وبلاگ

۱۳۹۳

۲-۹-۱-شناسایی زمینه های فناوری نانو
در زمینه طبقه بندی فناوری نانو در سال های اخیر تلاش های خوبی توسط کارشناسان ستاد نانو صورت گرفته که تحت عنوان درخت نانو منتشر گردیده است. تاکنون چهار دسته از این درخت ها توسط این ستاد انتشار یافته که هر یک بر اساس دیدگاه و هدفی خاص فناوری نانو را مورد ارزیابی قرار داده است. این چهار دسته با نام های درخت فناوری، درخت هسته های نانو، درخت صنعت و درخت علم نانو، در سایت ستاد ویژه نانوتکنولوژی ارائه شده است. با توجه به محدودیت ها و اهداف تحقیق در این پژوهش از درخت علم نانو استفاده گردید.
بخش درخت‌های علم از سه درخت جدا از هم شامل درخت عناصر پایه، درخت روش ساخت و مدلسازی و درخت روش تعیین مشخصات تشکیل می‌شود که هرکدام زمینه مجزایی از علم نانو را بررسی می کند. یکی از درخت های علم در این بخش، درخت عناصر پایه با ۱۳ زمینه اصلی است که هر یک ساختار عنصر و عناصر سطح دوم را شامل می شود. در ادامه به هر یک از ۱۳ زمینه مورد استفاده در این پژوهش اشاره شده است (www.nano.ir).

• مواد نانو بلوری:مواد نانوبلوری توده ای از بلورهایی ساخته شده اند که شامل چند صد تا چند هزار اتم بوده و در کنار یکدیگر قرارگرفته اند. ساختار نانوبلورها بدلیل فشردگی اتم ها در کنار یکدیگر کمترین انرژی آزاد سطحی را دارد. وقتی اندازه بلور در ماده به سمت نانومقیاس می رود، نسبت اتم های موجود بر روی مرز دانه ها به تعداد اتم های کل افزایش می یابد. رفتار اتم های مرزی کاملاً متفاوت از اتم های داخل ذره می باشد و رفتار کل ماده تحت تأثیر قرار می دهد. این پدیده در فلزات باعث افزایش استحکام، سختی، مقاومت الکتریکی، ظرفیت حرارتی ویژه، بهبود انبساط حرارتی، خواص مغناطیسی و کاهش رسانایی حرارتی و در سرامیک ها باعث افزایش چکش خواری، بهبود خواص مکانیکی و حرارتی می گردد.

• نانوذرات:یک نانوذره، ذره ای است که ابعاد آن در حدود ۱ تا ۱۰۰ نانومتر باشد. نانوذرات علاوه بر نوع فلزی، عایق ها و نیمه هادی ها، نانو ذرات ترکیبی، نظیر ساختارها ی هسته لایه ۲ را نیز شامل می شود. نانوذرات در اندازه های پایین نانو خوشه به حساب می آیند. همچنین نانوکره ها، نانومیله ها، و نانوفنجان ها تنها اشکالی از نانو ذرات در نظر گرفته می شوند. نانوبلورها و نقاط کوانتومی نیمه هادی زیرمجموعه نانوذرات هستند. چنین نانوذراتی در زمینه های مختلف الکترونیکی و الکتریکی و بیودارویی به عنوان حامل دارو و عوامل تصویربرداری کاربرد دارند.

• مواد نانوحفر های:مواد نانوحفره ای ساختارهای متخلخلی هستند که اندازه حفرات آنها کمتر از ۱۰۰ نانومتر می باشد. این ترکیبات در منابع طبیعی و سیستم های بیولوژیکی به فراوانی یافت می شوند. اندازه و نظم حفرات کنترل کننده خواص مواد نانوحفره ای است. در سال های اخیرسعی شده است تا باکنترل و دقت بالا مواد نانو حفره ای با اندازه حفرات مشخص تولید شود. مواد نانوحفره ای به دو دسته عمده مواد نانوحفره ای توده ای و غشاهای نانوحفره ای تقسیم می شوند.

• نانوساختارهای آلی منظم:نانوساختارهای آلی منظم آرایش های مولکولی منظمی را در بر می گیرند که در ساختارهای نانو تکرار پذیر هستند.

• نانوالیاف:الیاف نسبتاً کوتاهی هستند که دو بعد آن ها در مقیاس نانومتر بوده و نسبت وجهی آنها بزرگتر است. انواع نانوالیاف را می توان از روش های الکتروریسندگی و قوس الکتریکی بدست آورد.

• نانوکپسول ها:نانوکپسول به هر نانوذره ای گفته می شود که دارای یک پوسته و یک فضای خالی جهت قرار دادن مواد مورد نظر در داخل آن باشد.

• نانو لوله ها:نانو لوله ها به نانوساختارهایی اطلاق می شود که قطر آن ها تا حدود ۱۰۰ نانومتر باشد. صرف نظر از استحکام کششی بالا، نانو لوله ها خواص الکتریکی مختلفی از خود نشان می دهندکه به ساختار آن ها وابسته است. لفظ نانو لوله در حالت عادی در مورد نانو لوله کربنی به کار می رود، که در چند سال اخیر از سوی محققین مورد توجه فراوانی قرار گرفته اند. البته اشکال دیگری از نانولوله ها همچون نانولوله های نیترید بور و نانولوله های خودآرای آلی نیز ساخته شده اند.

• • نانوسیم ها (سیم های کوانتمی): نانوسیم، یک نانوساختار دو بعدی است و بدلیل اینکه در این ابعاد اثرات کوانتمی مهم هستند، اینسیم ها، سیم های کوانتومی نیز نامیده می شوند نانوسیم ها برای ساخت مدارات الکتریکی در اندازه های کوچک استفاده می شوند.

• فولرین ها:فولرین ها، اغلب به ساختارهای کروی که از جنس کربن هستند اطلاق می شود ولی امروزه از عناصر دیگر نظیر نیتروژن نیز در ساختار آن ها استفاده شده است.

• ساختارهای معدنی متنوع:نانوساختارهای معدنی، از اکسیدهای فلزی مختلف، نظیر اکسید روی و با بهره گرفتن از روش تصعید حرارتی فاز جامد-بخار تحت شرایط ویژه به وجود می آیند، هر یک از این ساختارها خواص منحصر به فردی از خود بروز می دهند و همین پدیده باعث شده است که تحقیقات وسیعی در این زمینه صورت گیرد.

• نانوقطعات الکترونیکی و نوری:نانوقطعات الکترونیکی و نوری قطعاتی در ابعاد نانو هستند که در الکترونیک و ادوات نوری کاربرد دارند.

• نانوقطعات الکترومکانیکی:سیستم های میکرو الکترومکانیکی شامل ترکیبات مکانیکی در اندازه میکرو بوده و اشکال لیتوگرافی شده سه بعدی با هندسه متفاوت را در بر می گیرند. به دلیل نسبت بالای سطح به حجم اثرات سطح نظیر الکترواستاتیک و خیس شدن، اثرات حجم نظیر اینرسی را می پوشاند. سیستم های میکروالکترومکانیکی با بهره گرفتن از سیلیکون اصلاح شده ساخته می شوند.

• نانو قطعات سیالاتی:در نانوساختارهای نانوسیالاتی رفتار سیالات دراندازه های نانو و مزو بررسی می شود. در این زمینه سیستم ها طوری طراحی می شوند که از حجم کم سیالات استفاده شود. رفتار مایعات در اندازه ماکرو نسبت به اندازه های میکرو متفاوت است. در این فرایند از کانال هایی که قطر آن ها در حد نانو و میکرو است برای بررسی این خواص استفاده می کنند و خواصی نظیر کشش سطحی، مقاومت سیال و توزیع انرژی مورد بررسی قرار می گیرد.

