وبلاگ

نتایج ارائه شده در فصل۴، نشان میدهد تفاوت معناداری بین میانگین نمونه و میانگین جامعه وجود دارد و با اطمینان ۹۵% میتوان گفت که میانگین نمونه بزرگتر از میانگین جامعه است. در نتیجه با توجه به جدول (۴-۱۰) مؤلفه های اعتبار علمی نویسنده، ارتباط موضوعی مقاله به حوزه کاری فرد، شهرت و اعتبار مجله، تعداد استنادهای دریافتی مقاله، نمایه شدن مجله در نمایه های معتبر(ISI,Scopus,..)، ضریب تأثیر مجله، دقت و درستی محتوای خود مقاله، معتبر بودن داده های به کار گرفته شده در مقاله، شهرت و محبوبیت ناشر، کامل و جامع بودن محتوای مقاله، نوشته ها و آثار گذشته شاخصهای اعتبار در ارتباطات علمی در زمینه استناد از دیدگاه اعضای هیئت علمی قلمداد میگردد و بر اساس این موارد به ارزیابی اعتبار اطلاعات موجود در مقاله مورد نظر میپردازند و بر همین اساس در کار پژوهشی خود از آن استفاده میکنند بنابراین اعضای هیئت علمی دانشگاه خوارزمی صحت و کیفیت اطلاعات را شاخص مهمی در ارزیابی اعتبار اطلاعات میدانند.. این نتیجه هم سو با نتایج لییو و هوانگ (۲۰۰۵) است که به بررسی اینکه چگونه دانشجویان چینی و بر اساس چه معیارهایی اعتبار اطلاعات وب را ارزیابی میکنند پرداختند و نشان دادند که دانشجویانی که دوره کارشناسی آنها به اتمام رسیده کیفیت و صحت اطلاعات موجود در وب را معیار معتبر دانستن اطلاعات میدانند و دانشجویانی که در حال تحصیل هستند و در اوایل تحصیل هستند برای ارزیابی اعتبار اطلاعات وب به نام نویسنده و شهرت و وابستگی سازمانی نویسنده تکیه میکنند تا صحت و کیفیت اطلاعات. هم سو با نتایج پژوهش متزگر و فلنیگین (۲۰۰۷) است که نقش محتوا را در ارزیابی اعتبار اطلاعات بررسی کردند و همچنین با پژوهش لوکیسن و همکاران (۲۰۱۳) که نشان دادند متخصصان یک حوزه در ارزیابی اعتبار بر روی ویژگیهای معنایی اطلاعات (صحت و درستی) تکیه میکنند در حالی که مبتدیان بیشتر بر روی ویژگیهای سطح تکیه میکنند هم سو است. هم سو با پروهش وسترویک (۲۰۱۳) است که اعتبار حامی وب سایت را در ارزیابی اعتبار اطلاعات بررسی کرد و با نتایج پژوهش لوکیسن و همکاران(۲۰۱۳) که به بررسی آشنایی با عنون مقاله و سایت ارائه دهنده در ارزیابی اعتبار اطلاعات پرداختند نیز هم سو است.

