-
۰۴/۰± ۷۸/۳
۰۶/۰± ۶۱/۳
۰۶/۰± ۲۵/۳
۰۶/۰± ۰۵/۳
۰۶/۰± ۱۴/۳
۰۵/۰± ۳۱/۳
۰۰۰۱/۰>
__________________________ سطح معنی داری__________________________
اثر نمره وضعیت بدنی
۰۰۱/۰
۰۰۱/۰
۰۰۱/۰
۰۴/۰
۰۰۲/۰
۰۰۴/۰
اثر مکمل سلنیوم–ویتامینE
۷۴/۰
۴۷/۰
۱۹/۰
۶۳/۰
۵۲/۰
۸۸/۰
اثر متقابل
۲۷/۰
۴۵/۰
۷۲/۰
۶۹/۰
۱۸/۰
۸۱/۰
جدول ۴-۱- اثر نمره وضعیت بدنی گاوها در شروع آزمایش بر نمره وضعیت بدنی در هفته های مختلف پس از زایش با و بدون مصرف مکمل سلنیوم – ویتامینE
تیمار۱،(نمره وضعیت بدنی ۴ بعلاوه مکمل سلنیوم ـ ویتامینE )؛ تیمار۲، (نمره وضعیت بدنی ۴ بدون مکمل سلنیوم ـ ویتامینE )؛ تیمار۳، (نمره وضعیت بدنی ۵/۳ بعلاوه مکمل سلنیوم ـ ویتامینE )؛ تیمار۴، (نمره وضعیت بدنی ۵/۳ بدون مکمل سلنیوم ـ ویتامینE ).
a-b: حروف غیر مشابه در هر ستون نشان دهنده وجود تفاوت معنیدار (۰۵/۰ P<) بین میانگینها است.
با توجه به نمودار۴-۱ که تغییرات نمره وضعیت بدنی در گاوهای با نمره بدنی متفاوت در شروع دوره انتقال با مصرف و عدم مصرف مکمل آنتی اکسیدانی نشان میدهد،گاوهایی که با نمره وضعیت بدنی بالا وارد طرح شدند ( تیمارهای ۱و۲) نسبت به دو گروه دیگر (تیمارهای ۳ و۴) تغییرات نمره وضعیت بدنی بیشتری داشتند (حدود ۱واحد در برابر ۵/۰ واحد) و به نظر میرسد بالانس منفی انرژی شدیدتری نسبت به گاوهای با نمره وضعیت بدنی۵/۳ را پشت سر گذاشتند. که با نتایج مطالعات قبل [۴۳،۷۴،۸۱ و۱۱۳] مطابقت داشت. گزارش شده است که کاهش بیش از حد نمره بدنی از خشکی تا زایمان با تغییر نامطلوب نمره بدنی در اوایل شیردهی ارتباط دارد و متعاقبا افزایش ابتلا به بیماریهای متابولیک و تولیدمثلی و همچنین افزایش فاصله زایش تا اولین تلقیح میشود.گاوهای چاق به دلیل کاهش مصرف خوراک در انتهای آبستنی، نیاز بالای انرژی برای تولید آغوز و تامین نیازهای جنین ملزم به استفاده از ذخایر بدنی قبل از زایش هستند و بنابراین در مرحله قبل از زایش نیز در بالانس منفی انرژی قرار میگیرند. همچنین گاوهای چاقتر پس از زایش به علت اثر هورمون لپتین که از بافت چربی آزاد شده و بر اشتها تاثیر گذار است مصرف خوراک کمتری داشته و بالانس منفی شدیدتری را متحمل میشوند [۶۹ و۱۰۱]. همچنین در تیمارهایی که مکمل ویتامین E و سلنیوم مصرف کردند (تیمارهای ۱و۳)، شیب کاهش نمره وضعیت بدنی کمتری نسبت به گروهی بدون مصرف مکمل (تیمارهای ۲و۴) بود. گزارشها نشان میدهد گاوهایی که نمره وضعیت بدنی بیشتری در دوره انتقال و اوایل شیردهی از دست میدهند، در معرض استرس اکسیداتیو شدیدتری قرار میگیرند [۱۶و۴۳]. بنابراین از دست دادن کمتر نمره بدنی در گاوهایی که مکمل آنتی اکسیدانی دریافت کردند میتواند ناشی از تاثیر آنتی اکسیدانها بر جلوگیری از استرس اکسیداتیو و کاهش کمتر نمره وضعیت بدنی پس از زایش باشد. همچنین بوسترا و همکاران در سال ۲۰۰۹ بیان کرد مکمل سلنیوم – ویتامینE باعث کاهش اکسیداسیون چربی شده بنابراین از دست دادن چربی بدن در گاوهایی که مکمل سلنیوم- ویتامین E دریافت کنند کمتر است [۲۶]. همه تیمارها به فاصله هفته ۶ پس از زایش، شروع به جبران نمره بدنی از دست رفته کردند، که نشان دهنده پایان بالانس منفی انرژی و شروع بالانس مثبت انرژی است که مطابق با نتایج گالو و همکاران در سال ۱۹۹۶ و اسمیت و همکاران در سال ۱۹۹۷ [۵۷ و۱۲۰] است بیان کردند که مدت بالانس منفی انرژی در دامنه بین ۵ تا ۱۴ هفته متغیر است. به نظر میرسد که گاوهای مورد آزمایش در وضعیت تغذیه ای و انرژتیکی مناسبی قرار داشتهاند که توانستهاند نسبتا سریع از دوره بالانس منفی انرژی بگذرند. گاوهایی که نمره بدنی متوسط داشتند با مصرف مکمل ویتامین E و سلنیوم با سرعت بیشتری ذخایر بدنی خود را جبران کردند و میتوان از تاثیر مکمل سلنیوم- ویتامین E بر بازسازی سریع نمره بدنی در گاوهای بانمره وضعیت بدنی پایینتر(تیمار ۳) اشاره کرد.
احکام فوق کامل کننده مرتبه امر به معروف و نهی از منکر گفتاری است و چگونگی مواجهه با کسانی که مرتکب انجام منکر می شوند را تا حدودی برای ما روشن می سازد.
