وبلاگ

• • tf.idf

• • سیگنال و نویز

• • مقدار تمایز

یکی از پر کاربرد ترین روابط در حوزه بازیابی اطلاعات پارامتر tf.idf  است که از حاصل ضرب فراوانی کلمه در فراوانی معکوس سند بدست می آید. این روشی است مبتنی بر چند سند که فراوانی کلمه، تعداد تکرار کلمه در یک سند خاص و فراوانی معکوس، تعداد اسنادی که این کلمه در آن اسناد ظاهر شده است را نشان می دهد. در این روش محاسبات کم است ولی نتایج قابل قبول.
در پارامتر سیگنال نویز هر چه احتمال رخداد کلمه بیشتر می شود بار اطلاعاتی کمتری برای آن در نظر گرفته می شود. کلمات با اهمیت که دارای توزیع متمرکز هستند یعنی تنها در بعضی از اسناد متنی ظاهر شده اند میزان نویز کمتری دارند.

در پارامتر مقدار تمایز استفاده کلمه ای از سند به عنوان کلمه کلیدی که باعث کاهش مشابهت این سند با
سایر اسناد می شود مدنظر است. هر چه مقدار تمایز بیشتر باشد بیانگر تخصصی تر بودن این کلمه و اهمیت بیشتر آن در متمایز کردن سندی از سایر اسناد است.
۲-۱۴-۵ بازیابی تحمل پذیر
منظور از بازیابی تحمل پذیر این است که موتور جستجو بتواند اشتباهات کاربر را در ورود کلیدواژه یا عبارات پیش بینی  کند و آن را جبران کند و یا پیشنهاد اصلاح آن را به کاربر ارائه دهد[۵۷].
۲-۱۴-۶ الگوریتم کلی غلط یابی املایی در موتور های جستجو
در مرحله اول، زمانی که کاربر درخواست خود را اشتباه وارد می کند، کلمات متناظر با آن پیدا شده و به همراه کلمه غلط به مرحله بعدی ارسال می گردد. مثلاً اگر کاربر “ارتبات” را وارد کرد، نتایج جستجو هم بر اساس “ارتبات” یافت می شود و هم بر اساس “ارتباط”.
در مرحله دوم، اگر کلمه وارد شده در لغت نامه موجود نباشد باید مانند مرحله اول عمل نماید.
در مرحله سوم، مانند حالت اول عمل می نماید به شرطی که تعداد مستندات یافت شده در اثر درخواست وارد شده کمتر از مقدار از پیش تعیین شده ای باشد.
و در مرحله چهارم، وقتی که پرسش وارد شده تعداد مستنداتی کمتر از مقدار از پیش تعیین شده ای را باز گرداند در این صورت موتور جستجو پیشنهادی برای اصلاح کلمه به کاربر می دهد[۵۹].
۲-۱۴-۷ غلط یابی املایی
دو روش عمده برای غلط یابی املایی وجود دارد[۵۷ و ۵۹]:

• • فاصله ویرایشی ^[۷۴]

• • همپوشانی کی-گرم^[۷۵]

دو شیوه خاص غلط یابی از دیدگاه کلمه و جمله عبارتند از[۵۷]:

• • کلمه مجزا^[۷۶]

• • حساس به متن^[۷۷]

اگر در خواست کابر شامل چند کلمه باشد عمل غلط یابی را هر بار بر روی کلمات آن به طور جداگانه
انجام می دهیم که به این روش، روش کلمه مجزا می گویند.
در روش حساس به متن، در کنار هم قرار گرفتن کلمات و تشکیل عبارت متداول، بررسی می شود. برای مثال کاربر “فروشگاه مهرآباد” تهران را وارد می کند، از نظر الگوریتم کلمه مجزا هیچ خطایی در این جستجو دیده نخواهد شد اما در الگوریتم حساس به متن “فرودگاه مهرآباد تهران” پیشنهاد خواهد شد.
۲-۱۴-۸ الگوریتم فاصله ویرایشی
فاصله ویرایشی بین دو رشته کاراکتر عبارت است از تعداد اعمالی که لازم است تا یکی را به دیگری تبدیل کند. این اعمال می توانند شامل حذف، درج و جابجایی باشند. تعدادی الگوریتم برای تعریف و محاسبه فاصله ویرایشی وجود دارد که عبارت اند از[۵۹]:

• • Leveshtein distance

• • Damerau-Leveshtein distance

• • Jaro-Winker distance

• • Ukkonen

• • Hirshberg

یکی از الگوریتم های مهم الگوریتم Leveshtein است که از روش برنامه سازی پویا برای محاسبه فاصله بین دو رشته استفاده می کند.
برای مثال فاصله دو کلمه kitten و sitting برابر ۳ است.

1. 1. kitten –> sitten(substitution of  ‘s’ for ‘k’)

1. 1. sitten –> sittin (substitution of  ‘i’ for ‘e’)

1. 1. sittin –> sitting(substitution of  ‘g’ at the end)

جمع درصدها از ۱۰۰ تجاوز می کند زیرا شرکتها در نظر خواهی به بیش از یک سوال پاسخ داده اند .چارد و مینگات ۱۹۹۶ در یک بررسی از چهار کشور جنوب آسیا به این نتیجه رسیدند که اتلاف اقتصادی در برابر اتلاف آموزشی درنتیجه تکرار پایه و ترک تحصیل بیش از یک سوم بودجه مصرف شده در آموزش و پرورش دبستانی است .
جان ریو ( ترجمه وحیدی ۱۳۷۳ ) به بررسی در مورد ارتباط بین اندازه مدرسه و هزینه بر مدارس متوسطه نظام دولت می پردازد به نتایج زیر رسیده است .
۱ـ با افزایش تعداد شاگردان از ۲۰۰ نفر به ۹۰۰ ـ ۷۰۱ نفر هزینه سرانه هر دانش آموز تقریبا به طور یکنواخت از ۵۳۱ دلار به ۳۷۴ دلار کاهش می یابد .
۲ـ هزینه سرانه هر دانش آموز پس از یک کاهش مداوم با افزایش دانش آموزان از ۹۰۰ـ۷۰۱ نفر به ۱۱۰۰ ـ ۹۰۱ نفر از ۳۷۴ دلار به ۴۳۳ دلار می رسد .
۳ـ با افزایش تعداد از ۱۱۰۰ ـ ۹۰۱ نفر به ۱۱۰۱ تا ۱۶۰۰ نفر هزینه ها مجددا کاهش یافته و از ۴۳۳ دلار به ۴۰۷ دلار می رسد ( دانیل سی راجرز و راجلین .هرش اس ، ترجمه ابولقاسم حسینیون – ۱۳۷۰) .
تحقیقات در داخل کشور :
حبیب ا لله اخلاقی به مقایسه تحلیلی بودجه های تخصیصی با نیازهای واقعی سال ۱۳۸۱ آموزش و پرورش استان سمنان می پردازد . وی در این تحقیق اسنادی سوالهایی مطرح نمودند که به برخی از آنها اشاره می شود و آنها را مورد بررسی قرار داده و به نتیجه گیری در مورد آنها پرداخته است .
۱ـ بین نیازهای واقعی و بودجه تخصیص یافته تفاوت معنی داری وجود دارد که عملا این تفاوت وجود داشته است .
۲ـ بین بودجه تخصیصی و عملکرد تفاوت معنی دار وجود دارد .
فصل : ۳
روش شناسی تحقیق
روش تحقیق حاضر از نظر اجرا توصیفی اسنادی است. در تحقیق اسنادی محقق با مراجعه به اسناد و مدارک موجود، داده های مورد نیاز را مشاهده و فیش برداری بر اساس هدف تحقیق انجام میدهد. در این تحقیق نیز داده های مورد نیاز از مراجعه مستقیم به منابع کتابخانه ای و گزارش های مالی موجود در سازمان برنامه استان سمنان و سازمان آموزش و پرورش استان بدست آمده است. این در صدد پاسخ به سوال های زیر بوده است:
۱-کشورهای توسعه یافته به چه صورت در تامین منابع مالی آموزش و پرورش از طریق مالیات های محلی استفاده می کنند؟
۲-کشورهای در حال توسعه به چه صورت در تامین منابع مالی آموزش و پرورش از طریق مالیات های محلی استفاده می کنند؟
۳-آموزش و پرورش ایران در گذشته از چه منابعی برای تامین منابع مالی خود استفاده می کرده است؟