۵-۳-۲-۱. شاخصهای اعتبار در ارتباطات علمی در زمینه استناد از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه خوارزمی از چه اولویتی برخوردار هستند؟
نتایج آزمون فریدمن جدول (۴-۱۱) نشان میدهد شاخصهای اعتبار در ارتباطات علمی در زمینه استناد از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه خوارزمی از اولویتهای متفاوت برخوردار است و در این میان دقت و درستی محتوای مقاله، ارتباط موضوعی مقاله به حوزه کاری فرد و معتبر بودن داده های به کار گرفته شده در مقاله در اولویت اول تا سوم قرار دارند. همچنین نتایج نشان داد که مؤلفه های کامل و جامع بودن محتوای مقاله، اعتبار علمی نویسنده، شهرت و اعتبار مجله، نمایه شدن مجله در نمایه های معتبر، ضریب تأثیر مجله، نوشته ها و آثار گذشته نویسنده، تعداد استنادهای دریافتی مقاله، شهرت و محبوبیت ناشر مجله، کشور نویسنده (آیا متعلق به کشور پیشرفته است)، توصیه مثبت یکی از دوستان یا همکاران در مورد مقاله، وابستگی سازمانی نویسنده (آیا به دانشگاه معتبر تعلق دارد)، شیوه دریافت مقاله (سایت کتابخانه، وب سایت ناشر، موتور جستجو و..) به ترتیب در اولویت چهارم تا پانزدهم قرار دارند. با توجه به این نتایج چنین استنباط میشود که دقت و درستی محتوای مقاله در معتبر شمردن یک مقاله نقش بسیار مهمی را ایفا میکند و آن چه که سبب میشود فرد مقاله مورد نظر را در کار پژوهشیاش مورد استفاده قرار دهد صحت اطلاعات مندرج در آن مقاله است زیرا که اعضای هیئت علمی از پایه های نظام آموزش عالی کشور محسوب میشوند و به دنبال نشر اطلاعات موثق و اطلاعاتی که از پایه علمی قوی و معتبری برخوردار باشند، هستند.
۵-۳-۳. شاخصهای اعتبار در ارتباطات علمی در زمینه دسترسی آزاد به مقالات از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه خوارزمی کدامند؟
نتایج آزمون ارائه شده در فصل ۴، نشان میدهد که تفاوت معنیداری بین میانگین نمونه و میانگین جامعه وجود دارد و فرض صفر در این آزمون مبنی برعدم تفاوت بین میانگین نمونه و جامعه رد میشود و با اطمینان ۹۵% میتوان گفت که میانگین نمونه بزرگتراز میانگین جامعه است. در نتیجه با توجه به جدول (۴-۱۳) مؤلفه های مجلات دسترسی آزاد معتبر هستند اگر فرایند داوری به خوبی در آن رعایت شده باشد، در مقالات دسترسی آزاد مهمترین معیار من برای این که بفهمم مقالهای قابل اعتماد است یا خیر، خود محتواست، زمانی مقالات دسترسی آزاد معتبر هستند که توسط نویسنده معتبر و مشهوری نوشته شده باشند، مقالات دسترسی آزاد معتبر هستند اگر مجله دسترسی آزاد توسط ناشر معتبری منتشر شود، این مؤلفه ها شاخصهای اعتبار در ارتباطات علمی در زمینه دسترسی آزاد قلمداد میگردند . این مؤلفه ها مواردی هستند که باعث اعتباربخشی به مقالات دسترسی آزاد میشوند و سبب میشوند که اعضای هیئت علمی علیرغم نگرش منفی که ممکن است نسبت به دسترسی آزاد وجود داشته باشد بر اساس این موارد مقالات دسترسی آزاد را مورد استفاده قرار دهند و در کل نشان دهنده این مسئله هم خواهد بود که نگرش اعضای هیئت علمی نسبت جنبش دسترسی آزاد مثبت است. به نظر میرسد این نتیجه هم سو با یافته های پژوهش قانع(۱۳۸۶) است که نگرش اعضای هیئت علمی را درباره مجلات دسترسی آزاد مورد بحث قرار داده بود و فاسمایر و یانگ (۲۰۰۰) که بیان کردند استفاده از مجلات دسترسی آزاد تأثیر مثبتی بر روند پژوهش دارد و یافته های آنتلمن(۲۰۰۴) که تأثیر مجلات دسترسی آزاد را بر پژوهش نسبت به مجلاتی که به صورت رایگان در دسترسی نیستند بررسی کردند. هم سو با نتایج رولاندز، نیکولاس و هانتیگتون است که بیان کردند مؤلفان به طور کلی به جنبش دسترسی آزاد نگرش مثبت دارند. با نتایج پژوهش وارلیک و وایگان (۲۰۰۷) هم سو است که نشان دادند آن چه باعث میشود مجلات دسترسی آزاد بیشتر مورد استفاده قرار گیرند مسئله کیفیت اطلاعات است. هم سو با نتایج مطالعات کرییاسر (۲۰۱۰) است که نشان داد تقریباً همه نویسندگان نسبت به جنبش دسترسی آزاد نگرش مثبت دارند. بنابراین این یافتهها نشان دهنده نگرش مثبت و تأثیر مقالات دسترسی آزاد بر روند پژوهش و توجه جامعه به مقالات دسترسی آزاد است و چنانچه به این مجلات توجه بیشتری شود میتوانند نقش بسیار مهمی را در عرصه ارتباطات علمی ایفا کنند. بنابراین مسئله کیفیت و اعتبار مجلات دسترسی آزاد و لزوم توجه به این مسئله در این مجلات ضرورتی اساسی است و اگر از اعتبار و کیفیت لازم برخوردار باشند میتوانند نقش مهمی در ارتباطات علمی ایفا کنند.
۵-۳-۳-۱. شاخصهای اعتبار در ارتباطات علمی در زمینه دسترسی آزاد به مقالات از دیدگاه اعضای هیئت علمی از چه اولویتی برخوردار هستند؟
با توجه به نتایج آزمون فریدمن جدول (۴-۱۴) و با توجه به سطح معناداری ۰۵/. شاخصهای اعتبار در ارتباطات علمی در زمینه دسترسی آزاد به مقالات از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه خوارزمی در اولویتهای متفاوتی قرار دارند و از بین این موارد مؤلفه های مجلات دسترسی آزاد معتبر هستند اگر فرایند داوری در آن به خوبی رعایت شده باشد، در مقالات دسترسی آزاد مهمترین معیار من برای اینکه بفهمم مقالهای قابل اعتماد است یا خیر، خود محتواست، زمانی مقالات دسترسی آزاد معتبر هستند که توسط نویسنده معتبر و مشهوری نوشته شدهباشند در اولویت اول تا سوم قرار دارند. همچنین نتایج نشان داد که مؤلفه های مقالات دسترسی آزاد معتبر هستند اگر مجله دسترسی آزاد توسط ناشر معتبری منتشر شود، مجلات دسترسی آزاد مجلات معتبری هستند، اگر از نظر زمانی در مضیقه باشم، سهولت دسترسی به مقاله برایم مهمتر از کیفیت آن است در اولویت چهارم تا ششم قرار دارند. بنابراین فرایند داوری در معتبر دانستن مقالات دسترسی آزاد نقش بسیار مهمی دارند و با توجه به این امر مسئله داوری در مقالات دسترسی آزاد باید جدی قلمداد گردد و توجه بیشتری را به خود جلب کند.
۵-۳-۴.آیا اعضای هیئت علمی از کیفیت اطلاعات مقاله برای اعتماد به آن در زمینه مطالعه استفاده میکنند؟
نتایج ارائه شده در فصل ۴، نشان میدهد که تفاوت معناداری بین میانگین نمونه و جامعه وجود دارد و میزان میانگین نمونه بالاتر از متوسط میباشد و با توجه به جدول (۴-۱۶) و با توجه به سطح معنی داری، فرض صفر برای این آزمون رد گردیده است و با توجه مقدارt محاسبه شده میتوان گفت که نظر اعضای هیئت علمی به کیفیت اطلاعات مقاله برای اعتماد به آن مثبت است. در نتیجه اعضای هیئت علمی کیفیت اطلاعات مقاله را شاخص مهمی برای اعتماد به آن اطلاعات میپندارند.
۵-۳-۵.آیا اعضای هیئت علمی از کیفیت اطلاعات مقاله برای اعتماد به آن در زمینه استناد استفاده میکنند؟
نتایج ارائه شده در فصل۴، نشان داد که میانگین نمونه بالاتر از متوسط میباشد و با توجه به جدول(۴-۱۷) و سطح معنی داری فرض صفر در این آزمون رد گردیده و با توجه به مقدار t محاسبه شده میتوان گفت که اعضای هیئت علمی دانشگاه خوارزمی کیفیت اطلاعات را شاخص مهمی برای اعتماد به آن مقاله در زمینه استناد و استفاده از آن میپندارند. این نتایج با یافته های دونگ (۲۰۰۳) هم سو است که بیان کردند صحت و موثق بودن اطلاعات فاکتورهای خیلی مهمی هستند زمانی که کاربران درباره کیفیت اطلاعات مندرج در اینترنت قضاوت میکنند و همچنین با پژوهش متزگر و فلنیگین(۲۰۰۷) که بیان کردند یکی از معیارهایی که میتوان پیام را معتبر دانست کیفیت اطلاعات است هم سو است.
۵-۴. بحث و نتیجه گیری
همان طور که گفته شد ارتباط جوهره علم است و ارتباط علمی، سنگ بنای مهم علم جدید تلقی میشود و نقش بسزایی در توسعه علوم دارد. بنابراین مبادله و انتقال مستقیم و غیرمستقیم اطلاعات و نتایج فعالیتهای علمی میان دانشمندان و نهادهای علمی از طریق مجراهای ارتباطی صورت میگیرد. اطلاعات یکی از کلیدیترین عناصر ارتباط است و در حال حاضر تولید و مصرف اطلاعات در جوامع گوناگون یکی از شاخصهای رشد و توسعهیافتگی کشورها تلقی میگردد. در این میان اعضای هیئت علمی از مهمترین مؤلفه های نظام آموزشی عالی و از اساسیترین عناصر توسعه و پیشرفت کشور به شمار میآیند و برای اینکه بتوانند ارتباطی مؤثر و مفیدی داشته باشند و آثار و نوشته های آنان مورد تأیید و استفاده دیگر محققان و افراد قرار گیرد مستلزم این است که اطلاعات معتبر و مؤثقی را نشر دهند و در جوامع علمی اشاعه دهند. اعتبار همان طور که گفته شد به درک فرد از درستی یک تکه اطلاعات اشاره دارد و به عنوان قابل قبول بودن تعریف میشود و همچنین کیفیت درک شده از اطلاعات است. اعتبار به اطلاعات وصل شده است و می تواند به عنوان یک پدیده ارتباطی توصیف شود. در این پژوهش به شناسایی شاخصهای اعتبار در ارتباطات علمی در زمینه مطالعه و استناد پرداخته شده است و باتوجه به تقاضای روزافزون برای اطلاعات علمی و موانع دسترسی به این اطلاعات شکل نوینی از ارتباطات علمی نیز شکل گرفته است که دسترسی آزاد نام دارد با توجه به این مسئله شاخصهای اعتبار در ارتباطات علمی در زمینه دسترسی آزاد نیز سنجیده شده است. نتایج این پژوهش نشان داد که در زمینه مطالعه مؤلفههایی که اعضای هیئت علمی در هنگام ارزیابی اعتبار اطلاعات مقالات در نظر میگیرند شامل اعتبار علمی نویسنده، ارتباط موضوعی مقاله به حوزه کاری فرد، شهرت و اعتبار مجله، تعداد استنادهای دریافتی مقاله، توصیه مثبت یکی از دوستان یا همکاران در مورد مقاله، نمایه شدن مجله در نمایه های معتبر، ضریب تأثیر مجله، دقت و درستی محتوای مقاله، معتبر بودن داده های به کار گرفته شده در مقاله، منطقی بودن استدلالهای نویسنده در مقاله، مناسب بودن گرافیکها (تصاویر، جداول و نمودارها). این مؤلفه ها در معتبر دانستن اطلاعات نقش بسزایی دارند. بر اساس اولویت بندی انجام شده ارتباط موضوعی مقاله به حوزه کاری فرد رتبه اول، دقت و درستی محتوای مقاله در رتبه دوم و منطقی بودن استدلالهای نویسنده در رتبه سوم قرار دارد و کشور نویسنده (آیا متعلق به کشور پیشرفته است) در رتبه آخر قرار دارد. یافته های این پژوهش در زمینه مطالعه نشان داد که اعضای هیئت علمی بیش از هر چیز از حوزه تخصص خود استفاده میکنند به عبارت دیگر به ویژگیهای معنایی اطلاعات توجه میکنند و ویژگیهای خود منبع و ویژگیهای سطح در مرتبه بعدی از ارزیابی اعتبار اطلاعات در نظر گرفته میشود.
در زمینه شاخصهای اعتبار در ارتباطات علمی در زمینه استناد و استفاده از اطلاعات مندرج در مقالات مؤلفههایی که اعضای هیئت علمی در هنگام ارزیابی اعتبار اطلاعات در نظر میگیرند شامل اعتبار علمی نویسنده، ارتباط موضوعی مقاله به حوزه کاری فرد، شهرت و اعتبار مجله، تعداد استنادهای دریافتی مقاله، نمایه شدن مجله در نمایه های معتبر، ضریب تأثیر مجله، دقت و درستی محتوای مقاله، معتبر بودن داده های به کار گرفته شده در مقاله، شهرت و محبوبیت ناشر مجله، کامل و جامع بودن محتوای مقاله، نوشته ها و آثار گذشته نویسنده است. بر اساس اولویتبندی انجام شده دقت و درستی محتوای مقاله در رتبه اول، ارتباط موضوعی مقاله در رتبه دوم و معتبر بودن داده های به کار گرفته شده در مقاله در رتبه سوم از نظر اعضای هیئت علمی قرار دارد و شیوه دریافت مقاله (سایت کتابخانه، وب سایت ناشر، موتورهای جستجو و…) در رتبه آخر قرار دارد. لییو و هوآنگ (۲۰۰۵) در پژوهش خود بیان کردند که دانشجویان در حال تحصیل در هنگام ارزیابی اعتبار اطلاعات نام نویسنده، شهرت و وابستگی سازمانی نویسنده را در نظر میگیرند و در مقابل افراد فارغ التحصیل صحت و کیفیت اطلاعات را شاخص مهمی در ارزیابی اعتبار اطلاعات میدانند. همچنین متزگر و فلنیگین(۲۰۰۷) در ارزیابی اعتبار اطلاعات مندرج در وب به این نتیجه دست یافتند که کاربران طرح، ساختار و محتوا را در ارزیابی اعتبار اطلاعات در نظر میگیرند همچنین در پژوهشی دیگر اذعان داشتند که اعتبار پیام به جنبه هایی از خود پیام وابسته است برای مثال صحت، کیفیت اطلاعات و به روز بودن آن. لوکیسن و اسچراگن (۲۰۱۳) بیان کردند که آشنایی با عنوان مقاله و سایت ارائهدهنده آن تأثیر زیادی بر اعتماد به مقالات مورد نظر دارد همان طور که نتایج این مطالعه نشان داد شهرت و اعتبار مجله جز مؤلفههایی هستند که اعضای هیئت علمی در ارزیابی اعتبار اطلاعات در نظر میگیرند. وسترویک (۲۰۱۳) بیان کرد که اعتبار حامی سایت در ارزیابی اعتبار اطلاعات تأثیر مهمی دارد حتی اگر یک مقاله از بیشترین جذابیت برخوردار باشد قادر نیست اعتبار پایین حامی خود را جبران کند این مورد با شهرت و اعتبار ناشر مجله هم خوانی دارد و نشان دهنده نقش شهرت و اعتبار ناشر در اعتبار بخشی به اطلاعات است. لوکیسن و همکاران (۲۰۱۳) نیز نشان دادند که متخصصانی که در یک حوزه با موضوع آشنا هستند در هنگام ارزیابی اعتبار اطلاعات بر روی ویژگیهای معنایی اطلاعات (صحت) تمرکز میکنند در حالی که مبتدیان بیشتر بر روی ویژگیهای سطح (طول متن) تمرکز میکنند. در نتیجه یافته های پژوهش حاضر و پژوهشهای ارائه شده در این قسمت و قسمت قبل با مدل ۳s ارائه شده توسط لوکیسن و اسچراگن (۲۰۱۱) مطابقت دارد و نشان داد که افراد در هنگام ارزیابی اعتبار اطلاعات از تجاربی که با منبع دارند یا به عبارت دیگر از ویژگیهای منبع (برای مثال اعتبار وب سایت، اعتبار نویسنده، اعتبار مجله، اعتبار ناشر و… در این پژوهش) و ویژگیهای سطح (برای مثال نحوه ارائه) و از حوزه تخصص خود به عبارتی دیگر ویژگیهای معنایی

نگارنده در پژوهش حاضرمی کوشد ضمن بررسی روندثبت الکترونیکی اسناد در دفاتر اسناد رسمی و تبیین مولفه های مرتبط باآن به پرسشهای زیرپاسخ دهد:
۱- تفاوت بنیادین ثبت نوین باثبت سنتی درچیست ؟
۲-آیاقوانین مرتبط باثبت جوابگوی نیازهای مرتبط باثبت آنی می باشد؟
۳-آیادرتنظیم قوانین مرتبط باثبت الکترونیکی قانون کشورهای پیشگام دراین زمینه مورداقتباس قرارگرفته است؟
۴-روش جدیدثبت تاچه اندازه امنیت سرعت ارزانی وآرامش موردنظررافراهم نموده است؟
۵-چه راهکارهایی جهت ارتقادانش فنی وبالابردن کارآیی سردفتران وجوددارد؟
۶-آثارحقوقی اسنادالکترونیکی چیست وازچه درجه اعتباربرخوردارند؟
ج ) فرضیه های تحقیق
۱- شیوه نوین ثبت (ثبت آنی ) درگسترش فلسفه تجارت الکترونیکی موفق بوده است .ضروری است که این فرآیندبامجهزترین وسایل الکترونیکی انجام پذیرد.بنابراین نیاز است که سامانه ثبت الکترونیکی اززیرساخت های قوی تری برخوردارباشد.

۲- این شیوه ثبت امنیت قضائی کشوررابالامی برد.
۳-کشورهایی که اززیرساخت های قوی درایجاد شبکه اینترنت برخورداربوده انددررسیدن به اهداف شیوه نوین ثبت موفق تربوده اند.
د )پیشینه پژوهش
موضوع تحقیق حاضر تاکنون بطورمستقل وجامع موردبررسی قرارنگرفته است لیکن مفاهیمی چون امضا الکترونیکی تجارت الکترونیکی ثبت الکترونیکی موضوع اصلی نوشته های برخی ازنویسندگان قرارداشته وبخشی رابه اختصاربه ثبت الکترونیکی اختصاص داده واشاره ای گذرابه رونداین شیوه ثبت داشته اند.
ه)روش پژوهش
تجربه کشورمان درخصوص ثبت الکترونیکی محدوداست.مطالب موردنیاز این پژوهش بابهره گیری توام روش های کتابخانه ای ومیدانی بااستفاده ازمقاله هائی که برخی اساتیدصاحب نظروحقوقدان ودانشجویان پژوهش گرمنتشرنموده اندونیزآثاری که دراین زمینه توسط مرکز انتشارات اتاق بازرگانی وکانون سردفتران ودفتریاران وسازمان ثبت اسنادواملاک انتشاریافته ونیزبامراجعه مستقیم به دفاتراسنادرسمی حوزه های مختلف ثبتی ومشاهده مستقیم ثبت الکترونیکی ومصاحبه بامسولین وکاربران دفترخانه تهیه گردیده است دراین راستا بابرخی ازمسولین کانون مرکزی سردفتران ودفتریاران که نقش حساسی دربرنامه ریزی ومهیانمودن بسترمناست اجرای طرح ملی ثبت آنی داشته اندونیزمسولین سازمان ثبت اسنادواملاک مصاحبه بعمل آمد .
و) ارزش پژوهش
درپژوهش حاضرگام به گام مراحل تولدیک سندالکترونیکی تشریح گردیده است وضمن مشاهده عینی ونزدیک ثبت نوین شابع تربن مسائل ومشکلاتفنی وحقوقی آن بررسی وموردبحث قرارگرفتهاستدرحالیکه قبلابااین رویکردواین وسعت به موضوع پرداخته نشده است .این تحقیق درحوزه تخصصی یکی ازرشته های سرنوشت ساز واقتصادی حقوق که همان حقوق ثبت می باشدصورت گرفته وضمن تبیین مفاهیم سنتی آن اصطلاحات وتعاریف وواژه های جدیدمرتبط باشیوه جدیدثبت راارئه نموده است ومی تواندبه دیگرپژوهش گران که دراین زمینه فعالیت دار ندکمک کند.
ز) ساختارپژوهش:
یافته های تحقیق حاضردر دو بخش تشریح گردیده است.دربخش اول کلیات ‚ مفاهیم وتاریخچه درخصوص ثبت اسنادارائه گردیده است ودربخش دوم به بررسی روندثبت الکترونیکی اسناد پرداخته شده است.
بخش اول مشتمل برسه فصل می باشدکه درفصل اول کلیات ‚فصل دوم تاریخچه وفصل سوم مفاهیم مطرح گردیده است .
فصل اول ازبخش نخست دریک مبحث ودوگفتارکلیاتی درخصوص مکتوب نمودن تعهدات رادرخودجای داده است.گفتاراول ازنخستین مبحث فصل اول بخش یک به نص صریح قرآن درتأکید بر نوشتن دین دردوبندمجزا پرداخته است که درهربندآن بطورجداگانه تفسیرآیه شریف قرآن درموردثبت تعهدات تشریح گردیده است .دردومین گفتار ازنخستین مبحث فصل اول بخش یک سخنان معصومین (س) در دو بند جداگانه نقل گردیده است .
دومین فصل ازبخش نخست مشتمل بردومبحث می باشد. درمبحث اول مقدمه ودرمبحث دوم تاریخچه ثبت اسناد در ایران ذکر شده است . دومین مبحث فصل دوم بخش اول، دارای چهارگفتار است که به ترتیب تاریخجه ثبت اسناد در ایران را از قبل از میلاد، عهد هخامنشیان ، ساسانیان و پس از ساسانیان شرح داده است .چهارمین گفتار مبحث دوم فصل دوم بخش نخست در چهار بند‚ تاریخچه ثبت اسناد در دوران های اسلامی ، عصر مغول زمان مشروطه وبعد از تاریخ مشروطه تا عصر حاضر را بیان نموده است .
سومین فصل از این بخش درشانزده مبحث به شرح مفاهیم مقدماتی پیرامون ثبت اسناد پرداخته است .درمبحث اول ،واژه سند در دو گفتارمجزا تعریف گردیده است که درگفتار اول تعریف لغوی این واژ ه و در گفتار دوم در یک بند وسه قسمت مجزا تعریف های به کار رفته در قانون ، یعنی قانون مدنی، قانون تجارت وقانون ثبت درخصوص واژه سند ارائه گردیده است مبحث دوم از فصل سوم بخش نخست ، درسه گفتارانواع سند را شرح داده است . درگفتار اول سند رسمی تعریف گردیده و ویژگی این نوع سند ، انواع آن واسناد درحکم اسناد رسمی نیز در سه بند مطرح شده است .گفتار دوم از این فصل، سند عادی وگفتار سوم مدرک الکترونیکی را توضیح می دهد .در گفتار چهارم از مبحث دوم فصل سوم بخش یک ‚ سند الکترونیکی عنوان گردیده است .در این گفتار ،در یک بند وسه قسمت انواع سند الکترونیکی که شامل سند رسمی الکترونیکی، سند عادی الکترونیکی وسند تجاری الکترونیکی می باشد ، مطرح شده است . مفاهیم نوشته ،ثبت الکترونیکی ،داده پیام تمامیت سند ،دفتر اسناد رسمی ، سر دفتر ومفهوم کاداستر درمباحث سوم تا نهم این فصل شرح گردیده است .مبحث دهم از فصل سوم بخش نخست امضاء الکترونیکی را در شش گفتار بیان نموده است .درگفتار اول مفهوم امضاء تعریف گردیده و در بندی مجزا در این گفتار، در چهارقسمت مفهوم امضاء الکترونیکی را بنا به تعریف آنسیترال ،شورای اروپا ، قانون مدنی فرانسه وقانون تجارت الکترونیک ایران ارائه شده است .
درگفتار دوم ارزش اثباتی امضای الکترونیکی ودرگفتار سوم از این فصل تعارض دلایل امضای الکترونیکی با سایر دلایل مطرح شده است .در گفتار چهارم از مبحث دهم فصل سوم بخش اول تحقیق پیش رو انواع امضاء الکترونیکی در دو بند ، بند اول امضاء الکترونیکی مطمئن و در بند دوم آن ، امضاء الکترونیکی دیجیتال تعریف شده است .گفتار پنجم گواهی امضاء الکترونیکی وگفتار ششم مراجع صدور گواهی امضاء الکترونیکی را بیان نموده است .
مفاهیم استعلام، املاک ثبت شده ،املاک جاری ، بازداشت املاک ،اعتبار اسناد مالکیت وحقوق ثبت در مباحث یازدهم تا شانزدهم فصل سوم بخش نخست گنجانیده شده که مطا لب پایانی این بخش نیز می باشند.
همانگونه که قبلأ اشاره گردید بخش دوم تحقیق حاضربه بررسی روند ثبت الکترونیکی اسناد می پردازد.این بخش چهار فصل را درخود جای داده است که به شرح زیر ارائه می گردد.
فصل اول بخش دوم ،طی دو مبحث به شرح دولت الکترونیک می پردازد .در مبحث اول در دوگفتار مطالبی مطرح می گردد.درگفتار اول ویژگی دولت الکترونیک و در گفتار دوم دستاوردهای دولت الکترونیک بیان می شود.مبحث دوم نیز در دو گفتار به شرح ثبت الکترونیکی می پردازد .درگفتار اول تعریف هایی که درمورد ثبت الکترونیکی ارائه گردیده در دو بند تحت عناوین دکترین وقانون دفاتر اسناد رسمی ایالات متحده آمریکا عنوان می گردد و در گفتار دوم به ماهیت ثبت الکترونیکی می پردازد.
درفصل دوم از بخش دوم نهادهای رسمی ثبت اسناد معرفی شده است .این فصل مشتمل بر سه مبحث می باشد.مبحث اول در دوگفتار به بررسی ثبت الکترونیکی وتحولات آن در سازمان ثبت اسناد واملاک پرداخته واین تحولات را در دو بند مطرح نموده است .
در بند اول که راه اندازی سامانه مدیریت کشوری املاک وکاداستر را در بر دارد در شش قسمت به بررسی مفهوم ، تاریخچه ،اجرا ونقشی که کاداستر در ثبت مالکیت واجرای وظائف سازمان ثبت دارد ومزایای سیستم کاداسترمی پردازد.در بند دوم تعیین تکلیف اراضی وساختمان های فاقد سند رسمی بررسی می شود.در بند دوم اجرای دستور العمل حذف اوراق بها دار وامکان فروش اوراق به صورت الکترونیکی واز طریق سامانه بیان می گردد.
مبحث دوم از فصل دوم بخش دوم پژوهش پیش رو به بررسی دفاتر اسناد رسمی می پردازد مبحث فوق الذکرطی سه گفتار به ترتیب با طرح مقدمه ای سابقه ثبت الکترونیکی و اجرای تکالیفی که به موجب قانون برنامه پنجم توسعه وقانون ارتقاءسلامت اداری ومبارزه با فساد بر عهده دفاتر اسناد قرار داده شده است راتشریح می نماید.
تکالیف قانونی دفاتر اسناد رسمی مذکوردرگفتار سوم این مبحث در چهار بندو در قالب چند طرح ارائه گردیده است. دربند اول طرح های حوزه زیر ساخت بیان شده است . بند دوم در سه قسمت طرح های حوزه املاک مطرح می نماید .درقسمت الف از بند دوم، حوزه املاک ، با عناوین استعلام الکترونیکی ودستاوردهای اجرای طرح استعلام الکترونیکی بررسی می گردد.قسمت ب از بند دوم ارسال الکترونیکی خلاصه معامله و قسمت ج این بند در خصوص سامانه بازداشت ورفع بازداشت می باشد.بند سوم از گفتار سوم دومین مبحث فصل دوم بخش دوم تحقیق ،طرح های حوزه امور اسناد را عنوان نموده است وطرح های حوزه های مستقل ،امور اداری ، مالی وعمومی دربند چهارم ذکر شده است . مبحث سوم فصل دوم بخش دوم، ثبت آنی درنهادهای رسمی ثبت اسنادرا شرح داده است.
در سومین فصل از بخش دوم ، در دو مبحث مجزا، مزایا وچالش های ثبت آنی مطرح گردیده است . مبحث اول این فصل طی دو گفتار با عناوین ویژگی های کار کردی ثبت الکترونیکی ومحتوای نرم افزارهای ثبت آنی مزایای ثبت آنی را بر شمرده است .
درحالیکه درمبحث دوم آن در چهار گفتار چالش های پیش روی ثبت آنی را بیان نموده است .گفتار اول چالش های توسعه سامانه اطلاعاتی ثبت آنی ، گفتار دوم ،چالش های زیر ساخت ارتباطی و گفتار سوم ،به چالش های مربوط به امنیت سامانه می پردازد.گفتار چهارم چالش های فنی وساختاری سامانه ثبت الکترونیکی را در دو بند شرح داده است .
بند اول که در مورد اشکالات ساختاری وشکلی است در شش قسمت عنوان گردیده که شامل این اشکالات می باشد : عدم رعایت یکپارچگی ساختار برنامه ،ریز بودن فونت برنامه ،عدم انطباق عبارات ومفاهیم با قوانین وجایگزینی اشتباه عبارات .بند دوم گفتار چهارم ، اشکالات فنی سامانه ثبت الکترونیکی ( ثبت آنی ) را برشمرده است.
آخرین فصل بخش دوم پژوهش حاضر،در چهار مبحث، جرائم ومجازات های ثبت اسناد را بیان نموده است. دراولین مبحث تخلفات ثبتی در دوگفتار شرح گردیده است .درگفتار اول ثبت سندی که مفاد آن مخالفت صریح با قوانین موضوعه مملکتی دارد به عنوان تخلف ثبتی مطرح گردیده ودرگفتار دوم درچهار بند، ثبت سند قبل از احراز هویت متعاملین را ذکرکرده است .در دومین مبحث که مشتمل بر دو گفتار است ،جرائم مربوط به ثبت املاک بیان شده است .
درگفتار اول جرائمی که دارای عنوان مجرمانه خاص هستند دردو بند معامله معارض ودادن تصدیقات خلاف واقع عنوان گردیده و در گفتار دوم جرائمی راکه قانونگذار درحکم جرائم دیگر قرار داده است در دو بند تحت عناوین جرائم در حکم کلاهبرداری وجرائم دارای مجازات های دیگربیان شده است .
مبحث سوم در خصوص جرائم مربوط به ثبت اسناد است .این مبحث مشتمل بر دو گفتار است . در گفتار اول در دو بند جعل اسناد را توضیح داده است .بند اول به تعریف لغوی ونیز تعریف قانونی جعل می پردازد و بند دوم انواع جعل را که شامل جعل مادی ،جعل معنوی و جعل الکترونیکی است مطرح می نماید.گفتار دوم به چند توصیه به منظور جلوگیری از جعل پرداخته که آن را درقالب دو بند با عناوین جعل عقود ناقله و جعل سند وکالت مطرح نموده است .آخرین مبحث فصل چهارم بخش دوم تحقیق ، در موردهیأت رسیدگی به تخلفات دفاتر اسناد رسمی است.
در قسمت پایانی تحقیق به نتیجه گیری وپیشنهادها ، منابع ومآخذ وچکیده انگلیسی نیز اشاره گردیده است .
بخش اول
کلیات، تاریخچه، مفاهیم
فصل اول:کلیات
مبحث اول:تأکیدبه مسلمین درمکتوب نمودن تعهدات
گفتار اول:نص قرآن
یاأَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِذا تَدایَنْتُمْ بِدَیْنٍ إِلى‏ أَجَلٍ مُسَمًّى فَاکْتُبُوهُ وَ لْیَکْتُبْ بَیْنَکُمْ کاتِبٌ بِالْعَدْلِ وَ لا یَأْبَ کاتِبٌ أَنْ یَکْتُبَ کَما عَلَّمَهُ اللَّهُ فَلْیَکْتُبْ وَ لْیُمْلِلِ الَّذی عَلَیْهِ الْحَقُّ وَ لْیَتَّقِ اللَّهَ رَبَّهُ وَ لا یَبْخَسْ مِنْهُ شَیْئاً فَإِنْ کانَ الَّذی عَلَیْهِ الْحَقُّ سَفیهاً أَوْ ضَعیفاً أَوْ لا یَسْتَطیعُ أَنْ یُمِلَّ هُوَ فَلْیُمْلِلْ وَلِیُّهُ بِالْعَدْلِ وَ اسْتَشْهِدُوا شَهیدَیْنِ مِنْ رِجالِکُمْ فَإِنْ لَمْ یَکُونا رَجُلَیْنِ فَرَجُلٌ وَ امْرَأَتانِ مِمَّنْ تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَداءِ أَنْ تَضِلَّ إِحْداهُما فَتُذَکِّرَ إِحْداهُمَا الْأُخْرى‏ وَ لا یَأْبَ الشُّهَداءُ إِذا ما دُعُوا وَ لا تَسْئَمُوا أَنْ تَکْتُبُوهُ صَغیراً أَوْ کَبیراً إِلى‏ أَجَلِهِ ذلِکُمْ أَقْسَطُ عِنْدَ اللَّهِ وَ أَقْوَمُ لِلشَّهادَهِ وَ أَدْنى‏ أَلاَّ تَرْتابُوا إِلاَّ أَنْ تَکُونَ تِجارَهً حاضِرَهً تُدیرُونَها بَیْنَکُمْ فَلَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَلاَّ تَکْتُبُوها وَ أَشْهِدُوا إِذا تَبایَعْتُمْ وَ لا یُضَارَّ کاتِبٌ وَ لا شَهیدٌ وَ ان تَفْعَلُوا فَإِنَّهُ فُسُوقٌ بِکُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ یُعَلِّمُکُمُ اللَّهُ وَ اللَّهُ بِکُلِّ شَیْ‏ءٍ عَلیمٌ ^[۱]
بنداول:تفسیر المیزان ^[۲]
یا ایها الذین امنوا اذا تداینتم بدین الی اجل مسمی فاکتبوه ):(ای کسانی که ایمان آورده اید هر گاه به یکدیگر وامی تا مدت معینی دادید آن رابنویسید…)(تداین )به معنای قرض دادن و قرض گرفتن است ، یعنی وقتی به یکدیگر قرض می دهید آن را روی کاغذ مکتوب نمایید تابعدا اشکال پیش نیایدو سند در دست داشته باشید،(ولیکتب بینکم کاتب بالعدل وباید نویسنده ای دربین شما آن را به درستی و عدل بنویسد)یعنی عدالت شرط لازم در معاملات دائر در امور جامعه است تا اساس اجتماع حفظ و رعایت گردد، (ولایاب کاتب ان یکتب کما علمه الله فلیکتب و لیملل الذی علیه الحق وهیچ نویسنده ای نبایداز آنچه خدایش آموخته دریغ کند، پس حتما بنویسید و باید کسی که حق به عهده اوست و بدهکار می باشد، املاء کند)(املاءو املال هردو به معنای آنست که کسی بگوید و دیگری بنویسد، دراینجا شخص قرض گیرنده باید املاء کند وکاتب بنویسد تا اقرار به حق داشته باشد، (ولیتق الله ربه و لا یبخس منه شیئا):(وباید از خدا که پروردگار اوست بترسد و چیزی از آن کم نکند)املال را با تقوی قرین نموده است تا به بدهکار یاد آوری کند که در روز قیامت به سوی خدا بازمی گردد و باید حساب پس دهد و حقوق را کم و زیاد نکند و چیزی از مال را کم نگذارد و حیف و میل ننماید، (فان کان الذی علیه الحق سفیها اوضعیفا او لایستطیع ان یمل هو فلیملل ولیه بالعدل ):(پس اگر بدهکار سفیه و دیوانه یا ضعیف و کوچک است و یا نمی تواند املاء کند،سرپرستش باید به عدل املاء کند)یعنی در صورتی که بدهکار سفیه و صغیر و ناتوان بود باید کسی که عهده دار شئون اوست و بر او ولایت دارد به جای او املاء کند ،آنهم به عدل ، (واستشهدواشهیدین من رجالکم فان لم یکونا رجلین فرجل و امراتان ممن ترضون من الشهداء):(و دو مرد از آشنایان را به گواهی بگیرید و اگر دو مرد در دسترس نبود، یک مرد و دو زن از گواهانی که خود شما دیانت و تقوایشان را می پسندیدشاهد بگیرید)این به جهت آنست که اگر یکی از آنها فراموش کرد، دیگری باشدکه او رابه یاد بیاورد،
(ان تضل احدهما فتذکر احدهما الاخری ولا یاب الشهداء اذاما دعوا و لا تسئموا ان تکتبوه صغیرااو کبیرا الی اجله :تا اگر یکی ازدوشاهدفراموش کرد،دیگری به یادش آورد،و گواهان هر وقت به گواهی دعوت شدندنباید امتناع کنند و از نوشتن وام چه دراز مدت باشد و چه کوتاه مدت ،ملول نشوید)پس کسی که شهادت راکتمان کند قلبش گنهکار است (فمن یکتم الشهاده فانه اثم قلبه ):(۸۰)،(لذا شاهدان نباید از ادای شهادت امتناع کنند و درضمن وام به هر صورت که باشد، باید مکتوب شود تا سندیت داشته باشد،(ذلکم اقسطعندالله واقوم للشهاده و ادنی الا ترتابوا):(که این نزد خدا درست تر و برای گواهی دادن استوارتر و برای تردید نکردن شما مناسبتر است ) چون به وسیله نوشتن خاطر شما آسوده می شود و جای تردیدی باقی نمی ماند،(الا ان تکون تجاره حاضره تدیرونها بینکم فلیس علیکم جناح الاتکتبوها):(مگر آنکه معامله ای نقدی باشد که بین خودتان انجام می دهید، پس در ننوشتن آن حرجی بر شما نیست )و این امر برای تسهیل معاملات نقدی رایج بین مردم است ،(واشهدوا اذا تبایعتم ولا یضار کاتب ولا شهید):(وچون معامله ای کردید گواه بگیرید و نباید نویسنده و گواه زیان ببینند)،(و ان تفعلوا فانه فسوق بکم واتقواالله ):(و اگر زیان رساندید، ضرری به خودتان است که از اطاعت خارج شده ایدو از خدا بترسید)چون ضرر زدن به گواهان مفسده ای است که به ضایع شدن حقوق می انجامد و تقوی در معاملات لازمه اش تقوی داشتن در عبادات است ،(ویعلمکم الله والله بکل شی ء علیم ):(و خدا شما را تعلیم می دهد و او به همه چیز داناست )کلامی است نو و مستانف که در مقام منت نهادن ذکر شده تابه مردم بگوید در مقابل نعمت اراده شرایع و مسائل حلال و حرام شکرگزار ومنت پذیر درگاه الهی باشند ،اما اینکه عده ای این آیه را دال براین مطلب گرفته اندکه تقوی سبب تعلیم الهی است ، صحیح نمی باشد، چون این آیه درصدد بیان این مطلب نیست ،بلکه ذکر این نکته است که خداوند به بندگان احکام و شرایع راتعلیم می دهد وجهتش هم این است که خداوند به همه چیز علم دارد.لذا دین مجموعه ای ازاحکام الهی است که با کمالات اخلاقی آمیخته بوده واز آنها جدا نمی شود و هدف از این احکام هم حفظ حقوق تمام افراد اجتماع است ،بدون آنکه با مقتضای فطری بشر در اموری که له یا بر علیه اوست منافات داشته باشد.(از نکات مورد توجه در این آیه آنست که دین مبین اسلام در زمانی که درتمام شبه جزیره عربستان تعداد افراد باسواد از انگشتان یک دست تجاوزنمی کرده بارها امر به نوشتن و املاء در هنگام قرض دادن یا قرض گرفتن وهمچنین در معاملات نموده است و این خود اعجازی در حفظ حقوق افراداجتماع میباشد)^[۳]
بنددوم :تفسیر تسنیم
مؤمنان باید قراردادی را که یک طرف آن «عین» است و طرف دیگر آن دَین مدّت‏دار، ثبت کنند و این نوشته در دادگاه حجّت است.دستور ثبت دَین، امری ارشادی است نه مولوی، و امر ارشادی تابع «مُرْشَدٌ إلیه خود است؛ لیکن در نظام اسلامی، ثبت دَین، واجب کفایی است و نیز برای آحاد مسلمانان فراگیری نوشتن، مستحب عینی است.^[۴]

(۰٫۸,۰٫۹,۱)

بسیار بسیار زیاد

برای بدست آوردن فاصله اعداد از رابطه (۴-۱۰) استفاده می شود و برای تقریب مناسب در این تعریف P=2 قرار داده می شود.

در این تحقیق با توجه به تعداد زیاد عوامل برای رتبه بندی کردن(۱۰۰ عامل) این روش مناسب
نمی باشد.
روش غیر فازی سازی ساده
غیر فازی سازی عملیاتی است که در آن اعداد فازی بدست آمده از متغیرهای زبانی را می توان به اعداد قطعی تبدیل نمود. برای تبدیل اعداد فازی مثلثی به اعداد قطعی از رابطه (۴-۱۴) استفاده می شود: (Singh and Tiong, 2005,131)
(۴-۱۴)
بر اساس بزرگی اعداد قطعی بدست آمده به راحتی می توان اعداد فازی را رتبه بندی نمود.
روش مرکز وزنی
به این روش، روش مرکز ثقلی یا ناحیه نیز گفته می شود. برای عدد فازی A مرکز وزنی از رابطه
(۴-۱۵) بدست می آید :(Li et al., 2007,133)
(۱۵-۴)
اکنون با توجه به بزرگی عدد مرکز وزنی برای اعداد فازی می توان آنها را رتبه بندی نمود.
همان طور که گفته شد به دلیل تعداد زیاد عوامل برای رتبه بندی که نیازمند محاسبات طولانی
می باشد در این تحقیق از روش سوم یعنی روش مرکز وزنی برای رتبه بندی عوامل استفاده شده است تا محاسبات تا حد امکان ساده سازی گردد.
از آنجا که روش شاخص اهمیت نسبی با اعداد قطعی سر و کار دارد استفاده از آن در محاسبات آماری ساده تر خواهد بود. بنابر این در تحقیق از هر دو روش فوق یعنی روش مرکز وزنی(روش فازی) و روش شاخص اهمیت نسبی برای تحلیل نتایج استفاده شده است و در نهایت نتایج هر دو روش با هم مقایسه شده اند.

نرم افزار مورد استفاده برای تحلیل داده ها
نرم افزار های متعددی برای تجزیه و تحلیل های آماری وجود دارد، اما با توجه به پیچیده نبودن محاسبات به کار گرفته شده برای تجزیه و تحلیل داده ها، در این تحقیق از نرم افزارSPSS استفاده شده است.

توصیف جامعه آماری
با توجه به اطلاعات شخصی افراد پاسخگو در بخش پرسشنامه ها می توان ویژگی های جامعه آماری را توصیف نمود. توصیف جامعه آماری مورد پرسش بر اساس نوع فعالیت فرد پاسخگو، میزان تجربه، و سطح تحصیلات وی در جداول (۴-۵)تا(۴-۱۰) و نمودار های (۴-۱)و(۴-۲) ارائه شده است.
(جدول۴-۵) : توصیف جامعه آماری بر اساس پرسشنامه های توزیع شده و جمع آوری شده

جامعه آماری

تعداد پرسشنامه
توزیع شده

تعداد پرسشنامه
جمع آوری شده

در صد جمع آوری
شده از هر گروه

پیمانکاران

۵۵

۴۴

۸۰%

مشاورین

۴۵

۳۴

۷۵%

عارضه‌یابی زنجیره تامین

سازمان‌ها در هر زنجیره‌ای به دنبال ایجاد بهبود در ساختارهای عملیاتی هستند. در این مسیر دو سوال مهم مطرح می‌شود، اول اینکه «چه فرصت‌هایی برای بهبود وجود دارد؟» و دوم اینکه «کدام فرصت با توجه به محدودیت‌های موجود ارزش بیشتری برای سازمان ایجاد خواهد کرد؟». در این راستا عارضه‌یابی با پاسخ به این سوالات، سازمان را در کسب ارزش و ایجاد بهبود یاری می‌دهد. عارضه‌یابی یک سازمان مانند عارضه‌یابی بیمار توسط یک پزشک است. افراد به سه دلیل به پزشک مراجعه می‌کنند: 1- برای معاینه معمولی، 2- هنگامی که علائم بیماری را در خود مشاهده می‌کنند و یا 3- هنگامی که یک مشکل جدی و حالت اضطراری برایشان پیش می‌آید. در این شرایط پزشک سعی می‌کند تا بیماری مریض را تشخیص دهد و برای دردهای مختلف او درمان مناسب را تجویز کند. سازمان‌ها نیز می‌توانند روش مشابهی را برای عارضه‌یابی سازمان خود به کار گیرند (گوور^[7]، 2003). از طرف دیگر یکی از مهمترین فرآیندهای موجود در عموم سازمان‌ها را می‌توان فرآیندهای مرتبط با مدیریت زنجیره تامین دانست. لذا عارضه‌یابی زنجیره تامین به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به طور کارآمد زنجیره تامین را مورد ارزیابی و بررسی قرار دهند و در نهایت آن را بهبود دهند.

به طور ساده بررسی یک زنجیره تامین شامل یک سری ارزیابی‌های منضبط و ساختاریافته از زنجیره تامین می‌باشد. عارضه‌یابی به منظور شناسایی فرصت‌های بهبود قابل اجرا انجام می‌گیرد و با ارائه راهکارهایی عملکرد سازمان را بهبود می‌بخشد. در واقع عارضه‌یابی به سازمان کمک می‌کند تا به طور کارآمد زنجیره تامین را مورد ارزیابی و بررسی قرار داده و در نهایت آن را بهبود دهد (هونگ مین^[8] و همکاران، 2001).
به عبارت دیگر عارضه‌یابی زنجیره تامین برای شناسایی فرصت‌های بهبودی که قابل اجرا هستند، انجام می‌گیرد تا با ارائه راه‌کارهایی عملکرد سازمان را بهبود بخشند که این فرایند می‌تواند در چهار مرحله زیر انجام پذیرد:

1. 1. تعریف و برنامه؛

1. 1. سنجش و ارزیابی کارایی زنجیره فعلی؛

1. 1. شناسایی موقعیت‌های بهبود و ارزش آن‌ها؛

1. 1. نهایی کردن حالت کسب و کار.

البته بین دو مفهوم عارضه‌یابی و ارزیابی عملکرد، شباهت‌های زیادی وجود دارد و برخی منابع دو اصطلاح Diagnosis و Assessment را یکسان و معادل فرض کرده‌اند. این در حالیست که در پروژه‌ی پیش رو سعی شده است تا بین این دو اصطلاح تفاوت قائل شود. بدین معنا که عارضه‌یابی را می‌توان یک فرایند عمیق به منظور شناسایی فرصت‌های بهبود سیستم دانست که پس از اندازه‌گیری و ارزیابی عملکرد سیستم میسر می‌شود.

تاریخچه عارضه‌یابی زنجیره تامین

در ادبیات لجستیک و زنجیره تامین، ابزارهای عارضه‌یابی نسبتاً کم هستند. بیشتر روش‌های عارضه‌یابی لجستیک بر معیارهای اندازه‌گیری عملکرد تکیه دارند و در بیشتر موارد ابزارهای کمی هستند. در بعضی مواقع نیز از تکنیک‌های الگوبرداری استفاده می‌شود، اما مشکلات و موانعی بر سر راه به کارگیری این تکنیک‌ها وجود دارد. اولین مسئله زمان بر بودن این تکنیک‌هاست. معمولاً برای تکمیل شدن فرایند عارضه‌یابی با بهره گرفتن از این متدها زمان زیادی مورد نیاز است. از طرف دیگر برای استفاده از این تکنیک‌ها نیاز به یک بانک اطلاعاتی از پیش تهیه شده از اطلاعات الگوبرداری شرکت‌ها و صنایع مشابه، با استراتژی‌های مشابه در زمینه لجستیک و زنجیره تامین می‌باشد (ماکویی و فضل‌الهی، 1386).
تاکنون چندین روش برای عارضه‌یابی لجستیک و زنجیره تامین ارائه شده است که در ادامه شرح داده می‌شود. مدل SCOR در سال 1990 میلادی توسط انجمن زنجیره تامین ارائه شد. SCOR مدل مرجع فرآیندی است و هدف آن فراهم آوردن زبانی مشترک برای ایجاد ارتباط بین اعضای زنجیره است. در سال 1996 انجمن زنجیره تامین مدل SCOR را به منظور عارضه‌یابی لجستیک توسعه دادند. این روش هرچند روش به ظاهر ساده‌ای است اما تنها برای سازمان‌هایی که از این مدل برای پیاده سازی زنجیره استفاده کرده‌اند قابل استفاده است. در سال 1999 روش ابزار الگوبرداری توسط گروه اندازه‌گیری عملکرد که زیر مجموعه انجمن مدیریت زنجیره تامین بود، ارائه شد. گروه اندازه‌گیری عملکرد، اطلاعات مربوط به عملکرد سازمان‌های مختلف تحت پوشش را گردآوری و با بهره گرفتن از این اطلاعات، خدماتی را به سازمان‌های تحت پوشش خود ارائه کرد که آن را خدمات الگوبرداری مدیریت زنجیره تامین نامید و سازمان‌ها از این خدمات به منظور عارضه‌یابی سیستم‌های خود بهره گرفتند. اما این روش تنها برای سازمان‌های عضو انجمن قابل استفاده بود (رودسیتی و ماکایاسوم^[9]، 2005).
مدل ارزیابی ارزش زنجیره ابزار دیگری بود که برای عارضه‌یابی زنجیره تامین به کار گرفته شد. این مدل ابزار عارضه‌یابی زنجیره تامین بر پایه وب را توسعه داد که باز بر اساس مدل ‌SCOR بنا شده بود. این مدل ارزش‌های مهم زنجیره را شناسایی و اطلاعات مورد نیاز آن را از شرکت‌های موفق عضو انجمن لجستیک جمع‌ آوری می‌کرد و این امکان را در اختیار شرکت‌های عضو قرار می‌داد تا با مقایسه سازمان خود با سازمان‌های موفق نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کنند. این روش نیز همانند روش الگوبرداری تنها برای شرکت‌های عضو انجمن قابل استفاده بود (سچوانینگر^[10]، 2006).
جست و جوی سریع روش دیگری به منظور عارضه‌یابی سیستم‌های لجستیک است که از یک رویکرد سیستماتیک برای انتخاب، ترکیب و استنتاج داده‌های کیفی و کمی مربوط به زنجیره‌های تامین استفاده می‌کند. این روش اطلاعات کاملی از مشکلات موجود را فراهم نمی‌کند و بیشتر به منظور عارضه‌یابی سیستم‌های اطلاعاتی مورد استفاده قرار می‌گیرد (لانگلی‌جر^[11]، 2004).
در فرایند عارضه‌یابی، سازمان‌ها به دنبال دستیابی به اطلاعات جامعی هستند که نقاط قوت و ضعف سازمان همراه با مسیر روشنی از راه کارها را مشخص کند. یکی از مسائل مهمی که در عارضه‌یابی مطرح می‌شود، زمان است. عارضه‌یابی باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن صورت گیرد.

شاخص‌ها و معیارهای عملکرد در یک زنجیره تامین

طراحی شاخص‌های ارزیابی عملکرد از جمله مواردی است که هم در محافل آکادمیک و هم در مجامع کاربردی مورد توجه خاص می‌باشد. تناسب این شاخص‌ها با اهداف سازمانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که در این خصوص فورتین و پارکر^[12] مطالعات بسیاری انجام داده‌اند (نویچ^[13]، 1990).
هربرت^[14] در سال 2003 در مقاله‌ای ارزیابی ارزش زنجیره تامین را مستلزم مراحل زیر می‌داند:

• • مرحله اول: یک تیم متشکل از نمایندگانی از تمامی اعضای موجود در زنجیره تامین باید تشکیل شود. اساس عملیاتی این تیم یکپارچه سازی زنجیره تامین و فرآیندهای کسب و کار است. این تیم مسئول شناسایی وضعیت فعلی فرآیندهای کسب و کار می‌باشد.

• • مرحله دوم: در این مرحله تیم مذکور یافته‌های خود را تجزیه و تحلیل کرده و سپس شاخص‌های بحرانی عملکرد را استخراج می‌کند. لذا می‌توان گفت که وضعیت فعلی به شکل دقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد و در قالب یک سری شاخص معرفی می‌گردد.

• • مرحله سوم: در این مرحله تیم ارزیابی کننده سعی می‌کند ضعف‌های شناسایی شده از مرحله قبل را پوشش دهد.

این شاخص‌ها به سازمان اجازه می‌دهد که نگاه نزدیکتری به وضعیت واقعی تجارت خود داشته باشد و از طریق تعریف معیارها، خط استانداردی برای عملکرد، مقیاس‌های عملکرد و تعاریف اهداف بازخوردی را برای آینده مشخص نمایند.
با تعریف مجموعه‌ای درست از معیارها، عملکرد فعالیت‌ها در یک زنجیره تامین اندازه‌گیری شده و تلاش برای بهبود و ساخت سریع‌تر امکانات عیب شناسی و تصمیم‌گیری صورت می‌پذیرد (لیتلی^[15] و همکاران، 1995).
بر اساس ملنیک^[16] و همکاران، شاخص‌های عملکردی دارای سه کارکرد می‌باشند:
1) کنترل؛ به معنای این است که به کمک شاخص‌های عملکردی، مدیران و کارکنان می‌توانند به کنترل و مدیریت عملکرد منابع بپردازند.
2) ارتباط؛ عملکرد سازمان برای سایر افراد از طریق شاخص‌های عملکردی معنا پیدا می‌کند و قابل بیان است.
3) بهبود؛ بهبود زمانی حاصل می‌شود که امکان شناسایی فاصله بین عملکرد سازمان و انتظارات از سازمان فراهم شود. در نتیجه به کمک شاخص‌های عملکردی می‌توان به بهبود سازمان پرداخت.
در یک سیستم اندازه گیری عملکرد^[17] (PMS) توجه به انتخاب شاخص‌های مناسب اهمیت بسیار زیادی دارد. در همین راستا مدل‌های زیادی به دسته بندی فرآیندها و شاخص‌های مرتبط با عملکرد زنجیره تامین پرداخته اند. مزیت استفاده از این مدل‌های ارزیابی را می‌توان از جهات زیر مورد توجه قرار داد:

• • این مدل‌ها عموما توسط تعداد زیادی از سازمان‌ها و شرکت‌های موفق مورد استفاده قرار گرفته اند و لذا امتحان خود را پس داده اند.

• • استفاده از این مدل‌ها از بروز اشتباهاتی نظیر نادیده گرفتن برخی فعالیت‌ها و یا سایر اشتباهات جلوگیری می‌کند و شرایط پیاده سازی مشخص و ساده‌تری به دنبال خواهند داشت.

• • برخی از این مدل‌ها به صورت تخصصی به ارزیابی و اندازه‌گیری فرآیندهای یک حوزه می‌پردازند. به عنوان مثال مدل SCOR را می‌توان به صورت تخصصی برای مدیریت فرآیندهای مرتبط با سازمان‌هایی که به شکل وسیع و گسترده با مقوله‌ی مدیریت زنجیره تامین در ارتباط هستند، به کار برد.

• • در نهایت با توجه به اجرا شدن این مدل‌های نام آشنا در سازمان‌های بزرگ و در زمینه‌های کسب و کاری گوناگون، امکان اجرای الگوبرداری و مقایسه‌ی سازمان با سازمان‌های برتر به شکل به نسبت ساده‌تری میسر خواهد شد.

مقالات اندازه‌گیری و ارزیابی عملکرد زنجیره تامین

در این قسمت به بررسی و مرور پژوهش‌ها و مقالات مهمی که طی سال‌های گذشته در ژورنال‌های معتبر به چاپ رسیده اند خواهیم پرداخت. نویسندگان این مقالات در خصوص سیستم‌های اندازه‌گیری عملکرد و ارزیابی و عارضه‌یابی زنجیره تامین و زنجیره تامین دارویی به ارائه‌ مطالب پرداخته‌اند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره شده است. لازم به ذکر است که میزان پرداختن به جزئیات مطالب هر یک از مقالات زیر با توجه به میزان اهمیت آن مقاله و دردسترس بودن متن کامل مقالات، متفاوت است.
بیمُن^[18] در سال 1999 در مقاله‌ی خود پس از بررسی ادبیات موضوع در خصوص مدیریت و اندازه‌گیری عملکرد زنجیره تامین، به بیان اشکالات موجود در سیستم‌های ارزیابی عملکرد مبتنی بر یک شاخص نظیر هزینه پرداخته است و در ادامه در اصلی‌ترین قسمت از مقاله‌ی خود به دسته بندی شاخص‌های عملکردی در سه دسته‌ی 1) منابع (ورودی‌ها)؛ 2) خروجی‌ها؛ 3) انعطاف پذیری؛ پرداخته است. سپس برای هر یک از سه دسته‌ی شاخص‌های عملکردی فوق به بیان مثال می‌پردازد که البته شاخص‌های مرتبط با بحث انعطاف پذیری به شکل مفصلی در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است. در مجموع این مقاله را می‌توان یکی از اولین و جدی‌ترین پژوهش‌های مرتبط با طراحی سیستماتیک چارچوبی برای اندازه‌گیری زنجیره تامین به حساب آورد.
کلیجنن و اسمیت^[19] در سال 2003 پس از معرفی مدل کارت امتیازی متوازن^[20] (BSC) و بیان ارتباط آن با اندازه‌گیری عملکرد زنجیره تامین، در مورد اهمیت و نیاز پیش‌بینی عملکرد زنجیره تامین صحبت کرده‌اند. در این مقاله روش شبیه‌سازی به عنوان روشی موثر در تحلیل شاخص‌های عملکردی زنجیره تامین معرفی شده است و 4 روش موردنیاز برای شبیه‌سازی به صورت زیر معرفی شده است:
1) شبیه‌سازی صفحه گسترده: در این روش با تعریف ارتباط بین شاخص‌ها، می‌توان به سادگی سناریوهای گوناگون را مورد بررسی قرار داد. به عنوان مثال اگر شاخص میزان موجودی جدید را به صورت معادله‌ی (2-1) تعریف کنیم، آنگاه با تغییر دادن هر یک از سه شاخص فروش، موجودی قدیم و تولید می‌توان تغییرات میزان موجودی جدید را مورد تحلیل قرار داد.

فصل سوم
مواد و روش‌ها
بخش اول
اصول و مبانی کار
۳-۱-۱٫ تاریخچه و مقایسه روش‌ها
مطالعات تجربی در زمینه‌ی طیف‌بینی برای اولین بار در سال ۱۷۴۰ توسط نیوتن انجام شد. او تفکیک نور سفید به هنگام عبور از یک منشور به رنگ‌های مختلف را کشف نمود. در اواسط قرن نوزدهم نمک‌های فلزی بوسیله‌ی رنگ آن‌ها در شعله شناسایی شدند. اولین شبکه پراش در سال ۱۷۸۶ بوسیله ریتن‌هاوس ارائه شد.

در سال۱۸۰۲ ولاستون خطوط تاریکی را در طیف نشری خورشید کشف نمود. این خطوط بعداً توسط فران هوفر بطور گسترده‌ای مورد مطالعه قرار گرفتند. وی در حدود ۶۰۰ خط را در طیف خورشید مشاهده کرد و خطوط با بیشترین شدت را به ترتیب از A تا H نام‌گذاری نمود. در سال ۱۸۲۰ بروستر بیان نمود که این خطوط از فرآیندهای جذبی در جو خورشید ناشی می‌شوند. چند محقق دیگر مشاهدات مشابهی را در طیف‌های ستارگان، شعله‌ها و جرقه‌ها ملاحظه کردند. در سال ۱۸۳۴ ویت استون دریافت که طیف‌های تولید شده بوسیله یک جرقه به جنس الکترودهای بکار رفته بستگی دارند. آنگستروم به نوبه خود مشاهده کرد که طیف‌های جرقه به نوع گاز موجود در اطراف الکترودها نیز بستگی دارند. اکتشاف چراغ بنسن در سال ۱۸۵۶ بررسی طیف‌های شعله را بسیار ساده‌تر ساخت.
کیرشف وبنسن در سال ۱۸۵۹ یک طیف بین شعله‌ای ساختند. این دستگاه جدید بررسی غلظت‌های کم عناصر را که بوسیله سایر روش‌های موجود در آن زمان ناممکن بود ممکن ساخت آنها همچنین نشان دادند که منشأ خطوط موجود در طیف‌های شعله عناصر هستند نه ترکیبات.
بلافاصله در اخترشناسی و شیمی‌ تجزیه کاربردهایی بری این تکنیک جدید ارائه شد. در پنج سال بعدی چهار عنصر جدید (Rb،Cs،Ti،In) به کمک طیف‌بینی نشری شعله‌ای کشف گردیدند. اولین تجزیه کمی‌مبتنی بر تکنیک نشر اتمی‌ شعله‌ای بوسیله چمپیان پلت و گرنیر در سال ۱۸۷۳ انجام گرفت. آنها مقدار سدیم را با بهره گرفتن از دو شعله اندازه گرفتند. یک شعله با سدیم کلرید اشباع شد و به شعله دیگر محلول نمونه به وسیله یک سیم پلاتینی وارد شد. اندازه‌گیری بر مبنای برابر سازی شدت نور شعله‌ها با تار کردن شعله پر نورتر بوسیله یک گوه شیشه‌ای آبی انجام گرفت.
در شیمی‌ تجزیه ابتدا طیف‌های نشری مورد استفاده قرار گرفتند زیرا آشکارسازی آنها ساده‌تر از آشکارسازی طیف‌های جذبی بود. شعله‌ها، قوس‌ها و جرقه‌ها همگی منابع تابش کلاسیک هستند. لاندگارد برای اولین بار از یک مه‌پاش بادی و شعله استیلن- هوا استفاده کرد.
مفاهیم اساسی اسپکترومتری جذب اتمی‌ برای اولین بار در سال ۱۹۵۵ توسط واش منتشر شد. این سال به عنوان تولد واقعی این تکنیک می‌تواند در نظر گرفته شود. در همان زمان آلکمید و میلاتز یک اسپکترومتر اتمی‌ را که در آن از شعله به عنوان منبع تابش و نیز اتم‌ساز استفاده شده بود طراحی کردند ولی ساخت تجارتی دستگاه‌های جذب اتمی ‌بعد از ده سال شروع شد.
و متعاقب آن پیشرفت اسپکترومتری جذب اتمی ‌بسیار سریع بوده و دستگاه‌های جذب اتمی ‌(AA) به سرعت عمومیت یافتند. ابداع دی نیتروژن اکسیدان و روش‌های اتمیزاسیون الکترومال دامنه کاربرد اسپکترومتری جذب اتمی‌ را به صورت قابل ملاحظه‌ای گسترش داده‌اند. این تکنیک‌ها تعداد عناصر قابل اندازه‌گیری را افزایش داده و حدود تشخیص را کاهش داده‌اند تکنیک کوره‌ی گرافیتی که امروزه مورد استفاده می‌باشد مبتنی بر مطالعات کینگ در آغاز قرن بیستم است.
اسپکترومتری جذب اتمی‌ نشر اتمی ‌پلاسما و فلورسانس اتمی ‌از جمله تکنیک‌های اسپکترومتری اتمی‌ نوری هستند که در سال‌های اخیر به سرعت گسترش پیدا کرده‌اند. اندازه‌گیری جذب نشر و فلورسانس حاصل از اتم‌های آزاد و غیر یونیزه یا یون‌های اتمی‌در فاز گازی اساس این روش‌ها را تشکیل می‌دهد. اسپکترومتری جذب اتمی‌ در طول پیدایش تقریباً چهل ساله‌ی خود به صورت یک تکنیک تجزیه‌ای کامل در آمده است.
دستگاه‌های جذب اتمی‌ نوین هنوز در اساس شبیه دستگاه‌های اولیه جذب اتمی‌ هستند بارزترین پیشرفت در الکترونیک دستگاه‌ها را ساده‌تر نموده‌اند. دستگاه‌های جدید سریع‌تر و امن‌تر هستند و عملکرد آنها از نظر دقت و صحت بهبود یافته است.
قبل از جذب اتمی‌نشر اتمی‌ به عنوان یک روش تجزیه‌ای به کار می‌رفت. شدت تابش نشر شده و تعداد خطوط نشری به درجه حرارت منبع تابش بکار رفته بستگی دارند. شعله قدیمی‌ترین منبع نشری بوده پیچیده نیست و هزینه استفاده از آن کم است. نشر شعله قدیمی‌ترین منبع نشری بوده پیچیده نیست و هزینه‌ی استفاده از آن کم است. نشر شعله مخصوصاً برای اندازه‌گیری فلزات قلیایی و قلیایی خاکی در نمونه‌های کلینیکی بکار می‌رود. قوس‌ها و جرقه‌ها منابع تابش مناسبی برای دستگاه‌های چند کانالی در آزمایشگاه‌هایی هستند که در آن‌ها عناصر متعدد در ماتریکس مشابه به طور مکرر اندازه‌گیری می‌شوند مانند آزمایشگاه‌های متالوژی. اسپکترومتری جرمی‌ پلاسمای القایی (ICP- MS) بدون شک یک تکنیک تجزیه‌ای مهیج در سال‌های اخیر بوده است.
ICP- MS در شاخه‌های متعدد علوم بکار می‌رود. علل شهرت گسترده‌ی آن خصوصیات مطلوب تجزیه‌ای متعدد حد تشخیص‌های فوق‌العاده خوب، سادگی طیفی، امکان تجزیه هم زمان چند عنصری و اندازه‌گیری نسبت ایزوتپ‌ها است. اما حتی این تکنیک هم عاری از مزاحمت‌ها نیست. مخصوصاً مزاحمت‌های طیفی (چند اتمی) و غیر طیفی (کاهش یا افزایش) باعث می‌شوند که تجزیه کننده‌ها روش‌های تهیه نمونه و در نهایت ماتریکس را به دقت مورد نظر قرار می‌دهند. بسیاری از مقالات تحقیقاتی بنیادی منتشر شده در رابطه با اثرات مزاحمت کاهنده و طیفی هستند.
فلورسانس اتمی‌ دارای خصوصیات برجسته‌ی زیادی برای تجزیه عنصری در حد آثار است (سادگی طیفی محدوده‌ی خطی وسیع و تجزیه هم زمان چند عنصری).
اما مشکلات عمده‌ی تجربی این تکنیک مربوط به منبع نورانی است. در بین منابع تابش مختلف لیزرها شرایط لازم برای AFS را فراهم می‌آورند. فلورسانس اتمی‌ شهرتی نظیر شهرت نشر اتمی ‌پلاسما یا اسپکترومتری جرمی ‌پلاسما را پیدا نکرده است. کاربردهای تجزیه‌ای AFS با کمبود دستگاه‌های تجارتی مواجه هستند. تنها اسپکترومتر تجاری فلورسانس اتمی، سیستم AFS Baird plasma است که شامل لامپ‌های کاتد حفره‌ای برای تحریک و یک ICP به عنوان سل اتمساز است. (۲۵)
بر طبق آخرین دستورالعمل WHO در تعیین میزان غلظت سرب و کادمیوم موجود در نمونه‌های ریشه و برگ گیاه اسطوخودوس و نمونه‌های خاک گلدان‌ها از روش هضم مرطوب برای آماده‌سازی نمونه‌ها و خواندن غلظت نمونه‌ها با بهره گرفتن از دستگاه جذب اتمی ‌انجام گرفت. (۵۸)
شکل ۳-۱-۱٫ دستگاه جذب اتمی
۳-۱-۲٫ مواد مورد نیاز
مواد مورد نیاز در تحقیق حاضر درجدول (۳-۱-۱) با ذکر شرکت تولید کننده آنها شرح داده شده است.
جدول ۳-۱-۱٫ مواد مورد نیاز