۲-۱-۴-۳-مرحله اجرایی
مرحله سوم امر به معروف و نهی از منکر مر حله اجرایی است، صاحب جواهر در این زمینه می گوید: « اگر امر و نهی گفتاری مفید نبود امر و نهی یدی صورت می گیرد البته با لحاظ مراتب صورت گیرد، پس اگر سختی هجر و دوری زیاد باشد واجب است دیگری صورت گیرد…..»[۲۲] (نجفی، ج ۲۱ : ۳۷۹)
ظاهر کلمه «امر و نهی» قول و گفتار است، ولی بر کسی که نسبت به نصوص روایات و آیات احاطه داشته باشد، مخفی و پوشیده نیست که مراد از امر به معروف و نهی از منکر این است که بدین وسیله معروف تحقق یابد و منکر رخت بربندد، نه اینکه تنها با زبان امر و نهی شود (اسماعیل نژاد، ۱۳۸۷: ۴۸).
گاهی وقتی گفته می شود امر و نهی یدی مقصود استفاده از قدرت است استفاده از قدرت برای اصلاح مردم با تعبیر استفاده از شمشیر به کار برده شده است؛
پیامبر اکرم(ص) فرموده است: « خیر تمام، در شمشیر و زیر سایهی شمشیر است. و مردم را از منکرات باز نمیدارد، مگر شمشیر و شمشیرها کلیدهای بهشت است »[۲۳] (کلینی، ۱۳۶۲، ج ۵: ۲).
و نیز از آن حضرت(ص) فرموده است: « برخی از مردم اصلاح نمی شوند مگر با شمشیر»[۲۴] ( عاملی، ۱۴۰۹، ج ۱۵: ۱۰)
اگر مراحل قبلى تأثیر نکرد(قلب و زبان) بر هر مسلمانى واجب است که عملا اقدام نموده و دیگران را وادار کند به طاعات و جلوگیرى کند از معاصى و درگیرى انبیاء با ظالمان و فاسقان روى همین اصل بوده [البته در زمانى که حکومت اسلامى است باید این مرحله از طریق حکومت انجام گیرد] (محمدی ، ۱۳۷۸: ۶۰۱).
مواجهه فیزیکی با گناهکار نمی تواند برعهده مردم باشد، اکنون در همه جوامع قوانین و دادگا ها عهده دار این وظیفه هستند، رهبری در در دیدار با فرماندهان گردانها ودستههای عاشورای نیروی مقاومت بسیج در مورخه۲۲/۴/۷۱ فرمودند: «البته من عرض میکنم - قبلاً هم گفتهام - در جامعه اسلامی، تکلیف عامه مردم امر به معروف و نهی از منکر با لسان است؛ با زبان. اگر کار به برخورد بکشد، آن دیگر تکلیف مسئولین است. آنها باید وارد شوند. اما امر به معروف و نهی از منکر زبانی، مهمتر است» چنانچه در سخنان رهبری دیده می شود، امر و نهی در سطح مردم فقط به صورت گفتاری (لسانی) است.
گاهی استفاده از روش ها و اقدامات عملی تعبیر امر و نهی یدی است، از زبان استاد مطهری اقدام عملی چنین آمده است:
گاهی طرف در حالی است که نه اعراض و هجران ما تأثیری بر او میگذارد، و نه میتوانیم با «منطق و بیان و تشریح مطلب» او را از منکر باز داریم بلکه باید وارد عمل شد. وارد عمل شدن مختلف است. معنای وارد عمل شدن تنها زور گفتن نیست، کتک زدن و مجروح کردن نیست، البته نمیگویم در هیچ جا نباید تنبیه عملی شود، بلکه مواردی هم هست که جای تنبیه عملی است. اسلام دینی است که طرفدار «حد» است طرفدار «تعزیر» یعنی دینی است که معتقد است، مراحل و مراتبی میرسد که مجرم را جز تنبیه عملی به چیز دیگری بیدار میکند و از کار زشت باز نمیدارد، اما انسان نباید اشتباه کند و خیال کند که همه موارد سختگیری و خشونت است.
حضرت علی (ع) درباره پیامبر اکرم (ص) این طور تعبیر میکند؛ میفرمایند: او طبیب بود، پزشکی بود که بیمارها و بیماریها را معالجه میکرد[۲۵] ( نهجالبلاغه، خطبه ۱۰۸) بعد به اعمال اطبا تشبیه میکند که اطبا هم مرهم مینهند و هم جراحی میکنند و گاهی داغ میکنند. میگوید پیغمبر دوکاره بود، پزشکی بود هم مرهمگذار و هم جراح و داغکن و مقصود این است که دو گونه عمل میکرد؛ یک نوع عمل پیغمبر مهربانی و لطف بود. اول هم « أَحْکَمَ مَرَاهِمَهُ » را ذکر میکند، یعنی او (پیغمبر) همیشه لطیف و مهربان بود. ابتدا از راه لطف و مهربانی معالجه و با منکرات مبارزه میکرد، اما اگر به مرحلهای میرسید که دیگر لطف و مهربانی و احسان و نیکی سودی نمیبخشید و هم آنجا که پای داغ کردن و جراحی در میان بود، به طور عمیق داغ میکرد و قاطع جراحی مینمود.
سعدی این سخنور نامی ایران نیز اشاره دارد:
درشتــی و نرمــی با هــم در بتـه است چو رگ زن که جراح و مرهم نه است
میگوید: هم درشتی باید باشد و هم مهربانی، مثل جراح که هم جراحی میکند و هم مرهم مینهد (مطهری، ۱۳۸۷، ج۲: ۹۴) .
از نظر لغت امر و نهی همان دستور زبانی است، ولی از قرآن میفهمیم که امر به معروف و نهی از منکر، محدود به آن نیست، بلکه مقصود، هر چیزی است که به تحقق معروف کمک و از منکر جلوگیری میکند، چه سخن و قول باشد و چه کار و فعل و چه به کارگیری مسائلی که به این هدف جامه عمل میپوشانند (بلاغى نجفى، ۱۴۲۰ ، ج۱: ۳۲۵)
خداوند به پیامبر (ص) دستور مىدهد که مدارا کن و” بدیهاى را با عفو و گذشت و نیکى دفع کن، و سخنان نامطلوب آنها را با بهترین منطق پاسخ گو” (ادْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ السَّیِّئَهَ» (مومنون/۹۶)؛ بدی را با شیوه ای نیکو دفع کن (مکارم شیرازى،۱۳۷۴، ج۱۴: ۳۰۶)
چنانچه در آیه دیگر خداوند بلند مرتبه فرموده است « وَ یَدْرَؤُنَ بِالْحَسَنَهِ السَّیِّئَهَ»(۲۲/رعد و ۵۴/قصص)؛ آنها بوسیله نیکی ها، بدی ها را دفع مىکنند.