۴-وضعیت موجود تامین منابع مالی آموزش وپرورش در ایران چگونه است؟
۵-وضع موجود هزینه های آموزش و پرورش در استان سمنان و راه های تامین مالی آنها چگونه است؟
۶-تحلیل درآمدهای مالیاتی دولت در استان سمنان و امکان پذیری تخصیص بخشی از آن به آموزش و پرورش به چه صورت است؟
۷-راهکارهای نوین جهت تامین محلی مالی آموزش و پرورش چیست؟
جامعه آماری، حجم نمونه :
روش جمع اوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و شبکه اطلاع رسانی اینترنت و ترجمه متون تخصصی در زمینه های آموزش و پرورش کشورهای مختلف می باشد. جامعه آماری تحقیق را کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه تشکیل میدهد. برای پاسخ به سوال اول تحقیق کشورهای آمریکا، انگلستان، برزیل و سوئد از میان کشورهای توسعه یافته انتخاب شدند. برای پاسخ به سوال دوم تحقیق کشورهای ایرلند، عربستان سعودی، تایلند و مالزی و ایران به عنوان کشورهای در حال توسعه برگزیده شدند. برمبنای اطلاعات بدست آمده وضعیت هزینه های آموزش و پرورش استان سمنان و درآمدهای مالیاتی این استان نیز بررسی شد.
روش جمع آوری داده ها:
روش جمع آوری اطلاعات از طریق مراجعه مستقیم به استناد کتابخانه ای و مجلات علمی در پایگاه های اطلاعاتی و شبکه اطلاع رسانی اینترنت می باشد.
شیوه تجزیه و تحلیل داده ها :
شیوه تجزیه تحلیل داده با توجه به کتابخانه ای بودن پژوهش از طریق مطالعه روش ها، منابع، محدودیت، امکانات، مزیت ها ی متغیرهای پژوهش در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در مورد هریک از سوال های پژوهش به صورت نظری و جمع بندی تمامی مسائل موجود در دیگر کشورها و مطالعه منابع مختلف با توجه به شرایط جامعه ایرانی پاسخ داده شده است. بنابراین برای پاسخ به هریک از سوال های تحقیق، اطلاعات مربوط به چگونگی تامین مالی هزینه های آموزش و پرورش کشورهای مورد نظر جمع آوری و بحث و بررسی شد.
فصل ۴ :
یافته ها و مشاهدات اسنادی
سوال اول تحقیق . کشورهای توسعه یافته به چه صورت در تامین منابع مالی آموزش و پرورش از طریق مالیاتهای محلی استفاده میکنند؟
۱- آمریکا :
در ایا لات متحده آمریکا ، کارهای اولیه در زمینه تخصیص منابع آموزشی به اوایل قرن بیستم بر می گردد . در ایالات متحده اغلب تشکیلات اقتصادی به آموزش های حرفه ای مربوط می شود. تشکیلات اقتصادی ساختمان سازی که توسط مدارس دولتی در مریلند اداره می شود با اخذ وام از بانک ها نسبت به ساخت خانه ها، پروژه های آموزشی، مراکز ساخت پل مشارکت و از سود حاصله در تامین اعتبارات آموزش و پرورش اقدام می نماید. البته علاوه بر ساختمان سازی در صید ماهی و فعالیت های ادبی و هنری دانش آموزان مشارکت دارند. در کل ۹۳ درصد هزینه های مدارس توسط شهرداریها و درآمد حاصله از تولیدات وارائه خدمات دانش آموزان از طریق ایالات و ساعات محلی برنامه ریزی و تامین می گردد(ژ،ولر سو- ترجمه حمید سهرابی- ۱۳۸۰ ) در حالی که چالش بر سر توزیع منابع بین مناطق آموزش و پرورش ادامه دارد نسبت به سرنوشت منابع نیز پس از رسیدن به منطقه آموزشی حساسیت هایی نشان داده می شود. به عبارت دیگر، نسبت به چگونگی توزیع منابع دریافتی از ایالت بین مدارس ، برنامه ها، گروه های مختلف دانش آموزی و مانند آن نگرانی وجود دارد. افزون برآن، چگونگی مصرف انواع منابع مالی محلی به وسیله دولت های محلی نیز مورد علاقه بسیار است (تو دارو ، مایکل – ترجمه غلامعلی فرجادی ).
اشتیاق نسبت به درک بهتر چنین تجربه هایی در زمینه توزیع داخلی منابع دو مسیر پژوهشی را مشخص کرده است: نخست، بر مقوله های عدالت و برابری تأکید می شود. این مقوله به الزامات رعایت عدالت در توزیع منابع آموزشی می پردازد . دوم، مفاهیم کارآیی با این پرسش مطرح می گردد:مناطق آموزش و پرورش چگونه می توانند منابع خود را تخصیص دهند تا تولید نوع معینی از محصول مطلوب نظام آموزشی منابع کمتری نیاز داشته باشد .زمینه پژوهشی این تحقیق جدید است وبادر نظر گرفتن تمرکز آن روی تخصیص منابع ، چندان موجب حیرت نخواهد بود اگر مشاهده شود که محرک بسیاری از پژوهش ها الگوهای اقتصادی بوده است (نادری ،ابولقاسم -۱۳۸۰ ). بااین حال ، هرچه مقوله های تخصیص منابع به محل وقوع یادگیری در مدارس و کلاس های درس نزدیک تر می شود، ضرورت رویکردهای چند رشته ای بیش تر احساس می شود . به ویژه اگر قرار باشد که کار در نهایت شکفتگی ، به انجام رسد، لازم است اقتصاد دانان ، دانشمندان علوم سیاسی ، روان شناسان تربیتی و کارشناسان سازمان و تشکیلات آموزش وپرورش دراین زمینه با یکدیگر همکاری کنند . دراین باره ، جلب توجه دانشمندان علوم سیاسی به مسائل خرد سیاسی آموزشی امیدوار کننده اند کارهای مشترک بین دانشمندان علوم سیاسی و اقتصاد دانان بسیار دلگرم کننده است.
-منشأ توجه به تخصیص داخلی منابع:
همان طور که پیش تر اشاره شد، مطالعه عدالت در توزیع منابع آموزشی در آمریکا به طور معمول بر روی توزیع منابع دولت های ایالتی بین مناطق آموزشی وابسته به آنها متمرکز شده بود. درباره این موضوع مطالب بسیاری منتشر شده و پیشرفت های قابل توجهی در زمینه شیوه های آن به دست آمده است ( هاشمیان ، اصفهانی – ۱۳۷۰)
توجه به سرنوشت منابع پس از رسیدن به منطقه آموزشی ، چندین منشأ دارد. نخست : می توان آن را محصول فرعی توجه ویژه به نیازهای خاص گروه های جمعیتی در داخل مدرسه ها به شمار آورد. برای مثال ، درآمریکا از دهه ۱۹۶۰ گروه های متعددی از دانش آموزان را به منظور دریافت خدمات ویژه از دیگران جدا کردند. از جمله این گروه ها می توان به دانش آموزان محروم ، معلول، دو زبانه و تیز هوش اشاره کرد. هنگامی که یک گروه دانش آموزی از دیگران متمایز می شود، به طور منطقی درباره چگونگی برخورد آن گروه در توزیع منابع – در مقایسه با دیگران – پرسش هایی را به دنبال می آورد . برای پاسخ به این پرسش ها، تحلیل گران ناگزیرند مسیر جریان منابع را تا رسیدن به ذی نفع ها تا ژرفای منطقه ، مدرسه و حتی کلاس درس دنبال کنند( تقوی ، مهدی – ۱۳۸۶).
دوم : برداشت و تصور این که یک نظام آموزشی موفق عمل نکرده است یا عملکرد آن در حد گذشته نیست، می تواند کنجکاوی را برای شناخت آنچه واقعاً بر سر منابع می آید برانگیزد . بازهم دراین باره می توان مثالی از آمریکا آورد که درآن جا از مدارس دولتی به طور گسترده ای انتقاد می شده است . این مدارس به دلیل افزایش سریع مخارج واقعی به ازای هر دانش آموز که با کاهش یا در بهترین حالت یا ثبات شاخص های پیشرفت تحصیلی همراه بوده است ، مورد انتقاد قرار گرفته بودند (Beimelow 1986 ). در پاسخی ناقص به این انتقادها، دولت فدرال به تأسیس مرکز پژوهشی با تمرکز بر روی تأمین منابع مالی آموزشی و بهره وری همت گماشت . برنامه کار پژوهشی که به وسیله این مرکز دنبال شد بر روی عدالت در سطح خرد و نیز مقوله های کارآیی تأکید بسیار گذاشت ( ژولر سو ، ترجمه حمید سهرابی- ۱۳۸۰).
