1. 1. تعیین میزان تعهد سازمانی دبیران دوره متوسطه دوم نواحی چهارگانه شهر شیراز.

1. 1. تعیین میزان اثربخشی آموزشی دبیران دوره متوسطه دوم نواحی چهارگانه شهر شیراز.

1. 1. بررسی رابطه بین ابعاد کیفیت عملکرد نظارتی سرگروه های آموزشی، تعهد سازمانی و اثربخشی آموزشی دبیران.

1. تعیین توان کیفیت عملکرد نظارتی سرگروه های آموزشی در پیش ­بینی­ تعهد سازمانی و اثربخشی آموزشی دبیران.

۱-۵- پرسش­های پژوهش

1. 1. کیفیت عملکرد نظارتی سرگروه های آموزشی دوره متوسطه دوم نواحی چهارگانه شهر شیراز به چه میزان است؟

   

1. 1. تعهد سازمانی دبیران دوره متوسطه دوم نواحی چهارگانه شهر شیراز به چه میزان است؟

1. 1. اثربخشی آموزشی دبیران دوره متوسطه دوم نواحی چهارگانه شهر شیراز به چه میزان است؟

1. 1. آیا رابطه معنا­داری بین ابعاد کیفیت عملکرد نظارتی سرگروه های آموزشی، تعهد سازمانی و اثربخشی آموزشی دبیران وجود دارد؟

1. آیا کیفیت عملکرد نظارتی سرگروه های آموزشی پیش ­بینی­کننده معنادار تعهد سازمانی و اثربخشی آموزشی دبیران ‌می‌باشد؟

۱-۶- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها

۱-۶-۱- تعاریف مفهومی

۱-۶-۱-۱- کیفیت عملکرد نظارتی سرگروه های آموزشی

هیسمان اوغلو و هیسمان اوغلو^[۱۱](۲۰۱۰) نظارت و راهنمایی آموزشی را به عنوان فرآیندی پویا که منجر به مطالعه و اصلاح تمامی عوامل مؤثر بر وضعیت آموزش و پرورش می شود، تعریف می‌کنند. از نظر اولیوا و پاولز^[۱۲](۱۱:۲۰۰۴) نظارت، وسیله ای برای ارائه کمک به معلّمان در یک محیط علمی، مشارکتی و حرفه ای، کمک های تخصصی برای بهبود آموزش و در نتیجه پیشرفت دانش آموزان است. از نظر آن ها نظارت آموزشی خدمت به معلّمان به شکل گروهی و انفرادی و کمک به آن ها جهت بهبود آموزش می‌باشد. کیفیت عملکرد نظارتی سرگروه های آموزشی، سنجش چگونگی اجرای وظایف نظارت و راهنمایی سرگروه های آموزشی می‌باشد.

مارکس و استوپس^[۱۳](۱۹۷۱) هر گونه فعالیت را که عمدتاًً برای اصلاح آموزش در کلاس درس صورت گیرد در حوزه نظارت و راهنمایی آموزشی تلقی می‌کنند. رابینسون^[۱۴](۱۹۳۶) در تحلیل مفهوم نظارت و راهنمایی آموزشی آن را چنین تعریف می‌کند: نظارت و راهنمایی فرایندی آموزشی است که در آن کسی که دارای علم و مهارت بیشتری است مسئولیت آموزش فرد دیگری را که کمتر واجد این عناصر است بر عهده می‌گیرد، هاریس عقیده دارد: نظارت آموزشی کارکنان مدرسه بر افراد و حتی اشیاء، به منظور اداره و کنترل مدرسه یا تغییر برنامه های آموزشی صورت می‌گیرد و به طور مستقیم در نیل به هدف‌های اسامی آموزشی مدرسه تأثیر دارد( به نقل از نیکنامی، ۱۳۸۷).

اکسون و گال^[۱۵](۱۳۸۲) در تعریف نظارت و راهنمایی چنین بیان می دارند: نظارت همکاری با افراد است، به جای مستقیم بودن، تعاملی است، به جای اقتدار منشانه، مردم سالارانه است، به جای ناظر محوری، معلم محور^[۱۶] است(وایلز و باندی^[۱۷]، ۱۳۸۲ص ۳۲).

با توجه به تعاریف ارائه شده، می‌توان گفت که نظارت و راهنمایی آموزشی شامل مجموعه اقداماتی حرفه‌ای و تخصصی است که مدیریت، معلمان و کارکنان مدرسه به گونه‌ای طرح‌ریزی شده در تعامل با همدیگر انجام می‌دهند تا موجب بهبود کیفیت و اثربخشی فرایند یاددهی و یادگیری و در نهایت بهسازی و ارتقای سطح عملکرد و اثربخشی مدرسه شود.

۱-۶-۱-۲- تعهد سازمانی^[۱۸]

می یر و آلن^[۱۹](۱۹۹۱) تعهد سازمانی را یک حالت روانی می دانند که بیانگر نوعی تمایل، نیاز و الزام جهت ادامه اشتغال در یک سازمان می‌باشد. تمایل یعنی علاقه و خواست قلبی برای ادامه خدمت در سازمان(تعهد عاطفی) نیاز یعنی فرد به خاطر سرمایه گذاری هایی که در سازمان کرده ناچار به ادامه خدمت در آن است (تعهد مستمر) و الزام عبارت از دین، مسئولیت و تکلیفی است که فرد در برابر سازمان دارد و خود را ملزم به ماندن در آن می بیند(تعهد هنجاری).

تعهد سازمانی نوعی وابستگی عاطفی به سازمان است به گونه ای که کارکنان به شدت متعهد، هویت خود را از سازمان می گیرند، در سازمان مشارکت دارند و از عضویت در سازمان لذت می‌برند. پورتر و همکاران^[۲۰](۱۹۷۴) تعهد سازمانی را پذیرش ارزش های سازمان و درگیر شدن در سازمان تعریف کرده‌اند. اورایلی و چاتمن^[۲۱](۱۹۸۶) تعهد سازمانی را به منبع حمایت و پیوستگی عاطفی با اهداف و ارزش های یک سازمان ، به خاطر خود سازمان و دوری از ارزش های ابزاری آن(وسیله برای دستیابی به اهداف دیگر) تعریف کرده‌اند.