با گفتار نیکو، سخنان زشت را، و با معروف، منکر را، و با حلم، جهل جاهلان را، و با محبت عداوت و کینهتوزى را، و با پیوند دوستى و صله رحم، قطع پیوند را، خلاصه آنها سعى مىکنند به جاى اینکه بدى را با بدى پاسخ گویند با نیکى دفع کنند! این یک روش بسیار مؤثرى است در مبارزه با مفاسد، مخصوصا در برابر گروهى از لجوجان و قرآن کرارا روى آن تکیه کرده است (همان منبع، ج۱۶: ۱۱۱)دعوت به سوى خدا با داشتن خصلت نیک، و با نداشتن آن، و داشتن خصلت بد یکسان و تاثیرش در نفوذ با هم برابر نیست. (طباطبائی، ۱۳۷۴ ، ج۱۷: ۵۹۵) چنانکه در آیه زیر آمده: ” لا تَسْتَوِی الْحَسَنَهُ وَ لَا السَّیِّئَهُ” (فصلت/۳۴)؛ نیکی با بدی یکسان نیست.
درادامه آیه می فرماید: فَإِذَا الَّذِی بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُ عَداوَهٌ کَأَنَّهُ وَلِیٌّ حَمِیمٌ ؛ این هنگام آن کس که بین تو و او دشمنی است همچون دوست می شود. هر گاه تو دشمنان خودت را به نرمى و مدارا پاسخ دادى دشمنى که از نظر مذهبى با تو خصومت داشت به صورت دوستى مهربان از نظر دینى، و فامیلى عزیز از نظر نسب در خواهد آمد. (طبرسى، ۱۳۶۰ ، ج۲۲،: ۶۰ )
در دعاى بیستم از دعاهاى امام سجاد (ع) در الصحیفه السجادیه ، امام با درخواست توفیق براى خوهاى ستوده از خداوند می فرماید:
بار خدایا بر محمّد و آل او درود فرست، و مرا توفیق ده تا با کسیکه با من غشّ (ناراستى) نموده از روى اخلاص (درستى) رفتار کنم، و کسى را که از من دورى کرده به نیکوئى پاداش دهم، و کسی که مرا نومید گردانیده به بخشش عوض دهم، و کسى را که از من بریده به پیوستن مکافات نمایم، و از آنکه از من غیبت نموده (پشت سر بدگوئى کرده) بنیکى یاد کنم، و نیکى را سپاس گزارده از بدى چشم بپوشم(فیض الاسلام، ۱۳۷۶، ۱۳۳)
در سیرهى معصومین نمونههایى از این برخوردها به وفور دیده می شود که سرسختترین مخالفان را به طرفدار آنان تبدیل کرده است.
مردم چند دستهاند:
کسى که دوست خود را حفظ مىکند،کسى که دوست خود را نسبت به خود بى تفاوت مىکند، کسى که دوست خود را به دشمن تبدیل مىکند و کسى که دشمن را به دوست تبدیل مىکند. (قرائتى، ۱۳۸۳ ، ج۱۰: ۳۴۰)
به نظر می رسد مرتبه ای که در امر به معروف از آن تعبیر به مرحله یدی می شود، خود دو تعبیر دارد گاهی مقصود از آن مرتبه ای که از آن تعبیر می شود به استفاده از قدرت و گاهی مرتبه ای که از آن تعبیر می شود به اقدام عملی، با توجه به توضیحات فوق امر به معروف و نهی از منکر عملی در زدن و دست به شمشیر بردن خلاصه نمی شود بلکه امر به معروف عملی، فعلی است که به تحقق معروف کمک می کند و مقصود از نهی از منکرعملی، فعلی است که از وقوع منکر جلوگیری میکند.
۲-۱-۵- سیره پیشوایان معصوم در امر به معروف و نهی از منکر
سیره ی معصومین به عنوان یکی از منابع در خورتوجّه می تواند راهگشای چگونگی عملکرد ما باشد نزدیک به سه قرن آموزش - که خود پژوهش های جدا و مفصلی را می طلبد- در دسترس است که در اینجا به چند نمونه مختصر اکتفا شده است و به صورت دسته بندی ارائه شده است ولیکن گاهی رفتار این بزرگواران مجموعی از چند روش را شامل می شود، از قبیل؛ امر لسانی همراه با عمل، یا اظهار قلبی همراه با تذکر و ….، دسته بندی ها فقط جهت رعایت ترتیب و نظم پژوهش صورت گرفته است.
اضهار تنفر قلبی در رفتار ائمه در موضوعات مختلف به وفور دیده می شود ، در اینجا به چند نمونه اکتفا شده است، امام صادق (ع) فرمودند:
خواهر رضاعی پیامبر نزد ایشان آمد. پیامبر وقتی اورا دید شادمان شد و روپوش خود را بر زمین گسترد و او را بر آن نشاند. سپس به او رو کرد و با او سخن گفت در حالی که لبخند بر لب داشت تا هنگامی که برخواست و رفت. سپس برادرش آمد با او نیز احوال پرسی گرمی کرد، ولی رفتاری را که با خواهرش نمود، با او ننمود. شخصی علت تفاوت را از حضرت پرسید.
رسول خدا فرموند: « زیرا او نسبت به والدینش خوش رفتارتر بود[۲۶] (کلینی، ۱۳۶۲، ج۲: ۱۶۱ )
رفتار پیامبر اکرم (ص) با افراد متناسب با میزان انجام معروفات متفاوت است، و همان طور که بیان شد آنچه که در قلب ایشان است را متناسب با انجام یا عدم انجام معروف اظهار داشتند، خوش رفتاری پیامبر با خواهرشان که نسبت به پدر و مادر خویش نیکوتر رفتار می نمود بیشتر از برادرشان بود که این فعل را انجام نمی داد.
نقل شده: در حیره وقتى که امام صادق (ع) آمده بود پیش منصور دوانیقى یکى از سرهنگان مهمانی برگزار کرده بود، حضرت صادق(ع) نیز در آن دعوت تشریف داشت در سر سفره که مهمانان مشغول خوردن غذا بودند یک نفر از آن ها آب خواست. قدحى که نوعى شراب داشت آوردند همین که قدح بدست آن مرد رسید امام صادق (ع) از جاى حرکت نمود پرسیدند آقا چرا حرکت کردید فرمود پیامبر اکرم فرموده است:
« کسی که سر سفره ای بشیند که در آن سفره شراب می نوشند ملعون است»[۲۷] (همان منبع، ج۶: ۲۶ )
در این نمونه امام (ع) با ترک مهمانی در حقیقت انزجار و کراهت خود را نسبت به انجام فعل حرام نشان دادند و همچنین می بینیم که هنگامی که از علت این کار سؤل می شود با بیان سخن رسول الله (ص) نیز به دعوت دیگران به نهی از منکر نیز اقدام نموده اند.