۲-۱۰- جمعبندی
از آنجایی که هدف این تحقیق مدل سازی استراتژی های بازاریابی بین المللی در ارتباط با محصولات با فناوری سطح بالا در شرکتهای ایرانی فعال در زمینه نانوفناوری است، در این فصل از پژوهش به بیان مفاهیم اصلی تحقیق یعنی بازاریابی، بازاریابی بین الملل، فناوری سطح بالا و نانوفناوری پرداختیم. و در نهایت پیشینه پژوهش مربوط به موضوع در داخل و خارج از کشور بررسی شد. اکنون و پس از بررسی مفاهیم پژوهش و با شناخت کامل از این مفاهیم، آمادگی داریم تا روش پژوهش و پرسشنامه تحقیق را معرفی نماییم. در فصل آتی به بیان ابزار تحقیق، روایی و پایایی آن و روش تحقیق خواهیم پرداخت.
فصل سوّم
روش پژوهش
۳-۱- مقدمه
پایه هر علمی، روش شناخت آن است و اعتبار و ارزش قوانین هر علمی به روش شناختی مبتنی است که در آن علم به کار میرود. روش تحقیق مجموعهای از قواعد، ابزار و راه های معتبر و نظام یافته برای بررسی واقعیتها، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات است. به طوری که انتخاب متدولوژی تحقیق یکی از مهمترین و فنیترین مراحلی است که پژوهشگر باید با حساسیت ویژه، ابزار مناسبی برای گردآوری داده ها طراحی نموده و با انتخاب نمونه آماری، داده‌های نگرشی و جمعیتشناختی مورد نیاز را جمعآوری کند. علاوه بر این، انتخاب روش پژوهش مناسب امری دشوار و مهم است و شناخت روش های پژوهش و آگاهی از میزان دقّت آنها از حساسیت بیشتری برخوردار میباشد(خاکی، ۱۳۸۴). در این راستا، در این فصل روش تحقیق، جامعه آماری، روش نمونهگیری، تعیین حجم نمونه، ابزار جمعآوری داده ها، روایی و اعتبار سنجش و همچنین روش های آماری مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل داده ها مطرح شده است.
۳-۲- روش تحقیق
هدف تحقیقات کاربردی توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. به عبارت دیگر، تحقیقات کاربردی به سمت کاربرد عملی دانش هدایت میشود. تحقیق کاربردی در جستجوی یک هدف علمی است و تأکید آن بر تأمین سعادت و رفاه توده مردم و بهبود محصول یا فرایند آزمون مفاهیم نظری در موقعیت‌های مسائل واقعی است(خاکی، ۱۳۸۴). و از آنجایی که در این تحقیق در یک سازمان(جامعه) واقعی، عینی و زنده (پویا) صورت گرفته است و از نتایج آن میتوان به طور عملی استفاده کرد، یک تحقیق کاربردی میباشد.
در اغلب تحقیقات علوم انسانی از روش توصیفی استفاده میشود. تحقیقات توصیفی شامل مجموعهای از روشهایی است که هدف آنها توصیف کردن پدیده مورد بررسی است. با اجرای این تحقیقات میتوان شرایط موجود را بیشتر شناخت و از آن در فرایند تصمیمگیری استفاده نمود. بنابراین با توجه به مطالب مذکور، میتوان گفت که تحقیق حاضر، یک تحقیق توصیفی از نوع همبستگی میباشد و در دسته تحقیقات کاربردی قرار دارد.
۳-۳- فرایند تحقیق
با توجه به هدف پژوهش که مدل سازی استراتژی های بازاریابی بین المللی در ارتباط با محصولات با فناوری سطح بالا در شرکت های ایرانی فعال در زمینه نانوفناوری میباشد، مراحل زیر جهت انجام پژوهش صورت گرفت.
۳-۳-۱-مطالعهای جامع در پیشینه پژوهش صورت گرفته بر روی موضوع
در این مرحله اغلب مطالعات صورت گرفته در ارتباط با مقوله بازاریابی بین المللی، محصولات با فناوری سطح بالا و مسائل مربوط به آن مورد مطالعه قرار گرفت.
۳-۳-۲- شناسایی عوامل موثر مفاهیم تحقیق در قالب مدل مفهومی تحقیق
شاخصهای اولیه مرتبط با مدل مفهومی تحقیق با مطالعه ادبیات پژوهش استخراج گردیدند.
۳-۳-۳- جمع‌ آوری داده‌‌های تحقیق
در این گام از تحقیق با توجه به شاخص‌های نهایی، پرسش‌نامه‌های تحقیق تدوین و بین جامعه آماری توزیع شد.
۳-۳-۴- تحلیل داده‌های تحقیق
در این مرحله از پژوهش، با بهره گرفتن از داده‌های گردآوری شده و تکنیک‌های تشریح شده در بخش تجزیه و تحلیل داده، به تحلیل سوالات و فرضیه‌های تحقیق پرداخته شد.
به صورت شماتیک فرایند تحقیق حاضر در نمودار (۳-۱) نمایش داده شده است.
نمودار ۳-۱: فرایند تحقیق
۳-۴- جامعه آماری
جامعه آماری به کل گروه افراد، وقایع یا چیزهایی اشاره دارد که محقق میخواهد به تحقیق درباره آنها بپردازد(سکاران، ۱۳۸۰). جامعه آماری شامل عناصر، اجزاء، افراد و یا واحدهایی است که حداقل در یک صفت مشترک باشند. در تعریف جامعه باید به جامع و مانع بودن آن توجه نمود. جامع یعنی در بر گیرنده تمام اجزاء مورد نظر باشد و مانع یعنی واحدهایی را که شامل نمیشود در برنگیرد. جامعه آماری این مطالعه را مدیران و کارشناسان ارشد شرکت های منتخب فعال در زمینه نانوفناوری معرفی شده توسط ستاد توسعه نانوفناوری کشور که بالغ بر ۲۰۰ نفر می‌باشد.
۳-۵- حجم نمونه و شیوه نمونه‌گیری
برآورد حجم نمونه یکی از قسمت‌های اساسی هر تحقیق پیمایشی است. «زیرا اگر نمونه خیلی بزرگ باشد، امکانات تلف می‌شود. از سویی دیگر، اگر نمونه خیلی کوچک باشد، دقت نتایج کم می‌شود. در برآورد حجم نمونه مراحل زیر معمولاً باید طی شود:
ـ تعیین دقت احتمالی مطلوب.
ـ پیدا کردن فرمولی برای برآورد n.
ـ پیش برآورد واریانس.
ـ برآورد حجم نمونه.
ـ ارزیابی n برآورد شده در پرتو امکانات (سرایی، ۱۳۷۲).

پیشگفتار
۱-۱ مقدمه
از نظر کمی، ساختار مولکولی، موقعیت همه اتم های مولکول را نسبت به یکدیگر مشخص می کند. این داده ها شامل طول پیوند ها و زاویه های پیوندی می شوند. چند ابزار تجربی برای تعیین دقیق ساختار مولکولی وجود دارد که در مرحله نخست مبتنی بر روش های طیف نگاری و شکست نور هستند.

داده های ساختاری مربوط به هزاران ماده در دسترس قرار دارند. اطلاعات ساختاری و تفسیر آنها از طریق شیمی محاسباتی نیز قابل انجام است. در این پایان نامه شرح خواهیم داد که چگونه می توان از نظریه اوربیتال مولکولی و نظریه تابع گون چگالی در محاسبه ساختار و خواص مولکولی بهره برد.
توزیع الکترون­ها مولفه­ی دیگری از ساختار مولکولی است که برای درک واکنش پذیری شیمیایی اهمیت بسیار دارد. به دست آوردن داده های تجربی درباره چگالی الکترونی به مراتب دشوار تر است ولی خوشبختانه طی سال های اخیر، توسعه سریع نظریه ساختاری همراه با روش های محاسباتی، انجام چنین محاسباتی را میسر ساخته است. ما از چگالی الکترونی محاسبه شده در توصیف ساختار، خواص و واکنش پذیری مولکول­ها استفاده می کنیم.
هدف اصلی این پایان نامه، بحث درباره مفاهیمی است که شیمی دانان برای ایجاد رابطه میان ساختار مولکولی و واکنش پذیری مولکولی به کار می برند. این روابط، ریشه در جنبه های فیزیکی بنیادی ساختار مولکولی دارند که چیزی نیست جز موقعیت نسبی هسته ها و توزیع چگالی الکترون. این مفاهیم ساختاری، ما را در دیدن، فهمیدن و به کار بردن این روابط یاری می دهند.
اصول علم شیمی درمانی، عمدتا در طول سالهای ۱۹۳۵ - ۱۹۱۹ برقرار گردید. ولی فقط از این موقع و بخصوص با ظهور سولفونامیدها و آنتی­بیوتیکها بود که استفاده از مواد به عنوان محصولات مفید
طبی واقعیت یافت. تنها مواد شیمی درمانی که قبل از زمان پل ارلیش شناخته شده بود، از گنه برای درمان مالاریا، اپیکا برای اسهال آمیبی و جیوه برای درمان علائم سیفلیس تجاوز نمی‌کرد.
شیمی‌درمانی یکی از روش‌های درمان سرطان و یا تخفیف موقت آن با بهره گرفتن از برخی داروهای خاص است که در اصطلاح پزشکی به آنها شیمی درمانی گفته می‌شود. کار اصلی این داروهای خاص از بین بردن عضو بیمار بدون صدمه به بافتهای مجاور آن است.این نوع از درمان اثراتی هم بر روی سلول‌ها و بافت‌های بدن دارد. یکی از اثرات این درمان ریزش موهای بدن و خشک شدن پوست است.
شیمی درمانی یک شیوه رایج در معالجه بیماری‌هاست که سلول‌ها و بخصوص سلول‌های میکروارگانیسم‌ها و سلول‌های سرطانی را با بهره گرفتن از داروهای شیمیایی و مواد شیمیایی از بین می‌برد. معنی شیمی درمانی تنها به داروهایی که برای درمان غدد سرطانی استفاده می‌شود محدود نمی‌شود بلکه آنتی بیوتیک‌ها را نیز در بر می‌گیرد.
۱-۲ پیشینه
کاربرد داروهای شیمیایی به هند باستان برمی‌گردد.هندی‌ها سیستمی از داروهای شیمیایی که آیورودا نامیده می‌شد را طراحی کردند که در آن بعضی از فلزات همراه با برخی از گیاهان برای معالجه طیف وسیعی از بیماری‌ها به کار برده می‌شد. بعد از آنها و در زمانی نزدیکتر به زمان ما در قرن دهم میلادی می‌توان به پزشک ایرانی محمدبن ذکریای رازی اشاره کرد که استفاده از مواد شیمیایی از قبیل مس و زاج و جیوه و نمک ارسنیک و نمک آمونیم و طلا و گچ و خاک رس و صدف و قیر و الکل را به منظور معالجه بیماری‌ها متداول ساخت. ساخت اولین داروی شیمی درمانی سرطان به اوایل قرن بیستم بر می‌گردد ولی در اصل این دارو به این منظور ساخته نشد و قصد استفاده از آن به عنوان دارو نبود.
این ماده گاز خردل بود که در جنگ جهانی اول به عنوان سلاح جنگی به کار برده شد و در فاصله جنگ جهانی اول و دوم و در جنگ جهانی دوم نیز بر روی آن مطالعاتی صورت گرفت. در طول جنگ جهانی دوم مشاهده شد که تعدادی از افراد که به صورت اتفاقی این گاز را تنفس کرده‌اند، تعداد گلبولهای سفید در خون این افراد به شدت کاهش یافته‌است. و این فرضیه بنا شد که اگر گاز خردل می‌تواند روند رشد سریع در تولید گلبولهای سفید را متوقف و یا کم کند پس می‌تواند بر روی سلولهای سرطانی نیز چنین اثری داشته باشد.
۱-۳ اساس و مبنای عملکرد
سرطان اصولا یک روند رشد در تولید مثل سلولهاست که قابل کنترل نیست و همراه با رفتارهای خطرناک و هجومی این توده سلولی می‌باشد. سرطان ممکن است بنا به دلایل ژنتیکی و یا محیطی رخ دهد. به طور کلی بسیاری از داروهای شیمیایی که به منظور شیمی درمانی سرطان به کار برده می‌شوند بر روی تقسیم سلولی سلول‌های سرطانی اثر می‌گذارند به خصوص در مورد آن دسته از سرطانهایی که سرعت تقسیم سلولی در آنها بسیار بالاست.
این داروها که سبب آسیب رساندن به سلول می‌شوند، سایتوتوکسیک نامیده می‌شوند. برخی از این داروها باعث می‌شوند که سلول‌ دستخوش تغییرات اساسی شده و رشد آن متوقف شود که به برنامه ریزی برای مرگ سلول نیز معروف است. دانشمندان هنوز در حال بررسی و مطالعه ویژگی‌های منحصر به فرد سلول‌های سرطانی خطرناک و مقاوم هستند تا بتوانند آنها را به طور ویژه مورد هدف قرار دهند. این کار به این دلیل است که در طول فرایند شیمی درمانی علاوه بر سلول‌های سرطانی سلول‌های دیگر مانند سلول‌های مربوط به رشد مو و سلولهای داخلی روده که سرعت رشد بالایی دارند مورد حمله قرار می‌گیرند و جریان رشد آنها نیز متوقف می‌شود که باعث اختلال در امور بیمار می‌شود. اگرچه بعضی از داروهای مناسب تر نیز ساخته شده که پزشکان را قادر می‌سازد تا به نحو بهتر به درمان سرطان بپردازند.
شیمی درمانی بر روی تقسیم سلولی تاثیر می‌گذارد و به‌ویژه تومورهای با رشد بالا بیشتر تاثیر می‌پذیرند. چرا که در هر حال تعداد زیادی از سلول که در حال تقسیم هستند مورد حمله قرار می‌گیرند. و تومورهای بدخیم با رشد پایین بیشتر تاثیر می پذیرند. دارو بر روی تومورهای جوان بسیار بهتر عمل می‌کند چرا که مکانیسم منظم تقسیم سلولی را متوقف می‌کند و تولید مثل موفق را باز می‌دارد و رشد، بسیار نامنظم شده و همین باعث می‌شود تا تومور کمتر از داروی شیمیایی تاثیر بپذیرد و دیگر به آن حساس نباشد. مشکل دیگری که با تومورهای سفت و توپر داریم این است که زمان سلول‌های سرطانی بیشتر از خود مقاومت نشان می‌دهند حتی اخیرا کشف شده که بر روی سلول‌های سرطانی نوعی پمپ وجود دارد که مواد شیمی درمانی را از داخل سلول خارج می‌کند. تحقیق در مورد این نوع پمپها ادامه دارد و دارو سازان برای جلوگیری از اعمال این نوع پمپ‌ها در تلاشند.
سرطان دومین علت مرگ و میر در توسعه اقتصادی کشورها است و سومین علت مرگ و میر در کشور های درحال توسعه است آمار، افزایش این روند را برای هر دو جنس نشان می دهد در این بررسی به معرفی داروهای ضد سرطان کارآمد پرداخته شده است .
۱-۴ اولین ترکیب های ضد سرطان
داروهای دارای پلاتین برای بیش از۳۰ سال مورد استفاده بالینی برای درمان سرطان بوده است کشف خواص ضدتومورCis- diamminedichloroplatinum(II) (سیس پلاتین) نقطه عطفی از یک ایده جدید تحقیقات ضد سرطان توسط روزنبرگ در سال ۱۹۶۵ بر اساس فلز های دارویی اعلام شد.
داروهای مسطح مربع پلاتین (II) با هیدرولیز آهسته لیگاندهای آنیونی ، کمپلکس های آبی کاتیونی مربوط در نتیجه عمل با اتصال به DNA از نظر بالینی فعال هستند درک فعلی از روابط ساختار، فعالیت و وضعیت هدفمند در شیمی درمانی با داروهای دارای پایه پلاتین اخیرا توسط Reedijk بازبینی شده است.
بررسی تکامل عوامل ضد سرطان مبتنی بر پلاتین یک مثال زیباست که چگونه ممکن است یک کشف غیر مترقبه دارویی صورت گیرد.با این حال، داروهای مبتنی بر پلاتین بدون مشکلات: سمیت بالا و بروز مقاومت داروییشان چالش های مهمی در موارد استفاده بالینی خود باقی می گذارند. در جستجو برای عوامل ضد سرطان شامل فلزات دیگر از پلاتین ، معلوم شد که ترکیبات روتنیم یکی از امیدوار کننده ترین است.سرعت تبادل لیگاند کمپلکس فلز در محلول آبی، که به نظر می رسد برای فعالیت های ضد سرطان بسیار مهم و برای کاتیونهای فلزی مختلف متفاوت است (s^-1 ۸+۱۰ تا ^۶-۱۰) برای کمپلکس پلاتین (II) و روتنیم (II) بسیار مشابه اند در هر دو لیگاند فرآیندهای مبادله به طور کامل آرام هستند و ممکن است به ساعتها بینجامد (s^-1 ۲-۱۰ تا ^۳-۱۰).
با توجه به توانایی روتنیم مانندآهن در اتصال به مولکولهای زیستی عقیده بر این است.بنابراین روتنیم در نظر گرفته شده یک جایگزین مناسب برای پلاتین، به ویژه که بسیاری از ترکیب های روتنیم خیلی سمی نمی باشند و برخی به صورت کاملا انتخابی برای سلولهای سرطان نشان داده شده اند.
معرفی روتنیم علاقه قابل توجهی را به عنوان پایه و اساس ترکیب های جدید برای درمان بیماری سرطان جذب نموده است. در دو دهه گذشته رشد نمایی هنگام برخورد با مقاله های سنتز داروهای ضد سرطان روتنیم مشاهده شده است.
این افزایش علاقه توسط تعدادی از مقاله هایی که به نظر می رسد این موضوع را تایید می کند بررسی شده است ، به ویژگی های این دسته از ترکیب ها و بر تفاوت های مشخص ترکیب های روتنیم در مقابل پلاتین و یا سایر فلزات واسطه تاکید شده است.
کار اولیه بین سالهای ۱۹۷۵ و ۱۹۸۵ آغاز، که در برخورد با برخی از یافته های مهم منجر به تعدادی از مقالات مهم شد، که ما می توانیم به سه نکته مهم اشاره کنیم:
(الف) فرضیه مکانیسم انتخابی “فعال سازی توسط کاهش “پیشنهاد شده توسطMichaelClarke.
(ب) حمل و نقل سلول های سرطانی توسط روتنیم با روش انتقال(در ابتدا این فرضیه با کار پیشگام
Srivastava مطالعه شده است.)
(ج) دارو های پلاتین مختلف متصل شده به DNA، که توسطVictorBrabec مورد مطالعه قرار گرفت.
علاوه بر این ویژگی های مهم اساسی، دارو های ضد سرطان روتنیم ضربه سختی به کارBernhard Keppler بر روی فعالیت بالایbis-imidazole tetrachlororuthenate برای سرطانهای autochthonous uncolorectal وارد آورده و بیشترین کار ما بر روی فعالیت انتخابی tetrachlororuthenate imidazoledimethylsulfoxide برای متاستاز تومورهای وابسته شده به سلول های سمی در شرایط آزمایشگاهی بوده است. با همه این ویژگی ها، کاهش فعالیت با حمل منتقل شونده، اتصال DNA و کاهش تکثیر، به صورت جداگانه منجر به ساختار های شیمیایی مختلف شده ولی بسیاری از افراد به این باور اند که ممکن است برای هر یک از ترکیب های روتنیم داده شده به اشتراک گذاشته شود ،این فلز با خواصی بهتر از پلاتین و یا از هر فلز واسطه دیگر که معمولا در نظر گرفته شده است برای آماده سازی داروهای ضد تومور مبتنی بر فلز مورد استفاده قرار گرفته است.
بیشترین تحقیق های اخیر در ترکیب های Ru(II)-arene نیمه ساندویچ آلی فلزی متمرکز شده است فعالیت ضد سرطان در شرایط آزمایشگاهی و در برخی موارد، نیز در شرایط محیطی در برابر نمونه های حیوانی امیدوار کننده اند.
به طور خاص، ترکیب های نیمه ساندویچ آلی فلزی Ru(II) با فرمول[PF₆]_n ، که در آن chel خنثی است به طور معمول با لیگاند کیلیت تک آنیونی N-N، N-O، O-O و X هالید chel با بار (۰یا(n =1 توسط Dougan و Sadler مورد مطالعه قرار گرفته است.
تحقیق های گسترده در رابطه با فعالیت ساختار نشان داد که فعال ترین آنهایی هستند که X =Cl و chel = 1,2-diaminoethan (en) است. اعتقاد بر این است که فعال سازی شامل تفکیک سریع
لیگاند کلر است، که در نتیجه تولید Ru-OH₂ فعال که هدف DNA با تشکیل محصول افزایشی از منو می باشد.
لیگاند کیلیت به عنوان اهدا کننده پیوند هیدروژن است که برای افزایش قدرت برهمکنش و هدف قرار دادن سلول ها مهم است. در واقع، ترکیب های [PF₆] شکل۱-۱ فعالیت خوب ضد سرطان را ، هم در شرایط آزمایشگاهی در مقابل محصول های سلول های سرطانی انسانی، مانند سیس پلاتین مقاوم در برابر نوعA2780cis ، و در شرایط محیطی با تاخیر رشد قابل توجه در برابر A2780 و A2780cis نشان داده اند .
ترکیب هایRuthenium (II) arene دارای لیگاند۱,۳,۵-triaza-7phosphadamantane (PTA) هم توسط Dyson و همکارانش مورد بررسی قرار گرفت مشتق تولوئن ،که RAPTA-T نامیده می شوند، با وجود فعالیت متوسط در شرایط آزمایشگاهی خواص ضد متاستاز در شرایط محیطی نشان داد.
همچنین باور بر این است که فعال سازی در این مورد از طریق گسست کلرید رخ می دهد.با این حال، مشخص شد که ترکیبات نوع RAPTA نیمه ساندویچ بی اثرکه در آن کلریدها توسط لیگاندهای dicetonato بی اثر جایگزین می شود نیز به طور مشابه در شرایط آزمایشگاهی فعالیت ضد تکثیر دارند.
با این حال ترکیبات Ru(II) آلی فلزی نیمه ساندویچ بی اثر سینتیکی و کوئوردینه شده کامل هم در شرایط آزمایشگاهی فعالیت ضد تکثیر نشان دادند که نمونه های دیگری نیز گزارش شده است.

شکل۱-۱: طرح کلی از ترکیب های [Ru(η^۶-arene)(en)Cl]⁺ آلی فلزی نیمه ساندویچ(a) و سری ترکیب های کوئوردینه شده Ru(II) نیمه ساندویچ جدید با فرمول کلی[Ru([9]aneS3)(N-N)Cl]⁺ (b)،[Ru([9]aneS3)(N-N)(dmso-S)]²⁺ ©،[Ru([9]aneS3)(O-)(dmso-S)] (d) و fac-[Ru(dmso-S)₃(N-N)Cl]⁺ (e)
تحقیق با هدف ایجاد لیگاند η۶- arene از ترکیب های نیمه ساندویچ که برای فعالیت های ضد سرطان ضروری هستند و یا اینکه بتوان آن را به طور موثر با لیگاند خنثی دارای قسمت کلاهک و دهنده شش الکترون جایگزین کرد در حالی که لیگاندهای دیگر بدون تغییر حفظ شود شروع شده است .
مجموعه ای از ترکیب های کویوردینه شده Ru(II) نیمه ساندویچ با درشت حلقه گوگرد ۱,۴,۷- trithiacyclononane ([9] aneS3)با فرمول عمومی aneS3) (N-N) (DMSO-S)] [X]₂ ، aneS3) (N-N)CL] [X] و aneS3) (O-O) (DMSO-S)]، که در آن N-N لیگاند کیلیت شده - Nدهنده خنثی مانند en،-bpy 2, ‘2، و یا جایگزین شده با bpy،O-Oلیگاند دی کربوکسیلات کیلیت شده مانند اگزالات یا مالونات و ,Cl X = CF₃SO₃ ,PF₆ در حال توسعه است(شکل ۱-۱) .
اخیرا نیز ترکیب های کوئوردینه شده نوع نیمه ساندویچ با فرمول عمومی[PF₆] fac- –با N-N= 2NH₃,enو یا(trans1,2-diaminocyclohexane) dachکه، در قسمت فوقانی arene و یا درشت حلقه گوگرد پیوند شده در تقارن صورتبندی به لیگاندهای DMSO شرح داده شده اند.
معلوم شده است که بسیاری از این ترکیب های جدید عاری از هر گونه فعالیت سمیت قابل توجه در برابر سلول های سرطان سینه MDA-MB-231 است؛ فقط aneS3) (en) CL] [CF₃SO₃]در شرایط آزمایشگاهی سمیت سلولی متوسط نشان داد .یک مقدار بیشتر از آن ترکیب آلی فلزی قوی تر [PF₆] (bip = biphenyl)است.
شایان ذکر است که aneS3) (en) CL] [CF₃SO₃] قادر است که به سرعت لیگاند تک دندانه را هیدرولیز و به عنوان یک اهدا کننده پیوند از طریق لیگاندen کیلیت شده اقدام کند.

۱-۵ ترکیبات روتنیم با خواص ضد سرطان
اولین ترکیب های روتنیم مطالعه شده برخی فعالیت سرطانی کمپلکس های chloro-ammine هستند: Duriget al. در سال ۱۹۷۶ مشاهده کرد که کمپلکس های روتنیم (III) fac-Ru(NH₃)₃Cl₃ باعث رشد رشته در داخل سلول E.Coli ، در همان غلظت مورد نیاز سیس پلاتین برای همان اثرشده است .

۳-۲ معادلات توصیف کننده­ مدل

معادلات MHD مربوط یه این مدل را به تفصیل در فصل دو بررسی نمودیم. برای تحلیل دقیق­تر و بررسی میرایی امواج که منجر به گرمایش کرونا می­ شود جملات مربوط به چسبندگی و پخش مغناطیسی را هم در معادلات وارد می­کنیم به این ترتیب از معادلات MHD غیرایده آل به جای ایده­آل استفاده می­کنیم. با بهره گرفتن از این دو جمله قادر خواهیم بود میرایی انرژی موج در محیط مغناطیسی سیخک را توضیح دهیم. بعلاوه دو اثر دیگر که یکی سرعت زمینه غیرصفر یا سرعت حرکت رو به بالای پلاسما است و دیگری لایه­بندی چگالی، ناشی از میدان گرانشی سطح خورشید، را وارد می­کنیم.

بنابراین معادلات اصلی را یکبار دیگر با اعمال این شرایط وارد می­کنیم:

در رابطه­ دوم بعد از اعمال اختلال مرتبه اول، عبارتی به صورت زیر خواهیم داشت.
اختلال چگالی را در یک نقطه مشخص ( x , z ) به صورت تابع زمان در نظر می­گیریم و با توجه به اینکه فقط حالت امواج غیرتراکمی مد نظر است از تغییرات فضایی آن صرفنظر می­کنیم. از طرفی با توجه به اینکه فشار در راستای عمود بر سطح ( عمود بر راستای اختلال سرعت ) است، لذا تغییری را برای این پارامتر در راستای افقی در نظر نمی­گیریم. حال با اعمال این تغییرات در معادله اصلی نهایتا خواهیم داشت:
که در آن اختلال میدان مغناطیسی بدون بعد است. از طرفی عبارت ، که بیانگر تعادل نیروهای هیدروستاتیکی در راستای قائم هست نیز باید برابر صفر باشد.
با توجه به اینکه شرط تراکم­ناپذیری ایجاب می­ کند که تغییرات سرعت اختلالی در راستای قائم برابر با صفر باشد
تغییرات متناظر با x نیز در طرف اول معادله وجود ندارد، لذا تعادل هیدروستاتیکی به شکل زیر کاهش می­یابد.
با بهره­ گیری از معادله حالت گاز کامل در شرایط ایده­آل خواهیم داشت:
لذا می­توانیم چگالی و فشار را بصورت توابع اکسپونانسیلی زیر بنویسیم:
در روابط مذکور H بیانگرارتفاع مقیاس چگالی است که مقدار آن برای سیخکها برابر با H=0.5 Mm است
با فرض اینکه :
T=8000k g=272m
و با حذف میدان مغناطیسی همچنین با اعمال اختلال در معادله القای مغناطیسی و با در نظر گرفتن سرعت زمینه­ غیرصفر به معادله زیر می­رسیم:
با ترکیب این معادله و معادله زیر
معادله واحد برای سرعت اختلالی بدست می­آوریم. در این ترکیب فرض می­ شود که در زمان­های به اندازه کافی طولانی، اثر غالب در میرایی امواج همان تاثیر ناهمگنی در راستای x می­باشد.
با توجه به این موضوع که در این شرایط طول موج در راستای میدان، از مقیاس ناهمگنی در عرض سیخک­ها بزرگتر است، لذا از مشتقات مرتبه دوم نسبت به z صرفنظر می­کنیم.با در نظر گرفتن این شرایط معادله نهایی به صورت زیر خواهد بود.
عبارت ناشی از سرعت زمینه غیر صفر در معادله فوق می­باشد لذا وابستگی زمانی سرعت اختلالی به تغییرات در راستای ارتفاع مربوط می­ شود. بیانگر سرعت آلفون است که که در شرایط اختلاط فازی و لایه بندی چگالی با رابطه زیر بیان می­ شود.
α پارامتر کنترل کننده شدت اختلاط فازی است.
شرایط مرزی و شرایط اولیه­ای که برای سرعت اختلاط فازی در نظر می­گیریم به صورت زیر است.
=۰
در شرایط مرزی اولیه جابجایی­های ناشی از اختلال را به مرزهای داخلی سیخکها محدود می­کنیم.
فرض می­کنیم هرکدام از این نوسانات ۵ دقیقه­ای که خارج از این محدوده باشد اثر مستقیمی در بررسی ما نداشته باشد. شرط بعدی بیانگر تغییرات سرعت اختلالی با ارتفاع و عرض سیخک است.
وابستگی سینوسی بیانگر تغییرات سرعت اختلالی و وابستگی نمایی نشان دهنده لایه­بندی چگالی در این اثر است. در این محاسبات d پهنای پالس اولیه است و در محاسبات خود آن را بصورت کسری ازعرض سیخک است در نظر می­گیریم.
برای بررسی نحوه میرایی انرژی و زمان میرایی اموام و نوسانات ۵ دقیقه­ای که بصورت مجموع انرژی جنبشی و مغناطیسی است داریم:
تابعیت زمانی انرژی از طریق وابستگی سرعت و میدان مغناطیسی اختلالی به زمان خواهد بود و به واسطه اختلاط فازی در راستای عرض سیخک وابستگی x پیدا می­ کند.
انرژی کل در واحد طول و راستای عمود بر راستای y به صورت زیر خواهد بود:
با حذف مولفه y خواهیم داشت:
با بهره­ گیری از روش خطی سازی که در فصل قبل به آن پرداختیم و با توجه به فرایضمان شکل مناسب برای حل معادلات MHD رااستخراج می­کنیم و به این نکته توجه می­کنیم که سرعت پلاسما در بررسی شرایط غیرصفر می­باشد.
سه معادله زیر را در نظر می­گیریم و به صورت جداگانه بررسی می­کنیم.
در معادله حرکت صرفا نقش نیروی تنش مغناطیسی را اعمال کردیم
در معادله القا نیز نقش ناهمگنی میدان مغناطیسی و تراکم ناپذیری پلاسما اعمال شده است.
حال به بررسی معادله پیوستگی می­پردازیم:
در نهایت با بسط دادن و حل رابطه خواهیم داشت:
حال به همین روش برای معادله حرکت خواهیم داشت:
= ۰ + ۰
در مدل مذکور مقدار ثابتی دارد که با زمان و مکان تغییر نمی­کند.
حال می­رسیم به معادله القا:
=
→
حال سه معادله حالت، القا و پیوستگی را به شکل زیر در اختیار داریم.
در صورتی که و را در راستای Z در نظر بگیریم و و را در راستای Y در نظر بگیریم در اینصورت می­توانیم روابط فوق را در دستگاه مختصات متعامد بنویسیم.:
با توجه به اینکه در تیوبهای شار چگالی با میدان تغییر میکند داریم:
( ۰ , , ۰) + ( ۰ , ( ۰ , , ۰)+(۰ , ۰ ,
→(
به طریق مشابه داریم:
=
هدف حل سه معادله ذکر شده به شکل تحول یافته آنهاست. به این طریق می­توانیم نوسانات ۵ دقیقه­ای رخ داده در سیخکها را شبیه سازی کرده و نمودار تغییرات سرعت اختلالی و میدان مغناطیسی را نسبت به زمان بررسی کنیم. در این روش با دریافت معادلات و پارامترهای لازم، و شرایط اولیه و مرزی مسئله شبیه­سازی صورت می­گیرد.
در این بررسی مقادیر مشخصه سیخک به شرح زیر است:
شعاع سیخک: a=0.5Mm
پهنای پالس اولیه: d=0.3a=0.15Mm
سرعت آلفون در کف و میانه سیخک:
سرعت زمینه ماده سیخک به سمت بالا:
ضریب کنترل کننده شدت اختلاط فازی: ۲ = α
ضریب چسبندگی جنبشی: υ
ضریب پخش مغناطیسی:=η

۷۷/۷±۵۹/۳۳

هوشبهر کلامی

۶۳/۲±۱۷/۸۷

۸۹/۴±۰۳/۸۸

سابقه سوء مصرف

۶۰/۷±۹۲/۱۰

۰۴/۷±۹۸/۸

دفعات عود

۱۷/۳±۹۸/۱

۸۳/۱±۶۳/۱

همان طور که در جدول مشاهده می شود، میانگین سن در گروه متادون ۷۴/۳۴ با انحراف استاندارد۷۱/۷ و در گروه بوپرنورفین میانگین ۵۹/۳۳ و انحراف استاندارد۷۷/۷ می باشد. دو گروه با توجه به نتایج آزمون t دو گروه مستقل از لحاظ سن تفاوت معناداری ندارند ( ۰۵/۰<P، ۹۱۱/۰=_۱۵۴t). هم چنین میانگین هوشبهر کلامی در گروه متادون ۱۷ /۸۷ با انحراف استاندارد ۶۳/۲ و در گروه بوپرنورفین میانگین ۰۳/۸۸ و انحراف استاندارد ۸۹/۴ می باشد. با توجه به نتایج آزمون t دو گروه مستقل دو گروه از لحاظ هوشبهر کلامی تفاوت معناداری ندارند (۰۵/۰<P،۴۱۳/۱- =_۱۵۴t ). میانگین سابقه سوء مصرف در گروه متادون ۹۲/۱۰ و انحراف استاندارد ۶۰/۷ است و میانگین سابقه سوء مصرف در گروه بوپرنورفین ۹۸/۸ و انحراف استاندارد ۰۴/۷ می باشد و دو گروه با توجه به نتایج آزمون t دو گروه مستقل از لحاظ سابقه سوء مصرف تفاوت معناداری ندارند (۰۵/۰<P،۵۹۶/۱=_۱۵۴t ). میانگین دفعات عود در گروه متادون ۹۸/۱و انحراف استاندارد ۱۷/۳ است و در گروه بوپرنورفین میانگین ۶۳/۱ و انحراف استاندارد۸۳/۱ است. با توجه به نتایج آزمون t دو گروه مستقل از لحاظ دفعات عود بین دو گروه تفاوت معناداری وجود ندارد. (۰۵/۰<P،۷۸۱/۰=_۱۵۴t).
۴-۱-۴- میانگین و انحراف استاندارد گروه های درمان متادون و بوپرنورفین برحسب دوز
یافته های جدول ۴-۴ نشان می دهد متوسط عملکرد حافظه کاری در گروه درمان بوپرنورفین با دوز پایین نسبت به گروه درمان بوپرنورفین با دوز بالا بیشتر است و متوسط عملکرد حافظه کاری در گروه درمان متادون با دوز پایین نسبت به گروه درمان متادون با دوز بالا بیشتر است. هم چنین متوسط عملکرد حافظه کلامی گروه تحت درمان بوپرنورفین با دوز پایین نسبت به گروه های دیگر بیشتر است. متوسط عملکرد زمان پاسخ صحیح در گروه درمان بوپرنورفین با دوز پایین نسبت به گروه های دیگر بهتر است. متوسط عملکرد حافظه دیداری در گروه درمان بوپرنورفین با دوز پایین نسبت به گروه های دیگر بیشتر است.
جدول ۴-۴- میانگین و انحراف استاندارد گروه های درمان متادون و بوپرنورفین بر حسب دوز

۲-۴- یافته های استنباطی
در این قسمت نخست سؤال های پژوهش آزمون شد. قبل از آزمون سؤال ها ابتدا برای بررسی همگونی واریانس گروه های تحت درمان متادون و بوپرنورفین از آزمون همگونی واریانس های لوین استفاده شده است. آزمون لوین در مورد حافظه کاری (۰۵/۰>P و۶۰/۵ =F) و زمان پاسخ های صحیح (۰۵/۰>P و۴۰/۳=F) معنا دار بود. بنابراین مفروضه همگونی واریانس ها مورد تأیید قرار نگرفت و در مورد حافظه کلامی (۰۵/۰<P و۸۰/۰=F) و حافظه دیداری (۰۵/۰<P و۴۴/۰=F) آزمون لوین معنادار نبود. بنابراین مفروضه همگونی واریانس ها مورد تأیید قرار گرفت. به منظور بررسی فرض برابری کوواریانس متغیرهای وابسته از آزمون ام باکس^[۶۱] استفاده شده است. آزمون ام باکس این فرض را مورد تأیید قرار می دهد که ماتریس های واریانس مشاهده شده متغیرهای وابسته در بین گروه‏های مختلف برابرند. سطح معناداری (۰۵/۰>P، ۱۹۳/۳=F، ۰۸۰/۱۰۱=Box’s) فرض برابری کوواریانس متغیرهای وابسته را تأیید نکرد.

۱-۲-۴- تحلیل داده ها برای پاسخگویی به سؤال های پژوهش
برای آزمون فرضهای آماری از آزمون تحلیل واریانس چند متغیری استفاده شد. نتایج نشان می دهد اثر اصلی گروه معنادار است (۰۶۴/۰=^۲η،۰۵/۰>P ، ۵۳۶/۲ = _۱۵۲و۳F،۰۶۴/۰= pillai’s Trace). اثر اصلی دوز معنادار نیست (۰۵/۰<P، ۸۰۱/۱ = _۱۵۲و۳F، ۰۴۶/۰= pillai’s Trace). اثر اصلی تعامل گروه×دوز معنادار نیست (۰۵/۰<P ،۶۷۸/۰= _۱۵۲و۳F، ۰۱۸/۰= pillai’s Trace).
سؤال یکم: آیا حافظه کاری افراد تحت درمان نگهدارنده متادون و بوپرنورفین تفاوت معنا داری دارد؟
به منظور بررسی تفاوت گروه ها از آزمون تحلیل واریانس چند متغیری استفاده شد. نتایج آزمون‏های چند متغیری نشان داد که اثر اصلی گروه معنادار است به منظور پی گیری این اثر از آزمون های تک متغیری استفاده شد. یافته نشان داد که اثر اصلی گروه بر حافظه کاری معنادار است (۰۳۷/۰=^۲η، ۰۵/۰>P، ۸۸۵/۵=_۱۵۲و۱F). از آنجا که میانگین عملکرد حافظه کاری در گروه تحت درمان بوپرنورفین (۸۶/۹=M ) بالاتر از گروه تحت درمان متادون (۰۹/۹=( M است. لذا این تفاوت به نفع گروه تحت درمان بوپرنورفین است (جدول۵-۴).
سؤال دوم: آیا حافظه کلامی افراد تحت درمان نگهدارنده متادون و بوپرنورفین تفاوت معنا داری دارد؟
به منظور بررسی تفاوت گروه ها از آزمون تحلیل واریانس چند متغیری استفاده شد. نتایج آزمون‏های چند متغیری نشان داد که اثر اصلی گروه معنادار است به منظور پی گیری این اثر از آزمون های تک متغیری استفاده شد. یافته نشان داد که اثر اصلی گروه بر حافظه کلامی معنادار است (۰۳۱/۰=^۲η، ۰۵/۰>P، ۸۸۵/۵=_۱۵۲و۱F). از آنجا که میانگین عملکرد حافظه کلامی در گروه تحت درمان بوپرنورفین (۱۲/۱۰=M ) بالاتر از گروه تحت درمان متادون (۸۰/۸=( M است. لذا این تفاوت به نفع گروه تحت درمان بوپرنورفین است (جدول۵-۴).
سؤال سوم: آیا حافظه دیداری افراد تحت درمان نگهدارنده متادون و بوپرنورفین تفاوت معنا داری دارد؟
به منظور بررسی تفاوت گروه ها از آزمون تحلیل واریانس چند متغیری استفاده شد. نتایج آزمون های چند متغیری نشان داد که اثر اصلی گروه معنادار است به منظور پی گیری این اثر از آزمون های
تک متغیری استفاده شد. یافته نشان داد که اثر اصلی گروه بر حافظه دیداری معنادارنیست (۰۵/۰>P، ۲۹۹/۰=_۱۵۲و۱F) (جدول۵-۴).
سؤال چهارم: آیا زمان پاسخ های صحیح افراد تحت درمان نگهدارنده متادون و بوپرنورفین تفاوت معنا داری دارد؟
به منظور بررسی تفاوت گروه ها از آزمون تحلیل واریانس چند متغیری استفاده شد. نتایج آزمون‏های چند متغیری نشان داد که اثر اصلی گروه معنادار است به منظور پی گیری این اثر از آزمون های تک متغیری استفاده شد. یافته نشان داد که اثر اصلی گروه بر زمان پاصخهای صحیح معنادار نیست (۰۵/۰<P، ۰۰۱/۰=_۱۵۲و۱F) (جدول۵-۴).
جدول ۵-۴- نتایج آزمون های تک متغیری تفاوت گروه های درمان در متغیرهای مورد مطالعه

منبع تغییر

متغیر وابسته

مجموع مجذورات

درجه آزادی

میانگین مجذورات

F

معناداری

گروه

۲.حسابداری منابع انسانی
حسابداری منابع انسانی یکی از روش‌های مهم قدیمی است که به دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی بر می‌گردد این روش برخی شباهت‌ها با مفهوم سرمایه فکری و نیز اندا‌زه گیری آن دارد حسابداری منابع انسانی از کارهای پیشگام در حوزه سرمایه فکری است که حاوی برخی روش‌ها جهت محاسبه ارزش منابع انسانی است ولی به نظر می‌رسد که این روش‌ها هیچ اثری بر عملکرد شرکت ندارند و این یکی از نقاط منفی این روش‌ها است بنابر تعریف فلیم هولتز^[۲۳] (۱۹۸۵) حسابداری منابع انسانی شامل اندازه گیری هزینه‌های متحمل شده توسط واحدهای کسب و کار و سازمان‌هاست وقتی که در خصوص دارایی‌های انسانی کارمندیابی گزینش آموزش و توسعه را به انجام می‌رسانند
۳٫ ترازنامه نامرئی
ترازنامه نامرئی بعنوان یکی از روش‌های پیشتاز در حوزه دارایی‌های نامشهود توسط اسویبی در سوئد مطرح گردید اسویبی در آن زمان نسبت به ناتوانی سیستم‌های حسابداری سنتی در جهت تدارک اطلاعات مناسب برای ارزش گذاری دانش فنی واکنش نشان داد و چهارچوبی را جهت گزارشدهی دارایی‌های نامشهود توسعه داد که ترازنامه نامرئی نام گرفت.

۳۵ شاخص غیر مالی به منظور کامل کردن گزارش مالی با اطلاعات مرتبط به کارکنان از قبیل پایداری دانش توانایی اثربخشی پتانسیل ایجاد درآمد پیشنهاد گردید در ترازنامه نامرئی تفاوت بین ارزش بازار سهام یک شرکت و ارزش دفتری خالص بوسیله سه طبقه به هم وابسته از سرمایه‌ها تحت عنوان سرمایه انسان‌ی سرمایه سازمانی (ساختاری) و سرمایه مشتری توضیح داده می‌شود.
۴٫ کارت امتیازی متوازن
این روش که توسط کاپلان و نورتون^[۲۴] (۱۹۹۲) توسعه داده شد سعی می‌کند اهداف بلند مدت و کوتاه مدت اندازه‌های مالی و غیر مالی شاخص‌های پیشرو و پسرو و نیز جنبه‌های داخلی و خارجی سازمان را متعادل نماید بطور کلی چهار منظر مشتری مالی فرآیندهای داخلی و نیز یادگیری و رشد جهت ترجمه سطوح بالای استراتژی به معیارهای واقعی بکار گرفته می‌شوند و همراه با هر منظر اهداف شاخص‌ها معیارها و مقدمات مورد نیاز فهرست می‌گردند همچنین ارتباط مابین هریک از این جنبه‌های چهارگانه می‌باید ملاحظه گردد.
در مقایسه با اندازه‌های حسابداری سنتی کارت ارزیابی متوازن کانون توجه را از سوی شاخص‌های مالی به نحوی تغییر داده است که سه اندازه کلیدی موفقیت غیر ملموس را دربر گیرند این‌ها تقریباً معادل با سه بخش سرمایه فکری هستند که سرمایه انسانی (تجربه و دانش افراد) سرمایه ساختاری (دانش نهفته در سیستم‌ها وفرآیندهای سازمان) و سرمایه مشتری (ارتباطات مشتری) نام دارند.
۵٫ سرمایه فکری مستقیم
تأکید این روش اندازه گیری ارزش سرمایه فکری ابتدا بر شناسایی اجزای مختلف آن و سپس ارزیابی هر یک از این اجزا قرار گرفته است با تعیین اجزای سرمایه‌های فکری (نظیر سرمایه مشتری نظیر وفاداری مشتریان مالکیت فکری نظیر حقوق اختراعات دارایی‌های فنی نظیر دانش فنی دارایی‌های انسانی نظیر آموزش و دارایی‌های ساختاری نظیر سیستم‌های اطلاعاتی) و تعیین ارزش هر یک از اجزا می‌توان ارزش کلی سرمایه فکری شرکت را محاسبه نموداین روش پیچیده‌ترین امادقیق‌ترین ابزار اندازه گیری سرمایه فکری کارکنان است.
۱٫جهت‌یابی اسکاندیا
اسکاندیا یک شرکت خدمات مالی سوئدی است که بدلیل جلودار بودن در امر اندازه گیری دانش خود به خوبی برجسته شده است اسکاندیا برای اولین بار بصورت داخلی گزارش سرمایه فکری خود را توسعه داد و در سال۱۹۹۴ بعنوان اولین شرکت بزرگ گزارش سرمایه فکری خود را به پیوست صورت‌های مالی سنتی به سهامداران عرضه کرد (ادوینسون^[۲۵] ۱۹۹۷).
۲٫حسابداری و هزینه‌یابی منابع انسانی
این روش که توسط جوهانسون توسعه داده شدهزینه‌های مرتبط با اثرات مخفی منابع انسانی که سود شرکت را کاهش می‌دهد محاسبه می کند سرمایه فکری بوسیله محاسبه میزان مشارکت دارایی‌های انسانی تقسیم بر هزینه‌های حقوق سرمایه گذاری شده اندازه گیری می‌شود گروجر و جوهانسون تأکید می‌کنند که حسابداری و هزینه‌یابی با دامنه گسترده‌ای از کاربردها همراهند.
-بعنوان ابزار سیاسی جهت نشان دادن سوء تدبیر منابع انسانی و سپس بحث در جهت سرمایه گذاری بیشتر و یا مدیریت بهتر
- بعنوان ابزار آموزش برای تحلیل ساختاردهی و بنابراین فهم بهتر حل مشکلات پرسنل از یک منظر کاربردی و بنابراین توانایی بهتر جهت تعادل ارزشهای کاربردی در مقابل سایر ارزش‌ها
-بعنوان یک حامی تصمیم‌سازی جهت اطمینان از اینکه از نقطه نظر مدیریت روی منابع انسانی منطقی‌تر هستند (جعفری ۱۳۸۵).
۳٫کارگزار تکنولوژی
مدل کارگزار تکنولوژی توسط بروکینگ (۱۹۹۶) مطرح شد او دانش سازمانی را به چهار طبقه دارایی‌های انسان محور دارایی‌های زیرساختی دارایی‌های فکری و دارایی‌های بازار تقسیم بندی می‌کند و ارزش سرمایه فکری سازمان را طی فرایند ارزیابی مشخص می‌کندهر بخش از مدل بوسیله پرسشنامه‌های ممیزی مخصوص درباره متغیرهای مرتبط با طبقه دارایی بررسی می‌شود.
۴٫کنترل دارایی نامشهود
کنترل دارایی نامشهود توسط اسویبی توسعه داده شد و سه نوع از دارایی‌های نامشهود را که حاصل اختلاف بین ارزش بازار و ارزش دفتری شرکت می‌باشد تعریف نمود این سه جزء دارایی‌های نامشهود شامل ساختار خارجی (مارک تجاری ارتباطات مشتری و تأمین کننده) ساختار داخلی (مدیریت قانون نظامنامه روش و رفتار نرم افزار) و شایستگی فردی (تحصیلات تجربه خبرگی) هستند. برای هر جزء دارایی نامشهود، سه شاخص بر رشد و بازسازی کارایی و نیز پایداری آن جزء متمرکز هستند وقتی که مدل جهت‌یابی اسکاندیا با فرهنگ و فلسفه مدیریت سازمان بعنوان بخشی از سرمایه انسانی برخورد می‌کند کنترل دارایی نامشهود آنها را تح ت ساختار داخلی طبقه بندی می‌کند بدلیل تأکید خاص این مدل بر انسان این مدل بر این فرض استوار است که انسان تنها عامل درست در کسب و کار است و سایر جنبه‌های ساختاری اعم از داخلی و خارجی در فعالیت‌های انسانی مستتر می‌باشد.
۱۰٫ارزش افزوده اقتصادی
ارزش افزوده اقتصادی بعنوان یکی از اندازه‌های عملکردی مبتنی بر ارزش در زمان پیدایش محبوبیتی فوق العاده بدست آورد این روش بطور نسبی یکی از جدیدترین روش‌های ارزیابی عملکرد سازمانی می‌باشد که توسط استیوارت و شرکت مشاوره نیویورک توسعه داده شد این روش بر حداکثر کردن ثروت سهامداران متمرکز است ارزش افزوده اقتصادی جریان نقدی ایجاد شده (پس از کسر مالیات) توسط شرکت منهای هزینه صرف سرمایه صرف شده جهت ایجاد آن جریان نقدی بوده بنابراین نشان دهنده سود واقعی در برابر سود روی کاغذ است.
۱۱٫ارزش بازار به دفتر
ارزش بازار به دفتر یکی از روش‌های عمومی شناخته شده جهت اندازه گیری دارایی‌های نامشهود و سرمایه فکری است این ارزش از طریق اختلاف بین ارزش بازار و ارزش دفتری شرکت محاسبه می‌شود این روش علی‌رغم سادگی دارای برخی مشکلات در اندازه گیری و نیز تفسیر نتا یج می‌باشد ارزش دفتری بستگی به استاندارد ملی و یا بین المللی دارد که براساس آن حساب‌ها تهیه شده‌اند که ممکن است در عمل ارزش دفتری را دستخوش تغییر نمایند از طرف دیگر ارزش سهام در بازار همواره در حال تغییر است که نتایج حاصله را صرفاً برای زمانی کوتاه معتبر می‌سازد.
۱۲٫ ارزش نامشهود محاسبه شده
مدل ارزش ناملموس محاسبه شده بر پایه این فرض بنا شده است که درآمد مازاد یک شرکت برای مثال درآمد مازاد بر متوسط درآمد صنعت، از سرمایه فکری آن ناشی می‌شود به بیان دیگر با بکارگیری دارایی‌های فیزیکی درآمد یک شرکت حداکثر به متوسط درآمد آن صنعت نزدیک می‌شود و تنها با بکارگیری سرمایه فکری است که یک شرکت به درآمد مازاد دست می‌یابد.
داده‌های مورد نیاز در این روش از ترازنامه شرکت تهیه می‌شود اجرای این روش را می‌توان به شش مرحله زیر تقسیم بندی کرد.
-درآمد متوسط قبل از کسر مالیات شرکت مربوط به سه سال قبل را محاسبه کنید (α).
-متوسط دار ایی‌های فیزیکی پایان سال شرکت، در سه سال گذشته را محاسبه کنید (b).
-درآمد را بر ارزش دارایی‌های فیزیکی تقسیم نموده و از این طریق نرخ بازگشت دا ایی فیزیکی را بدست آورید (C=   ).
-متوسط نرخ بازگشت به دارایی فیزیکی برای صنعت (d) در سه سال گذشته محاسبه کنید و در صورتی که از متوسط نرخ بازگشت شرکت کمتر است مراحل را ادامه دهید سپس نسبت متوسط مالیات بر درآمد در سه سال گذشته (e) راحساب کنید.
-مازاد بازگشت (f)را با رابطه * (۱-e) f=[ (a-d)* (b) محاسبه کنید.
سر انجام مازاد بازگشت را بر یک در صد مناسب برای مثال هزینه سرمایه شرکت تقسیم کنید.
۱۳٫جستجو گر ارزش
جستجوگر ارزش یک روش حسابداری است که توسط کا پی ام جی برای محاسبه و تخصیص ا‌رزش به پنج دسته از دارایی‌های نامشهود پیشنهاد گردید این پنج دسته عبارتند از: دارایی‌ها و هدایا، مهارت‌ها و دانش ضمنی هنجارها و ارزش‌های اجتماعی فناوری و دانش آشکار، فرایندهای اصلی و مدیریتی این روش بینشی نسبت به پتانسیل آینده دارایی‌های نامشهود با نگریستن به مواردی از قبیل: ارزش افزوده برای مشتریان رقابت پذیری پتانسیل پذیرش فرصت‌های جدید قدرت تحمل و قدرتمندی فراهم می‌کند اهداف این روش بر اساس اظهارنظر کا پی ام جی عبارتست از موارد زیر:
*کمک نمودن به سازمان‌ها در جهت فهمیدن و اندازه گیری مزیت‌های رقابتی و یا دارایی‌های نامشهود است که دارای اهمیت استراتژیک هستند
*ارزیابی قدرت‌ها و ضعف‌های نسبی دارایی‌های نامشهود با ملاحظه پتانسیل آینده
*تخصیص جریان در آمد سازمان در سر تا سر مزیت‌های رقابتی (جعفری ۱۳۸۵).
۱۴٫ نتایج امتیازی زنجیره ارزش
نتایج امتیا‌زی زنجیره ارزش یک روش تحلیل اندازه گیری دارایی‌های نامشهود است که همچنان در فاز توسعه قرار دارد.
زنجیره ارزش با کشف محصولات
خدمات و فرایندها آغاز شده
سپس به سوی فاز امکان سنجی تکنولوژی و توسعه پیش می‌رود و در نهایت فاز بازار‌یابی محصول یا خدمت انجام می‌شود.
کارت امتیازی زنجیره ارزش
ماتریسی از شاخص‌های غیرمالی است که در سه طبقه متناسب با چرخه توسعه گرد آمده است: کشف و یادگیری اجراتجاری کردن (انوار رستمی، بی‌تا‌).
-فرمول‌های محاسباتی و روش‌های کمی جهت محاسبه ارزش فکری
برای پاسخ به این سؤال که چگونه می‌توان ارزش سرمایه‌های فکری را بصورت پولی محاسبه کرد چهار فرمول زیر آورده شده‌اند:
نتایج آزمون آماری بیانگر آن است که در سطح اطمینان ۹۵%
فرمول‌های شماره سه و چهار در سنجش ارزش سرمایه‌های فکری شرکت‌ها
همبستگی بالا و معناداری را (با مقادیر R بالاتر از ۹۷%) با ارزش سهام شرکت‌ها و صنایع بورس اوراق بهادار تهران نشان داده‌اند:
۱)
۲)