مودی، پورتر و استیرز^[۲۲](۱۹۸۲) تعهد سازمانی را درجه نسبی تعیین هویت فرد با سازمان، مشارکت و درگیری در یک سازمان خاص تعریف کرده‌اند. شاخص های مورد استفاده برای سنجش این متغیر شامل ارزیابی انگیزش، تمایل یه باقی ماندن در سازمان وتعیین هویت فرد با سازمان است .

بر اساس تعاریف فوق می توان اذعان داشت که تعهد سازمانی از عواملی است که در افزایش عملکرد سازمانی و اثربخشی سازمانی تأثیر بسزایی دارد. به عبارت دیگر، تعهد سازمانى یک نگرش درباره وفادارى کارکنان به سازمان و یک فرایند مستمر است که به واسطه مشارکت افراد در تصمیمات سازمانى، توجه افراد به سازمان و موفقیت و رفاه سازمان را مى رساند. بدیهى است تعهد سازمانى کارکنان زمانى ارزشمند خواهد گردید که بر روى عملکرد سازمان تاثیر مثبت داشته باشد و موجب ارتقاء بهره ورى سازمان گردد.

۱-۶-۱-۲-۱- تعهد عاطفی^[۲۳]

آلن و می یر تعهد عاطفی را به عنوان وابستگی عاطفی فرد به سازمان و تعیین هویت شدن از طریق آن می دانند. اگر تعهد سازمانی را از این طریق تعریف کنیم، تعهد عاطفی شامل سه جنبه می شود:

• • صورتی از وابستگی عاطفی به سازمان

• • تمایل فرد برای تعیین هویت شدن از طریق سازمان

• و میل به ادامه فعالیت در سازمان

آلن و می یر معتقدند که یک فرد زمانی در خود وابستگی عاطفی نسبت به سازمان احساس خواهد کرد که اهداف سازمانی را اهداف خود بداند و متقاعد شود که سازمان را در راه رسیدن به اهدافش یاری کند.

همچنین آن ها شرح می‌دهند که تعیین هویت شدن فرد از طریق سازمان زمانی رخ می‌دهد که ارزش های فردی افراد با ارزش های سازمانی سازگار بوده و فرد قادر باشد که ارزش های سازمانی را در خود درونی سازد. بدون شک در این تعیین هویت شدن از طریق سازمان یک رابطه روان شناسانه وجود دارد و فرد به خاطر تعیین هویت شدن از طریق سازمان در خود یک نوع احساس غرور می‌کند(آلن و می یر،۱۹۹۰).

معمولی ترین شیوه برخورد با تعهدات سازمانی شیوه ای است که تعهد به عنوان وابستگی عاطفی و روانی به سازمان در نظر گرفته شود و بر اساس آن فردی که شدیداًً متعهد است خود را با سازمان تعیین هویت و در سازمان مشارکت می‌کند و در آن درگیر می شود و از عضویت در سازمان لذت می‌برد(اسماعیلی،۲۰۰۱).

۱-۶-۱-۲-۲- تعهد مستمر^[۲۴]

تفسیر: معنایش این است که: آیا انسان علم قطعى ندارد به اینکه ما او را از نطفه‏اى خلق کردیم؟ و نکره آوردن” نطفه” به منظور تحقیر آن است. و کلمه” خصیم” به معناى دشمنى است که بر خصومت و جدال اصرار مى‏ورزد. و استفهام در آیه استفهام تعجبى است، و معنایش این است که: از عجائب این است که انسان مى‏داند که ما او را از نطفه‏اى حقیر و پشیز آفریدیم، با این حال ناگهان دشمنى سرسخت براى خود ما مى‏شود. (همان، ج ۱۷: ۱۶۶)

آیا زمانی طولانی بر انسان گذشت که چیز قابل ذکری نبود؟!^[۲۶]

تفسیر: استفهام در این آیه برای اثبات مطلب است ومی خواهد بفرماید: به تحقیق بر نوع بشر روزگارانی (قطعه محدودی از زمان ) گذشته که او چیز قابل ذکری نبوده، یعنی ماده انسان از عدم به وجود آمده، ولی هنوز بالفعل به صورت انسان در نیامده بوده و می‌خواهد بفهماند که انسان موجودی حادث است که در پدید آمدنش نیازمند به صانعی است که او را بیافریند. (همان، ج ۲۰: ۱۹۴)

ما انسان را از نطفه مختلطی آفریدیم، و او را می‌آزماییم؛ (بدین جهت) او را شنوا و بینا قرار دادیم.^[۲۷]

تفسیر: می فرماید: ما انسان را از نطفه ای خلق کردیم که اجزایی مختلط و آمیخته داشت، در حالی که او را از حالتی به حالت دیگرانتقال می‌دهیم، (نطفه ـ علقه ـ مضغه و…) و او را جهاز شنوایی و بینایی عطا کردیم و وی را شنوا و بینا نمودیم تا دعوت الهی را از زبان انبیاء بشنود و آیات دال بر توحید، نبوت و معاد را مشاهده کند.(همان، ج ۲۰: ۱۹۵)

ما راه را به او نشان دادیم، خواه شاکر باشد (و پذیرا گردد) یا ناسپاس.^[۲۸]

تفسیر: یعنی مسیری که فرد را به غایت مطلوب (حق ) برساند، (شکر)یعنی به کار بردن نعمت در جهتی که منعم اراده کرده و اینکه شخص نعمت را آشکارا به گونه ای به کار برد که به خلق بفهماند این نعمت از منعم است و گفتیم که حقیقت شکر اخلاص بنده برای پروردگارش می‌باشد و (کفران ) به معنای ضایع کردن نعمت و به کار بردن آن در غیر مسیر مطلوب است.(همان، ج ۲۰: ۱۹۶)

(خداوند) او را از چه چیز آفریده است؟!^[۲۹]

تفسیر: معناى این جمله با کمکى که مقام مى دهد این است که : خداى تعالى انسان را از چه چیز خلق کرده که به خود اجازه طغیان و استکبار را مى دهد استکبار از ایمان و اطاعت، و اگر فاعل در فعل(خلقه) را در این جمله و در جملات بعدى حذف کرده براى این بوده که اشاره کند ‌به این که فطرت هر کسى مى داند که فاعل فعل خلقت و تقدیر سبیل کسى به جز خداى تعالى نیست.(همان، ج ۲۰: ۳۳۸)

همان خدایی که تو را آفرید و سامان داد و منظم ساخت.^[۳۰]

تفسیر: این جمله ربوبیت توأم با کرم خدا را بیان مى‏کند و مى‏فرماید: یکى از موارد تدبیر او این است که: انسان را با همه اجزاى وجودش خلق کرد، و سپس به تسویه‏اش پرداخته، هر عضو او را در جاى مناسبش که حکمت اقتضاى آن را دارد قرار داد، و سپس به عدل‏بندى او پرداخته، بعضى از اعضا و قوایش را با بعضى دیگر معادل قرار داد، و بین آن ها توازن و تعادل برقرار کرد، که مى‏بینیم هیچ عضوى از اعضاى او از معادلش قوى‏تر و سنگین‏تر نیست، در نتیجه اگر یکى از اعضایش نتوانست کار او را انجام دهد عضوى دیگر برایش قرار داده تا آن کار را انجام دهد.(همان، ج ۲۰: ۳۷۰)

بلکه انسان خودش از وضع خود آگاهاست.^[۳۱]

تفسیر: مراد از بصیرت حجت است، هم چنان که در آیه” ما أَنْزَلَ هؤُلاءِ إِلَّا رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ بَصائِرَ” ‌به این معنا آمده، و انسان هم خودش حجتى است علیه خودش، در آن روز وقتى بازجویى مى‏شود، و از چشم و گوش و دلش سؤال مى‏شود، همان چشم و گوش و حتى پوست بدنش و دو دست و دو پایش به سخن آمده، علیه او شهادت مى‏دهند.(همان، ج ۲۰: ۳۷۰)

و در وجود خود شما (نیز آیاتی است)؛ آیانمی‌بینید؟!^[۳۲]

تفسیر: آیات و نشانه‏هایى که در نفوس خود بشر هست چند جور است. یک عده آیات موجود در خلقت انسان مربوط به طرز ترکیب‏بندى اعضاى بدن، و قسمتهاى مختلف اجزاى آن اعضا و اجزاى اجزا است، تا برسد به عناصر بسیط آن. و نیز آیاتى در افعال و آثار آن اعضا است که در همه آن اجزا با همه کثرتش اتحاد دارد، و در عین اتحادش احوال مختلفى در بدن پدید مى‏آورد. بدن انسان یک روز جنین است، روز دیگر طفل، یک روز نورس، و روزى دیگر جوان، و روز آخر پیر مى‏شود.(همان، ج ۱۸: ۵۶۱)

بازگشت همه شما به سوی خدا است؛ و شما را از آنچه عمل می‌کردید، آگاه می‌سازد.^[۳۳]

تفسیر: تدبر و دقت و تعمق ما را به تصدیق کلیاتی از این حقایق رهنمون می‌گردد، پس طریق وصول به حقیقت همانا نفس است و در حدیثی که شیعه و سنی از پیامبر(ص ) نقل کرده‌اند فرموده است :(من عرف نفسه فقد عرف ربه )،(هر کس خود را بشناسد، خدای خود را خواهدشناخت).(همان، ج ۶: ۲۳۹)

۲٫۱٫۱٫۲٫۴٫ کار و تلاش

اسلام با توجه به اهمیت فوق‌العاده «کار» در زندگی فردی و اجتماعی بشر، بر کار و تلاش انسان تأکید ویژه‌ای می‌کند. قرآن کریم نیز به طور صریح، همه بهره‌مندی‌های انسان را در گرو کار و تلاش او می‌داند. بافت ادبی آیات و به کار رفتن واژه هایی که از آن ها در ذیل یاد می شود، نشانه‌ای از اهمیت کار و تلاش در مکتب جاویدان اسلام است.

ما شب و روز را دو نشانه توحید و عظمت خود قرار دادیم؛ سپس نشانه شب را محو کرده، و نشانه روز را روشنی‌بخش ساختیم تا (در پرتو آن،) فضل پروردگارتان را بطلبید (و به تلاش زندگی برخیزید)، و عدد سالها و حساب را بدانید؛ و هر چیزی را به طور مشخص و آشکار، بیان کردیم.^[۳۴]

تفسیر: و این بدان جهت است که این دین خیر دنیا و آخرت ملت خود را تامین و تضمین نموده و قائم بر اصلاح حال معاش و معاد ایشان است. و این نیز نیست مگر بخاطر اینکه این دین موافق با مقتضیات فطرت انسانى و ناموسى است که خداوند بر اساس آن ناموس او را خلق کرده و او را به حسب آن ناموس مجهز به ابزارى فرموده که او را به سوى غایت و هدف از خلقتش و سعادتى که برایش در نظر گرفته شده ‌راهنمایی مى کند.(همان، ج ۱۳: ۷۰)

و از رحمت اوست که برای شما شب و روز قرار داد تا هم در آن آرامش داشته باشید و هم برای بهره‌گیری از فضل خدا تلاش کنید، و شاید شکر نعمت او را بجا آورید!^[۳۵]

تفسیر: می فرماید قرار دادن شب به جهت آرامش و استراحت و نیز قرار دادن روز به جهت کسب و روزی و معاش که فضل و عطیه خدا است هر دو از آثار رحمت حق هستند وخداوند آن ها را اینچنین آفرید تا شاید شما شکر بگزارید. پس تکوین و آفرینش مانندسکون و تشریع مانند طلب فضل، یعنی هدایت خلق به سوی شکر خالق، همه از آثاررحمت او هستند.(همان، ج ۱۶: ۱۰۵)

و هنگامی که نماز پایان گرفت (شما آزادید) در زمین پراکنده شوید و از فضل خدا بطلبید، و خدا را بسیار یاد کنید شاید رستگار شوید!^[۳۶]

۳ – حق درخواست احضار شهود و مطلعین

مواد۷۳ و ۱۶۰ و ۱۹۱ قانون آیین دادرسی کیفری به احضار شهو د و مطلعین اختصاص دارد ؛ اما هیچ یک از مواد مذکور صراحتاً حق درخواست احضار فرد یاافرادی را به عنوان شاهد و مطلع برای شاکی مطرح نکرده اند . از این ر و تکلیف دادگاه به پذیرش این درخواست شاکی استنباط نمی شود.

بر اساس ماده ۱۹۱ قانون مذکور، به نظر می‌رسد دادگاه برای انجام تحقیقات لازم از افراد تعرفه شده از طرف شاکی، تکلیف دارد ؛ حتی اگر انجام این تقاضا را نوعی تکلیف از طرف دادگاه بدانیم ، بازهم ضمانت اجرای مشخص در جهت حمایت از این رفتار برخلاف حق شاکی دیده نمی شود. البته شاید بتوان با استناد به عبارت که در ماد ه ۵۹۷ قانون مجازات اسلامی آمده، حمایت کیفری برای این حق قانونی شاکی قایل شد . اما آنچه قطع یقین است ،عدم رعایت این امر از طرف دادگاه تخلّف انتظامی محسوب می شود.

۴ – حق جرح شهود

ادعای فقدان یکی از شرایطی که قانون برای شاهد مقرر ‌کرده‌است و از ناحیه طرفین دعوی صورت می‌گیرد، جرح شهود نام دارد ؛ این شرایط در ما د ه ۱۵۵ قانون آیین دادرسی کیفری تصریح شده است . حق جرح شهود، از حقوق شاکی است .^[۱۲۳] قانون آیین دادرسی کیفری در جهت حمایت از این حق شاکی صراحتی ندارد.

با بهره گرفتن از روح قوانین، اصول حقوقی و این که قانون آیین دادرسی کیفری، آمره بوده و قاضی ملزم به رعایت آن ها ست، می‌توانیم چنین استدلال کنیم که د ر صورت عدم توجه و عدم رسیدگی به ادعای فقدان شرایط شهود و جرح شهود از سوی شاکی، وی مرتکب تخلف شده و علاوه بر این که حکم صادره نقض می شود، ‌بر اساس ماد ه ۵۹۷ قانون مجازات اسلامی قابل تعقیب است؛ ضمن آن که طبق ما د ه ۲۰ نظامنامه « راجع به تشخیص انواع تقصیرات قضات » محکومیت انتظامی نیز خواهد ، داشت.

۴-۲-۴-۴ حق برخورداری از معاضدت

۱ – حق داشتن وکیل

شاکی حق برخورداری از معاضدت وکیل را دارد . اصل ۳۵ قانون اساسی و مواد ۶۹ و ۱۸۵ قانون آیین دادرسی کیفری صراحتاً این حق را برای شاکی مقرر داشته اند.بر اساس اصول کلی حقوقی و قاعد ه اجباری بودن پذیرش وکیل، هیچ محکمه ای حق ندارد اصحاب دعوی را از داشتن وکیل منع کند و یا به وکیل منتخب اجازه حضور ودفاع از موکل را ندهد . حق حضور وکیل نبایستی تنها منحصر به دادگاه ها باشد، بلکه وکیل باید حق حضور در مراجع صالحه از جمله کلانتر ی را داشته و نسبت به اقامه ‌و تعقیب دعوی اقدام نماید. حمایت کیفری از این حق، صراحتاً پیش‌بینی شده است.

بر اساس ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی که محروم نمودن افراد ملت از حقوق مقرر در قانون اساسی را مستوجب مجازات می‌داند، اگر محکمه ای شاکی را از حق داشتن وکیل محروم نماید ، طبق این ماده قابل تعقیب و مجازات است . علاوه بر این،اگر محکمه ای حق گرفتن وکیل را از متهم سلب نماید ، حکم صادره فاقد اعتبار قانونی بوده و برای بار اول موجب مجازات انتظامی درجه سه و برای مرتبه دوم موجب انفصال از شغل قضایی است. البته هرچند در تبصره مذکور این حق به متهم اختصاص داده شده است ، لیکن بنابر قاعده اجباری بودن پذیرش وکیل د ر دادگستری و محاکم و

اصل حق داشتن وکیل و این که به صراحت اصل ۳۵ همه مردم حق انتخاب وکیل را دارند و شاکی از آن مستثنی نیست.

۲ – حق درخواست کارشناس و مترجم

در امور و مسایلی که فنی بوده و احتیاج به جلب نظر متخصص دار د ، دادگاه باید موضوع را به کارشناس ارجاع دهد. ماده ۲۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری صراحتی در این خصوص ندارد ، ولی تکلیف دادگاه در مواردی که ارجاع موضوع به کارشناس ومترجم ضروری باشد، از این ماده و سایر اصول حقوقی استنباط می شود. به هر حال در این موارد دادگاه ملزم است نظر اهل خبره را جلب نماید ؛ چراکه نظر کارشناس ، نوعی اماره قضایی است و بسته به اوضاع و ا حوال موضوع ارجاعی و دلالت های کارشناس در میان سایر امارات و دلایل موجود، دارای ارزش و اعتبار خاص خود می‌باشد.

اگر دادگاهی ‌به این تکلیف قانونی عمل نکند و علی رغم درخواست شاکی ازارجاع امر به کارشناس یا مترجم استنکاف ورزد ، قانون گذار چه حمایتی برای آن درنظر گرفته است؟ د ر پاسخ ‌به این پرسش باید گفت: حمایت کیفری صریحی از اینحق دیده نمی شود و قابلیت استناد به ماد ه ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی هم بعید به نظرمی رسد. اما شاید ارتکاب این تخلف از طرف مقام قضایی، ‌بر اساس ما د ه ۲۰ نظامنامه راجع به تشخیص انواع تقصیرات قضات، قابل تعقیب و مجازات باشد.^[۱۲۴]

۳ – حق تعیین قیم برای صغار، مجانین و سفیهان

مطابق ماده ۷۲ قانون آیین دادرسی کیفری در مواردی که تعقیب امر جزایی منوط به شکایت شاکی خصوصی بوده ، متضرر از جرم محجور (صغیر، غیررشید یا مجنون) و دسترسی به ولی یا قیم او نباشد یا مجنی علیه و لی یا قیم نداشته باشد ، دادگاه شخص دیگری را به عنوان قیم موقت تعیین می‌کند . با توجه به آغاز به فعالیت مجدد دادسراها به نظر می‌رسد ماده واحده « قانون راجع به تعیین قیم اتفاق ی » خصوص تعیین قیم لازم الاجراء باشد . اگر قاضی در رسیدگی کیفری، به تکلیف ماده۷۲ قانون فوق الاشعار عمل نکند ، حمایت کیفری صریحی در جهت حمایت از این حق شاکی وجود ندارد .

۴-۳ حقوق خاص شاکی

در پرونده کیفری، شاکی به عنوان متضرر از و قوع جرم، نقش بسزایی را ایفامیکند. در واقع شاکی با اعلام جرم و طرح شکایت موجب می‌گردد تا چرخه های دستگاه عدالت کیفری به حرکت درآیند . شاکی به عنوان فرد ذینفع در دعوی طرح شده، دارای حقوقی است . رعایت حقوق شاکی صر ف نظر از نتیجه نهایی ،موفقیت ‌یا شکست در اثبات جرم و محکوم کردن متهم ) از ملزومات دادرسی عادلانه (این مهم در اصول ۱۶۶ و ۱۶۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی ،۱۶۵ ،۱۶۴ ، ۳۶ تا ۳۹ ،۳۴ ، در اصول ۳۲

ایران بدون این که صراحتاً به واژه های دادرسی منصفانه و عادلانه اشاره شده باشد ، پیش‌بینی شده است.

حقوق شاکی به زعم برخی از حقوق ‌دانان، چه بسا که در طرح تا ختم دعوی مورد تحدید یا نقض قرار گیرد . هر گونه خدشه ای بر این حقوق موجب برانگیختن احساس بی عدالتی در فرد شاکی و جامعه در پیگیری و به مجازات رساندن مجرمین می شود . ‌بنابرین‏ مقررات آیین دادرسی کیفری باید متضمن قواعدی باشد که اجرای عدالت کیفری را در خصوص شاکی تأمین نماید. قوانین کیفری وقتی منادی عدالت است که میان حق شاکی و متهم ، تعادل برقرار کند. از این رو لحاظ قرار دادن تضمین های اساسی در دادرسی عادلانه و مدافعات طرفین اجرای عدالت کیفری و رعایت حقوق شاکی با برقراری محاکمه ای منصفانه را که در آن حقوق شاکی محترم شمرده شود، ممکن می‌سازد.

حمایت کیفری به گواهی تاریخ حقوق سنتی ترین گونه حمایتی است که چون در روزگار ما از گذر جرم انگاری در پوشش قانون شناخته می شود، در چارچوب «سیاست جنایی قانوگذارانه» می گنجد. در حمایت کیفری دست کم چهار حالت را می توان تصور کرد:

اقلامتعهدیاختیاری^[۶]،اقلامیهستندکهبهرویدادهایدرونشرکتمرتبطبودهوبهعواملبیرونازآنارتباطیندارد(جونز،۱۹۹۱ ). هیلی^[۷] (۱۹۸۵) نیز، اقلامتعهدیاختیاریراتعدیلاتجریانوجهنقدانتخابشدهبه وسیلهمدیریتدرجهتتأثیرگذاشتنبررویسودهایگزارششده می‌داند.فرانسیسوهمکاران(۲۰۰۵) اقلامتعهدیاختیاریرااقلامیمی‌دانندکهدرنتیجهانتخابروش‌هایحسابداری،تخصیص‌هایاختیاری،تصمیم‌هایمدیریتیوقضاوت‌هاو برآوردهاایجادمی‌شود. به ‌عبارت دیگر،ایناقلامازهرشرکتبهشرکتدیگرمی‌تواندمتفاوتباشد چونتحتتأثیررویهوخطمشی‌هایانتخابیشرکتقرارداردوهرچقدرمدیریکشرکتآزادیعملبیشتریبرایبه وجودآوردنآن‌هاداشتهباشد،احتمالبیشتریداردکهازایناقلامبرایتأثیرگذاریرویسوداستفادهکندکهاینعملبهپدیدهمدیریتسودمعروفاست.

۲-۸٫ پایداری اقلام تعهدی

ریچاردسونوهمکارانش(۲۰۰۵)تعریفجامع‌تریازاقلامتعهدیارائهکردند.بنابه تعریفآن‌هااقلامتعهدیتفاوتسودحسابداری(کهبراساساستانداردهایحسابداری تعیینمیشود)وسودنقدیاست. ‌این تعریف،اقلامتعهدیمربوطبههمهحساب‌های ترازنامهرادربرمی‌گیرد. طبقاینتعریف،تغییراتدرحسابدارایی‌هاوبدهی‌هایغیرنقدی بیانگراقلامتعهدیناشیازتعهداتیامنافعموردانتظارآیندهاست.‌بنابرین‏،اقلامتعهدی کلازمجموعاقلامتعهدیسرمایهدرگردش(تغییراتدرحسابدارایی‌هاوبدهی‌های عملیاتیجاریغیرنقدی)،اقلامتعهدیغیرجاری(تغییراتدرحسابدارایی‌هاوبدهی‌های عملیاتیغیرجاری)واقلامتعهدیمالی(تغییراتدرحسابدارایی‌هاوبدهی‌هایمالیغیر نقدی)تشکیلمی‌‌شود. آنگونهکهاشارهشد،اقلامتعهدیرامی‌توانبهدوجزءتقسیمکرد:

۱-اقلامتعهدیناشیازرشدفعالیتشرکت‌ها

۲-اقلامتعهدیناشیازکاراییمدیریتدارایی‌هایعملیاتیشرکت‌ها

بخشیازاقلامتعهدیدراثررشدفعالیتشرکت‌ها،افزایشمی‌یابد(جونز،۱۹۹۱)این بخشازاقلامتعهدیراغیراختیارییانرمالمی‌گویند؛اما،نتیجهمطالعهاخیرچنو همکارانش(۲۰۰۶)نشانمی‌دهدکهپایداریکمجزءتعهدیسودرادراصلمی‌توانبه اقلامتعهدیاختیارینسبتداد؛برایمثال،فرضکنیدکهموجودی‌هابدونارتباطبا فروشافزایشیابد.اینافزایشرامی‌‌توانبهکاهشبخشکاراییاقلام تعهدینسبتداد؛زیراافزایشموجودی‌هامی‌توانددودلیلداشتهباشد: اولاینکهارزشموجودی‌هابیشنمایی شدهباشدکهبیانگرتحریفموقتحسابداریاست.دوماینکهمدیریتموجودی‌ها، کاراییلازمرانداشتهباشد.

۲-۹ .شیوه های ارزیابی وانتخاب سهام

معمولا فنون ارزیابی سهام ، به دسته تجزیه وتحلیل بنیادی^[۸] و تجزیه وتحلیل فنی ^[۹] تقسیم می‌شوند.

۲-۹-۱٫تجزیه وتحلیل بنیادی

تحلیل اساسی یا بنیادی، عبارت است از « ارزیابی اطلاعات موجود در صورت‌های مالی، گزارش‌های مربوط به صنعت و عامل‌های اقتصادی،به منظور تعیین ارزش ذاتی شرکت». بنیادگرایان در تلاش‌اند، تا تغییرات قیمت آتی سهام را با بررسی عامل‌هایی که مرتبط با ارزش‌های بازاری سهام می‌باشد،پیش‌بینی نمایند.

عوامل مذکور به یکی از سه دسته زیر تقسیم می‌شود:

۱‌-‌ شرایط شرکت؛ همانند: درآمدها، قدرت مالی، محصولات، مدیریت و روابط نیروی کار.

۲‌-‌ شرایط صنعت؛ همانند: درجه ثبات و شرایط رقابتی موجود.

۳‌-‌ شرایط اقتصادی و بازار؛ همانند: چرخه‌های اقتصادی ‌و سیاست‌های مالی و پولی کشور

اکثر مؤسسات مالی ( سرمایه‌گذاران نهادی) در سرمایه گذاری‌ها از روش بنیادی استفاده می‌‌کنند. فنون ارزیابی سهام در این روش عبارتند از:

۱-‌ مدل‌های تنزیل جریانات نقدی: در این شیوه با محاسبه ارزش فعلی سود نقدی،جریانات نقدی عملیاتی و آزاد شرکت‌ها،ارزش سهام شرکت تعیین می‌شود.

۲-‌ شیوه های ارزیابی نسبی: در این روش از نسبت‌هایی همانند P/E٬P/CF٬P/BV٬P/S استفاده می‌شود.در نسبت‌های مذکورP قیمت، E عایدی هر سهم، CF^[10]جریان نقدی ، BV^[11]ارزش دفتری دارایی‌ها وSفروش شرکت است( راعی و پوریان‌پور، ۱۳۹۱، ص ۱۰۲).

۲-۹-۲٫ تجزیه وتحلیل فنی

تحلیلگران فنی معتقدند که می‌توان تغییرات روابط بین عرضه و تقاضا در سرمایه‌گذارای‌ها را، که در نتیجه روندهای پایدار برای هر سهام خاص یا کل بازار رخ می‌دهد، شناسایی و پیش‌بینی نمود. مهم‌تر این که، تحلیلگران فنی معتقدند وقتی که سرمایه‌گذاران با شرایط مشابه‌ی که در گذشته رخ داده روبه‌رو می‌شوند، به روش پیش‌بینی شده‌ای رفتار می‌کند. به دیگر سخن، تاریخ تکرار می‌شود.

تحلیل‌گر فنی از هر روشی، از مفاهیم بنیادی سرمایه‌گذاری گرفته تا ارزیابی عواملی که می‌توانند مبنایی برای تعیین ارزش بازاری سهام باشند. دوری می‌گزیند. به دیگر سخن،تحلیل فنی،بر پایه تحلیل روابط عرضه و تقاضا برای اوراق‌بهادار، به منظور تعیین روند حرکت(تغییرات) قیمت سهام یا بازارهای مالی است.

روش‌های مورد استفاده توسط تحلیل‌گران فنی عبارتند از:

۱-استفاده از«نظریه داو»: فنی است برای پیش‌بینی برگشت در الگوهای بازار با بررسی تغییرات شاخص صنعتی داو جونز.

۲-استفاده از میانگین‌های متحرک:در این شیوه میانگین قیمت در یک چهارچوب مشخص محاسبه می‌شود وبرای پیش‌بینی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۳-استفاده از شاخص‌های فنی: معیاری است که توسط تحلیل‌گران فنی به منظور پیش‌بینی تغییرات آتی قیمت سهام به کار می‌رود دو نوع اساسی آن‌ ها ، شاخص‌های گستردگی وگرایش بازار می‌باشد. شاخص‌های گستردگی بازار به منظور اندازه‌گیری حجم و دامنه مبادلات بازار به کار می‌روند. شاخص‌های تمایلی برای بررسی بعد روانشناختی بازار، استفاده می‌شوند ( راعی و پوریان‌پور، ۱۳۹۱، ص ۱۰۳).

۲-۱۰٫مفهوم بازده سهام

بازده عبارت است از نسبت کل عایدی (ضرر) حاصل از سرمایه گذاری در یک دوره معین به سرمایه‌ای که برای به دست آوردن این عایدی در ابتدای دوره،مصرف گردیده است.

در حقیقت بازده متغیر اصلی در تصمیم گیری برای سرمایه گذاری است. بازده عاملی برای مقایسه منفعت واقعی که توسط سرمایه‌گذاریهای مختلف ایجاد می‌گردد با بازده لازم جهت جبران ریسک سرمایه‌گذاری می‌باشد. از دیدگاه دیگر بازده سرمایه گذاری شامل بازده کمی و کیفی می‌باشد که به صورت زیر تشریح می‌گردد(اسماعیلی،۱۳۹۱).

*بازده کمی شامل:

الف . سود حسابداری ب. منفعت سرمایه

*بازده کیفی:

الف. اعتبار شرکت ب. امتیازات اجتماعی

ج. توان تاثیرگذاری در جریانات اجتماعی- اقتصادی

از جهت دیگر می‌توان بازده را بر حسب زمان به صورت زیر تقسیم‌بندی کرد:

الف. بازده‌های گذشتهب. بازده‌های آینده

۲-۱۱٫ اجزای بازده سهام

نرخ بازده یک اوراق بهادار عامل اصلی در ارتباط و انتخاب یک سرمایه‌‍ گذاری محسوب می‌شود. بازده یا پاداش سرمایه‌گذاری شامل دو قسمت است.

الف. درآمد جاری

ب. بازده ناشی از منفعت یا ضرر سرمایه

الف. درآمد جاری:

درآمد جاری ممکن است شامل سود نقدی ، سود سهمی ، بهره دریافتی از اوراق‌قرضه و… باشد . سود سهام به سه نوع مختلف می‌باشد که شامل سود سهام نقدی ، سود سهام غیر نقدی و سود سهمی یا سهام جایزه است.

ب. بازده ناشی از منفعت یا ضرر سرمایه

بانک ملت در حال حاضر با سرمایه ۴۰۰۰۰ میلیارد ریال یکی از بزرگ ترین بانک‌های کشور است که در چارچوب دولت جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کند. این بانک دارای ۱۸۱۵ شعبه در داخل و ۵ شعبه در خارج از کشور می‌باشد. تعداد پرسنل بانک درحال حاضر ۲۴,۷۵۷نفر است.

مهم‌ترین راهبردهای بانک ملت توسعه‌ فناوری اطلاعات و ارتباطات، مدیریت روابط مشتریان، بهبود کیفیت خدمات، توسعه منابع انسانی و بهبود شاخص‌های عملکرد است. برای دستیابی ‌به این راهبردها، اهدافی همچون رشد و بهره‌وری بانک، سوددهی و ارائه خدمات مناسب به مشتریان، شناخت نیازها و دسته‌بندی مشتریان و فرآیندهای مربوط به سود، آموزش‌های استراتژی محور، فن‌آوری نوین بانکی و همسوسازی اهداف فردی، بخشی و سازمانی ترسیم شده‌است.

۲-۳-۲ سلسله مراتب در بانک ملت

در بانک ملت مدیریت به صورت سلسله مراتبی و هرمی انجام می‌گیرد که در رأس همه مدیر عامل و هیات مدیره و در سطح پایین نیز کارمندان قرار دارند. در بانک هر فعالیت توسط اداره خاصی که بابت پشتیبانی از آن فعالیت ایجاد شده است پشتیبانی و کنترل می شود. مثلا اعطای تسهیلات در زمانی که از حد شعبه بالاتر می‌باشد توسط اداره کل اعتبارات انجام می‌گیرد یا زمانی که نیاز به بازسازی و یا تعمیرات اساسی وسایل و یا محل شعبه باشد این کار را اداره کارپردازی یا تدارکات انجام می‌دهد و … . سلسله مراتب یا چارت سازمانی بانک ملت به شرح زیر می‌باشد:

1. 1. مدیر عامل

1. 1. هیات مدیره

1. 1. مدیر امور

1. 1. سرپرست

1. 1. معاون سرپرست

1. 1. رئیس شعبه

1. 1. معاون شعبه

1. 1. رئیس قسمت

1. 1. معاون قسمت

1. کارمندان

شعب ‌بر اساس میزان منابع و مصارف (تسهیلات اعطاء شدده) درجه بندی می‌شوند که به ترتیب شعبه مستقل، ممتاز الف، ممتاز ب، درجه یک، درجه دو، درجه سه می‌باشند و چارت سازمانی داخلی شعب نیز ‌بر اساس درجه شعبه متغیر می‌باشند. به طور مثال در چارت سازمانی یک شعبه ممتاز پست های سازمانی زیر وجود دارد :

1. 1. رئیس شعبه

1. 1. معاون ریالی شعبه

1. 1. معاون اعتباری شعبه

1. 1. معاون ارزی شعبه

1. 1. رئیس دایره صندوق

1. 1. رئیس دایره اعتبارات

1. 1. رئیس دایره حسابداری

1. 1. معاون دایره صندوق

1. 1. معاون دایره اعتبارات

1. 1. سرتحویل دار

1. 1. تحویل دار

1. 1. کارمند اعتبارات و صندوق

1. 1. خدمت گذار

1. بایگان

۲-۴ پیشینه تحقیق

در این قسمت با توجه به تحقیقات انجام شده بر روی منابع و همچنین مقالات معتبر، پیشینه مطالعات انجام شده بر روی رفتار شهروندی سازمانی کارکنان و وفاداری مشتریان مورد بررسی قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است مطالعات مورد بررسی در دو بخش داخلی و خارجی نگارش شده است.

۲-۴-۱ مطالعات داخلی

جوانمرد نیز به سال ۱۳۹۲ با تحقیقی با عنوان “تأثیر کیفیت رابطه با مشتری بر کیفیت ادراک شده و وفاداری مشتریان” این موضوع را مورد بررسی قرار داد. در بازار کسب و کار امروز، توجه شایانی به مفهوم ارتباطات بین فراهم کننده خدمت و مشتریان شده است. امروزه آنچه حائز اهمیت است برقراری ارتباطاتی با کیفیت با مشتریان به منظور ارتقاء کیفیت ذهنی ادراک شده آنان از خدمت ‌می‌باشد که این امر به نوبه خود سبب ایجاد وفاداری در مشتریان خواهد شد. کیفیت رابطه با مشتریان می ­تواند بر عواملی چندگانه همچون کیفیت ذهنی ادراک شده و وفاداری مشتریان مؤثر بوده و می ­تواند سبب کسب مزیت رقابتی برای سازمان­ها بخصوص در بخش خدمات گردد. در مقاله حاضر با ارائه مدلی، تأثیر کیفیت رابطه با مشتری بر کیفیت ادراک شده و وفاداری مشتریان مورد بررسی قرار گرفته است. داده ­های مورد نیاز برای این تحقیق با روش نمونه گیری غیـرتصادفی در دسترسی از مشتریان هتل­های پنج ستاره کلان شهر مشهد و با ابزار پرسشنامه جمع ­آوری شده است. این تحقیق از نوع کاربردی با ماهیت پیمایشی ‌می‌باشد. همچنین از روش معادلات ساختاری با بهره گرفتن از نـرم افزار اسمارت پی ال اس به منظور تجزیه و تحلیل داده ­ها استفاده شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که کیفیت رابطه با مشتری بر کیفیت ادراک شده و وفاداری مؤثر می- باشد. در بررسی تأثیر غیرمستقیم، نتایج تحقیق نشان­دهنده اثر معنادار و مثبت کیفیت رابطه با مشتری از طریق کیفیت ادراک شده بر وفاداری است.

رنجبران و همکاران نیز با تحقیقی به عنوان “بررسی نقش رفتار شهروندی سازمانی بر وجهه شرکت و وفاداری مشتری” در سال ۱۳۹۲ این موضوع را بررسی کردند. امروزه سودآوری شرکت در گروه درک محیط داخلی و خارجی شرکت می‌باشد تحقیقات اخیر نشان داده است که تنها زمانی نیازهای مشتریان خدمات برآوری می‌گردد که پرسنل انگیزه کافی برای ارضا نیازهای مشتریان را داشته باشند این مقاله به شناسایی رفتار شهروند ی سازمانی پرداخت و تاثیر رفتار کارکنان شرکت های خدماتی را بر ادراک مشتری از کیفیت خدمات دریافت شده و رضایت مندی آن ها و متعاقبا تاثیر این عوامل را بر وجهه شرکت که نهایتاً منجر به وفاداری می شود را مورد توجه قرار داد. این مقاله با توضیح مختصری در خصوص رفتار شهروند ی سازمانی کیفیت خدمات و رضایت مندی مشتری تاثیر این عوامل را ‌بر یکدیگر بررسی کرده و در این رابطه مدلی ارائه و مورد آزمون قرار گرفته است و در پایان توصیه هایی برای مدیران ارائه شده است.

احمدی و همکاران در تحقیقی که به سال ۱۳۹۱ با عنوان “بررسی تاثیر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان بر میزان وفاداری مشتریان” انجام داد، این موضوع را مورد بررسی قرار داد. رضایت مشتری میزان مطلوبیتی است که وی به خاطر ویژگی های مختلف کالا کسب می‌کند و منبع سود آوری و دلیلی برای ادامه فعالیت سازمان است. رفتار و نگرش کارکنان سازمان به عنوان یک جزء مهم، در تعامل با مشتریان، می‌تواند تاثیر مثبت و یا منفی بر تصمیم مشتری در دریافت خدمت مجدد (وفاداری) داشته باشد. در واقع کارکنان سازمان از طریق ابعاد مختلف رفتار همچون نوع دوستی، رفتار مدنی و جوانمردی می‌توانند درک مشتری از کیفیت خدمات را تحت تاثیر قرار دهند. در این تحقیق، پس از بررسی رفتار شهروندی سازمانی و شناسائی ابعاد آن در یک مؤسسه‌ مالی و اعتباری در استان قزوین، میزان تاثیر این رفتار بر ادراک مشتریان از کیفیت خدمات ( رضایت مشتری )، دریافت خدمات مجدد و وفاداری مشتری، از طریق آزمون فریدمن و آزمون آماری تی مشخص گردید. سپس، مدل معادلات ساختاری تبیین کننده تاثیر رفتار شهروندی سازمانی بر میزان وفاداری مشتریان در مؤسسه‌ مالی و اعتباری استخراج شد. از نرم افزار ای کیو اس برای تجزیه وتحلیل استفاده و نتایج حاکی از آن است که رضایت مشتری باعث افزایش سطح وفاداری مشتری می شود و افزایش رفتارهای شهروندی کارکنان بر میزان رضایت مشتریان و تصمیم آنان مبنی بر دریافت مجدد خدمات ( وفاداری مشتری ) از سازمان، تاثیر مثبت و قوی دارد.