زید بن موسى (ع) برادر حضرت رضا (ع) را که در سال صد و نود و نهم هجرى در بصره خروج کرده و خانههاى بنى عباس را سوزانیده بود (به جهت این عمل او را زید النار نامیدند) نزد مأمون آوردند مأمون باو گفت اى زید چرا خانههاى بنى عم خود را سوزاندى و خانههاى دشمنان ما (امیه- ثقیف- غنى- باهله و آل زیاد) که از طوایف عربند واگذاشتى؟ چون زید مردى کثیر المزاج بود جواب داد از هر جهت خطا کردم اگر مرا برگردانى اول خانههاى دشمنان شما را میسوزانم مأمون خندید و و زید را به پیش امام رضا فرستاد، مأمون گفت: من او را بخشیدم. ولی ببینیم امام رضا چه می گویند؟ > امام رضا خیلی زید را توبیخ کردند. و گفتند که در کار حق هیچ گاه از راه باطل نمی شود به آن رسید. و از راه معصیت نمی توان به طاعت برسد. سوزاندن خانه مردم و کشتن آنها درست نیست. کسی که می خواهد دعوت کند به عنوان جهاد باید از راه درست وارد شود. این است که امام رضا زید را ملامت کردند. امام رضا قسم خوردند که تا وقتی که زنده هستند با زید حرف نزنند و همین کار را هم کردند. امام رضا (ع) به دلیل سخن نادرست زید او را از خود دور کرد و همچنین او را از سخن گفتن با خود محروم کرد. ( شیخ صدوق، ۱۳۷۸ ق ، ج۲: ۲۳۳ )
امام رضا (ع) به دلیل سخن نادرست زید او را از خود دور کرد و همچنین او را از سخن گفتن با خود محروم کرد.
در گفتار و اعتراضات ائمه (ع) نسبت به رفتارهای ناشایست نمونه هایی وجود دارد که گاه با عمل نیز همرا است؛ امام صادق (ع) فرمود: مرد مالدارى با لباس پاکیزه خدمت رسول خدا (ص) آمد و نزدیک حضرت نشست، سپس مرد تنگدستى با جامههاى چرکین وارد شد و پهلوى مرد نشست، مال دار جامههایش را از زیر پاى او بکشید.
رسول خدا (ص) به او فرمود: ترسیدى چیزى از فقر او به تو چسبد؟
گفت نه
فرمود: ترسیدى از دارائى تو چیزى به او رسد؟
گفت: نه
فرمود: ترسیدى لباست چرک شود؟
گفت: نه.
فرمود: پس چرا تو را بر این کار واداشت؟
گفت: یا رسول اللَّه! من همدمى (شیطانى دارم) که هر کار زشتى را در نظرم زینت دهد، و هر کار خوبى را زشت نمایش دهد، من نصف مالم را به او میدهم.
پیغمبر صلى اللَّه علیه و آله به آن مرد نادارا فرمود: تو می پذیرى؟
-۲٫۸۶۶
(-)
I(0)
بهره
-۵٫۴۵۷۴۶۰
۰٫۰۵
-۲٫۸۶۶
(-)
I(0)
ارز
-۴٫۲۲۱۴۴۲
۰٫۰۵
-۲٫۸۶۶
(-)
I(0)
بازده سهام
-۶٫۵۸۱۲۸۹
۰٫۰۵
-۲٫۸۶۶
(-)
I(0)
قیمت سهام
-۴٫۲۲۱۴۴۲
۰٫۰۵
-۲٫۸۶۶
(-)
I(0)
همانطورکه ملاحظه می گردد مقدار قدر مطلق آماره ( ADF ) برای جدول (۴-۶ ) نیز از قدر مطلق مقادیر بحرانی مکنیون بزرگتر است و لذا فرضیه مبنی بر عدم وجود ریشه واحد رد گردیده و لذا سری زمانی ایستا خواهد بود.
بنابراین نتیجه نهایی آزمون های مانایی، مشخص می کند که متغیرهای تحقیق در سطح، ایستا می شوند، لذا با مشخص گردیدن درجه مانایی متغیرها می توان نسبت به برازش الگوهای مورد نظر اقدام نمود و مشکلی از این جهت به مدلها وارد نمی گردد.
۴-۵- آزمون فرضیات تحقیق
۴-۵-۱- آزمون فرضیات مربوط به صنایع فلزات اساسی
با توجه به ارائه مطالب مربوطه در مباحث قبلی، در این بخش سعی می گردد که نتایج حاصل از آزمون هریک از فرضیات، ارائه و نتایج حاصله تفسیرگردد. برای هر کدام از فرضیات سعی می گردد که رابطه بین متغیر وابسته با متغیر مستقل بوسیله یک معادله رگرسیونی مورد ارزیابی قرار گیرد. برای تفسیر نتایج حاصل از برآورد مدل به روش کمترین مربعات موارد ذیل در نظر گرفته می شود.
۱- در صورتی که مقدار قدر مطلق آماره t بزرگتر از ۲ باشد و یا سطح معناداری آزمون کوچکتر از ۵ درصد باشد نشان دهنده رابطه معنادار بین متغیر مستقل و وابسته است همچنین علامت آماره t اگر مثبت باشد حاکی از رابطه مستقیم و مثبت و اگر منفی باشد حاکی از رابطه منفی بین متغیرها می باشد.
۲- برای بررسی معنادار بودن کل رگرسیون از آماره F استفاده می شود که اگر مقدار سطح معناداری آماره از ۵ درصد کوچکتر باشد حاکی از آن است که که مدل رگرسیون یادشده به ۹۵ درصد اطمینان درست می باشد و کل رگرسیون معنی دار می باشد.
۳- آماره دوربین واتسون، همبستگی در اجزاء مدل رگرسیونی را نشان می دهد که اگر مقدار آماره دوربین واتسون برای مدل رگرسیونی در بازه (۱٫۵ ،۲٫۵ ) قرار داشته باشد ، وجود نداشتن همیستگی در اجزاء مدل رگرسیونی مدل را اثبات می کند.
۴- ضریب تعیین مدل نشان می دهد که چند درصد تغییرات حاصله در متغیر وابسته می تواند توسط متغیرهای مستقل و معنی دارشده توضیح داده شود که هر چه این عدد به یک نزدیک تر باشد نشان دهنده قدرت بالای مدل در توضیح رفتار متغیر وابسته است.
فرضیه اول: بین نرخ تورم و قیمت سهام شرکتهای فلزات اساسی رابطه معناداری وجوددارد.
۲-۶-۶- خطاهای مربوط به ارزیابی عملکرد عبارت است از :
تمایل حد وسط :تمایل به ارزیابی تمامی کارکنان در حد متوسط و میانی
متفاوت با من: تمایل به خود را معیار قرار دادن ،به این معنا که آنها یی دارای رفتارها وخصوصیات متفاوت با رفتارهای ارزیاب باشند،در رده ضعیف ارزیابی می شوند.
تاثیرهاله ای :گرایش به ارزیابی بر اساس یک ویژگی مشخص ، به جای آنکه کل عملکرد فرد در یک دوره بررسی می شود.
تاثیراولیه : تمایل به ارزیابی افراد براساس تاثیرانجام شده در برخورد اول و نه براساس تحلیل عملکرد وی در طول ارزیابی.
خطای آسانگیری :تمایل به ارزیابی کارکنان در سطح خوب و عالی .
فرد به فرد: تمایل به مقایسه افراد با همدیگر به جای مقایسه تک تک آنها براساس معیارهای مشخص کاری.
خطای تازه نگری :تمایل به انجام عمل ارزیابی براساس آخرین رفتارهای مشاهده شده و نه براساس ارزیابی کل رفتارهای فرد در طول مدت ارزیابی.
مثل من:تمایل به ارزیابی افراد کسانی که بیشتر به فرد ارزیاب در سطح عالی شبیه هستند.
مجموع پاسخ : تمایل به ارزیابی افراد در مورد تمام خصوصیات بطور یکسان بجای آنکه خصوصیات آنها بطور تک تک مورد ارزیابی و درجه بندی قرارگیرند.
تاثیر اضافی : تمایل به ارزیابی افراد براساس ارزیابی های گذشته آنها بهجای کارکرد فعلی آنها.
خطای مربوط به سخت گیری :تمایل به سخت گیری بیش از حد در ارزیابی کارکنان.
(سیدجوادین،۱۳۸۱).
۲-۶-۷- نکات اثر بخش در ارزیابی عملکرد:
هشت نکته درمورد انجام بررسی های دقیق عملکرد می تواند تاثیر مناسبی بر فرایند ارزیابی بگذارد:
عملکرد فرد را بجای خصوصیات شخصی وی مورد ارزیابی قرار دهید.
اساس ارزیابی را تحلیل دقیق کار قرار دهید.
رویداد های مهم را بجای رویدادهای عادی و معمولی در نظر بگیرید.
به ارزیابان فنون ارزیابی و راه های جلو گیری از انجام خطا را آموزش دهید.
سرپرستان و مدیران را از موارد قانونی آگاه سازید.
ارزیابی را به شکل مکتوب انجام دهید و از فرد بخواهید آن را به نشانه آنکه از این ارزیابی مطلع بوده است،امضا کند.
ارزیابی های گذشته را مبنای ارزیابی فعلی قرار ندهید.
در فاصله زمانی مشخص فرم ارزیابی را مجدد بررسی و اصلاحات لازم را درآن انجام دهید. (سیدجوادین،۱۳۸۱)
۲-۷- مروری بر تحقیقات و مطالعات گذشته در ایران
خورشید و یزدانی( ۱۳۷۹)،به مطالعه روابط میان اعتماد، تقابل و احساس تعلق سازمانی با ملاحظه اثر تعدیل گری تعهد سازمانی، پرداخته اند. این پژوهش به شیوه توصیفی از نوع همبستگی و در بین بانک های دولتی شهر کرمان به عنوان جامعه آماری انجام شده است. نتایج تحقیق نشان داد، اعتماد کارکنان به سازمان و هنجار تقابل و دوسویگی، بر روی احساس تعلق سازمانی آنها تأثیر مثبت و معنی داری داشته است. همچنین هنجار تقابل و دوسویگی در سازمان بر روی اعتماد کارکنان به سازمان، تأثیر مثبت و معنی داری دارد. به علاوه، از میان ابعاد مختلف تعهد سازمانی، تعهد عاطفی کارکنان به سازمان، روابط بین اعتماد کارکنان به سازمان، با احساس تعلق سازمانی آنها و هنجار تقابل و دوسویگی در سازمان با احساس تعلق سازمانی کارکنان را به طریقه مثبت و معنی داری، تعدیل می کند.( پژوهش نامه مدیریت تحول، ۱۳۹۱)
در تحقیقی دیگر، فانی، عیسی خانی و دانایی فرد(۱۳۹۰)، به تبیین پیش آیندهای تعلق خاطر کاری و تأثیر آن بر تعهد سازمانی، می پردازند. در این تحقیق، عوامل: الزامهای شغلی، منابع شغلی، منابع شخصی و منابع سازمانی به عنوان پیش آیندهای تعلق خاطر کاری، عنوان شده است. که پس از بررسی و انجام تحقیق مشخص گردید، منابع شغلی( استقلال و آزادی عمل، حمایت اجتماعی، بازخورد، مربی گری سرپرستی، فرصت های رشد و یادگیری) و منابع شخصی( خود اثر بخشی، شخصیت پیش قدم، وظیفه شناس) به عنوان پیش آیندهای تعلق خاطر کاری مطرح هستند و تعلق خاطر کاری به طور مثبت و معنی داری بر تعهد سازمانی تأثیر گذار است.( پژوهش های مدیریت در ایران، ۱۳۹۱).
تحقیقی دیگر با عنوان” بررسی عوامل موثر بر تعلق سازمانی و عملکرد کارکنان با بهره گرفتن از مدل مودی و همکاران"(حسینی و آقا داوود، ۱۳۹۲)، در اداره کل ورزش و جوانان استان کهکیلویه و بویراحمد ، انجام شده که محققان این پژوهش بیان میکنند، ضرورت پرداختن به موضوع مدیریت و توسعه منابع انسانی از دیدگاه مدیران سازمان ها امری انکارناپذیر می باشد زیرا موفقیت یا عدم موفقیت سازمان ها در انجام ماموریت ها رابطه مستقیم با کاردانی و تلاش نیروهای شاغل در آن دارد. هدف پژوهش حاضر آن است تا با بررسی عوامل موثر بر تعلق سازمانی و عملکرد کارکنان بر اساس مدل مودی و همکاران، تبیین روشن تری از این مفاهیم و ارتباط آنها در سازمان ارائه دهند. یافته های تحقیق نشان داد که بین تجربیات کاری، ویژگی های مرتبط با نقش، ویژگی های ساختاری و ویژگی های فردی با تعلق سازمانی و عملکرد کارکنان رابطه مثبتی وجود دارد.
تحقیق دیگری که به آن اشاره می شود، به بررسی عوامل موثر بر توانمند سازی نیروی انسانی در خدمت بررسی موردی در نظام بانکی( سید جوادین، حیدری و شهباز مرادی، ۱۳۸۸)، می پردازد. در این تحقیق، ۲۰ عامل اثر گذار بر توانمند نمودن کارکنان، شامل: اطلاعات، اختیار، تیم کاری، شیوه رهبری، آموزش، تعلق سازمانی، تجربه اندوزی، روشن بودن اهداف و خط مشی، مشارکت، عدم تمرکز، دسترسی به منابع، مسئولیت، تشویق، غنی سازی شغل، هدایت و حمایت، معنی دار بودن شغل، اعتماد به نفس، ابهام نقش، اهمیت قائل شدن به کارکنان و محیط، شناسایی شده و با بهره گرفتن از تکنیک تحلیل عاملی، ۵ عامل با مقدار ویژه بالای ۱ احصاء شده که تحت عنوان« توجه به رشد فردی و طراحی شغل»، «توجه به مسایل نیروی انسانی و تیم های کاری»، «سبک رهبری»، «توجه به رسمیت و شفافیت» و «توجه به محیط و عدم تمرکز»، نامگذاری گردیدند. این ۵ عامل بر روی هم ۶۴/۵۳۳ درصد واریانس کل متغیرها را تبین نمودند و عامل اول یعنی « توجه به رشد فردی و طراحی شغل»، با ارزش ۷/۷۶۴ و تبیین ۳۸/۷۲۹ درصد از واریانس به عنوان مهمترین عامل تأثیر گذار بر توانمندسازی کارکنان تعیین گردید.(فصلنامه مدیریت دولتی، ۱۳۸۸).
در تحلیل اسنادی از ارزشیابی عملکرد ضعیف کارکنان( غلامرضا معمار زاده، ۱۳۷۸)، عنوان شده است: چگونگی مقابله با عملکرد ضعیف کارکنان یکی از مشکلات اساسی سازمان های امروزی است . تأخیر ورود ، ترک کار ، اتلاف منابع و فقدان کوشش ، سالانه مبلغ هنگفتی زیان به سازمان های وارد می آورند و علاوه بر آن عملکرد ضعیف ، اثرات منفی بارزی بر رهبری و کارکنان سازمان نیز بجای می گذارد. و در ادامه مطرح میشود: انسان موجودی است که دائماً در حال ارزیابی رفتار دیگران بوده و این عمل کلیه روابط انسانی او را شامل می شود . این ارزشیابی هنگامی که به صورت سازمانی انجام می گیرد ، اهمیت ویژه ای پیدا می کند . رهبران برحسب وظیفه ای که برای اداره سازمان ها به عهده دارند ، نه تنها عملکرد افراد را ارزیابی می کنند بلکه اقداماتی نیز برحسب مورد و متناسب با نتیجه ارزیابی به عمل می آورند . بدیهی است که عملکرد ضعیف کارکنان سازمان ، در صورت مشاهده باید تصحیح شده ، موجب افزایش کارآیی آنان و اثربخشی سازمان نیز فراهم گردد . بنابراین آنچه که مطرح خواهد بود ، پیدا کردن پاسخ مناسب برای دو سؤال مهم است :
علت عملکرد ضعیف فرد یا افراد چیست ؟
مناسب ترین اقدام برای مقابله با چنین عملکردی چه خواهد بود ؟
نتیجه اینکه شناخت عملکرد ضعیف مانند : تنبلی ، فقدان اطلاعات و نشان دادن واکنش مناسب مانند اعمال تنبیه و یا بالا بودن سطح آموزش از موضوعات اصلی این بحث خواهد بود .
در تحقیق دیگری با عنوان “بررسی ارتباط مشارکت کارکنان با نیازهای ثانویه آنها برحسب تئوری سلسله مراتب نیازهای مازلو در مرکز آموزش مدیریت دولتی” ( یوسف گزانه، ۱۳۸۱)[۱۱] ، عنوان شده است: نیروی انسانی به عنوان سرمایه نهفته سازمان، نیازمند ایجاد ساختارهایی است تا توانمندیهای آن را در راستای تحقق اهداف سازمان سوق دهد . مشارکت دادن افراد یک سازمان در نظام مدیریت و تصمیم گیری یکی از روشهایی است تا بتوان به اهداف فوق دست یافت و ابزاری است که سازمان با آن می تواند گامهای بسیار بلند و سریعی در مسیر رشد و توسعه بردارد . از جمله مواردی که به نظر محقق با ایجاد رغبت و تمایل در کارکنان جهت مشارکت در امور مربوط می شود توجه نیازهای ثانویه کارکنان شامل نیاز به احترام و نیاز به خودیابی آنان است . و نتایج پژوهش ارتباط معنی داری را بین آنها نشان می دهد.
در تحقیق دیگری با عنوان” مشارکت و نقش آن در بهره وری کارکنان دانشگاه مازندران"(موقر، ۱۳۷۹)[۱۲]، محقق به بررسی عوامل ترغیب کارکنان توسط مدیران به ارائه پیشنهادات، تبادل آسان و شفاف اطلاعات بین مدیران و کارکنان، تشکیل جلسات مشاوره ای با حضور کارکنان و دخالت دادن آنها در امر تصمیم گیری و تأثیر آن به میزان افزایش بهره وری آنان می پردازد و در نهایت به دنبال آن است که بداند آیا بین سبک مدیریت مشارکتی و بهروری کارکنان رابطه معنی داری وجود دارد یا خیر؟ که نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد، بین سبک مدیریت مشارکتی و بهره وری کارکنان رابطه معنی داری وجود دارد و همه عوامل مطرح شده در بهره وری کارکنان مؤثر می باشد.
پژوهش دیگری با عنوان” بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و تعلق سازمانی"( جزایری و کرمی، ۱۳۸۸)،درشرکت آب و فاضلاب لرستان و در قالب تحقیق توصیفی و از نوع پیمایشی انجام گرفت. جامعه آماری این تحقیق عبارت است از: کلیه کارکنان رسمی، پیمانی و قراردادی شرکتهای آب و فاضلاب استان لرستان واقع در در کلیه شهرستانهای استان که دارای مدارک تحصیلی دیپلم، فوق دیپلم و لیسانس و بالاتر میباشند. این تعداد برابر با ۲۷۴ نفر میباشند. روش نمونه گیری در این پژوهش، نمونهگیری طبقهای نسبی میباشد.
نتایج تحقیق نشان داد که فرهنگ سازمانی حاکم در شرکتهای آب و فاضلاب استان لرستان از نوع کنترلی میباشد و میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکتهای آب و فاضلاب استان لرستان در حد متوسط میباشد. در بررسی رابطه بین ابعاد فرهنگ سازمانی و تعلق سازمانی نتایج نشان داد که بین متغیرهای خلاقیت فردی، ریسک پذیری و مسئولیت، هدایت و رهبری، هماهنگی (همکاری و وحدت سازمانی) و حمایت مدیریتی با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان رابطه معناداری وجود دارد ولی بین دو متغیر کنترل با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان رابطه معناداری وجود ندارد. همچنین نتایج نشان داد بین متغیرهای هویت سازمانی، نظام پاداش و تشویق، تضاد (فضای باز انتقاد) و الگوی ارتباط با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان رابطه معناداری وجود دارد.
۲-۸- مروری بر تحقیقات و مطالعات گذشته در خارج از ایران
در حالیکه تعلق سازمانی، و رشد آن در بین کارکنان سازمان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد، متأسفانه تحقیقات بسیار اندکی در این زمینه انجام شده است، و بیشتر تحقیقات در زمینه تعهد سازمانی، هویت سازمانی و … می باشد. لذا پس از بررسی های فراوان محقق، تحقیقات و پژوهش هایی، مشابه با عنوان تحقیق حاضر، یعنی تعلق سازمانی بدست نیامد. بنابراین با توجه به نزدیک بودن معنای تعلق سازمانی و هویت سازمانی، چند تحقیق در این زمینه ارائه می شود.
شن[۱۳] و همکاران(۲۰۱۴) در مقاله ای، به ارتباط بین حمایت سازمانی ادراکی، با بازدهی کارکنان و با در نظر گرفتن، هویت سازمانی به عنوان یک عامل میانجی، پرداخته اند. آنان بیان می کنند که، حمایت سازمانی ادراک شده، به عنوان یک چارچوب توضیحی مهم، برای درک رابطه بین کارکنان و شغلشان، توسط برخی از محققان به عنوان مرکزی در فهم نگرش های مربوط به کار و رفتار کارکنان در نظر گرفته شده است. با این حال تحقیقات کمتری، نقش هویت سازمانی، که نشان دهنده این است که چگونه افراد خود را با توجه به سازمانشان تعریف می کنند را، به عنوان تأثیر احتمالی چنین روابطی، در نظر گرفته اند. آنها بر اساس یک نمونه ۲۳۸ نفره از کارکنان تابع یا زیردست سرپرست، سازمانی از جمهوری خلق چین، بررسی کردند که آیا، هویت سازمانی، واسطه اثر حمایت سازمانی ادراک شده بر نتایج کار از جمله، قصد ترک خدمت، عملکرد شغلی و رفتار شهروندی سازمانی می باشد؟ .نتایج حاصله از این تحقیق نشان می دهد که، هویت سازمانی، به طور کامل به عنوان یک عامل میانجی یا واسطه ی ارتباط حمایت سازمانی ادراکی ، با رفتار شهروندی سازمانی افراد عمل می کند و همچنین، تا حدی به عنوان عامل میانجی، ارتباط بین حمایت سازمانی ادراکی و سایر نتایج کار( قصد ترک خدمت، عملکرد شغلی، رفتار شهروندی سازمانی افراد نسبت به سازمان)، عمل می کند.(مجله مدیریت اروپا، ۲۰۱۴).
پاناری[۱۴] و همکاران(۲۰۱۴)، در تحقیقی با عنوان، آیا ایجاد انگیزه در معلمان، امکان پذیر است؟ با در نظر گرفتن نقش هویت سازمانی در ایجاد انگیزه معلمان، به بررسی نقش میانجی یا واسطه هویت سازمانی و انگیزه شغلی، در ارتباط بین توسعه شغلی و رضایت شغلی، می پردازند. نمونه مورد بررسی این تحقیق، ۲۰۲ نفر از معلمان ایتالیایی مشغول به کار در مدارس ابتدایی و دبیرستان می باشد. نتیجه به دست آمده از این تحقیق نشان می دهد، فرصت های توسعه شغلی، میزان رضایت معلمان را بالا می برد.(مجله علوم رفتاری و اجتماعی، ۲۰۱۴).
کومار[۱۵](۲۰۱۲)، به بررسی نقش جا به جایی شغلی ادراکی و هویت سازمانی در پیش بینی انگیزه تغییر شغل، می پردازد. او بیان می کند، تغییر شغل کارکنان، چالش بزرگی برای سازمان ها می باشد. کارکنانی که دارای حس بالای هویت سازمانی هستند، متعاقباً دارای حس وفاداری بیشتر به سازمان و تمایل کمتری نسبت به تغییر شغل خود دارند. و در پایان نتیجه می گیرد که، انگیزه تغییر شغل کارکنان، به شرطی کاهش می یابد که سازمان بتواند، حس هویت سازمانی را در میان کارکنان خود افزایش دهد. ( نقد و بررسی مدیریت آی آی ام بی، ۲۰۱۲)
۲-۹- جمع بندی فصل
با مرور اجمالی بر تحقیقات انجام شده در داخل و خارج از کشور و نیز مطالعه تئوریها و متون علمی می توان دریافت که مشارکت دادن کارکنان در سازمان و تصمیم گیریها یکی از راههایی است که می توان در کارکنان احساس تعلق و وفاداری به سازمان را بوجود آورد . افزایش انگیزش کاری یکی از عوامل مهم در بوجود آوردن عملکرد مناسب کارکنان می باشد که بوسیله طرق مختلف می توان این انگیزش را بوجود آورد .
فصل سوم
روش شناسی تحقیق
۳-۱- مقدمه
در این فصل روش تحقیق بیان گردیده است. ابتدا نوع تحقیق و روش های جمع آوری اطلاعات که به روش کتابخانه ای و پرسشنامه می باشد،مطرح گردید. همچنین روش نمونه گیری و محاسبه تعداد نمونه تحقیق بررسی گردید. و برای سنجش پایایی پرسشنامه تحقیق از آلفای کرونباخ استفاده شد و روایی نیز از طریق اساتید و کارشناسان امر صورت پذیرفت.
فرضیه (۴-۳):جنسیت در سواد مالی دانشجویان استان یزد تاثیر دارد .
فرضیه (۴-۴):وضعیت تاهل در سواد مالی دانشجویان استان یزدتاثیر دارد .
فرضیه (۴-۵):وضعیت اشتغال در سواد مالی دانشجویان استان یزدتاثیر دارد .
فرضیه (۴-۶):حوزه فعالیت در سواد مالی دانشجویان استان یزدتاثیر دارد .
فرضیه (۴-۷):استقلال مالی در سواد مالی دانشجویان استان یزد تاثیر دارد .
فرضیه (۴-۸):دانشکده تحصیلی در سواد مالی دانشجویان استان یزدتاثیر دارد .
فرضیه (۴-۹):مقطع تحصیلی در سواد مالی دانشجویان استان یزدتاثیر دارد .
فرضیه (۴-۱۰): رشته مقطع متوسطه در سواد مالی دانشجویان استان یزدتاثیر دارد .
فرضیه (۴-۱۱):سطح تحصیلات پدردر سواد مالی دانشجویان استان یزدتاثیر دارد .
فرضیه (۴-۱۲):سطح تحصیلات مادردر سواد مالی دانشجویان استان یزدتاثیر دارد .
فرضیه (۴-۱۳):درآمددر سواد مالی دانشجویان استان یزدتاثیر دارد .
۳-۴- قلمرو تحقیق
قلمرو زمانی این تحقیق مربوط به اطلاعات سال ۱۳۹۳ بوده و قلمرو مکانی این تحقیق را دانشجویان استان یزد تشکیل می دهند.به لحاظ موضوعی نیز پژوهش حاضر در حوزه سواد مالی و ارتباط آن با رفاه انجام می شود .
۳-۵- روش گردآوری داده ها
مهمترین روش های گرد آوری اطلاعات در این تحقیق بدین شرح است:
در این قسمت جهت گردآوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری و ادبیات تحقیق موضوع، از منابع کتابخانه ای، مقالات، کتاب های مورد نیاز، و اینترنت استفاده شده است.
۲) پرسشنامه
در این مطالعه به منظور تعیین میزان سواد مالی، رفاه مالی و رفاه ذهنی از پرسشنامه استاندارد استفاده شده است. سوالات پرسشنامه شامل ۲ بخش عمده می باشد:
۱)سوالات عمومی: در سوالات عمومی سعی شده است که اطلاعات کلی جمعیت شناختی در رابطه به پاسخ دهندگان جمع آوری گردد. این بخش شامل ۱۶ سوال بوده و برخی اطلاعات دموگرافیک همچون سن، جنس، سطح درآمد و …. را جمع آوری می کند.
۲) سوالات تخصصی: این بخش از پرسشنامه شامل ۳۱ سوال است. در این بخش؛ سوالات ۱ تا ۲۵ مربوط سوادمالی و سوالات ۲۶ تا ۳۱ مربوط به بعد رفاه مالی و رفاه ذهنی دانشجویان می باشد. پس از تدوین طرح مقدماتی پرسشنامه تلاش گردید تا میزان روایی و پایایی پرسشنامه تعیین شود.
۳-۶- روایی و پایایی پرسشنامه
۳-۶-۱- پایایی (قابلیت اعتماد) پرسشنامه:
قابلیت اعتماد یا پایایی یکی از ویژگی های فنی ابزار اندازه گیری است. مفهوم یاد شده به این امر سر و کار دارد که ابزار اندازه گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می دهد. دامنه ضریب قابلیت اعتماد از صفر (عدم ارتباط) تا۱+ (ارتباط کامل) است.ضریب قابلیت اعتماد نشانگر آن است که تا چه اندازه ابزار اندازه گیری ویژگی های با ثبات آزمودنی و یا ویژگیهای متغیر و موقتی وی را می سنجد. در این تحقیق به منظور تعیین پایایی آزمون از روش های آلفای کرونباخ استفاده گردیده است. این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه گیری که خصیصه های مختلف را اندازه گیری می کند به کار می رود.
برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره های هر زیر مجموعه سوال های پرسشنامه و واریانس کل را محاسبه کرد. سپس با بهره گرفتن از فرمول زیر مقدار ضریب آلفا را محاسبه می کنیم.
(۳-۱)
که در آن:
تعداد زیر مجموعه های سوال پرسشنامه یا آزمون= J
واریانس زیر آزمون J ام = Sj2
واریانس کل پرسشنامه یا آزمون= s2
بنابراین به منظور اندازه گیری قابلیت اعتماد، از روش آلفای کرونباخ و با بهره گرفتن از نرم افزار ۱۶ SPSS انجام گرفته است. اگر ضریب آلفا بیشتر از ۷/. باشد پرسشنامه از پایایی قابل قبولی برخوردار است(مومنی،۱۳۸۶).
جدول ۳-۱٫ محاسبه پایایی سوالات مربوط به پرسشنامه رفاه ذهنی
متغیر | آلفای کرونباخ | تعداد |
رفاه ذهنی | ۸۱/۰ | ۵ |
جدول فوق آلفای کرونباخ و تعداد سوالات مربوط به متغیر رفاه ذهنی را ارائه می دهد. از آن جایی که مقدار آلفای کرونباخ بزرگتر از ۷/. است لذا آزمون از پایایی قابل قبولی برخوردارمی باشد. همچنین در بحث پرسشنامه سواد مالی، از آنجا که کلیه سوالات پرسشنامه مزبور؛ پاسخ های صحیح و دقیق قابل محاسبه دارد و هیچ گونه نظر سنجی از پاسخگویان انجام نمی گیرد، لیکن در مورد آنها نیازی به محاسبه پایایی نیست.
۳-۶-۲- روایی (اعتبار) پرسشنامه: