ولی در بعضی احادیث اسلامی لفظ «معازف» وارد شده است که مقصود از آن آلات و ابزار طرب است. موسیقی غنایی در بدو پیدایش به ابزار و آلات مقرون نبود، ولی چون پدید آورندگان دیدند که آنها در پرداختن و جا انداختن آوازها و تاثیر نیکوتر شدن نقش مهمی دارند، لذا کلام و ابزار را ضمیمه نمودند. تاثیر و دخالت ابزار و آلات به حدی است که بدون اقتران به آنها غنا از فنون محسوب نمیگردد.
موسیقی یک هنر است و از وقتی که انسان در جهان هستی پیدا شد هنر هم پا به عرصه وجود نهاد.
هیچگاه هنر از انسان و انسان از هنر جدا نبوده است . شاید نخستین باری که انسان می خواست روی حرفش تاکید کند، صدایش را بالا برد و چون دید بالا بردن صدا و اوج دادن به آن، تاثیر بیشتری در شنونده دارد به اهمیت آن پی برد، اینجا بود که به هنر پناه بردهاند. شعر سرودند، نقاشی میکشیدند و خط مینوشتند. پس موسیقی پیش از اسلام بوده است و در این راستای زمان توسط هنرمندان مطابق شرایط زمان کیفیتهای گوناگونی پیدا کرده است.
موسیقی چیست؟ و تعریف آن از نظر موسیقی دانان به معنای عام
تا به حال تعریفهای زیادی در مقام موسیقی شده است که چیست یا چگونه است یا چرا آنقدر بر روح ما مسلط و دارای جذبه است جوابهای مختلفی به این سئوال داده شد، عدهای از منظر علم نگاهی به آن میاندازند و سعی میکنند بسیار دقیق و علمی پاسخی ارائه دهند. جوابی مثل موسیقی چیزی نیست به جز توالی یک سری امواج صوتی و اغلب مردم با آن جواب علمی در رابطه با موسیقی موافق نیستند اکثریت میدانند که دنیای موسیقی فقط محدود به دنیای انسانها نیست.
بسیاری از حیوانات مثل پرندگان در روابط خود برای برقراری ارتباط با یکدیگر اصواتی موسیقیایی تولید می کنند اما در دنیای انسانها موسیقی به این منظور خاص تولید نمیشود اساساً چیزی است که از درون انسانها بر می خیزد و چون چهره درون هر انسانی با دیگری متفاوت است و از آنجایی که فکر انسان بازتابی از درونش است پس همیشه جوابهای موافق و مخالف و متفاوت درباره موسیقی وجود دارد. موسیقی جدا از زندگی و نیازهای روزمره انسان نیست.
واقعیت این است که بگوییم چه چیزی موسیقی نیست همه موسیقیها قدرت ایجاد تاثیر و اعمال نفوذ براحساسات افراد را دارند هر چند به گونهای متفاوت و این خاصیت موسیقی است.
میگویند، همه هنرها میخواهند به موسیقی برسند موسیقی هنر بیان احساسات به وسیله صداهاست که در قالب حنجره انسان یا آلتی خاص از انسان بروز و ظهور پیدا میکند.
در اینجا نمونههایی مختصر از تعاریف ارزشمند به لسان بزرگان را از موسیقی بیان میکنیم.
الف) لاوینیاک موسیقیدان فرانسوی معتقد است:
موسیقی برای موسیقیدان هنر برای شاعر زبان و برای دانشمند و ریاضی دان علم است پس هر کس از دیدگاهی خاص به موسیقی نگاه میکند حال آنکه منتقد و محقق باید همه وجوه را در نظر بگیرد.[۴]
ب) بتهون، موسیقیدان نامی و شهیراروپا چنین میگوید
موسیقی مظهری است عالی تر از عمل و هر فلسفهای، احساس و درک لذت از موسیقی بستگی تام با میزان ادراک و استنباط شنونده دارد.[۵]
ج) افلاطون: افلاطون فیلسوف و دانشمند بیبدیل در این خصوص تعریفی بیان داشته که منصفانه باید اذعان کرد که از هر تعریفی عمیق تر و لطیف تر است.
او معتقد است: موسیقی یک ناموس اخلاقی است که روح به جهانیان و بال به تفکر و جهش به تصور و زیباش به غم و شادی و حیات به همه چیز میبخشد، جوهر نظمی است که خود برقرار میکند و تعالی آن بسوی هر چیزی است که نیک و درست و زیباست بنابراین با اینکه نامرئی است شکلی است خیره کننده، هوس انگیز و جاودان[۶]
د) ارسطو: موسیقی را یکی از شعب ریاضی دانسته و فیلسوفان اسلامی نیز این قول را پذیرفته اند ولی از آنجا که همه قواعد موسیقی مانند ریاضی مسلم و غیر قابل تغییر نیست بلکه ذوق و قریحه سازنده و نوازنده هم در آن دخالت دارد آنرا هنر نیز محسوب داشتهاند.
ذ) شیخ محمدرضا آل الشیخ:
علامه در تفسیر غناء و موسیقی کتاب مستقلی نوشته و میگوید: غناء عبارت است از صوت انسانی که کار آن ایجاد طرب و رامشگری به تناسب آن برای مردم معمولی است و «طرب» حالت رخوتی است که به انسان دست میدهد و تقریباً عقل را کنار میزند و همان کاری را میکند که نوشیدنیهای مست کننده روی مردم عادی انجام میدهد آنگاه در توضیح موسیقی مینوسید هرگاه صدا بم و زیر ، و کشش و بالا و پایین و اتصال و انفصالش متناسب باشد، غناء و موسیقی نامیده میشود و برای این تناسبها «عبدالرحمن بن خلدون» میگوید:
انسان به مقتضای فطرت شیفته دیدنی یا شنیدنی زیبا است زیبایی در شنیدن این است که آوازها متناسب باشد، نه متنافر، چرا که آوازها دارای کیفیات گوناگون هستند مانند آهستگی، بلندی، نرمی، سختی، جنبش و فشار و جز اینها و هرگاه آوازها برحسب قواعد دانندگان این فن در کیفیات گوناگون بروفق تناسب معین باشد، آن وقت سازگار و لذت بخش خواهد بود و اقسام آن فن موسیقی وضع شده که آن یکی از اقسام علوم ریاضی است.[۷]
ر) فخر رازی راجع به علم موسیقی مینویسد: سبب پیدایش آواز، امواج هوا است که از برخورد دو جسم سخت، یا کنده شدن جسمی از جسم دیگر پدیده میآید و آوازها گاه بلند و گاه آهسته گاه تیز و گاه نرم باشد و سبب اختلاف نغمهها متناسب بود و اگر متناسب نباشد نغمهها ناموزون است.[۸]
ز) خواجه نصیر طوسی در کتاب «معیار الاشعار» میگوید:
«در علم ایقاع از صناعت موسیقی مقرر شده است که حدوث اوزان از نواختنهای متتابع باشد و از سکونات متناسب که میان نواختنها افتد[۹]
در میان آلات موسیقی، عود(چنگ) میزان موسیقی است که بوسیله آن موسیقی صحیح از غیر صحیح شناخته میشود.
و با سیمهای چهارگانه آن و چگونه بستن و انگشتانی که با آن زده میشود میتوان اقسام موسیقی را شناخت، مانند منطق که با آن قضایای صحیح از ناصحیح شناخته میشود.
و شاید بدین جهت، سازی را که فارابی اختراع کرده است «قانون» مینامند گفته میشود که فارابی ساز دیگری اختراع کرده بود که از چند چوب و سیم تشکیل مییافت و همین که ترکیبات آن را تغییر میداد، صدایش عوض میشد.
و نیز میگویند فارابی بطور ناشناس در بزم سیف الدوله وارد شد و سازندگان و نوازندگان عیب جویی کرد سیف الدوله از وی پرسید که مگر از موسیقی اطلاع دارد؟ فارابی ساز مشهور خود را از انبان در آورد و آن را سوار کرد و قسمی مینواخت که همه به خنده در آمدند. سپس آن ساز را پیاده کرد و طور دیگر سوار کرد و آنچنان نواخت که همه گریستند آنگاه به شکل سوم آن را ترکیب کرد و نوای تازهای نواخت که همه حتی دربان به خواب رفنند و فارابی مجلس را رها کرد و رفت.[۱۰]
آنگاه امام خمینی، ضمن تحسین از بیان و تحقیق علامه شیخ محمدرضا اصفهانی مناقشاتی بر تعریف وی وارد میسازند و میفرمایند:
بهتر است غناء را این چنین تعریف کرد:
«غناء صوت انسانی است که دارای رقت (احتمالا منظور بحرخفیف) است که در رقص بکار میرود با دف- تنبور- و مزمار- نی لبک همراه است و مایه تحریک و هیجان و سبک روحی میشود.[۱۱]
و حسن ذاتی است ولافی الجمله، و ایچاد طرب (شادی) و راهشگری با تناسب و هماهنگی، برای مردم معمولی از آن برآید.[۱۲]
س) فخر رازی در کتاب«جامع العلوم» مینویسد:
«هر آوازی مناسب حالتی مخصوص است»
۱-آوازی که مناسب شادی و طرب است. در این نوع، آوازهای کران به آوازهای تیز تبدیل شوند تا روح از نشیب غم به اوج طرب و سرور رسد.
۲- آواز مناسب با غم و نوحه که از آواز تیز به آواز کران رود تا روح از بلندی شادی به نشیب غم آید.
۳- آنچه لایق نیروی فکر و خشم باشد ثقیل و آنچه لایق تحریک نیروی شهوت باشد، سبک یابد[۱۳]
گفتار دوم: پیدایش موسیقی
پیدایش موسیقی نزد انسان عزیزی و فطری است همچنانکه نهاد و شعرگوئی او نیز چنین است میتوان گفت این پدیده از بدو خلقت بشر در نهاد او بصورت بالقوه وجود داشته و در حوادث مختلف بصورت بالفعل نمایان شده لذا در ابتدا هرگز اکتسابی نبوده و نیاز به تعلم نداشته مثلاً حنجره انسان سازی طبیعی است که انسان اولیه از قابلیت صدا دهی آن برای ابراز احساسات گوناگون خود و تقلید از صداهای موجود در طبیعت پیرامون بهره جسته است پس که از زمانهای قدیم برای انسان اهمیتی خاص داشته است انسان اولیه تحت تاثیر اصوات طبیعی از صدای پرندگان ریزش برگها و آب و رعد و برق طوفان و تلاطم امواج دریا و ترس از آنچه نمیشناخته دچار هراس یا نشاط میشده و با خواندن آواز بصورت ایجاد اصواتی هر چند ساده و ابتدائی از حنجرهاش این احساسهای مختلف و نیازمندی ها را بیان میکرد.
در طی تکامل انسان و در ارتباط با پیدایش و پیشرفت زبان موسیقی آوازی نیز با کلام در آمیخت و تغییراتی را پذیرا شد و اندک اندک فرمهای مشخص و جدا از یکدیگر یافت.
به عنوان مثال اگر انسانها قصد شکار داشتند آواز مخصوص شکارچیان و هنگام کارهای بدنی آوازهای هماهنگ با حرکت بدنی و ریتم آن خصوصاً در کارهای گروهی سر میدادند و یا وقتی عازم جنگ میشدند سرودها و آوازهای جنگی میخواندند و در مراسم مذهبی و یا در برابر نیروهای ماوراء الطبیعه و جلوگیری از مصائب آوازهایی میخواندند همین طور در مواقع پیروز بر دشمن برداشت محصول و سوگ عزیزان خود از کلمات و اصوات حنجری خود استفاده میکردند.
لذا براثر رشد تدریجی و گذشت زمان به جز حنجرههای خود قابلیت صداسازی اشیائی که او را احاطه کرده بود درک و کشف کرد و به تدریج به فکر ساختن آلات موسیقی ساده و ابتدایی افتاد پس از گذشت قرنها انسانها آموختند که با بهره جستن از کلمات و وقایع و حوادث را در قالب شعر و اصوات موزون ریخته و آنها را در دهان به دهان منتقل و حفظ کنند که موسیقی و ترانههای «فولکلور»[۱۴] نمونهای از این احساس بشر بوده است.
بنا به نقل رسائل اخوان الصفا[۱۵] فن موسیقی و فنون دیگر را حکیمان الهی به حکمت و درایت خود پدید آوردند و سپس آن را به دیگران تعلیم دادند و بعد هم برای جهانیان به میراث گذاشتند.
گویند فیثاغورث فیلسوف و ریاضیدان نامی، بر طبق مکاشفهای به چگونگی موسیقی افلاک آسمانی آشنا شد و بر طبق آن، موسیقی زمینی را بوجود آورد.
انگیزه پدید آورندگان موسیقی این بوده است که: زمانی که حکمای الهی این پدیده را بوجود آوردند، مردم به ستاره شناسی گرایش داشتند و براین بینش و اعتقاد بودند که ستارگان در حوادث جهان و خوبیها و بدیها و سعادتها و شقاوتها دخالت دارند. از راه ستاره شناسی این مسئله شایع شد که هر سال وقایع بدی در انتظار آنهاست. به این جهت از کارهای روزمره دلسرد شدند و دست از کار کشیدند و زندگانی آنها رو به اختلال رفت. لذا برای سرگرم کردن و بر طرف کردن یاس و ناامیدی از آنها حکمای الهی این فن را بوجود آوردند تا با بکارگیری آن، مردم را سرگرم و از آنچه که فکرشان را مشغول کرده بود، منصرف نمایند، ولی این پدیده در راستای زمان دستخوش تحولات کمی و کیفی و فراز و نشیب بود و چون مردمان دارای اغراض گوناگون بودند، هر یک این وسیله را در مورد غرض خاص خود به کار گرفتند و در نتیجه انواع گوناگون و مختلفی از موسیقی غنایی پدید آمد.
برخی آن را در فرح و شادی و برخی دیگر در غم و خون و اندوه بکار می گرفتند و الهیون و دارندگان نوامیس الهی قبل از اسلام آن را در بیوت عبادت و مراکز به کار گرفتند. سپس آنان در پدید آوردن این فن و هنر جز صلاح و اصلاح مردم غرض دیگری نداشتند ولی این وسیله در بستر زمان مورد سوء استفاده سلاطین و اشراف قرار گرفت و آن را در مسیر فساد و افساد قرار داده و از سر تکامل خارج نمودند[۱۶]
فیثاغورث حکیم مینویسد: هنگام تاجگذاری داریوش سیصد و شصت زن آواز خوان به شمار روزهای سال (بعنوان جمع همخوان) روانه مرکز و همگی با آهنگ غنایی هم آواز شدند.[۱۷]
همین شیوه در ایران باستان هنگام نشستها و جشن و سرور رایج بود. در زمان ساسانیان هر روز خوانندگان و نوازندگان دور معبد آتش جمع میشدند و سرودهایی را که از اوستا بر میگزیدند با آهنگ و نغمه غنایی میخواندند. اوج موسیقی غنایی در زمان خسرو پرویز بود و بنا به نقل مورخین زمانی که به شکار میرفت دو هزار خواننده و نوازنده او راه همراهی میکردند. شاهان ساسانی گاه برای نواختن یک قطعه کوتاه پولهای زیادی میدادند.
با پدیدار شدن اسلام و مخالفت آن با موسیقی غنایی متداول بین اهل گناه، که وسیله فساد و انحراف جامعه بود، این نوع موسیقی از گسترش و پیشرفت باز ایستاد و در قوس نزول قرار گرفت. فقط موسیقی غنایی پسندیده در اشعاری که دارای مضمون پسندیده بود در مجالی عروسی و آواز شتربانان برای تنظیم سیر شتران و رجز خوانیها و نوحه سراییها حفظ شد و قسم ناپسندان روبه رکود رفت.
کمکم موسیقی در مسیر مطلوب و هدف اصلی و پسندیده خود قرار گرفت یعنی جامع ارزشها و جنبههای مثبت و مانع از ضدارزشها و جنبه منفی گردیده با پدیدار شدن شیوه نوین که براساس غرض صحیح و متمایز از الحان اهل فسوق و شیوههای باطل انجام میشد، مردم مسلمان از آن استقبال کردند و گرایش مردم بسوی موسیقی غنایی فاسد و سرودهای مشتمل برالفاظ باطل آهنگهای مهیج شهوانی سد شد.
و باروی کارآمدن امویان دوباره جایگاه ناپسندی یافت. و یا آمیخته شدن آن با امور حرام و معاصی، روح مردم دیندار را از آن متنفر کرد.
♦ رویکردهای موجود، سازمان را بهعنوان یک کل می بینند و به واحدها یا کارکنان دانشی بهصورت مجزا توجه نمیکنند؛
♦ آنها، گرایشات گذشته را با پیش بینیهای آینده متعادل نمیکنند (یعنی عدم تعادل بین مقیاسهای مالی کمی با مقیاسهای فرآیندی ادراکی که کیفی هستند)؛
♦ پویاییهای رفتاری و تاثیر آن بر اقتصاد سازمانی سنجیده نمیشود؛
♦ سیستمی برای سنجش اثربخشی فرایند انتقال دانش ضمنی[۴۲] وجود ندارد.
محدودیتهای فوق را میتوان از طریق ادغام سنجههای مالی با سنجههای ادراکی و فرآیندی حل کرد. با چنین رویکردی، میتوان به هر واحد در زنجیره ارزش توجه کرد. این رویکرد، به شناسایی عوامل کلیدی که بر اثربخشی سرمایه فکری تاثیر میگذارند یا رشد آنها را به تاخیر می اندازند کمک خواهد کرد. ( رمضان ، مجید،۱۳۹۰،۸۹)
۲-۱-۸ طبقهبندی سیستمهای سنجش سرمایه فکری
سیستمهای سنجش موجود را میتوان به چارچوبهای مالی یا حسابداری و مکتب ادراکی تفکر طبقهبندی کرد. همچنین میتوان سیستمهای سنجش غیر مالی و سیستمهای سنجش غیر ادراکی را نیز بهعنوان تکنیک های دیگر سنجش سرمایه فکری در نظر گرفت. در ادامه به بررسی چارچوبهای مختلف سنجش و محدودیتهای هر کدام از آنها خواهیم پرداخت. جدول شماره ۱-۳ یک نگاه کلی از چارچوبهای مختلف سنجش ارائه میکند.
۲-۱-۸-۱ سیستم سنجش مالی
سیستمهای سنجش مالی، یک سیستم طبقهبندی برای تمام فنون سنجش سرمایه فکری میباشند که به مزایای مالی ایجاد شده توسط سرمایه فکری توجه میکنند. حسابداری سنتی هزینه، هزینههای عملیات تولید را بدون ارتباط با سایر فعالیتها مانند بازاریابی، خدمات و … نشان میدهد. هنگامی که تولید بهعنوان فعالیت اصلی باشد، نتایج سایر فعالیتهای سازمان بهطور جداگانه ثبت نخواهند شد، بلکه آنها بهعنوان هزینههای عمومی (غیر مستقیم) در نظر گرفته خواهند شد. هنگامی که هزینهها مبتنی بر فعالیت باشند، تغییر کوچکی رخ خواهد داد. این موضوع نشان میدهد که هزینههای فعالیت هر فرد میتواند به روش بهتری کنترل شود و ارتباط خود را با کل حفظ نماید. بهطورکلی، سیستم سنجش مبتنی بر حسابداری هزینه برای شرایط معاصر کافی نمیباشد. ( رمضان ، مجید،۱۳۹۰،۹۰)
جدول شماره ۲-۶: مکاتب سنجش سرمایه فکری و تحلیل مزایا و معایب آنها( رمضان ، مجید،۱۳۹۰،۹۱)
مکتب سنجش سرمایه فکری | مزایا | معایب |
سنجههای ادراکی | ادراکات بر نگرشها و رفتارها اثر میگذارند. | ایجاد روابط علی دشوار است، بنابراین نمیتوانند تعمیم داده شوند. |
فرهنگ یک سنجه رفتارهای هنجاری میباشد. | ماهیتی ذهنی دارد و باعث سوگیری خواهد شد. | |
دانش ادراکات کارکنان میتواند به طراحی کارآمدتر سازمان کمک کند. | با سود و عملکرد رابطه همبستگی ندارد. | |
موجب تغییر رفتاری میشود. | ||
هنگامی که برای سنجش ادراکات از فرایند استفاده شوند، میتوانند منجر به بهبود مستمر فرایند شوند. | ||
سنجههای فرایند | طرح ریزی و ایجاد فرآیندهای موجود. | بسیار رسمی. |
تعیین اثربخشی سیستم/ فرایند. | هنگام برخورد با قلمروهای مختلف دانش، میتواند گیج کننده باشد. |
اقلام تعهدی اختیاری(x7)
برای برآورد کیفیت اقلام تعهدی اختیاری از مدل تعدیل شده جونز استفاده شده است. این مدل توسط دیچو و همکاران(۱۹۹۵) ارائه و در تحقیقات مختلفی از آن استفاده شده است(مانند تحقیقات دیچو و سچراند،۲۰۱۰؛ دیفوند،۲۰۱۰). مطابق با مدل تعدیل شده جونز، اقلام تعهدی اختیاری بشرح ذیل محاسبه گردیده است. در ابتدا الگوی رگرسیونی ذیل برازش شده است.
= α۱ () + α۲( ) + α۳( )+
که در آن
TA: اقلام تعهدی کل که از تفاوت بین جریان نقد عملیاتی با سود عملیاتی به دست آمده است.
ΔREV: تغییر در درآمد فروش نسبت به دوره قبل
TA: جمع داراییها
PPE: جمع ارزش دفتری اموال،ماشین آلات و تجهیزات
در مدل رگرسیونی فوق، مقادیر باقیمانده مدل () به عنوان اقلام تعهدی اختیاری محسوب شده اند.
نسبت موجودی کالا(x8)
Inv: مانده موجودی کالای شرکت
Asses: جمع دارایی های شرکت
لگاریتم قیمت سهام(x9)
Price=Ln(قیمت بازار هر سهم)
۶)رابطه ریاضی بین متغیرها
y=α+β۱X1+β۲ X2+β۳ X3+β۴X4+β۵ X5+β۶X6+β۷ X7+β۸X8+β۹ X9+?
y1= β۰+β۱ IIQ i,t +βk ∑Otheri,t +? i,t
y1: فاصله مالیاتی شرکتها که مبتنی بر دو معیار متفاوت اندازه گیری شده است.
IIQ: کیفیت گزارشگری مالی که مبتنی بر دو معیار متفاوت اندازه گیری شده است.
∑Other: کلیه سایر متغیرهای مستقل که در بندهای فوق تشریح شدند.
y2= β۰+β۱ IIQ i,t +β۲ DIVER i,t +β۳ IIQ* DIVER i,t +βk ∑Otheri,t +? i,t
DIVER: استراتژی تنوع شرکت
y3 =β۰+β۱ IIQ i,t +β۲ DIVER i,t +β۳ IIQ* Unser i,t +βk ∑Otheri,t +? i,t
Unser: شرایط عدم اطمینان شرکت
۷) برآورد رابطه ریاضی
در این تحقیق، ضرایب α، β۱ تا β۹، پارامترهای مجهول هستند که بر اساس داده های تاریخی ۵ ساله ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ با بهره گرفتن از رگرسیون خطی مرکب، مبتنی بر تحلیل داده های تابلویی برآورد شده اند..
۱۰-۳) روش های رایانه ای(نرم افزارها)
نرم افزار ره آورد نوین
این نرم افزار به عنوان یک بانک اطلاعاتی عمل نموده و کلیه اطلاعات مالی شرکتهای نمونه آماری برای سال های تحقیق از طریق آن استخراج شده است.
نرم افزار اکسل
این نرم افزار، به عنوان یک صفحه گسترده محاسباتی است که کلیه داده های خام گردآوری شده شرکتهای نمونه آماری، ابتدا در آن تجمیع شده و سپس، متغیرهای تحقیق با بهره گرفتن از توابع موجود در نرم افزار، محاسبه گردید.
نرم افزار Eviews
این نرم افزار، یک نرم افزار آماری است که جهت انجام آزمون های آماری، شامل آزمون های توصیفی، برقراری پیش فرض های رگرسیون و مدل های رگرسیونی از آن استفاده شده است.
فصل چهارم
یافته های تحقیق
۱-۴) مقدمه
هدف اساسی تحقیق حاضر بررسی رابطه بین کیفیت گزارشگری مالی با فاصله مالیاتی شرکتها می باشد.در این تحقیق، مطابق با گالمور و لابرو(۲۰۱۴)، کیفیت گزارشگری مالی، مبتنی بر دو معیار فاصله گزارشگری مالی و دقت پیش بینی سود، اندازه گیری شده است. همچنین، جهت محاسبه فاصله مالیاتی از دو معیار انحراف معیار مالیات پرداختی و اختلاف مالیات قطعی و پرداختی استفاده شده است. در راستای هدف تحقیق، فرضیاتی مطرح شد که در فصل سوم روش تحقیق و نحوه آزمون این فرضیات ارائه گردید. دراین فصل، یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل آماری ارائه می شود. ابتدا متغیرهای تحقیق به لحاظ آماری توصیف و بررسی می شوند. در ادامه، فرضیات تحقیق باتوجه به الگوی آزمون علمی مطرح شده در فصل قبل و از طریق نرم افزار Eviews و در سطح اطمینان ۹۵ درصد اجرا و نتایج حاصل ارائه می شود. در هر یک از آزمون های رگرسیونی، نحوه انتخاب روش مناسب برای تخمین و برقراری فرض های اساسی رگرسیون، به جهت دستیابی به نتایج معتبر، مورد توجه قرار گفته است.
۲-۴)توصیف جامعه آماری
جامعه آماری تحقیق حاضر، شامل ۱۴۹ شرکت پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار تهران می باشند که در ۱۳ گروه صنعتی، فعالیت داشته اند. در جدول زیر، جامعه آماری و توزیع آن ارائه شده است.
جدول ۱-۴: توصیف جامعه آماری
صنعت | شرکت | تعداد | درصد از کل |
………………………………………………………………………………………………………………………….. ۳۷
۴-۲-۳- سیستم فازی ………………………………………………………………………………………………………………………. ۳۸
۴-۳- کنترل کننده فازی بازوی انعطاف پذیر …………………………………………………………………………………………………… ۳۹
۴-۴- شبکههای عصبی- فازی …………………………………………………………………………………………………………………………… ۴۲
۴-۴-۱- شبکه عصبی- فازی ممدانی ………………………………………………………………………………………………… ۴۴
۴-۴-۲- شبکه عصبی- فازی سوگنو ……………………………………………………………………………………………………… ۴۸
۴-۵- کنترل کننده عصبی- فازی بازوی انعطاف پذیر ………………………………………………………………………………………….. ۴۹
فصل پنجم: الگوریتم آموزش عاطفی …………………………………………………………………….. ۵۱
۵-۱- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۵۲
۵-۲- آموزش عاطفی برای به روز رسانی متغیر های کنترل کننده عصبی- فازی ……………………………………………….. ۵۴
۵-۳- تابع حساسیت بازوی انعطاف پذیر ……………………………………………………………………………………………………………….. ۵۶
۵-۳-۱- تابع حساسیت بازوی انعطاف پذیر بر اساس مدل فضای حالت ……………………………………………… ۵۷
۵-۳-۲- تابع حساسیت بازوی انعطاف پذیر بر اساس شناساگر شبکه عصبی ………………………………………. ۵۸
۵-۳-۲-۱- شناسایی بر پایه شبکه عصبی …………………………………………………………………………….. ۵۸
۵-۳-۲-۱-۱- شبکه عصبی تابع پایه شعاعی وزن دار …………………………………………… ۶۰
۵-۳-۲-۱-۲- آموزش شبکه تابع پایه شعاعی وزن دار با روش پس انتشار خطا …. ۶۲
فصل ششم: شبیه سازی و پیاده سازی کنترل بازوی انعطاف پذیر ……………………………. ۶۵
۶-۱- کنترل کننده فازی با استنتاج مینیمم ………………………………………………………………………………………………………….. ۶۶
۶-۱-۱ شبیه سازی کنترل فازی با استنتاج مینیمم ……………………………………………………………………………… ۶۷
۶-۱-۲- پیاده سازی کنترل فازی با استنتاج مینیمم ……………………………………………………………………………. ۶۸
۶-۲- کنترل کننده فازی با استنتاج ضرب …………………………………………………………………………………………………………….. ۶۹
۶-۲-۱- شبیه سازی کنترل فازی با استنتاج ضرب ………………………………………………………………………………. ۷۱
۶-۲-۲- پیاده سازی کنترل فازی با استنتاج ضرب ………………………………………………………………………………. ۷۲
۶-۳- کنترل کننده عصبی- فازی …………………………………………………………………………………………………………………………… ۷۴
۶-۳-۱- شبیه سازی کنترل عصبی- فازی ……………………………………………………………………………………………. ۷۵
۶-۳-۲- پیاده سازی کنترل عصبی- فازی ……………………………………………………………………………………………. ۷۹
فصل هفتم: نتیجه گیری و پیشنهادات ………………………………………………………………….. ۸۴
۷-۱- نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………………….. ۸۵
۷-۲- پیشنهادات …………………………………………………………………………………………………………………………………….. ۸۶
پیوست ……………………………………………………………………………………………………………………………………. ۸۸
شکل (۱-۱): ساختار روش JBC اصلاح شده ]۴[ ………………………………………………………………………………………… ۸
شکل (۱-۲): ساختار ORTOL اصلاح شده ………………………………………………………………………………………………… ۹
شکل (۱-۳): ساختار کنترل کننده عصبی بر اساس مدل دینامیک معکوس ]۳[ ………………………………………….. ۱۱
شکل (۱-۴): ساختار کنترل فازی توزیع یافته ]۱۰[ …………………………………………………………………………………….. ۱۴
شکل (۱-۵): ساختار کنترل کننده فازی توزیع یافته بر اساس اهمیت ]۱۰[ ………………………………………………… ۱۵
جدول (۱-۱): جدول درجه اهمیت خروجی های سیستم نسبت به ورودی ]۱۰[ ………………………………………….. ۱۵
شکل (۲-۱): شکل پایه سیستم بازوی انعطاف پذیر ……………………………………………………………………………………… ۱۸
جدول (۲-۱): اجزای پایه سیستم بازوی انعطاف پذیر …………………………………………………………………………………… ۱۹
شکل (۲-۲): شماتیک انکودر موجود در پایه سیستم بازوی انعطاف پذیر …………………………………………………….. ۲۰
شکل (۲-۳): سیستم بازوی انعطاف پذیر ……………………………………………………………………………………………………… ۲۰
شکل (۲-۴): تنش سنج و مدار آن ……………………………………………………………………………………………………………….. ۲۱
شکل (۲-۵): منبع تغذیه برای تقویت سیگنالهای کامپیوتر ………………………………………………………………………….. ۲۲
شکل (۲-۶): برد PCI MultiQ مدل ۶۲۶ ……………………………………………………………………………………………….. ۲۳
شکل (۳-۱) : طرح کلی بازوی انعطاف پذیر ……………………………………………………………………………………………….. ۲۹
شکل (۳-۲): مدل ساده بازوی انعطاف پذیر بر اساس فنر دورانی ………………………………………………………………… ۲۹
شکل (۳-۳): مدل موتور جریان مستقیم و جعبه دنده ………………………………………………………………………………… ۳۱
شکل (۴-۱): ساختار سیستم فازی با فازی ساز و غیر فازی ساز …………………………………………………………………. ۳۸
شکل (۴-۲): دیاگرام کنترل کننده فازی …………………………………………………………………………………………………….. ۳۹
جدول (۴-۱): ورودی های کنترل کننده بازوی انعطاف پذیر درساختار اول و دوم …………………………………….. ۴۰
جدول (۴-۲): قوانین کنترل کننده فازی با ساختار اول ……………………………………………………………………………… ۴۱
جدول (۴-۳): قوانین کنترل کننده فازی با ساختار اول ………………………………………………………………………………. ۴۱
جدول (۴-۴): قوانین کنترل کننده فازی با ساختار دوم ……………………………………………………………………………… ۴۱
بریتانیا
جداسازی و خصوصی سازی
عمده و خرده
رقابتی و غیر تبعیضی
نوردپول
عدم جداسازی و خصوصی سازی
عمده و خرده
رقابتی و غیر تبعیضی
استرالیا
جداسازی و خصوصی سازی کامل
عمده و خرده
رقابتی و غیر تبعیضی
ژاپن
اجازه فعالیت به بخش خصوصی در کنار شرکتهای دولتی
عمده
با مجوز
آرژانتین
جداسازی کامل، خصوصی سازی تولید و تنظیم انتقال و توزیع
عمده و خرده
با مجوز و غیر تبعیضی
۳-۱۰- نگاهی به تجدید ساختار در صنعت برق ایران
صنعت برق به عنوان یک صنعت زیر بنایی در دو دهه اخیر دستخوش تغییرات بنیادی گردیده است، که از آن به عناوین مختلفی چون تجدید ساختار، مقررات زدایی و … یاد میشود. در ساختار جدید بر خلاف ساختار سنتی که در آن مالک شبکه تولید، انتقال و توزیع یکی بوده و این بخشها تحت مالکیت واحد بهرهبرداری میگردید، بخشهای تولید، انتقال و توزیع از یکدیگر مجزا گردیده و به صورت مستقل اداره میشوند. نگاهی تاریخی به تحولات صنعت برق کشور نشان میدهد که پایه گذاری این صنعت به صورت خصوصی انجام گرفت و در ادامه با مشارکت شهرداریها و سرمایه گذاران خارجی، یک فضای رقابتی در عرضه و تولید برق به وجود آمد. اما به تدریج انگیزه های بخش خصوصی کاهش یافت و با حاکمیت یک دولت مرکزی در کشور که از درآمدهای سرشار نفتی بهرهمند بود، ضرورت پاسخگوئی به تقاضای فزاینده برق توسط دولت احساس شد و در نهایت صنعت برق کشور ملی گردید. اما در سالهای اخیر با توجه به اهمیت گسترش رقابت در حوزه های رقابتپذیر و با تاکید بر تجربیات جهانی کسب شده، بازار رقابتی برق ایران در نیمه دوم سال ۱۳۸۲، با ابلاغ آئین نامه تعیین روش، نرخ و شرایط خرید و فروش برق در شبکه برق کشور، راه اندازی شد. این بازار مبتنی بر یک مکانیزم برگزاری مناقصه ساعت به ساعت بود که فروشندگان برق به بازار، پیشنهادات خود برای تولید انرژی و نرخ آن را به شرکت مدیریت شبکه منعکس مینمایند. ساختار بازار برق ایران مدل انحصار خرید است، که لازم است کلیه خریداران و فروشندگان در بازار برق حضور داشته باشند. از بارزترین مشخصه های بازار برق ایران میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
مدل بازار برق در ایران مدل حوضچه (Pool) است. در این مدل، شرکت در بازار برای کلیه خریداران و فروشندگان اجباری است. مدل پرداخت به فروشندگان در بازار برق ایران بر مبنای نرخهای تبعیضی و یا پرداخت بر مبنای پیشنهاد است. در بازار برق ایران رقابت در بخش فروشندگان انرژی است. فروشندگان مجازند منحنیهای عرضه انرژی را در پله های صعودی و حداکثر در ۱۰ پله به بازار برق ارائه کنند. در صورت پذیرش این قیمتها در بازار برق، بر مبنای قیمت پیشنهادی به واحدها پول پرداخت خواهد شد و نه بر مبنای حداکثر قیمت پذیرفته شده در بازار. همچنین در این بازار بابت ظرفیت پرداخت ثابتی به فروشندگان انجام میگیرد. به عبارت دیگر، در بازار برق بر اساس ظرفیت آماده تولید واحدهای نیروگاهی مبلغی بابت آمادگی به ازاء هر مگاوات ساعت آمادگی پرداخت میشود. این مبلغ صرفنظر از اینکه نیروگاه تولید کند و یا تولید نکند، پرداخت می شود. نرخ آمادگی برای تمام نیروگاههای کشور ثابت است. نرخ فروش انرژی به خریداران ثابت است و یا به تعبیر دیگر، دریافت از خریداران به شکل یکنواخت است. در این حالت متوسط مبلغ پرداختی در کل کشور به ازاء تمام نیروگاهها محاسبه شده و هر یک از خریداران بهای انرژی دریافتی را بر اساس این نرخ به مدیر بازار پرداخت می کنند.
پرداخت بابت خدمات انتقال بر مبنای آمادگی است. در واقع میتوان گفت مبلغ پرداختی بابت خدمات انتقال وابسته به ظرفیت آماده تجهیزات انتقال و فوق توزیع بوده و ارتباطی به انرژی جابجا شده توسط این تجهیزات ندارد. در حال حاضر فروشندگان برق شامل شرکتهای برق/آب منطقهای (به نمایندگی از نیروگاههای خود به عنوان فروشنده برق)، شرکت توانیر و نیروگاههای دارای قرارداد خرید تضمینی هستند. از سوی دیگر ۱۶ شرکت برق منطقهای در بازار برق نقش خریدار را نیز ایفا می کنند. لازم بذکر است ۴۲ شرکت توزیع در بازار برق به عنوان خریدار برق حضور خواهند داشـت. شرکتهای برق منطقهای به عنوان مالک تجهیزات انتقال در بازار بـرق ایران، نقـش ارائه دهنده خدمات انتقال را نیز به عهده دارند. بر اساس «قوانین بازار» تمام خریداران یعنی شرکتهای برق منطقه ای، برق را به طور مستقیم از «بازار برق» به «قیمت یکنواخت عرضه بازار» که روش استخراج آن توسط نهاد تنظیم مقررات بازار برق تعیین شده، خریداری می کنند.
در ایران، تا سالهای اخیر دولت تنها تأمینکننده انرژی برق کشور بود و در این زمینه سرمایهگذاریهای سنگینی انجام داده است. اما همانطور که تجربه کشورهای پیشرو در صنعت برق نشان میدهد، این وظیفه طی دهه های اخیر به بخش خصوصی منتقل شده است و دولت در قالب حامی ایفای نقش میکند. بر این اساس در ایران نیز بحث حضور سرمایهگذاران داخلی و خارجی غیر دولتی در صنعت برق از حدود سال ۱۳۷۰ مورد توجه قرار گرفت و در آن سالها دولت تصمیم گرفت نیروگاه کرمان را با سرمایه خصوصی احداث کند. با این حال قوانین آن روز کشور اجازه حرکت بخش خصوصی در این صنعت را نداد و به همین دلیل نیروگاه کرمان و نیروگاههای دیگر نیز تا سال ۸۰ به دست دولت ساخته شد. دولت از سال ۷۹ به بعد تصمیم گرفت که سرمایههای خصوصی برای ساخت نیروگاهها را در قالب دو نوع قرار داد ساخت- بهره برداری- انتقال (BOT ) و ساخت- مالکیت- بهره برداری (BOO[219]) بپذیرد.
با استناد به بند ط تبصره ۱۲ قانون بودجه سال ۱۳۸۱ در راستای کاهش تصدی دولت و جلب مشارکت بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در صنعت برق کشور، قرارداد احداث اولین نیروگاه خصوصی در ایران- نیروگاه جنوب اصفهان- به روش BOT منعقد شد و در سال ۱۳۸۴ به بهرهبرداری رسید. همچنین با توجه به تبصره ۱۲ بودجه ۸۳ و با وجود مخالفتهای برخی مسئولین، سازمان مدیریت تولید و انتقال نیروی برق ایران (توانیر) مجاز شد تا با کسب موافقت وزارت نیرو نسبت به فروش نیروگاههای خود تا ده درصد (۱۰%) ظرفیت نصب شده کشور با قیمت روز، به بخش غیردولتی با دریافت تعهدات و تضمینهای لازم برای تأمین برق با اقساط حداکثر پنج ساله با کارمزد متعارف بانک اقدام و صد درصد (۱۰۰%) وجوه حاصل شده را با پیشبینی در بودجه سنواتی خود صرف سرمایهگذاری در احداث نیروگاههای جدید در مناطق غیر برخوردار نماید. پس از تصویب این قانون از اواخر سال ۸۳ واگذاری نیروگاهها و احداث نیروگاه توسط بخش خصوصی آغاز شد. با وجود شروع خصوصی سازی در سالهای اخیر و همزمان با ایجاد بازار برق، تا پایان سال ۱۳۸۹ نیروگاه زرگان شاید تنها نیروگاه حرارتی باشد که واگذاری آن به صورت کامل به بخش خصوصی بوده است. این نیروگاه در سال ۱۳۸۴ به شرکت مادر تخصصی صنایع برق و انرژی صبا واگذار شده است. سایر نیروگاهها اغلب به سازمانهای غیرتخصصی و همچنین دولتی و شبه دولتی نظیر سازمان تأمین اجتماعی، شهرداری ها، صندوق بازنشستگی، نیروی انتظامی و … واگذار شده است.