وزیر آموزش و پرورش سابق آمریکا نیز مدارس را به دلیل خرج منابع برای نهاده های نابجا سرزنش کرد. او با تشبیه دستگاه اداری به «لکه آلودگی» نارضایتی خود را از نظام اداری آموزش وپرورش آمریکا اعلام داشت (Kirst 1988) . این گونه ادعاها پژوهشگران را به اجرای بررسی های طولی درباره چگونگی خرج پول های توزیع شده بین اقلام بودجه ای ، مانند هزینه های ادارات مرکزی ، تشویق کرد . برای مثال ، شرمن (Sherman 1985) دریافت که بین سال های ۱۹۶۰و۱۹۸۰ نسبت هزینه های نظام آموزش وپرورش عمومی (کودکستان تا پایان متوسطه) درآمریکا برای امور اداری از ۱/۴ درصد به ۹/۴ درصد رسیده است . مطالعه بعدی این نسبت را کمی بیش از ۵درصد نشان داد Sherman suitor1991 فوکس (Fox 1987) دریافت که هزینه ادارات محلی (هزینه های پرسنلی کارکنان اداری در سطح مدرسه ) به اضافه هزینه های ادارات مناطق و ایالت ها به ۹/۶درصد کل هزینه یک کلاس درسی معرف آمریکا در سال ۱۹۸۴-۱۹۸۵بالغ می شود. ناخرسندی های مرتبط با این گونه پژوهش ها ، به عدم انسجام در تعریف حقوقی چیزهایی برمی گردد که تحت عنوان های گسترده ای چون «پشتیبانی اداری » طبقه بندی شده اند ( کارنای ، مارتین – ترجمه مرتضی امین فر- ۱۳۸۱ ).
بودجه ریزی آموزشی درآمریکا:
«هارتمن» بودجه ریزی را به عنوان یکی از وظایف اصلی اداره امور مالی آموزش وپرورش ، به شرح زیر تعریف کرده است :
سلسله فعالیت هایی است در طراحی برنامه های آموزشی منطقه که به یاری آن مخارج مورد نیاز و درآمدهایی که برای اجرای این برنامه ها مورد نیاز است ، برآورد می شود ، مجوزها و تأییدهای لازم اخذ می گردد واز بودجه برای کمک به اداره عملیات منطقه استفاده به عمل می آید( Hartman- 1988). تنظیم و تدوین بودجه شامل ۵ مرحله عمده است : برآورد تعداد دانش آموزان ؛تعیین نیاز به نیروی انسانی؛ برآورد مخارج عملیات برنامه ها؛ درآمدهایی که وصول آنهاپیش بینی می شود و برقراری تعادل بین مخارج ودر آمدها((۱۹۸۸- Hartman. عمده ترین قسمت کا رتنظیم بودجه برآورد تفصیلی مخارج ودرآمدهاست. مثال های مشخص شیوه تنظیم و تدوین بودجه را می توان درمأخذ زیر یافت ( ۱۹۸۹- Rider &Shockley).در قالب این چهار چوب عمومی چندین رویکرد ممتفاوت بودجه ریزی برای آموزش و پرورش پیشنهاد گردیده یا به کار گرفته شده است . رویکردی که گسترده ترین مورد استفاده را داشته ، عبارت است از بودجه (ریزی) برنامه ای ۳ که در آن مخارج بر حسب نوع( مواد هزینه ) و هدف(برنامه یا فعالیت ) مشخص می شوند. پیش بینی مخارج بر حسب قالب بندی ۵ انتخاب شده برای بودجه ، و برآورد درآمدها بر حسب منشأ آنها طبقه بندی می شود. سایر رویکردهای بودجه ریزی به کارگرفته شده عبارتنداز نظام برنامه ریزی، طرح ریزی ، بودجه ریزی وارزش یابی ۵ (PPBES) و نیز بودجه ریزی از صفر ۶(ZBB). باوجود آن که این نظام های بدیل طرفدارانی دارد، اما عموماً هنگامی که درآموزش و پرورش به کار گرفته شده اند موفقیت آنها به اثبات نرسیده است . در آمریکا سه سطح عمده وجود دارد : دولت فدرال ، دولت ایالتی و مقامات محلی قاعده عمومی برای توزیع اعتبارات به شرح زیر است. : واحدهای بزرگ تر دولت اعتبارات را مستقیماً به واحدهای کوچک تر و برحسب نیازهای دانش آموزان این واحدها، و به نسبت عکس ظرفیت مالی آنها ، توزیع می کنند اندازه گیری ظرفیت مالی جوامع محلی عموماً فرایند ساده ای دارد .( د.ه. مونک- ترجمه عبد الحسین نفیسی -۱۳۸۱) . با تعیین آن که مبنای مالیاتی ۵ جامعه محلی شامل چه مواردی است از جمله درآمد، کسب و کار یا مستغلات ، جمع مالیات های محلی محاسبه و سپس بر تعداد دانش آموزان مشمول تقسیم می شود. دولت مرکزی با به کارگیری تخمین هایی از نیازها ومنابع محلی، احتمال دارد یکی از سه شیوه مالی زیررا برای پیوند دادن کمک های دولت مرکزی و جوامع محلی درامر آموزش پرورش به کارگیرد . نخستین روش از این سه به نام طرح برنامه مبنا۶خوانده می شود( اچ .ام ، لوین- ترجمه گرانی نژاد -۱۳۸۱).
برنامه مبنا یک رقم پولی است که معرف تخمین دولت از هزینه آموزش یک دانش آموز عادی (نوعی) دریک منطقه عادی (نوعی)است.
این رقم هزینه یک سال تحصیل دانش آموز است . رقم برنامه مبنا در تعداد دانش آموزان وزن داده شده در هر منطقه ضرب می شود و تخمینی از نیازهای محلی به دست می آید
. دولت سپس یک نرخ منصفانه کمک های محلی رادرنظر می گیرد ودر مورد هر منطقه ،این نرخ منصفانه کمک های محلی رادر مبنای مالیاتی منطقه ضرب می کند . اگر بین تخمین نیازهای محلی به وسیله دولت و تخمین دولت از کمک های محلی تفاوت مثبتی وجود داشته باشد میزان کمک بلا عوض اعطای دولت مرکزی به منطقه مورد نظر معادل این تفاوت تعیین می شود. منظور از این شیوه کار آن است که اطمینان حاصل شود هر منطقه می تواند در حد کفایت با نرخ مالیاتی محلی که از نرخ مالیات مناطق ثروتمند تجاوز نمی کند، برنامه آموزشی خود را اجرا کند( ام ، وودهال – ترجمه امینی فر -۱۳۸۱) .
نوع دوم : کمک های بلاعوض به نام «برابر سازی در صدها» ۱ خوانده می شود . دراین شیوه دولت موافقت می کند که در هزینه های یک بودجه آموزشی که در محل تعیین شده است، با به کارگرفتن فرمول پیچیده ای ، شریک شود. این فرمول، سهم دولت مرکزی رابه ترتیبی تعیین می کند که درهردومنطقه ای که نرخ اخذ مالیات آموزش و پرورش آنها برابر است، مجموع خرجی که به ازای هر دانش آموز به عمل می آورند برابر باشد . در واقع، کمک اعطایی دولت ایالتی ، ظرفیت مالیاتی هر محل رابرابر می سازد؛ در حالی که تصمیم گیری درباره اندازه بودجه را به مقامات محلی واگذار می کند . آشکار است که درصد سهم اعتبارات دولت ایالتی دریک منطقه محروم بالاتر از یک منطقه غنی خواهد بود.
نوع سوم : کمکهای بل عوض به نام کمک بر مبنای جمعیت موضون خوانده می شود این شیوه آسانترین شیوه و همچنین منعطف ترین شیوه است یعنی کمترین تعهد را از نظر منابع آینده از سوی دولت مرکزی طلب می کند. سهم یک منطقه معین از اعتباراتی که دولت ایالتی برای منظور خاص تخصیص داده مساوی است با سهم منطقه در کل جمعیت موزون ایالت که درآن «وزن ها» بارتاب عواملی است مانن دانش آموزان بر حسب پایه و سطح تحصیلی با نیازهای نوع خاصی از دانش آموزان به منابع بیش تر . اگر تخصیص اعتبار برای یک برنامه میژه آموزشی ۱۰میلیون واحد پول باشد واگر منطقه X معادل ۱۰درصد جمعیت موزون دانش آموزی رادر خود جای داده باشد،
پس منطقه مذکور محق به دریافت یک میلیون واحد پول خواهد بود. در برخی بخش های ایالت متحده آمریکا ، تلاشی برای ایجاد برابر سازی مالی تا آن جا کشیده شده است که تعدادی غیر عادی از خانواده های طبقات متوسط، مدارس دولتی رابه خاطر مدارس خصوصی ترک کرده اند .
این امر، به نوبت خود، این تقاضا را به وجود آورده است که دولت به طور مستقیم با والدین رابطه برقرار کند؛ به آنان «پته هایی» ۱۶ برای خدمات آموزشی بدهد که بتواند در مدارس خصوصی یا دولتی بازخرید شود . قابل ذکر است تا کنون هیچ یک از طرح های پیشنهادی پته آموزشی نظر موافق رأی دهندگان را برای آن که جنبه قانونی پیدا کند، بخود جلب نکرده است( ام ، تیورس – ترجمه نفیسی -۱۳۸۲ ) .
بودجه آموزشی :
طبق آمارسال۹۶-۱۹۹۵میزان بودجه آموزشی بر۵۳۰میلیون دلار(۳/۷درصد تولید ناخالص داخلی) بالغ می گردد.بودجه مصوب دوره ابتدایی + دوره مقدماتی متوسطه + دوره تکمیلی متوسطه دوم =مجموع دوره ها ۶۰ درصد کل بودجه تخصیصی طبق آماز سال۱۹۹۸،نرخ بودجه تحقیقاتی کشوربر ۷/۵۱۰میلیون دلاربالغ میگردد.
هزینه های آموزشی :
جدول ( ۱-۴ ) هزینه های جاری آموزشی

فکر کردن را داشته باشد ،اگر هدف آنقدر کوچک باشد که انگیزهای برای فرد ایجادنکند هیچ امیدی بدست نمی آید. ” (کوهساریان ،۱۳۸۷ )

“امید یک رفتارشناختی ناآگاهانهای است که به فرد انرژی می دهد ومنجر به عمل برای دست یابی به هدف شده و بحران ها را به فرصت برای رشد تبدیل می کند و ارتباط تنگاتنگ با اطمینان،ارزو وایمان دارد. ” (غیورپور،۱۳۸۹)
ویکتور فرانکل^[۱۲] ۱۹۰۵
وی اعتقاد داشت بدون امید به آینده محمل معنوی زندگی از میان می رود.هر چه میزان عدم معنا برای زندگی پوچ انگاری بیشتر شود ، احساس امید کم تر و میل به زندگی کم تر ، یعنی داشتن معنایی برای زندگی ، برای فرد و احساس امید رابطه وجود دارد .هرچه میزان عدم معنا برای زندگی پوچ انگاری بیشتر شود احساس امید کم تر است .هرچه میزان معنا برای زندگی کم تر شود میل به زندگی کم تر است . این نگرش به انسان امید می دهد که زندگی به رقم موقعیّت های گذرای آن می تواند غنی و سالم باشد . (شولتس ،خوشدل ، ۱۳۸۰)
لوپز ^[۱۳]و همکارانش (۲۰۰۳) بیان می کنند که قدرت امید به عنوان یک نیروی انگیزشی در تمام دوران معاصر مورد بحث بوده ودر قرون گذشته صاحب نظران پزشکی و روان شناسی آن را بررسی کرده اند .( ره انجام ،۱۳۸۹)
ابعاد امید از منظر روان شناسان
نظریه ابعاد امید شامل شش بعد است که آنها را در کنار هم بنا کرده و تغییرات آنها سبب بروز فرایند امیدواری می گردد: (بهاری ،۱۳۸۸)
- بعد شناختی : فرآیندی است که فرد طی آن آرزو ، درک ، تصور ، یادگیری و قضاوت در مورد موضوع امید را عملی می سازد ، این بعد شامل فرآیندی مثل تعریف موضوع امید ، کشف واقعی بودن امید ، تمیز دادن عوامل ارتقاء دهنده امید از موانع آن و تصویر سازی ذهنی است.در این مرحله فرد به بررسی منابع و محدودیت ها پرداخته و توان و قوت خود را بررسی می کند و در صورت عدم توان کافی ، موضوع امید را تعدیل و تغییر میدهد یا مورد جدیدی را انتخاب می کند . ( همان)
- بعد عاطفی : بر احساسات و روحیات فرد دلالت می کند و شامل جاذبه و کشش یک پیامد خوب ، احساس نسبت به اهمیت امید ، اعتماد و یا عدم اطمینان می باشد . این بعد بر تمامی فرایند امید نفوذ دارد و احساسات متفاوتی از دردناک بودن تا آرامش را در بر می گیرد.
ـ بعد رفتاری : این بعد مشتمل بر اعمال و رفتاری است که فرد برای رسیدن به موضوع امید انجام می دهدامید می تواند منجر به افزایش انرژی برای انجام اعمال شود ، این اعمال می تواندفیزیولوژیک ،روانی یا فرهنگی باشد
ـ بعد نسبی : این بعد بر احساس وابستگی و ارتباط با دیگران حکم می کند و شامل تعامل اجتماعی ، تقابل برخورد و امنیت وارتباط با موجودات ، افراد و خداوند می باشد. (بهاری ۱۳۸۸)
ـ بعد زمانی : این بعد بر تجربیات گذشته ، حال و آینده توجه دارد ، امید اگر چه مربوط به آینده است اما گذشته و حال بر فرآینده امید موثر است. موضوع امید گاه متوجه زمان خاصی است و گاه اختصاص به زمان خاصی ندارد. (همان)
ـبعد زمینه ای: که مربوط به موقعیت زندگی فرد است که بر امید موثر است . بعضی موقعیت ها منجر به بروز نا امیدی و یا امید می شوند. ( همان )
۲-۴-امید از منظر فلاسفه
امید یعنی قبول داشتن تمامییّت خود،زیستن به طور سالم و داشتن یک زندگی با مفهوم” (اسلامی نسب ، ۱۳۷۳).
از نظر مارسل۱۹۶۲^[۱۴] امید یعنی احساس امکان داشتن و ممکن بودن هر چیز غیر ممکن،امید یعنی هدف بخشیدن به زندگی از طریق معنویت بخشیدن به خود و پناهنده شدن به اصول معنوی و معنا دادن به زندگی از این طریق .
اکویناس^[۱۵] معتقد بود که امید فضیلتی الهی است پس متعلق به خداست و نفس انسان تنها در سه ساحت (ذهن ،عقل ،اراده) لایق و سزاوار خداست و امید در اراده جادارد و اراده فاعل امید است . (آرائی ،۱۳۹۱ )
اکویناس در کتابی به نام “حقیقت ” افراد را دارای دو نوع استعداد یا آمادگی بالقوه می داند :یکی استعداددرونی ودیگری بیرونی . پرورش استعداد درونی به خودشخص و فعالیت ذهنی او بستگی دارد . (کاردان ،۱۳۹۱)
از نظر اکویناس مهمترین اثر امید قوت و نشاط بخشیدن به عمل انسان است و امید به دودلیل سبب افزایش عمل است : با این که امید سخت و دشوار است لکن انسان میتواندبه آن دست یابد و سبب اشتیاق بیشتر به عمل است . وامید موجب لذت در انسان است که کمک به فعل انسان می کند . (آرائی ،۱۳۹۱)
۲-۵- امید از نظر اندیشمندان اسلامی
امید از منظر ملااحمد نراقی
ضد یاس از رحمت خدا امیدواری به اوست که آن را رجاءگویند .و رجاءعبارت است از انبساط و سرور در دل به جهت انتظار امر محبوبی . نراقی رجاءو امید واری بدون طاعت راحماقت دانسته و می گوید امیدواری به رحمت ومغفرت باید بعداز طاعت و عبادت باشد. (نراقی ، ۱۳۶۷)
امید از منظر عبدالله شبر:
رجا عبارت است از سرور و نشاط قلب به خاطر انتظار آنچه محبوب اوست؛ به شرط آنکه وقوعش متوقع و منتظر بوده و سببى عقلائى داشته، و انتظار انسان به این خاطر باشد که اکثر اسباب آن فراهم است. در این صورت نام رجا براین انتظار، صادق است. ولى اگر کسى بدون سبب، منتظر وقوع محبوب خود باشد، نام غرور و حماقت بر آن صادقتر از” رجاء"است و اگر اسباب آن معلوم الوجود نبوده، و از عدم آنها نیز اطلاعى در دست نباشد بهتر است به جاى رجاء به آن تمنى بگوئیم. ( جباران ،۱۳۷۸)
امید از منظر امام محمد غزالی:
از نظر غزالی امید عامل و انگیزه حرکت انسان به سوی خداست چنان که اگرانسان امیدی به لذت دیدار جمال حق نداشته باشد راه های سخت سیر و سلوک را نمی پیماید(آرائی ،۱۳۹۱)
غزالی امید را درمان درد ،روح و روان انسان می داند،و در مواردی انسانی که نامیدی براو غلبه کرده مثال میزند که عبادتها را ر هاکرده و درعین حال توبه هم نمی کند او آنچنان در شهوات و لذت های حیوانی و پست است که خود راجداودوراز خدامی پندارد و هیچ امیدی به بازگشت به سوی خدا را ندارد لذاتوبه هم نمی کند . ودر برخی موارد انسانی به سبب کوشش بسیارش در طاعت و عبادت خدارنج بسیار می برد تاحدی که به خانواده اش ضرر می رساند این دو حالت عارض برنفس افراط وتفریط اعتدال نفس است پس هر دو انسان بیمار اند و راه درمان هر دو امید است ،پس امید موجب اعتدال نفس است . (آرائی ۱۳۹۱)
امید از منظر امام خمینی
در آیات الهی و روایات نورانی معصومین علیهم السلام از امیدواری به رحمت و لطف خداوند تعبیر به “رجا” شده است که در مقابل آن، صفت “قنوط” یا ناامیدی از رحمت خدا قرار دارد. حضرت امام خمینی در این باره می‏نویسد:
رجاء، از فطریّات است، و نیز مبدأ حصول رجاء حسن ظنّ به خدای تعالی، و مبدأ قنوطِ از رحمت، سوء ظنّ به ذات مقدّس است . گاه ممکن است این ویژگی برجسته و پسندیده در عمل با مفاهیم دیگری اشتباه شود. امام خمینی(ره) در این باره می‏ نگارد:
یکی از اموری که مورد اشتباه است و انسان به واسطه محجوبیّت گول می‏ خورد، تمیز مابین غرور و اَمانی و مابین رجاء و وثوق به حق است. و پر معلوم است که غرور از بزرگترین جنود ابلیس است، به خلاف رجاء که از جنود رحمان عقل است، با اینکه این دو، هم به حسب مبادی و هم به حسب آثار، مختلف و متمیزند. مبدأ رجاء علم به سعه رحمت، و ایمان به بسط فیض و کمال و اسماء و صفات است. و مبدأ غرور، تَهاون به امر الهی، و جهل به عوالم غیب و صور غیبیه افعال و لوازم ملکوتیه صفات نفس است.( امام خمینی ،۱۳۸۰)
گفتنی است که واژه “رجاء” در قاموس کلام الهی و سخنان معصومین علیهم السلام معمولاً با واژه خوف همراه است . فرد مؤمن دایم بین خوف و رجا ء (بیم و امید) قرار دارد؛ بدین معنا که او از یک سو، به فقر و نداری خود نگاه می کند که سرتا پا نقص و کمبود است، از خود هیچ گونه کمال، عزّت و توانایی ندارد و آنچه دارد همه از خداوند است.
او از عبادت های خود بیم دارد، چه رسد به گناهان و نافرمانی هایش از پروردگار؛ و از سوی دیگر، به رحمت گسترده الهی، که تمام عالم را فرا گرفته است، نظر افکنده، امید دارد که این رحمت شامل او نیز می شود. (امام خمینی ،۱۳۸۰ )
امید از منظر استاد مطهری:
استاد مطهری امید و آرزو را به امید وآرزوی صادق و کاذب تقسیم نموده اند و می گویند افرادی که از لحاظ روح و روان سالم و بانشاطند وانحرافی پیدا نکرده اند کمتر به تخیل و به هم بافتن آرزوهای دورودراز و نامعقول می پردازند . همیشه عملی آرزو می کنند ولی افرادی که مبتلا به بیماری روانی هستندبیشتر بر مرکب خیال سوارند . (مطهری ،۱۳۶۹)
در جای دیگر امید را به معنای انتظار بدین گونه گفته اند:
استاد مطهری خصوصیات دو گونه انتظار (مثبت) و (منفی) را این گونه بیان می‌کنند:
انتظار فرج و آرزو و امید و دل بستن به آینده دو گونه است: ‌انتظاری که سازنده و نگهدارنده،‌ تعهدآور, نیرو آفرین و تحرک بخش است, به گونه‌ای که می‌تواند نوعی عبادت و حق‌پرستی شمرده شود؛ و انتظاری که گناه است:‌ ویرانگر,‌ اسارت‌بخش و فلج‌کننده و نوعی (اباحی‌گری) باید محسوب شود.(مطهری ،۱۳۷۷)
امید از منظر ایت الله مصباح یزدی
امید در سلامت روانی انسان نقش مهمی بر عهده دارد. امید، به زندگی انسان معنا می بخشد و هنگام هجوم مشکلات، ناملایمات، رنج ها و اندوه ها و مصایب و ناگواری ها، از فروپاشی روانی انسان جلوگیری می کند و مانع استیلای یأس و دل سردی بر انسان می گردد. بدون امید، زندگی، بی معنا، تلاش ناموجّه، و اضطراب و افسردگی حضور موجّه پیدا می کنند و سیاهی و تاریکی و ابهام افق آینده را می پوشاند. از این رو، امید ربطی به آنچه گذشته است ندارد، جز به لحاظ نتایج بعدی آن.از سوی دیگر، منشأ اصلی امید نیز لذت و شیرین کامی و راحتی است که برای خود انسان حاصل شود، ولی بالعرض. این حالت به چیزهای دیگری هم نسبت داده می شود.برای مثال، گاهی توجه می کند به نعمتی که باعث لذت و راحتی انسان خواهد شد و به آن نعمت دل می بندد و امیدوار می شود، و گاهی توجه می کند به کسی که این نعمت را به وی می دهد و امیدش به اوست، یا به زمان و مکانی که از آن نعمت بهره مند خواهد شد. در این صورت، می تواند امید خود را به آن زمان یا مکان نسبت دهد. ولی آنچه متعلّق اصلی و منشأ نخستین پیدایش این حالت در نفس انسانی است همان التذاذ و تمتّی خواهد بود که برای انسان فراهم می شود؛ یعنی علت آن، درونی و مربوط به خود انسان است(مصباح، ۱۳۷۲)
۲-۶-لزوم داشتن امید
امید، عامل ذاتی و باطنی شالوده زندگی و عامل پویا و دینامیک روان انسان است. چرخ‌های سنگین زندگی با دست‌های نامرئی امید می‌چرخد. قرآن نیز همواره روح امیدواری را می‌دمد و تأکید دارد، که ای بندگان از رحمت خدا مأیوس نشوید.
ای پیامبر! به بندگانم بگو، ای بندگانی که بر نفس خود، ستم روا داشته‌اید، از رحمت خدا ناامید نباشید.( زمر، آیه ۵۳)
و می‌فرماید :ای ابراهیم، هرگز نومید مباش! ابراهیم (ع) گفت: آری، هرگز به غیر از مردم گمراه، کسی از لطف خدا نومید نیست.(سوره حجر ،آیه ۵۶)
اندیش‌مندان بسیاری بر لزوم وجود امید در طول حیات اصرار داشته و دارند. ویکتور هوگو معتقد است امید در زندگی بشر به اندازه بال برای پرندگان اهمیت دارد. محقق معاصر آقای محمد حکیمی بر این باور است که در دوران ناکامی انسان و بشریت فراموش شده، زنده نگه‌داشتن حس امید و انگیزش خوش‌بینی و حالت انتظار، کاری ارزش‌مند و بزرگ است و با توجه به افسردگی مغزها و سرخوردگی نسل‌ها تکلیفی به شمار می‌رود.( حکیمی ، ۱۳۸۲)
امید، حرکت و تلاش را در پی‌دارد و به زندگی و فعالیت می‌ انجامد. کودک به زاده شدن، شیر خوردن، ایستادن و راه رفتن، بیمار به بهبود، زندانی به آزادی و گرسنه به غذا امید دارد. امید، عامل مهمی در تربیت، رشد وسلامت افراد است. زمانی که امید از میان می‌رود، زندگی معنای خویش را از دست می‌دهد. در این باره علی (ع) می‌فرماید:اگر ناامیدی به قلب انسان دست یابد، حسرت و اندوه آدمی را از پای درمی‌آورد.( نهج البلاغه حکمت۱۰)
حقیقت امید به خدا ،آرزوی رحمت و گمان نیک بردن به اوست و یکی از نشانه های شخص امید وار این است که به اطاعت حق مشغول باشد .(جابر ،۱۳۹۰)
“امید به لطف حق ، امید به رحمت دوست ، امید به عنایت او ، امید به خداوندى که بدون درخواست از او انسان را از فیض وجود بهره‏مند نمود و از ابتداى تکوین نطفه ، تا بیرون رفتن از دنیا در همه شؤون حیات ، آدمى را غرق در نعمت و لطف و عنایت خود فرموده است.
امیدِ انسان به حضرت دوست ، میوه یقین او به واقعیّت‏هایى است که از خداوند مهربان نسبت به انسان صادر شده است . و این امید یکى از بهترین سرمایه‏هاى معنوى است که با کمک آن ، انسان به کمالاتى که مافوق تصوّر است مى‏رسد . امید شیرین‏ترین میوه‏اى است که قلب انسان چشیده و برترین سرمایه‏اى است که آدمى به وسیله آن سودمندترین تجارت را انجام داده است
براى به دست آوردن یقینى که سازنده امید است باید سه حقیقت را در نظر گرفت.
ـ رفتار خداوند با انسان
ـ برخورد حضرت حق با گنهکاران پشیمان
ـ توجّه به آیات و روایاتى که درباره امید رسیده است.” ( انصاریان ۱۳۸۶)

۱۳ نفر

۴۷ نفر

جدول شماره ۵- تعداد و درصد نمونه های تحت بررسی بر اساس جنسیت در شهرستان کاشان
بند پنجم: سن
در هر گروه سنی احتمال اعتیاد وجود دارد. در خانواده هایی که پدر یا مادر و یا هر دو معتاد به مواد مخدر هستند اطفال در سنین کم و از دوره طفولیت به همان ماده ای که والدین مصرف می‌کنند معتاد می‌شوند و بعداً در ادوار مختلف سن، نوع اعتیاد راتغییر می‌دهند . معتادین معمولاً با کشیدن سیگار اعتیاد را آغاز و بعد به مرور زمان مواد مخدر و یا داروهای روان گردان را که در دسترس دارند مصرف می‌کنند.

جدول شماره ۶- درصد نمونه های تحت بررسی براساس سن شروع به مواد مخدر در شهرستان کاشان
در کاشان نیز گرایش به مواد مخدر برحسب سن به شرح زیر بوده است :
سنین شانزده تا بیست و چهار سال، سنین پر خطری برای جوانان محسوب میشوند به طوری که امار نشان میدهد نودوشش درصد افراد در شهرستان کاشان اعتیاد را از سن ۱۰ تا ۲۵ سال اغاز کرده اند.مطابق پرسش از ۶۰ نفر از معتادین در زندان شهرستان کاشان شانزده درصد از سن ۱۰ تا ۱۵ سال مصرف مواد مخدر را شروع کرده ا ند.پنجاه درصد از ۱۶ تا ۲۰ سال سی درصد از سن ۲۱ تا ۲۵ سال وتنها چهار درصد ازسن ۳۰ به بالا شروع به مصرف مواد کرده اند.همانطور که مشاهده می شود سن خطر در کاشان به ۲۵ سال افزایش پیدا کرده است.

آمار نشان می دهد که آنچه در زمینه مبارزه با پدیده اعتیاد باید مدنظر قرار گیرد جوانان و نوجوانان هستند چراکه ۹۶% از این سنین شروع به مصرف مواد مخدر کرده اند و تنها ۴% به افراد میانسال باز می گردد که این ۴% نیز بین جوانی و میانسالی مشترک است شاید بتوان گفت که کمتر از ۳% افراد در سن میانسالی گرایش به مصرف مواد مخدر داشته اند.
گفتار سوم: علل روانی
بین شخصیت و اعتیاد رابطه ای متقابل وجود دارد، به نحوی که فرد به علت وضع خاص شخصیتی و نیازها، شکست ها، ناتوانی در برخورد با مسائل و ناکامی در زندگی، عدم ثبات عاطفی و ملایمات دیگر، به اعتیاد روی می آورد. از سوی دیگر، اعتیاد به نوبه خود منجر به از بین رفتن تعادل روانی و هیجانی شخص می شود. بدین سان، بین اعتیاد و شخصیت فرد دور باطلی ایجاد می شود که مبارزه با آن مستلزم تغییر شرایط بیرونی و درونی، یعنی ایجاد اراده و روحیه ای قوی و آسیب ناپذیر است. شناخت شخصیت و ویژگی های رفتاری معتادان به منظور مبارزه با اعتیاد و نیز پیشگیری و درمان آن، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
بند اول: بیماری های روانی و اعتیاد
اکثر کسانی که در زمینه اعتیاد مطالعه کرده اند ، به این نتیجه رسیده اند که معتادین انسان هایی ظریف حساس و زود رنج هستند . انسان های حساس نسبت به مسائل اطراف خود ، توجه بیشتری دارند و همچنین ، مسائل آنها را بیشتر از دیگران می آزارد .
این قبیل افراد متاسفانه مسائل و مشکلات درونی ذهنی دارند و در مقابل امری که چندان مشکل و ناراحت کننده نیست سریعا و در حد زیاد ناراحت ، عصبانی و آزرده می شوند ، و به صورت منطقی با آن برخورد نمی کنند . آنها می خواهند همه مسائل ، طبق میل و یا خواسته آنها باشد و اگر در مساله ای چنین وضعیتی نباشد موجب رنجش آنها می شود .
بیماریهای عصبی ، سرخوردگی و مشکلات روانی و حالات ناشی از آنها نظیر : اضطراب در موارد بسیاری موجب اعتیاد می گردند .زندگی قبل از اعتیاد معتادین از دو جهت با مسائل روانی ارتباط دارد یکی خود فرد و دیگری محیط اطراف او ،کلیه معتادین یا حداقل کلیه افراد مورد مطالعه ، اکثر این خصوصیات رادارا بوده اند ، حساس ، زود رنج ، متوقع ، مضطرب ،پوچگرا هستند و همه چیز حتی زندگی را پوچ و بیهوده انگاشته و بی منطق ،مطلق گرا ، بهانه گیر ، عصبانی و پرخاشگر هستند .با رشد کودک و آشنائی او با حقایق محیط، هسته اساسی شخصیت تشکیل و با رشد جسمی و روانی شخصیت او تکامل پیدا می‌کند. با تکوین شخصیت، کودک از پیروی کورکورانه از بعضی از تمایلات خود دست برمی‌دارد و سعی میدارد حقایق زندگی وارزشهای اخلاقی واجتماعی را درک کند. همین درک، درطرز رفتار، کردار ،‌اعمال و انطباق اجتماعی اواثرات خود را باقی می‌گذارد .هرگاه رشد روانی به موازات رشد جسمی انجام نگیرد و شخصیت تکامل نیابد فرد در معرض ابتلاء به بیماریها واختلالات روانی و منش قرا گرفته بی اراده، تلقین پذیرو بی عاطفه بوده و در مقابل مشکلات تاب مقاومت ندارد و در معرض خطراعتیاد به مواد مخدر و داروهای روان گردان قرار می‌گیرد.
الف ) عقب ماندگی ذهنی :
به علت عدم تکامل شخصیت، عقب مانده های ذهنی به علت نقص عقل و کم هوشی قادر به درک خطرات نبوده دارای شخصیت تلقین پذیر می‌باشند. تحت تأثیر تلقین دیگران به طرف اعتیاد کشانده می‌شوند.
ب ) اسکیزوفرنی :
مبتلایان به بیماری اسکیزوفرنی ( جنون جوانی )که به سر و وضع خود توجه ندارند ونسبت به افراد بی عاطفه بوده و به کسی مهر نمی ورزند وبه اجتماع بدبین و خود را در دنیایی تصور می‌کنند که همه با اوخصومت دارند. دائم پریشان حال و منزوی بوده و برای تسکین آلام درونی تخیلی خود‌، مواد مخدر مصرف می‌کنند.
بند دوم: بیماری های عصبی
افراد عصبی که از لحاظ قوای هوشی سالم ولی از نظر روانی بیمار و به قوای عاطفی و ارائی آنان لطمه وارد شده است ،‌احساساتی بوده اخلاق و رفتار آنان نامتعادل، هیجانی، بی ثبات ،عجول و دائماً دچار اضطراب و تشویش می‌باشند به علت عدم تکامل شخصیت، اینگونه افراد خود را بی کفایت تصور کرده نیازمند به اتکاء وحمایت دیگران میدانند.
در نتیجه هیجان ،‌ترس و اضطراب بیمار احساس خستگی مفرط می‌کند. احساس خستگی ،بیمار را به کار و امور زندگی بی علاقه نموده، سبب عدم عدم تمرکز حواس می‌گردد .افراد عصبی مخصوصاً بیماران مبتلا به فرسودگی و افسردگی در مصرف داروهای آرام بخش و خواب آور افراط و سپس به طرف اعتیاد به مواد مخدر سوق داده می‌شوند .
الف) احساس گناه تقصیر :
که منجر به فوت سرنشینان آن می‌شود و همچنین مبتلایان به بیماریهای روانی که دچار توهم گناه در پیش آمدهای غیر مترقبه مخصوصاً تصادفات رانندگی وتقصیر نابخشودنی هستند برای فرار از عذاب روانی و فراموشی گناه وتقصیر توهمی خود ،به استعمال مواد مخدر رو می آورند.
ب) کنجکاوی :
متاسفانه در حال حاضر برخی از نوجوانان نمی‌خواهند درک کنند که مصرف موادمخدر، فقط یک راه فرار و احساس کاذب است و در واقع تاثیر تلقینی دارو‌ها موجب می‌شود فرد احساس کند که حالش بهتر شده و این به استفاده بیشتر و در ‌‌‌‌نهایت اعتیاد منجر می‌شود.
به طور کلی مراحل گرایش به اعتیاد در نوجوانان در چند مرحله رخ می‌دهد؛ در مرحله نخست نوجوان یا جوان برای پاسخ دادن به سوال‌های خود و از روی کنجکاوی به سمت مواد مخدر گرایش پیدا می‌کند که بنا بر تحقیقات انجام شده کمتر از ۱۰ درصد نوجوانان با این دلیل به سمت مواد مخدر کشیده می‌شوند.
یکی از مراحل و مسیرهای گرایش به مواد مخدر، امتحان کردن مواد است افراد استفاده از مواد مخدر را تفریحی می‌داند که اغلب، دوستان و گروه همسالان مشوق اصلی ورود جوانان یا نوجوانان به این مرحله هستند که البته تغییرات رفتاری زیاد بارز نیست.
عده ای برای کنجکاوی و ارزیابی قدرت جسمی خود به تصور اینکه با یکبار مصرف معتاد نمی‌شوند به مواد مخدر معتاد می‌گردند .
ج ) استقلال طلبی و مبارزه :
اطفال وجوانان برای اعلام استقلال وآزادی کاهش امیال ارضاء نشده معتاد می‌گردند. بعضی از افراد اعتیاد به موا مخدر را یک نوع نبرد و مبارزه بر علیه قدرت اجتماعی، خانواده، ارزشها، سنتها، قوانین و مقررات اجتماعی تصور نموده با معتاد شدن طغیان و سرکشی خود را برعلیه جامعه و خانواده ابراز میدارند.
د ) نجات از مشکلات :
گروهی از افراد که قدرت مقابله با مشکلات و ناکامی ها را ندارند اعتیاد را وسیله نجات خود تلقی کرده و برای رهائی از ناراحتی ها و فشارهای روانی و عدم اعتماد به خویشتن و رفع هیجانات درونی در جستجوی پناه امن، به مواد مخدر و یامصرف داروهای روان گردان پناه می‌برند.
بند سوم:اختلال منش (رفتار غیر عادی )
در زندگی روزمره به افرادی برمیخوریم که با وجود فراهم بودن همه شرایط و عوامل و امکانات، به علت عدم تکوین شخصیت، ظرفیت و قدرت پذیرش انطباق با ضوابط و معیارهای اخلاقی، مبانی مذهبی واجتماعی را نداشته و به آسانی نمی‌توانند خود را با محیط سازش دهند ودچار اختلال احساسات عاطفی و غریزی بوده رفتا رغیر عادی دارند .به علت غرور و خودخواهی از مصرف انواع مواد مخدر ابائی ندارند و سعی دارند دیگران را تحت تأثیر و تلقین خویش قرار دهند با بی اعتیانی به سرنوشت اشخاص، از بدبخت نمودن آنان بدون کمترین تأسف و تأثیر خوشحال می‌شوند و عمداً افراد راتشویق به مصرف مواد مخدر و توزیع آن می‌نمایند.
جدول شماره ۷- علل روانی گرایش جوانان و نوجوانان به مواد مخدر در کاشان
گفتار چهارم: علل اجتماعی
بااینکه عوامل ارثی پایه اساسی و ضروری تکوین شخصیت فرد بوده و حدود تکامل جسمی و روانی را تعیین می‌کند ولی استعداد و توانائی هر فرد برای تکامل جسمی و روانی پیوسته به وسیله نیروهای موثر محیط طرح ریزی شده و شکل مییابد در افرادی که ارث اثرات متشابه دارد اختلاف محیط سبب ایجاد خصائص، صفات، رفتار و کردار متفاوت می‌شود . هر میحطی از نظردارا بودن موقعیتهای خاص ،در تکامل و رشد شخصیت موثر است عوامل مهم اجتماعی که در اعتیاد به مواد مخدر موثرند عبارتند از :
بند اول: محیط خانواده
محیط خانواده محیطی است که فرد در آنجا رشد خود را آغاز می‌کند. در سنین اولیه زندگی با اینکه کودک هنوز راه نمی رود و حرف نمی زند اما تمام حرکات اطرافیان خود را تقلید و رفتار واعمال آنان در ضمیر او حک و شخصیت طفل پی ریزی می‌گردد وضع محیط خانوادگی رابطه مستقیم با اعتیاد به مواد مخدر و داروهای روان گردان و سایر مواد را دارد. بر اساس آمار و تحقیقاتی که در سطح شهرستان کاشان صورت گرفت نیز این موارد به شرح ذیل می باشد.

جدول شماره ۸- درصد نمونه های تحت بررسی بر اساس رابطه پدر و مادر با یکدیگر

* باز دل؛ کنایه از شجاع و دلیر:
شهان کلنگ دلانند و شاه باز دل ست
به جنگ باز نیاید به هیچ گونه کلنگ(۴۱۴۶)
*باز همان باز است اگرچه که بسته باشد؛ تمثیل برای بیت زیر:

هر بزرگی که به فضل و به هنر گشت بزرگ
نشود خرد به بد گفتن بهمان و فلان
باز هم باز بود ور چه که او بسته بود
شرف بازی از باز فکندن نتوان(۸-۶۱۰۴)
بازار

• • فرخی با واژه‌ی بازار ۱۵ تصویر شامل ۱ تشبیه،۱۳ کنایه و ۱ استعاره ساخته شده است:

*ره بازار؛ مشبهٌ‌به راه سرای ممدوح، خواجه ابو سهل دبیر از جهت انبوهی:
خلق ز هر سو نهاده روی سوی او
راه ز انبوه گشته چون ره بازار(۳۹۶۲)
استعاره از سخاوت ممدوح(ابوالحسن علی بن فضل بن احمد معروف به حجاج):
تیز بازاری همی بینم سخا را نزد او
اینت بازاری که درگیتی چنین بازار نیست(۸۵۱۹)
*بازار افزودن؛ کنایه از رونق گرفتن، ارزش و اعتبار بخشیدن:
یکی گوید: ز شاهی نام بردی
که رادی را بدو بفزوده بازار(۲۸۴۷)
*بازار افروختن؛ کنایه از رونق بخشیدن و سامان دادن:
حدیث جنگ تو با دشمنان و قصه‌ی تو
محدثان را بفروخت‌ای ملک بازار(۱۱۶۶)
و نیزنک ا بیات: ۱۷۵۴و ۱۷۷۲
* بازار تیز شدن ؛ کنایه از به سامان کردن(عفیفی، ۱۳۷۲: ذیل بازار تیز شدن):
خبردهی به بر خسرو آمد وگفتا
که تیز گشت یکی جنگ صعب را بازار(۱۲۳۴)
ز تو خوبی به جای خلق بسیاری همی بینم
کریمی را بر تو تیز بازاری همی بینم(۸۲۹۲)
و نیز نک ابیات: ۱۸۹۳، ۸۵۱۸ و ۲۳۳۹
*بازار چیزی یا کسی شکستن؛ کنایه از بی رونق و بی اعتبار کردن، از رواج انداختن(عفیفی، ۱۳۷۲: ذیل بازار شکستن):
شعر را به تو بازار برافروخته بود
رفتی و با تو به یک بار شکست آن بازار(۱۷۵۴)
بر من آن بت بازار نیکوان بشکست
کجا چنان بت باشد ؟ که را بود بازار ؟(۲۱۱۶)
*بازار کسی گرم بودن؛ کنایه از ارزش و اعتبار داشتن:
اگر چون میر یک تن بود از ایشان
نه چندان بد مر او را گرم بازار(۳۲۴۶)
*بازار داشتن نزد کسی ؛ کنایه از ارزش و اعتبار داشتن:
یاران تو همچون تو بیایند و لیکن
نزدیک من امروز تو داری همه بازار(۳۴۱۴)
بازرگان

• • فرخی با واژه‌ی بازارگان ۱ تشبیه ساخته شده است:

* مشبهٌ‌به ممدوح(احمد بن حسن میمندی( از جهت داد و ستد کردن:
تو به دینار همه روزه همی شکر خری
کیست آن کو نکند یاد تو چون بازرگان(۶۱۴۱)
بازو

• • با واژه‌ی بازو و مترادف آن عضد ۲۳ تصویر شامل ۲۰ کنایه و ۳ مجاز ساخته شده است: