شبکه های سازمان و محیطی
Peck (2005)
عدم تعادل بین عرضه و تقاضا، قطع فعالیتهای معمول
Kleindorfer and Saad (2005)
دسته بندی ریسک بر اساس احتمال شکست رویداد و نتایج آن ریسک
Sheffi and Rice (2005), Norrman and Jansson (2004)
مدیریت ریسک در زنجیره تأمین موضوعی مهم در مدیریت زنجیره تأمین است. مهم بودن این موضوع مربوط به افزایش استراتژی برون سپاری در کارخانه ها ، جهانی سازی بازارها، افزایش اعتماد بر تأمین کنندهها برای قابلیت های مخصوص و نوآوریها، تکیه بر شبکه تأمین به منظور مزیت رقابتی و ظهور و بروز تکنولوژی اطلاعات میگردد که کنترل و گستردن زنجیره تأمین را ممکن میسازد. (Narasimhan, R., Tallur,S., 2009)
مدیریت ریسک در زنجیره تأمین به عنوان فعالیت استراتژی مدیریتی می تواند در نظر گرفته شود که بر عملکرد اجرایی، بازاریابی و مالی کارخانه تأثیرگذار است. (Duncan, 1972)
وظیفه مدیریت ریسک زنجیره تأمین تصمیم گیری به منظور همتراز کردن بهینه فرآیندهای سازمانی و بهره برداری از موقعیتهایی است که ریسک در آنها کاهش مییابد. (Miles, 1978)
همانطور که ونگر و بد (۲۰۰۸) بیان کردند “قرارداد مالی یک تأمینکنننده و زمین لرزهای که ظرفیت تولید را خراب کرده است، موقعیتهای مختلفی هستند و بنابراین تأثیرات مختلفی بر زنجیره تأمین دارد". این مطالعات منجر به نیاز برای داشتن متدولوژی به منظور پیشگویی، شناسایی، دسته بندی و ارزیابی ریسکها در زنجیره تأمین می شود. (Narasimhan, R., Tallur,S., 2009)
محققین بر این باورند که مدیریت مؤثر زنجیره تأمین یک توانمندساز قوی در عملکرد سازمان است و همچنین راهی ارزشمند برای حفظ مزیت رقابتی محسوب میگردد. (Childerhouse, P., Hermiz, R., Mason-Jones, R., 2003)
فیزال[۲۶] و همکارانش و همچنین تانگ[۲۷](۲۰۰۶) معتقدند که مدیریت ریسک اثرگذار در یک زنجیره تأمین امروزه برای کارخانهها نیازی اساسی است. کارخانه هایی مانند اریکسون و نوکیا، مدت زیادی است به این مسأله پی بردهاند.
انواع مختلفی از ریسکهای زنجیره تأمین وجود دارد. کوپرا و وسودهی (۲۰۰۴) ریسکهای زنجیره تأمین را به ریسکهای اختلال، تأخیر، سیستم، پیش بینی، مشخصه ذهنی و تدارکات، دریافت شدنیها، موجودی و ظرفیت تقسیم بندی کردند. (Chopra, S.,Sodhi,M.S., 2004)
طبق نظرات هالیکاس[۲۸](۲۰۰۴) اصلیترین عدم قطعیتها ناشی از ۲ منبع نوسان در تقاضای مشتری و تحویل به مشتری حاصل میشوند. بر این اساس ۴ گروه ریسک داریم:
تانگ (۲۰۰۶) ریسکهای زنجیره تأمین را به دو دسته ریسکهای عملیاتی و ریسکهای اختلال تقسیم بندی کرد. ریسکهای عملیاتی مربوط به عدم قطعیتهای ذاتی در زنجیره تأمین می شود که شامل تقاضا، تأمین و عدم قطعیتهای هزینه میگردد، در حالی که ریسکهای اختلال ریسکهایی هستند که توسط حوادث طبیعی یا انسانی مانند سیل، زلزله، و بحرانهای اقتصادی رخ میدهد.
در صنعت هوا فضا، سینها[۲۹] و همکارانش (۲۰۰۴) ریسک را به چهار حیطه استانداردها، تأمینکنندگان، تکنولوژی و ریسکهای عملیاتی تقسیم بندی کرده اند. در هر کدام از این حیطهها، ریسکهایی در زنجیره تأمین وجود دارد.
فینچ[۳۰] (۲۰۰۴) ریسکها را به سه دسته وسیع تقسیم کرده است: سطح کاربردی، سطح سازمانی و سطح بین سازمانی. در سطح سازمانی ریسکهایی همچون تغییرات قوانین و استراتژیها می تواند رخ دهد، در حالیکه در سطح بین سازمانی، عوامل نامعلوم زیادی از خارج سازمانی منجر به ریسک میگردد. (Finch, 2004)
نورمن و لیندرا [۳۱](۲۰۰۴) ریسک های موجود در زنجیره تأمین را به اتفاقات عملکردی و حوادث عملکردی و استراتژیهای نامعلوم تقسیم بندی کردند. اتفاقات عملکردی از منابع یا فرآیندهای عملکردی مرتبط با لجستیک زنجیره تأمین تأثیر میپذیرند مانند آتشسوزی، تصادف کامیونها، خرابی دستگاه، اعتصاب کارگران و … (Norrman, A., Lindroth, R., 2004)
در جدول ۲-۴ مقالات پیرامون مدیریت ریسک در زنجیره تأمین به تفکیک حیطه تحلیل ارائه میگردد. (Vanany, I.,Zailani, S.,Pujawan,N., January-March 2009)
جدول ۲‑۴- تفکیک حیطه مقالات پیرامون SCRM تا سال ۲۰۰۷
حیطه تحلیل
مقالات
تعداد
زنجیره تأمین
Ritchie and Brindley (2000), Juttner et al (2003), Papadakis (2003), Zsidisin (2003b), Agrell et al (2004), Allen and Schuster (2004), Atkinson(2004), Barry (2004), Cavinato (2004), Chopra and Sodhi (2004), Christopher and Lee (2004), Christopher and Peck (2004), Finch (2004), Mills and Camek (2004), Norrman and Jansson (2004), Qi et al (2004), Spekman and Davis (2004), Svensson (2004b), Appelqvist and Gubi (2005), Blackhurst et al (2005), Guillen et al (2005), Hendricks and Singhal (2005), Juttner (2005), Peck (2005), Sheffi and Rice (2005), Sodhi (2005), Zsidisin et al (2005b), Atkinson (2006), Beasley (2006), Brun et al (2006), Chen,et al (2006), Chen and Seshadri (2006), Cucchiella and Gastaldi (2006), Faisal et al (2006a), Faisal et al (2006b), Gaudenzi and Borghesi (2006), Papadakis (2006), Peck (2006), Sutton (2006), Tang (2006a), Wagner and Bode (2006), Wilding and Humphries (2006), Choy et al (2007), Faisal et al (2007b), Krishnan and Shulman (2007), Ritchie and Brindley (2007)
۴۶
شبکه تأمین
جاذبه های فرهنگی جاذبه هایی است که دست بشر در آفرینش آنها دخالت داشته و بدلیل تنوع میان فرهنگهای انسانی از گوناگونی بیشتری نیز برخوردار است. جاذبه های فرهنگی شامل جاذبه های تاریخی و باستانی، زیارتی(آرامگاهها، زیارتگاهها و بقاع متبرکه)، اجتماعی و مردم شناسی، آموزشی و پژوهشی، ورزشی، هنری، اعیاد و مراسم و… است.
در ادامه به مکانهای تاریخی وفرهنگی و زیارتی شهر لاهیجان فهرست وار اشاره خواهد شد؛
تصویر(۳-۶) مسجد جامع لاهیجان
تصویر(۳-۷) آرامگاه شیخ زاهد گیلانی در لاهیجان
تصویر(۳-۸) آرامگاه میرشمس الدین لاهیجی
تصویر(۳-۱۰) موزه تاریخ چای ایران در لاهیجان
تصویر(۳-۱۱) بقعه چهار پادشاهان در لاهیجان
تصویر(۳-۱۲) بقعه پیر علی
تصویر(۳-۱۳) بقعه آقا میرابراهیم بن موسی الکاظم(ع)
تصویر(۳-۱۴) پل خشتی لاهیجان
تصویر (۳-۱۵) بام سبز و آبشار شاه نشین کوه
تصویر (۳-۱۶) تله کابین بام سبز لاهیجان
تصویر (۳-۱۷) نمای شهر از فراز شیطان کوه
تصویر(۳-۱۸) بلوار لاهیجان
تصویر(۳-۱۹) باغ ملی لاهیجان
۳-۱۳٫ توان ها و جاذبه های گردشگری کوهستانها و نواحی ییلاقی
در شهرستان ماسال بیشتر از هر چیزی بستر و زیربنای گردشگری طبیعی به خصوص در نواحی کوهستانی فراهم می باشد و در سالهای اخیر فعالیتهای مرتبط با گردشگری به ویژه اکوتوریسم در شهرستان ماسال از رونق خاصی برخوردار می باشد. این شهرستان با دارا بودن جاذبه های بکر طبیعی از قبیل مناطق ییلاقی خوش آب و هوا، جنگل های انبوه و منحصر بفرد، آبشارها، قلل مرتفع، رودهای خروشان و پر آب در تمام فصول سال، غارها و چشم اندازهای زیبا اگر چه آماری رسمی و ثبت شده از تعداد مسافران در دست نمیباشد، ولی شواهد تجربی بیانگر این واقعیت است که در ایام فراغت از کار و تعطیلات در فصل تابستان محل بازدید افراد زیادی از سراسر کشور و گاهی نیز خارجی قرار می گیرد. برای بازدید و گذران اوقات فراغت در ییلاقات ماسال، حرکت از مسیر جاده شهر ماسال به طاسکوه آغاز می شود و پس از عبور و گذشتن از روستاهای معروف و دیدنی گندز، شالماء و رامنه به ترتیب به ییلاقات تالارگاه، اولسبلنگاه، خریدول و سوته چاله، شنبه راه، خشک بیل، خانه مندان و نمنه پشت می رسیم. پس از پشت سر گذاشتن این مسیر جنگلی، به مراتع سرسبز و زیبای ییلاقی با آب و هوای مناسب و چشم اندازهای طبیعی و انسانی مواجه خواهیم شد که از نظر اکوتوریستی و تفریحی حائز اهمیت است.
پارک جنگلی بام سبز یا کوهستان ریزه مندان ماسال
ارتفاعات ریزه مندان در سه کیلومتری شهر ماسال با پوششی از انواع گونه های جنگلی که مشرف به جلگه شهرستان ماسال می باشد نمای طبیعی زیبایی است که محور اصلی پارک جنگلی بام سبز بوده و مجموعه طبیعت موجود در تلفیق زیرسازی هدفمند قادر خواهد بود ضمن افزایش جذابیتها امکان بهره گیری از محدوده طرح را جهت تفریح سالم و ورزش برای گردشگران فراهم آورد. از آن جائیکه در سالهای اخیر فعالیتهای مرتبط با بخش گردشگری در شهرستان ماسال و شاندرمن رونق و جذابیت خاصی پیدا نموده و احساس خلاء پارک عمومی در سطح شهر جهت گذران اوقات فراغت شهروندان و روستائیان تحت نفوذ شهر و قرارگیری این سایت در ۳ کیلومتری مرکز شهر اهمیت اجرای این پروژه به عنوان یک اقدام اساسی و اولویت دار برای مسئولین در سال ۱۳۸۲ به عنوان پروژه گردشگری مطرح گردید و سالهاست که به عنوان یک طرح گردشگری برای مسئولین مطرح است.
این تپه کوهستانی در سطوح ارتفاعی بین ۱۰۰ تا ۵۵۰متر قرار دارد و محدوده این بام ۲۰۰هکتار می باشد که از ابتدای جاده کمربندی میله سرا تا حوالی چشمه ادامه دارد و از نظر موقعیت ارتباطی در استان این طرح از طریق راه های ارتباطی ماسال، شاندرمن، پونل به مسیر ترانزیت انزلی، تالش و آستارا در ارتباط میباشد.
تصویر (۳-۲۰) نمای ماسال از فراز پارک جنگلی ریزه مندان(بام سبز)
تصویر (۳-۲۱) نمای ماسال از فراز پارک جنگلی ریزه مندان(بام سبز)
کوهها
کوهستان ها وقلل مرتفع بی شماری در این منطقه واقع شده اند، که در مهمترین آنها قله معروف و زیبای شاه معلم می باشد. از دیگر قله های معروف ایم منطقه می توان به خانه بند(khanah band)، پریسه بند (parisah band)، ماماچره(Mamacharah)، اوری(Uori) و دیگر قلل کوچک و بزرگ اشاره کرد. این قلل مرتفع و زیبا مکانی مناسب برای ورزش های کوهستانی همانند کوهنوردی، طبیعت گردی و اسکی میباشد.
جنگل ها
شهرستان ماسال دارای ۵۲۳۱۳ هکتار جنگل می باشد که از دو بخش جلگه ای و کوهستانی تشکیل شده و از تنوع گونه ای بسیاری برخوردار بوده، در واقع از مهمترین و با ارزش ترین جنگلهای تجاری و صنعتی استان محسوب می گردند. این جنگل ها در دامنه ی کوههای تالش و در حد ارتفاع ۱۰ الی ۲۰۰۰ متر از سطح دریا قرار گرفته و گونه های راش، ممرز، بلوط، افرا و توسکا بیش از ۸۵ درصد موجودی این جنگلها را تشکیل می دهد. وجود مناظر طبیعی و کم نظیر جنگلی و ییلاق زیبای ماسال می تواند شرایط ایده ال و دلپسندی را فراهم آورد که به موجب آن سالانه هزاران نفر افراد و گردشگر با بازدید از این منطقه باعث رونق و توسعه اقتصادی منطقه گردند. (سند توسعه شهرستان ماسال، ۱۳۸۶)
تصویر(۳-۲۲) جنگلهای ماسال
تصویر (۳-۲۳) ییلاقات ماسال
۳-۱۴٫ منابع و جاذبه های آبی
شهرستان ماسال دارای آبگیر های متعددی در مناطق کوهستانی و ییلاقی می باشد که با مدیریت یکپارچه از تمام ظرفیتهای موجود در استخرها می توان بهره جست.
از مهمترین رودهایی که در شهرستان ماسال جریان دارند می توان به رود خالکایی و رود مرغک اشاره نمود. بستر این رودخانه ها در مسیر دره های کوهستانی و کوهپایه ای و جنگلهای انبوه و سرسبز ماسال و شاندرمن می باشد. بخصوص که در مسیر رود خالکایی کنار راه باستانی ماسال به خلخال واقع است، جریان آب در قعر دره ها و دامنه های جنگلی و سرسبز مناظر طبیعی دل انگیزی را بوجود آورده است و از این نظر دارای ارزش فراغتی و استراحتی بالایی می باشد. کما اینکه بستر رود خالکایی در روستاهای کوهستانی طاسکوه و گندز همیشه مورد استقبال گردشگران مختلف کوهستانی می باشد. همچنین این رودها مورد توجه دوستداران ماهیگیری است که این می تواند بخش قابل توجهی از اوقات فراغت جوانان را نیز پر کند.
فصل چهارم
یافته های تحقیق
۴-۱٫ گردشگری شهری در شهر ماسال
محدوده مورد مطالعه در این تحقیق با داشتن پتانسیل های فراوان گردشگری هنوز جایگاهی در زمینه توریسم پیدا نکرده است و به لحاظ برخورداری از امکانات و تسهیلات در بخشهای مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و… در مقایسه با سایر شهرستانهای استان در انتهای جدول قرار گرفته است و از شهرستانهای توسعه نیافته استان و کشور محسوب می شود. این منطقه با داشتن جاذبه ها و توانهای لازم، زمینه و شرایط مناسبی برای توسعه توریسم و اکوتوریسم را دارد و با برنامه ریزی مناسب و درست میتوان زمینه توسعه همه جانبه را فراهم نمود. شهر ماسال برای تبدیل شدن به قطب گردشگری دارای توان لازم میباشد، وجود کوه در نزدیکی مرکز شهر می تواند جاذب گردشگران فراوانی از جمله گردشگران طبیعتگرا به این شهر شود و بدین ترتیب می توان سایر جاذبه ها را نیز به گردشگران ارائه داد و باعث توسعه گردشگری شهری در این منطقه شد. ولی قبل از آن شناخت و معرفی توانها و قابلیتها ضرورتی انکارناپذیر است زیرا هر منطقه ای از ظرفیت خاصی برخوردار است و انجام فعالیتهای گردشگری در آن بدون مشخص ساختن و تعیین استانداردهای طبیعی و توان اکولوژیکی زیان بار بوده و باعث فاصله گرفتن از اهداف توسعه پایدار است. لذا کوشش شده است تا مختصری از توانها، محدودیتها و راهبردهای توسعه گردشگری شناسایی و معرفی گردد.
۴-۲٫ بررسی عرضه خدمات گردشگری در ماسال
عناصر اولیه گردشگری
تپه های مشرف به شهر ماسال توان تبدیل شدن به تفرجگاه برای انواع فعالیتهای توریستی و اکوتوریستی برای گردشگران در سطوح متفاوت محلی و منطقه ای و ملی و در درازمدت و با تلاشهای مداوم برنامه ریزان و مسئولان، در سطح عملکرد فراملی را دارد.
تماشای منظر: شکل مورفولوژیک منطقه با داشتن قلل ارتفاعی و دره های متعدد و همچنین موقعیت خاص جغرافیایی موجب ایجاد زوایا و مناظر دید قابل توجهی در محدوده شده است.
الف) مناظر و زوایای دید از خارج از محدوده بام سبز
از سمت ورودی شهر در سمت جاده ماسال به طاهرگوراب ۷-۶ کیلومتر نرسیده به شهر و در تمام شهر دامنه ها و قلل و جنگل سرسبز قابل مشاهده است که هر بازدیدکننده ای را ترغیب می کند تا حتی برای چند لحظه ای هم که شده از جاده آن عبور نماید (تصاویر)
ب) مناظر دید از داخل محدوده به خارج
مناظر دید از داخل محدوده به خارج بویژه از دامنه ها و نقاط مرتفع به شهر ماسال که در میان درختان سرسبز و شالیزارها قرار گرفته و مزارع شالی با سازه های شهری به هم گره خورده اند و نواحی اطراف از زوایای شرقی و شمالی چشم انداز خیره کننده ای برای بازدیدکنندگان ایجاد می نماید.
پیک نیک های خانوادگی، گروهی و فردی، هواخوری و بیتوته در محیط های دنج و آرام جهت آرامش روح و روان و سلامتی و برخورداری از هوای پاک و لطیف و آفتاب کوهستانی از جمله فعالیتهای دیگری است که گردشگران شهر ماسال در زمان اوقات فراغت خود در این فضا انجام می دهند.
عناصر ثانویه گردشگری
تاسیسات اقامتی
تاسیسات پذیرایی در بام سبز
از سمت ورودی میله سرا در حاشیه مسیر جاده کمربندی (جاده توریستی) تعدادی کلبه و الاچیق وجود دارد که به مسافران و کسانی که در ایام تعطیلات و پایان هفته به این منطقه می آیند سرویس می دهند. اکثر مشتریان این استراحتگاه ها جوانان هستند و با چای، کباب، و… از آنان پذیرایی میشود.
در مرکز جاده کمربندی (بام سبز) تعدادی استراحتگاه با آلاچیق مشغول فعالیت هستند. میزان امکانات رفاهی و پذیرایی این استراحتگاه ها چندان مطلوب نیست و انتظارات گردشگران بویژه در ایام تعطیل و پایان هفته برآورده نمی شود.
از سمت ورودی روستای لنگ استراحتگاه در داخل درختان انار همراه با تعدادی آلاچیق قرار دارد و فضا و چشم انداز زیبایی در محیط ایجاد شده است. تعدادی از این استراحتگاه ها فصلی فعالیت می کنند.
بررسی سایر عناصر گردشگری
بررسی حمل و نقل و کیفیت راه های دسترسی
رهبری تسهیل کننده : واحد اساسی تشکیل دهنده سازمان توانمند ، فرد نیست بلکه یک گروه از افراد هماهنگ بعنوان عامل اصلی هستند . رهبری تسهیل کننده را باید یک معلم ، مشوق و مربی دانست که همچون پل ارتباطی گروه ها را به هم مرتبط می کند .
ساختن گروه های توانمند : این گروه در جایی که توانمندسازی رشد می کند قرار دارد(اسکات و ژاف ، ۱۹۹۴، ترجمه ایران نژاد،ص۶۸ ).
۲-۱-۱۰-۳- الگوی روان شناسان جامعه نگر
این گروه برای روشن کردن مفهوم توانمندسازی عواملی را شناسایی کردند که باعث افزایش آن می شود .تعیین کننده های محیط اجتماعی در توانمندسازی نقش مهم تری از شخصیت فردی دارند . توانمندسازی شامل فرایندی است که درون گروه های بزرگ سازمانی یا بافت جامعه رخ می دهد و برخی از عواملی که با توانمندسازی ارتباط دارند در فرایند سازمان وارد می شوند . پژوهشی که توسط میتون و سالم[۶۰] ( ۱۹۹۵ ) انجام گرفت عوامل زیر را در یک مجموعه توانمند شده شرکت دادند را مشخص کردند .
وضوح بخشی : اعضاء نسبت به آن که دیگران از آن ها انتظار دارند تا وظیفه ای را انجام دهند ، از محدودیت های خود در داشتن اختیار در تصمیم گیری و این که چگونه قضاوت کند آگاه هستند .
خودگردانی : اعضاء مهارتهای زیادی بر روی کارهای خود که شامل روش ها ، فرایند و … دارند
تاثیرگذاری: اعضاء قادرند کوشش موثری در کار خود برای یکپارچگی در راهبرها ، قواعد اجرایی و روش های عملیاتی داشته باشند .
حمایت اجتماعی - هیجانی : یک نظام حمایت کننده از همتایان و یک حس قوی اجتماعی پشتیبان افراد توانمند می باشد .
دستیابی به اطلاعات راهبردی : اعضاء اطلاعاتی درباره روند کاری مجموعه ، بهره وری ، محیط بیرونی و راهبردهای مدیران رده بالا دارند .
رهبری تقسیم شده : یعنی رهبران دیگران را توسط تقسیم وظیفه رهبری توانمند می کنند (چرنیس[۶۱] ،۱۹۹۷، ص ۱۵۰).
۲-۱-۱۱- اهداف توانمندسازی
هدف اصلی توانمندسازی ، تقویت عملکرد سازمان ها از طریق استفاده کامل تر از دانش ، مهارت ، تجربه نیروی انسانی سازمان می باشد . هدف از توانمندسازی نیروی انسانی آزاد کردن همه منابع انسانی موجود در سازمان و تمرکز آن ها بر روی عملکرد و بهبود عملکرد است .
هدف توانمندسازی بکار گرفتن افکار نیروی انسانی به منظور اتخاذ بهترین تصمیمات ممکن و پیدا کردن شیوه هایی برای اتخاذ تصمیمات . هدف بلند مدت توانمندسازی بهبود مستمر در عملکرد کلی یک سازمان است و هدف فوری آن بکارگیری صلاحیت هایی است که در اعضای سازمان وجود دارد (کینلا ،۱۹۸۹، ترجمه ایران نژاد پاریزی).
هدف از توانمندسازی ارائه بهترین منافع فکری مربوط به هر زمینه از عملکرد سازمان است
همچنین هدف این است که شایسته ترین افراد در سازمان بیشترین نفوذ را در مناسب ترین شیوه ها اعمال کنند (اسکات و ژاف ، ۱۹۹۴ ، ایران نژاد ، ۱۳۷۵ ، به نقل از خاطری، ص ۳۵).
۲-۱-۱۲- فرهنگ توانمندسازی
فرهنگ عنصری پیچیده است و به سادگی قابل بیان نیست . عده ای فرهنگ سازمانی را اساس شکل گیری توانمندسازی می دانند . سازمان هایی موفق به اجرای فرایند توانمندسازی می شوند که دارای اصول ارزشی (ارزش ها تقویت کننده فعالیت ها هستند) تعریف شده باشند . مدیرانی که از ارتباط میان توانمندسازی با فرهنگ سازمانی آگاهی دارند قادرند که کارکنان خود را تشویق به توانمندسازی کنند . شما وقتی گروه کاری موفق دارید که محیطی فراهم سازید تا کارکنان بتوانند با به کارگیری استعدادها ، دانش ، مهارت و تجربیاتشان برای تحقق اهداف گام بردارند . به این فرایند فرهنگ توانمندسازی می گویند(آقایار ، ۱۳۸۲، ص۳۱)
فرهنگ توانمندسازی از کارکنان رده پایین و عملیاتی سازمان آغاز و بصورت گام به گام تا مدیریت عالی پیش می رود . توانمندسازی کارکنان هیچگاه مترادف با ناتوانی مدیریت نبوده ، بلکه کارکنان توانمند قادرند از دو عامل زمان و انرژی به نحو موثر استفاده کنند .
۲-۱-۱۳- مزایا و فواید توانمندسازی نیروی انسانی
بطور کلی مزایا و فواید بکارگیری توانمندسازی را می توان در دو طبقه تقسیم نمود :
مزایای سازمانی
مزایای فردی
۲-۱-۱۳-۱- مزایای سازمانی
بسیاری از نویسندگان که بر مزایای سازمانی توانمندسازی تمرکز کرده اند اعتقاد دارند که در پس تلاش هایی که موجب توانمند شدن محیط کار می شود یک نیروی محرکه وجود دارد . رقابت زمانی و محیط متغیر کاری ، تغییرات سازمانی را برای پاسخ به فشارهای فزاینده در زمینه بهبود کارایی و عملکرد ، اجتناب ناپذیر نموده اند . به خصوص سازمان ها در زمینه های کنترل ، هزینه ، انعطاف پذیری ، کیفیت ، مجبور به توسعه و بهبود می باشند . در واقع سازمان ها می توانند شاهد بهبودهای زیادی در زمینه های عملکرد اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و … باشند .
۲-۱-۱۳-۲- مزایای فردی
در حالی که توانمندسازی دارای مزایای سازمانی است ، منافع بسیاری نیز برای نیروی انسانی به همراه دارد . افرادی که خودشان را توانمند می بینند تضاد و ابهام کمتری را در نقش گزارش می کنند و همچنین در محیط کار خود کنترل بیشتری را بر محیط اعمال می کنند . به عقیده آن ها چنین امری باعث کاهش محدودیت های عاطفی می شوند . در یک تحقیق و نتایج به دست آمده حاکی از رضایت شغلی ، انگیزش و وفاداری بیشتر به سازمان در افراد توانمند می باشد(کاظمی ، ۱۳۸۵ ،ص ۴۵).
بطور کلی توانمندسازی نیروی انسانی :
احساس مالکیت کارکنان را نسبت به فرایند کاری افزایش می دهد .
باعث ابتکارات خلاق می شود که فواید و مزایای آن به سازمان برمی گردد .
باعث افزایش رضایت افراد ، بهره وری و ارزش عملکرد می شود .
باعث ادای حق افراد می شود . مثل داشتن حق اطلاعات ، رفاه ، پاداش .
باعث رسیدن به هدف های اجتماعی مطلق می شود ( فورد و فوتلر[۶۲] ،۱۹۹۵)
۲-۱-۱۴- علل گرایش سازمانها به توانمندسازی
محرک های درونی و بیرونی متعددی سازمانها را بر توانمندسازی کارکنانشان ترغیب نموده است؛ مهمترین محرک های درونی عبارتند از:
۲-۱-۱۴-۱- بهره وری
هرگاه از کیفیت و بهره وری سخن به میان می آید برنامه های توان افزایی در زمره اجزای تفکیک ناپذیر موضوع قرار می گیرد. ارتباط توانمندسازی و بهره وری سازمانی را می توان یک ارتباط دو سویه تلقی کرد. بدین ترتیب که تحلیل مسئولیت ها، تعیین وظایف و اختیارات و بهبود سطح دانش تخصصی کارکنان برای انجام مسئولیت های تعریف شده نه تنها به ارتقای توان کاری سازمان و نهایتا بهبود بهره وری خواهد انجامید؛ بلکه کارکنان را از یک مدل ذهنی انعطاف پذیر و پویا که همواره پذیرای ایده ها و راه حل های جدید خواهند بود نیز برخوردار می سازد.
از طرف دیگر برنامه های توانا سازی موجب تغییر در مسئولیت مدیریت و کارکنان نیز می گردد. زمانی که توانایی کارکنان افزایش می یابد سبک مدیریت از نظارت نزدیک به سمت نظارت هدایتی و تفویضی تغییر می یابد. این تغییر سبک باعث تغییر در مسئولیت پذیری کارکنان می گردد. چرا که آنان با آزادی عملی که در انجام کارها بدست می آورند خلاق و خود مدیر می گردند و این همان حلقه گمشده ای است که در ایجاد بهره وری سازمانی می بایست مورد توجه قرار گیرد.
۲-۱-۱۴-۲- ایجاد تحول در سازمان
یکی از مهمترین مبانی تحول سازمانی بکارگیری مدل مشارکت در توانمندسازی است. مشارکت در برنامه های تحول سازمانی مختص نخبگان یا افراد سطح بالای سازمان نیست؛ بلکه باید بطور وسیعی در سراسر سازمان گسترش یابد. افزایش مشارکت و توانمندسازی از عمده ترین اهداف اصلی و ارزشهای والای حوزه تحول سازمانی می باشد.
۲-۱-۱۴-۳- امنیت شغلی
منظور از امنیت شغلی این است که سازمان موجبات تواناسازی فرد را فراهم کند بطوریکه از نظر تخصصی و توانمندی سازمان وابسته به فرد شود و در بیرون نیز به تخصص و توانمندی فرد نیاز باشد و این مستلزم آن است که سازمانها بستر لازم را فراهم نمایند تا کارکنان از ابعاد مختلف بالندگی لازم را کسب کنند.
بخش دوم : سرمایه روانشناختی
۲-۲- سرمایه و انواع آن
مهمترین و با ارزشترین داراییهای هر سازمانی داراییهای نامشهود آن سازمان -توانمندیهای نیروی انسانی- است که اغلب به روشهای حسابداری معمول قابل اندازهگیری و مشاهده نیستند و به عنوان سرمایه نامشهود نقش یک مزیت رقابی را برای سازمان ایفا میکنند تاکنون دو نوع سرمایه مهم یعنی سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی مورد توجه مدیران و محققان سازمانی بوده است که جدیدترین نوع سرمایه یعنی سرمایه روانشناختی نیز به آن اضافه شده است( جمشیدیان و فروهر، ۱۳۹۰،ص ۱).
۲-۲-۱- سرمایه انسانی
تئوری سرمایه انسانی در ابتدا جهت برآورد میزان درآمد افراد بر حسب سرمایهگذاری که روی خود صورت دادهاند مطرح شد (بکر[۶۳] ، ۱۹۶۴). سرمایه انسانی اغلب به عنوان سرمایه فکری تلقی میگردد و به نوعی شامل مهارت ها، تواناییها و دانش و تجاربی است که یک شخص با خود به سازمانی میآورد (انویک[۶۴]، ۲۰۰۵). مطابق نظر بکر (۱۹۶۴) سرمایه انسانی را به عنوان مهارتها و دانشی که افراد از طریق سرمایهگذاری بر روی تحصیلات، آموزش ضمن خدمت و سایر روش های کسب مهارت کسب میکنند تعریف میکنیم. با توجه به این تعریف سازمانهای موفق سازمانهایی هستند که در جذب، به کارگیری، توسعه و نگهداری بهترین کارکنان موفق باشند و از این رو یک دارایی انسانی قوی شکل دهند (تور[۶۵] و آفورای[۶۶] ، ۲۰۱۰).
۲-۲-۲- سرمایه اجتماعی
سرمایه اجتماعی به ارزش داراییهای واقعی یا بالقوهای که فرد، در سازمان بر حسب اینکه چه کسانی را میشناسد، با چه شبکههای اجتماعی در ارتباط است و چه اعتباری در سازمان دارد، به دست میآورد اشاره دارد. اعتماد بین اعضای شبکه اجتماعی مفهوم اصلی سرمایه اجتماعی و عنصری ضروری برای نوآوری و رشد اقتصادی است (لورنز[۶۷] ، ۱۹۹۲). الوانی (۱۳۸۳) سرمایه اجتماعی را مجموعهای از هنجارهای موجود در سیستمهای اجتماعی که موجب ارتقای سطح همکاری اعضای آن جامعه گردیده و همچنین سبب پایین آمدن سطح هزینههای تبادلات و ارتباطات میگردد تعریف میکند. از نظر بوردیو، سرمایه اجتماعی به عنوان شبکهای از روابط ودیعهای طبیعی یا اجتماعی نیست، بلکه در طول زمان برای کسب آن باید تلاش کرد. به تعبیر او سرمایه اجتماعی محصول نوعی سرمایهگذاری فردی یا جمعی، آگاهانه یا ناآگاهانه است که به دنبال تثبیت یا باز تولید آنگونه روابط اجتماعی است که مستقیماً در کوتاه مدت یا بلند مدت قابل استفاده هستند (شارعپور، ۱۳۸۴). به اعتقاد لنا و برن (۱۹۹۹) سرمایه اجتماعی سازمانی، یک دارایی محسوب میشود که هم برای سازمان (از طریق خلق ارزش برای سهامداران) و هم برای اعضای سازمان (از طریق ارتقای مهارتهای کارکنان) مفید و سودمند است. اسنل[۶۸] (۲۰۰۲) استدلال کرد که در مدیریت منابع انسانی سرمایههای انسانی و سرمایه اجتماعی به یک اندازه باید مورد توجه قرار گیرند چرا که درحالی که مدیریت سرمایههای انسانی برای ایجاد اثر بخشی مهم هستند؛ مدیریت سرمایه اجتماعی کلیدی برای تولید محصول نهایی است (تور و آفورای، ۲۰۱۰).
۲-۲-۳- سرمایه روانشناختی